PROGRAMMA KLIMAAT. Minaraad Provincie West-Vlaanderen Brugge, 22 november 2021

PROGRAMMA KLIMAAT

Minaraad Provincie West-Vlaanderen

Brugge, 22 november 2021

Provinciaal Programma klimaat Eigen organisatie

Beleidsmatig Projectmatig

Inspiratieronde

INLEIDING

Klimaatverandering

Klimaatverandering

■ Gemiddelde opwarming van de aarde: 1,15°C (in België 1,9°C) sinds eind 19^E

■ Waarvan naar schatting +90% wordt opgenomen door oceanen! (Bron: KMI)

■ Wijziging aan ongezien tempo

■ Menselijke factor is doorslaggevend: fossiele brandstof, ontbossing,…

Jaarlijkse gemiddelde temperaturen in België van 1901-2019

Bron: Berkeley Earth, NOAA, UK Met Office, MeteoSwiss, DWD, SMHI, UoR, Meteo France & ZAMG

Klimaatnormalen

= statistische gegevens betreffende temperatuur, neerslag, zonneschijnduur, windsnelheid, luchtdruk, enz., berekend over perioden van 30 jaar. Zij maken het mogelijk het klimaat te karakteriseren over een voldoende lange periode om als referentie te dienen.

Uitstoot broeikasgassen België

Duidelijk probleem!

Duidelijke aanpak?

■ Nood aan mondiaal afgestemd beleid – Klimaattop COP26

■ Nood aan Europees afgestemd beleid

– Europese Green Deal (doel “klimaatneutraal 2050” omzetten in actie) – Europese klimaatwet (beloftes omzetten in wetgeving)

– Fit For 55: klimaatmaatregelen voor behalen doelstellingen 2030

■ Nood aan nationaal afgestemd beleid

– Nationaal energie- en klimaatplan 2021-2030

– Langetermijnstrategie: Belgische klimaatstrategie 2050 n.a.v. Overeenkomst van Parijs – Nationaal register voor broeikasgassen (voor emissiehandel)

– Nationaal adaptatiebeleid

Duidelijk probleem!

Duidelijke aanpak?

■ Nood aan afgestemd beleid

– Langetermijnstrategieën Vlaamse, Waalse en Brusselse regeringen

■ Vlaams Energie-en klimaatplan

■ Lokaal beleid: Provinciaal, stedelijk en gemeentelijk beleid – Lokale en regionale klimaatplannen (o.a. Leiedal, WVI) – Stedelijke en gemeentelijke klimaatplannen

– Vaak in kader van Europese burgemeestersconvenant (SECAP)

!

Provincie West-Vlaanderen Programma klimaat

■ Programmatische aanpak: aanpak gericht op verschillende strategische provinciale doelen. Klimaatprogramma heeft dus impact op een groot deel van de organisatie maar (vooral!) ook omgekeerd.

■ Werken vanuit de provinciale bevoegdheid (grondgebonden zaken)

■ Naar een geïntegreerde, transversale aanpak

■ Samenwerking met verschillende beleidsniveaus

■ Lokaal: ondersteuning steden en gemeenten (o.a. kader Burgemeestersconvenant, via regulier beleid)

West-Vlaanderen, enkele cijfers (2019)

■ CO₂ emissie (energiegerelateerd): 7.128.521 ton – = 19,9% tov Vlaams gewest

■ Energieverbruik: 33.785.154 MWh

■ Lokale productie Hernieuwbare elektriciteit: 1.225.661 MWh – =19,3% tov Vlaams gewest

■ Landbouwsector

– Energiegerelateerde CO₂ emissie: 361.550 ton

– Niet-energiegerelateerde CO₂ –equivalenten emissie: 1.619.924 ton

■ Volledig rapport op www.provincies.incijfers.be

– Rapport energie en klimaat Provincie West-Vlaanderen

STRATEGIE EN DOELSTELLING

Klimaatprogramma

Strategie en doelstellingen

■ Doelstellingennota 2015

– Opgemaakt door provinciale programmagroep klimaat

■ Huidige Europese en nationale doelstellingen

■ Discussies over % en doelstellingen MAAR: Cijfers zijn geen doel op zich!

■ Aanpak: Doelstelling als minimum doelstelling beschouwen ipv als streefdoel

■ Echte streefdoel = maximale (reductie)-impact bij elke actie

■ Provincie rol als regisseur en facilitator vanuit beleidsbevoegdheid

Provinciaal programma klimaat

■ Klimaatverhaal = transitieverhaal – Verandering

– Lange termijn proces – Korte termijn handelen

■ Transversaal thema

– (re)organisatie als organisatie – (re)organisatie van (nieuw) beleid – Projectmatige uitvoering

Provinciaal programma klimaat

■ Doelstelling voor de eigen organisatie (nota 2015)

CO₂-neutrale organisatie tegen 2030 40% reductie tegen 2020 80% reductie tegen 2025

■ Doelstelling Provincie West-Vlaanderen (nota 2015)

Naar een klimaatneutrale en klimaatbestendige provincie 2050

Provinciaal programma klimaat

Projecten

Beleid

Eigen organisatie

Strategie en doelstellingen CO₂ neutrale organisatie

Klimaatneutrale Provincie

Klimaatbestendige Provincie

EIGEN ORGANISATIE

Klimaatprogramma

Actiedomeinen

■ Patrimonium

– Verduurzaming van het provinciaal patrimonium

– Circulariteit opgenomen in aanstellingsdossiers voor opmaak aanbestedingen

■ Mobiliteit

– verduurzaming van de eigen vloot, bij vervanging standaard keuze hybride of elektrisch – Intern fietsbeleid

■ Aankoopbeleid :

– via nieuw dienstorder: 40ptn op duurzaamheid en klimaat; verduurzaming van de keuken;

Aankopen met aandacht voor circulaire economie

■ werking IMZ en SDG-werking

Patrimonium

Realisaties 2016 -2021

■ Strategisch vastgoedplan Provincie West-Vlaanderen (pp 44).

