pagina 01|07
aan
Het bestuur, de adviseurs, de deelnemers en de pensioengerechtigden
onderwerp
Notulen Algemene Vergadering van Deelnemers en Pensioengerechtigden van 9 september 2019
Van
Ewoud de Bruijn
Datum
16 september 2019
Aanwezig
Namens het bestuur
De heren H. van Gijn (voorzitter), J. van Klaveren, J. Splinter, F. Steeman, en E. Voskuilen en mevrouw E. Megchelse
Namens de adviseurs
De dames M.C. Witteman (MCW Consult), K. Kusters (Mercer) en A. Stout (Emma Handson B.V., verslaglegging) en de heer E. de Bruijn (Achmea Pensioenservices (APS))
Namens de deelnemers en gepensioneerden
K. Bedi, R. Bleeker, T. van Bohemen, E. Boom, W. Brouwer, J. van Bruchem, H. Bruins, E. Chladek, C. van Deuren, J. van Engelenburg, T. Franke, C. Gilhuys, F. van de Grunt, G. de Haas, B. Habers, A. Hajro, J. ’t Hart, J. van den Heuvel, H. van der Klis, C. van der Klugt, J. Korndorffer, G. Laagwater, J. van Leeuw, S. Passchier, H. van der Post, B. Potjer, W. Sackman, L. Schaafsma, A. Svensson, J. Turk, X. van der Vlies en W. Wagemaker
Afwezig met kennisgeving -
1. Opening
De voorzitter, Huib van Gijn, opent de vergadering om 16.05 uur en heet alle aanwezigen welkom op de algemene vergadering van deelnemers en pensioengerechtigden van Stichting Pensioenfonds
Avery Dennison (SPAD). De voorzitter verzoekt de aanwezigen de presentielijst in te vullen. Vervolgens stelt hij de bestuursleden en adviseurs achter de tafel voor. Jan van Klaveren is als bestuurslid gekozen door de gepensioneerden. Frank Steeman en Eveline Megchelse zijn als bestuurslid gekozen door de werknemers.
Edwin Voskuilen en Jan Splinter zijn als bestuurslid voorgedragen door de werkgever. Kristel Kusters is de adviserend actuaris van het fonds. Marie-Christine Witteman is de manager van het pensioenfonds.
Ewoud de Bruijn is namens APS als bestuursondersteuner aan het fonds verbonden. Angela Stout verzorgt de notulen van deze vergadering.
2. Notulen van de Algemene Vergadering van 3 september 2018
Naar aanleiding van pagina 6 informeert een aanwezige naar het beleid van SPAD op het gebied van duurzaam beleggen. Mevrouw Witteman antwoordt dat informatie over de laatste ontwikkelingen op het gebied van duurzaam beleggen te vinden is in de PensioenUpdate van SPAD.
Besluit: Het verslag wordt unaniem ongewijzigd vastgesteld.
3. Jaarrapport 2018
De voorzitter licht de belangrijkste gegevens uit het jaarrapport 2018 toe.
Financiële positie:
De dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen de bezittingen en de verplichtingen van het pensioenfonds. De actuele dekkingsgraad wordt maandelijks berekend. De beleidsdekkingsgraad is de gemiddelde dekkingsgraad over de voorgaande twaalf maanden. Eind 2018 bedroeg de beleidsdekkingsgraad 117,9%. De beleidsdekkingsgraad lag hiermee boven het vereist eigen vermogen (VEV) van 115,9%,
waardoor SPAD geen herstelplan bij De Nederlandsche Bank (DNB) hoefde in te dienen. Eind 2017 was de actuele dekkingsgraad 118,4%. Deze daalde gedurende het jaar 2018 naar 112,0%. Deze daling werd met name veroorzaakt door het negatieve beleggingsresultaat in 2018, inclusief het effect van de per saldo gedaalde rentetermijnstructuur (RTS) op de verplichtingen. Rente is een belangrijke factor voor
pensioenfondsen, omdat deze ook de hoogte van de verplichtingen (de toekomstige pensioenbetalingen) bepaalt. In 2018 heeft het Actuarieel Genootschap een nieuwe sterftetafel gepubliceerd met daarin voor het eerst een afname van de verwachte stijging van de levensverwachting. Hierdoor steeg de actuele
dekkingsgraad in oktober 2018 met ongeveer 1%. Op 31 maart 2019 bedroeg de actuele dekkingsgraad 116,6%. Deze stijging wordt grotendeels veroorzaakt door het herstel op de aandelenmarkten.
