BEELDSPRAAK IN SEFALANA SA MENATE

(1)

BEELDSPRAAK IN SEFALANA SA MENATE

VAN

L.D. RADITLADI

PHILIPPUS THEUNIS VAN STADEN

( MA. )

Proefskrif voorgel~ ter nakoming van die vereistes vir die graad DOCTOR LITERARUM in die departement Bantoetale aan die POTCHEFSTROOMSE UNIVERSITEIT vir C.H.O.

Promotor: DH. S.A. SWANEPOEL

POTCHEFSTROOM

Mei 1985

(2)

BEDANKINGS

Graag wil ek die volgende persone en instansies bedank vir hulle bydrae tot die suksesvolle voltooiing van hierdie studie:

Die Here wat aan my die gesondheid gegee het.

Alle dank aan Hom wat ook vrede geskenk het, sodat hierdie studie onderneem kon word.

My promotor Dr. S.A. Swanepoel vir sy hulp en bystand. Dit was 'n voorreg om onder hom te kon studeer.

Die personeel van die Ferdinant Postma-biblioteek vi.r die verkryging van die nodige bronne.

Mnr. J.A. Mashao en mnr. J.M. Pitso wat behulpsaam was met die vertaling van die Setswana voorbeelde.

Mnr. C.J. Esterhuyse en Mnr. J.H. Greyling vir die taalkundige versorging van die Afrikaanse teks.

Mnr. D.N. Byrne vir die taalkundige versorging van die Engelse teks.

Mnr. en Mev. Koekemoer van B.M.E. Klerksdorp vir die fotostatiese afdrukke.

ENSLIN DRUKKERY vir die bindwerk.

My vrou, Nellie, vir die tikwerk, tegniese versorging en morele ondersteuning.

(3)

i

I NHOUDSOPGAWE

BLADSY

HOOFSTUK 1

1.0.0.

INLEIDING 1

1.1.0.

DIE VERSKILLENDE BENADERINGSWYSES 2 1.1.1. DIE TRADISIONELE BENADERINGSWYSE 2 1.1.2. DIE STRUKTURELE BENADERINGSWYSE 4 1 .1.3. DIE TRANSFORMASIONELE GENERATIEWE

BENADEHING TG 8

1.1.4. SEMANTIESE BENADERING 11

1.1. 5. 'n BENADEH.INGSWYSE VIR HIEHDIE STUDIE 17

1.2.0.

VERTALING VAN BEELDSPRAAK 28

1.3.0.

WERKSWYSE .32

1.3.1. ALGEMENE OORSIG 1 .. 3.2. RAAMWERK

1.3.3. TOEPASSING

HOOFSTUK 2

2.0.0.

GEDIGTE WAT OOR KULTURELE EN GODSDIENSTIGE

32

34 34

VERANDERINGE HANDEL 39

2.1.0.

INLEIDING

2.2.0.

TSHWANOLOGO / VERANDERING

39 40

2.2.1. INHOUD VAN DIE GEDIG 40

2.2.2. BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 41 2.2.3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE 43

GEDIG

2 . 2 . 4 . .fi'R 0 MINE NT E KEN['/[ E R K E 51

(4)

i i

2~3~0~ NGWAGA OMOSA

I

NUWE JAAR 55

2 . 3 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 55

2 . 3 . 2 . BEELDSPF\AAK IN DIE GEDIG 56 2. 3. 3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPFIAAK IN DIE GEDIG 57

2. 3. 4. PF\OMINEN'I'E KENI'I!EHKE 64

2~4~0~ MASUPATSELA

I

DIE PADVINDERS 68

2

^I

5

^I

0

^I LENTs wE L A M 0 L ED I

I

D I E sTEM vAN D I E H u I L E R 68

2. 5. 2. BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 69

2.5.3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 70

2. 5. 4. PROMINEN'I'E KENMEHKE 74

2

^I

6

^I

0

^I SE L E L 0 sA T 0 N K I

I

D I E L I E D vAN D I E D 0 N K I E 7 8 2~7~0~ BEELDSPRAAK IN DIE GROEP 78 2 . 7 . 1 . 'I'ABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE

BEELDSPHAAK IN D~E GROEP 2 . 7 . 2 . BESPHEKING VAN DIE 'I'ABEL

HOOFSTUK 3

3~0~0~ GEDIGTE WAT OOR DIE OUDERDOM EN DIE DOOD HANDEL

311.0. 3.2101

3 . 2 . 1 . 3. 2. 2.

3. 2. 3.

3. 2. 4.