– Prioritair inzetten op terugdringen van de energiebehoefte (verduurzaming gebouwen) – Inzetten op eigen productie HE

– (tijdelijke) resterende behoefte aanvullen met aankoop HE (vervalt tegen 2040 of eerder)

■ Rapport: Financiering van diepgaande energie-renovaties in het patrimonium (pp.56) – Financierings-strategie voor de realisatie van het Strategische vastgoedplan

■ Realisatie

– Uitwerking van diverse masterplannen: grondige verbouwen of nieuwbouw – Onderzoeken van centralisatie potentieel binnen het grondgebied

– Opmaken en afsluiten van OEPC – Uitvoeren van energie-renovaties

Voorbeeld

Renovatie Provinciehuis Boeverbos

■ Doelstelling: maximale verduurzaming gebouw en monitoring energie

■ Uitgevoerde werken:

– Dakrenovatie + zonnepanelen – stookplaats

– serverroom koeling – verlichting

– innovatie (slimme energiemonitoring keuken, zelflerende regeling stookplaats, sturing warmtepompboilers op zonnestraling)

Voorbeeld

Renovatie Provinciehuis Boeverbos

■ Vóór de renovatie

– Primair Energieverbruik Kwhprim/jaar 4885736 – CO₂ uitstoot 935,7 ton CO₂eq / jaar

■ Na renovatie

– 440000 kWh besparing elektriciteit = 41% besparing – 574000 kWh besparing gas = 33% besparing

– CO₂ uitstoot 561,4 ton CO₂eq / jaar = 40% broeikasgasreductie

BELEIDSMATIG

Klimaatprogramma

Provinciaal Klimaatbeleid

■ Provincie belangrijke rol als regisseur en facilitator

■ Vanuit haar grondgebonden, bovenlokale bevoegdheden

■ Traditionele rol om steden en gemeenten te ondersteunen

■ Mitigatie en Adaptatiebeleid

■ Data en cijfers: ondersteuningsplatform via www.Provincies.incijfers.be

■ Nood: beleidsintegratie versus parallelle beleidsplannen

Instrumenten

■ Beleidsplanning, rapportering en beleidsondersteuning

■ Eigen investeringen

■ Subsidie als tool

– Lokale klimaatprojecten, OEPC, Gemeente van de toekomst, natuur op school,…

■ Juridische instrumenten

■ Economische instrumenten

■ Sociaal-communicatieve instrumenten

■ Netwerking en platformen

Beleidsthema’s

■ Ruimtelijke ordening als sleutelelement

– Opmaak provinciaal ruimtelijk beleidsplan

– Transitie naar een ruimtelijke ordening gericht op een klimaatneutrale en klimaatbestendige toekomst

■ Hernieuwbare energie

– Transitie naar een maximaal zelfvoorzienend energiesysteem op basis van HE

■ Duurzaam en energiezuinig wonen en bouwen – Acasus, POM

■ Slimme en duurzame mobiliteit – Fietsbeleid

■ Water en droogte

– Integraal waterbeleid, Inagro

■ Naar een koolstofarme en circulaire economie – POM, Inagro, Westtoer

■ Duurzame en lokale landbouw en consumptie – Inagro, Wereldhuis

Acties

■ Opmaak Beleidsplan Ruimte West-Vlaanderen (huidige status: ontwerp conceptnota) – Integratie klimaatbeleid

■ Opstart intern klimaatfonds (o.a. subsidies lokale klimaatprojecten)

■ www.Provincies.incijfers.be – Data en Monitoring

– Voor elke gemeente apart beschikbaar Rapport Energie en Klimaat – Voor elke gemeente apart beschikbaar Rapport Adaptatie (begin 2022)

■ Opstart transversale werkgroepen beleidsthema’s – ambitie: doorgroeien naar projectteams

■ Opvolging en participatie beleidsoverleg, samenwerking verschillende beleidsniveaus

■ Aanstelling provinciale windcoördinator en provinciale droogtecoördinator

PROJECTMATIG

Klimaatprogramma

Projectwerking

■ Beleidsdoelstellingen realiseren via projectwerking

■ Gebiedsgerichte en generieke projecten

■ Samenwerking met verschillende actoren (IC’s, organisaties, (lokale) besturen, scholen, bedrijven,kennisinstellingen, …)

■ Monitoring cijfermatig op projectniveau waar realistisch/mogelijk – Provinciale monitoringtool

■ Projecten moeten trachten doorstart te verzekeren: implementeren van een blijvende verandering (transitie)

Enkele voorbeelden

■ Realisaties Lokale klimaatprojecten

– Laatste call 17 projecten, samen goed voor jaarlijkse besparing 1191 ton CO₂

■ Europese projecten in West-Vlaanderen rond verschillende klimaatthema’s – www.projetcendatabank.be

■ Windproject Noord-West-Vlaanderen

■ MOS- projecten

■ Projecten ikv “Gemeente voor de toekomst” Provincie West-Vlaanderen ism BBL

■ Natuur-en milieu-educatieve activiteiten via de provinciale domeinen

■ Waterbuffers bij landbouwers, publiek-private samenwerking

■ …

INSPIRATIERONDE

Vragen…