Kerngegevens (I):
2018 2017 2016 2015 2014
Actieve deelnemers 426 407 386 399 483
Slapers 1.049 1.041 1.027 1.017 948
Pensioengerechtigden 620 614 599 585 574
Totaal 2.095 2.062 2.012 2.001 2.005
Premiebijdrage € 7.2 M € 6.6 M € 5.8 M € 6.2 M € 7.1 M
Uitkeringen € 8.1 M € 7.9 M € 7.8 M € 7.5 M € 7.3 M
Het aantal actieve deelnemers en het aantal pensioengerechtigden zijn licht gestegen. Het aantal slapers is relatief stabiel. De totale populatie stijgt jaarlijks licht. Door het grotere aantal gepensioneerden, stijgt het bedrag dat jaarlijks aan pensioen wordt uitgekeerd. Het premiebedrag is gestegen door de toename van het aantal actieve deelnemers en de hogere premie in 2018.
Kerngegevens (II):
2018 2017 2016 2015
Belegd vermogen € 354 M € 362.1 M € 349.2 M € 316.4 M
Verplichtingen € 315.9 M € 306.3 M € 314 M € 291 M
(Beleids)dekkingsgraad 117,9% 115,7% 107,9% 112,0%
Gemiddelde rente* 1,4% 1,5% 1,4% 1,7%
Toeslag 1,42% / 1,06% 0,79% / 0,47% 0% 0,57% / 0,13%
Beleggingsrendement -1,8% 4,4% 11,6% -1,9%
Resultaat € -18.5 M € 19.5 M € 11.3 M € -24.0 M
* Dit betreft de gemiddelde rekenrente voor het vaststellen van de verplichtingen
Het belegd vermogen is in 2018 licht gedaald. De verplichtingen zijn gestegen. De rente die van belang is voor zowel het beleggingsresultaat op vastrentende waarden als voor het vaststellen van de verplichtingen is gedaald. Het indexatiepercentage kwam voor actieve deelnemers uit op 1,42% (op basis van de loonindex) en voor gepensioneerden op 1,06% (op basis van de prijsindex).
Resultaat 2018:
Beleggingsresultaat (inclusief wijziging RTS) € -19.624.000
Premies en koopsommen 289.000
Kosten 0
Sterfte 926.000
Risicoherverzekering 0
Toeslagverlening -3.611.000
Wijziging actuariële grondslagen 3.130.000
Arbeidsongeschiktheid 439.000
Reglementswijziging -51.000
Mutaties / diversen 50.000
Totaal resultaat € -18.452.000
Het beleggingsrendement was negatief. Het resultaat op premies en koopsommen was positief. Dit betekent dat er meer premie is binnengekomen dan nodig was voor een jaar pensioenopbouw voor de actieve
deelnemers. Door de nieuwe methodiek om de premie vast te stellen, is het resultaat op kosten per definitie 0.
Het sterfteresultaat was positief. Bij een klein fonds als SPAD wordt dit resultaat sterk beïnvloed door individuele gevallen. In 2018 is geïndexeerd, maar dit gaat ten laste van het totale resultaat. Het resultaat op arbeidsongeschiktheid is een eenmalig resultaat, omdat in 2018 een aantal revalidaties met terugwerkende kracht is verwerkt. Het totale resultaat kwam uit op € -18.452.000.
Beleggingsresultaat 2018:
Directe en indirecte beleggingsopbrengsten € -6.9 M Toegerekende interest aan technische voorzieningen (TV) 0.8 M
Impact wijziging RTS op TV -13.6 M
Saldo beleggingsresultaat € -19.7 M
De directe beleggingsopbrengsten komen voort uit het verkopen en aankopen van beleggingen (bijvoorbeeld aandelen). De indirecte beleggingsopbrengsten zijn het resultaat van koerswijzigingen gedurende het jaar van
beleggingen in de portefeuille. De wijziging van de rentetermijnstructuur (waarmee de toekomstige
verplichtingen contant worden gemaakt) zorgde voor een negatief resultaat. Als de rente daalt, heeft dit een negatieve impact.