INLEIDING

BOTSOFE

I

OUDERDOM INHOUD VAN DIE GEDIG BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG

BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG PROMINEN'I'E KENMEHKE

3.3.01

LOSO

I

DOOD

78 80

84 84 84 84 85 85

90 94

3 . 3 . 2 . BEELDSPF\AAK IN DIE GEDIG 95 3 .3. 3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 95

3.3.4. PROMINEN'I'E KENJVIERKE 102

(5)

l 1 1

3~4~0~

BOSIELA I WEESHEID 106

3 . 4 • 1. IN H 0 U D VAN D I E G ED I G

106

3. 4. 2. BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG

107

3. 4. 3. BESPHEKING VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG

107

3 . 4 . 4 . PHOMINENTE KENMEHKE 111

3

^I

5

^I

0

^I

BEE L D s PR A A K r N D I E G RoE P 113

3 . 5 . 1 . TABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE

BEELDSPHAAK IN DIE GHOEP 113

3 . 5 . 2 . BESPHEKING VAN DIE TABEL

113 HOOFSTUK 4

4~0~0~

GEDIGTE WAT OOR DIE LEWE VAN DIE

D I

GT

E R H

AN

D E L

4

^I

1101 412101 413101

INLEIDING

ROBALA NGWANAKA I SLAAP MY KIND MOTLHOKAGAE I IEMAND SONDER TUISTE

116 116 117 117

4. 3. 2. BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 118

4 • 3 • 3 • B E S PR EKING VAN D IE B EEL D S P H A A K I N D I E G E D I G 118

4.3.4. PHOMINENTE KENMERKE

121

4~4~0~

MORATWA YO

0

TLHADILWENG I

~

GELIEFDE

WAT VERLAAT IS 124

4. 4 . l . INHOUD VAN DIE GEDIG

124

4 . 4 . 2 . BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG

125

4. 4. 3. BESPHEKING VAN DIE BEELDSPI1AAK IN DIE GEDIG

125

4.4.4. PI~OMINENTE KENMERKE

126

4~5~0~

SELELO SA MORATI I DIE GEHUIL VAN DI

E

GELIEFDE12

9

4. 5.1. INHOUD VAN DIE GEDIG

129

4. 5. 2. BE S P R E K I N G VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG

129

4

^I

610

^I

BEELDSPRAAK I N DIE GROEP 131

4. 6. 1. TABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE

BEELDSPHAAK IN DIE GHOEP

131

4. 6. 2. BESPHEKING VAN DIE TABEL

131

(6)

iv

HOOFSTUK 5

5

^I

0

^I

0

^I ^{NA T}

u

UR G E D I G T E 134

5~1~0~ INLEIDING 134

5~2~0~ AFERIKA 134.

5 . 2 . 1 . INHOUDVAN DIE GEDIG 134

5 .2. 2. BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 135

5 . 2 . 3 . BESPHEKING VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 135 5~3~0~ FATSHE LA BATSWANA

I

DIE LAND VAN DIE

BATSWANA

5 .3. 1. INHOUD VAN DIE GEDIG

5 . 3 . 2 . BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG

514

^I

0

^I LEN AG A

I

VELD

137

137 137 140

5. 4. 1. INHOUD VAN DIE GEDIG 140.

5 . 4 . 2 . BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 141

5 .4.3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 141

5

^I

5

^I

0

^I TH AM A L A K A N E 142

5 . 5 . 1 . INHOUDVAN DIE GEDIG 142

5

^I

6

^I

0

^I ^{L E}

w

A T L E

I s

E E 142

5~7~0~ PULA

I

REEN 142

5~7.1. INHOUD VAN DIE GEDIG 142

5.7. 3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 143

5 . 7 . 4 . PROIVIINENTE KENIVIERKE 145

5

^I

8

^I

0

^I ^TAU

I

L E E

u

^{14 7}

5.8 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 147

5~9~0~ SEBATA

I

ROOFDIER 147

5. 9 .1. INHOUD VAN DIE GEDIG 147

5

^I

10

^I

0

pH OL 0 G 0 L 0 y A ME

I

My wILDs B 0 K 148

5 . 1 0 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 148

5

^I

11

^I

0

^I

s

^{E B 0 THO}

^I

^{F L A p} ¹⁴⁸

5

^I

12

^I

0

^I MAR I G A

I w

I N T E R 148

5 . 1 2 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 148

5 . 1 2 . 2 . BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 148

5 .12. 3. BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 149

(7)

v

5~13~0~

SEETEBOSIGO I JUNIE

151

5.13 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 151

5 . 1 3 . 2. BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 151

5 . 1 3 . 3 . BESPF\EKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 152

5 . 1 3 . 4 . PR 0 MINE NT E KEN MER K E 15 5

5

^I

14

^I

0

^I

w A A R DE R I N G

158

5.14 . 1 . TABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE l~)q

BEELDSPF\AAK IN DIE GROEP

5 . 1 4 . 2 . B E S PRE KING VAN D I E TAB E L 15 9

HOOFSTUK 6

61010

^I

611101 612101

6. 2. 1.

6. 2. 2.

6.2. 3.

6. 2. 4.

613101

6. 3 . 1 . 6. 3. 2.

6. 3. 3.

6 . 3 . 4 .

614101

6. 4. 1.

615101

6. 5. 1.

6.5. 2.

6 . 5 . 3 .

616

^I

0

^I

6 .6. 1.

6. 6. 2.

GEDIGTE WAT OOR DI

E

EUROPESE OORLOE HANDEL INLEIDING

NT W A Y A 1 9 3 9 - 4 5 I D I E

0 0

R L

0

G V A N 1 9 3 9 - 4 5

INHOUD VAN DIE GEDIG BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG

BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG PROMINENTE KENMERKE

MASOLE I SOLDATE

INHOUD VAN DIE GEDIG BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG

BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG PROMINENTE KENMERKE

MOTLHABANI I SOLDAAT

INHOUD VAN DIE GEDIG

KAGISO I VREDE

INHOUD VAN DIE GEDIG BEELDSPRAAK .IN DIE GEDIG

BESPF\EKING VAN DIE BEELDSPF\AAK IN DIE GEDIG

BEELDSPRAAK IN DIE GROEP

TABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GROEP

BESPREKING VAN DIE TABEL

163 163 163 163 164 164 170 172 172 172 173 176 179 179 179 179 180 180 182 182

182

(8)

vi

HOOFSTUK 7

7~0~0~ GEDIGTE WAT OOR PERSONE HANDEL 186

7~1~0~ INLEIDING 186

7

^I

2

^I

0

^I B A B 0 K I B A D I KG 0 s I

I

pRy s L I ED KuNsT EN A A R s 187

7. 2 . 1 . INHOUD VAN DIE GE:DIG 187

7. 2. 2. BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 1$8

7. 2 . 3 . BESPREKING VAN DIE BEELDSPHAAK IN DIE GEDIG 188

7 . 2 . 4 . PROMINENTE KENMERKE 192

7~3~0~ KGOSI KGAMA

I

KONING KGAMA 194

7. 3. 3. BESPF\EKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 197

7. 3. 4. PROMINENTE KENMERKE 200

7~4~0~ RADITLADI A SEKGOMA

I

RADITLADI VAN SEKGOMA 202

7~5~0~ LEKGASA LOO SEKGOMA

I

DIE VERSTROOIING 203 VAN SEKGOMA-HULLE

7. 5 . 1 . INHOUD VAN DIE GEDIG 203

7 . 5 . 3 . BESPREKING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE GEDIG 204

7~6~0~ ISANG A LENTSWE 210

7 • 6 • 1 • IN H 0 U D VAN D I E G E D I G 21

o

7

^I

7

^I

01

KGOS I TSHAKA

I

KONING TSHAKA 211 7 • 7 • 1 • IN H 0 U D VAN D I E G ED I G 211

7 . 7 . 3 . BESPBEKING VAN DIE BEELDSPRAAK 212

7

^I

8

^I

0

^I D I NG AN A L E M ABu R u

I

D I N G A AN EN D I E B 0 E R E 216

7

^I

9

^I

0

^I BEE L D s p R A A K I N D I E G R 0 E p 217 7 . 9 . 1 . TABULERING VAN DIE EIENSKAPPE VAN DIE

BEELDSPRAAK IN DIE GROEP 218

7. 9.2. BESPREKING VAN DIE TABEL 218

(9)

vii

HOOFSTUK 8

810101 SAMEVATTING EN GEVOLGTREKKING

²²¹

811101 DOEL EN WERKSWYSE

²²¹

8. 1. 1 . DOEL ²²¹

8. 1. 2. WERKSWYSE ²²¹

812101 BEELDSPRAAK IN DIE BUN DEL

²²⁵

8. 2. 1. TABULERING VAN DIE BEELDSPRAAK IN DIE BUNDEL ²²⁶

8. 2. 2. BESPREKING EN GEVOLGTREKKING ²²⁶

CHAPTER ⁹ ^I HOOFSTUK 9

910101 IMAGERY IN

~~ALANA~~-~£]~1£

WRITTEN

BY

^R~D~

RADI T LAD I

²³⁶

9

^I

1101 AIM AND METHOD

²³⁶

9. 1. 1 . AIJVI ²³⁶

9. 1 . 2. METHOD ²³⁶

912101 IMAGERY I N THE COLLECTION

²⁴⁰

9

^I

3

^I

01 SUMMARY AND CONCLUSION

²⁴¹

1010101 BIBLIOGRA FIE

²⁴⁹