4. Actuarieel
Mevrouw Kusters licht de dekkingsgraad van SPAD verder toe. De dekkingsgraad zegt iets over de financiële gezondheid van een fonds. Als de dekkingsgraad 100% is, heeft een fonds voldoende middelen om de opgebouwde pensioenrechten te kunnen uitkeren. Idealiter heeft een fonds een hogere dekkingsgraad dan 100%, zodat er een buffer is en er ruimte is om te indexeren. In de media verschijnen veel berichten over fondsen die hun pensioenen wellicht moeten korten, omdat hun dekkingsgraad te laag is. Dit is bij SPAD niet aan de orde, omdat de dekkingsgraad van SPAD ruim boven de 100% ligt.
De beleidsdekkingsgraad was eind 2018 gestegen ten opzichte van eind 2017. De dekkingsgraad van SPAD bevindt zich ruim boven de minimumgrens, die rond de 104% ligt. Als het fonds onder de grens van het VEV komt, moet een herstelplan worden ingediend bij DNB. Dit is op dit moment niet aan de orde voor SPAD. Als wordt gekeken naar de dekkingsgraden van andere pensioenfondsen in Nederland dan valt op dat veel pensioenfondsen een dekkingsgraad hebben die onder de grens van hun VEV ligt. Deze fondsen moeten dus wel een herstelplan indienen. Indien de dekkingsgraad langdurig onder de 100% ligt, moeten er maatregelen worden getroffen.
Een aanwezige informeert naar de omvang van SPAD ten opzichte van andere pensioenfondsen.
Mevrouw Kusters antwoordt dat SPAD een relatief klein fonds is.
5. Beleggingsbeleid
De voorzitter geeft een toelichting op het beleggingsbeleid in 2018. Het beleid wordt mede bepaald op basis van de risicogrenzen die met de sociale partners worden afgesproken. Door middel van de beleggingsmix probeert het fonds zo goed mogelijk invulling te geven aan het vastgestelde risico. SPAD belegt in verschillende categorieën, waarbij als criterium geldt dat een categorie goed te begrijpen en goed te controleren moet zijn.
2018 was gemiddeld genomen geen goed jaar voor Nederlandse pensioenfondsen. De totale portefeuille van SPAD behaalde in 2018 een negatief rendement van 1,8%. Dit is een slechter resultaat dan de benchmark (1,6% negatief). Eind 2017 heeft SPAD een fiduciair manager (NN IP) aangesteld. In 2018 is het wereldwijde aandelenmandaat van actief omgezet naar passief. Dit levert een kostenbesparing op en daarnaast vergt passief beleggen minder governancecapaciteit. SPAD heeft gekozen voor grote, liquide markten en heeft hierbij de overtuiging dat het moeilijk is op deze markten structureel een outperformance te behalen.
SPAD dekt het valutarisico grotendeels af. Het bestuur heeft na een evaluatie van het valutabeleid besloten de afdekking van het valutarisico van 100% naar 75% te verlagen. Een aanwezige vraagt of koerswijzigingen van de dollar invloed hebben. De voorzitter geeft aan dat de dollar ook voor 75% wordt afgedekt. Koerswijzigingen van de dollar kunnen wel invloed hebben op bijvoorbeeld aandelenkoersen.
Een aanwezige vraagt hoe SPAD besluit in welk fonds wordt belegd. De voorzitter antwoordt dat SPAD het beleggingsproces op een structurele manier heeft vormgegeven. De fiduciair manager ondersteunt SPAD bij dit proces. Als SPAD besluit om in een bepaalde categorie te beleggen, wordt eerst bepaald of dit passief of actief moet gebeuren. Daarna worden criteria opgesteld waaraan de manager moet voldoen. Altis, een
dochteronderneming van NN IP die gespecialiseerd is in het selecteren van beleggingsfondsen, stelt vervolgens een lijst op met fondsen die aan de criteria van SPAD voldoen. De beleggingsadviescommissie (BAC) geeft vervolgens advies aan het bestuur, waarna het bestuur kiest voor een beleggingsfonds. Op deze manier is in 2018 de keuze gemaakt voor het passieve wereldwijde aandelenfonds van Northern Trust.
Een aanwezige vraagt of het mogelijk is te bepalen of het aanstellen van een fiduciair manager een positieve impact heeft gehad. De voorzitter antwoordt dat een fiduciair manager een groot voordeel op het gebied van inkoopkracht met zich meebrengt. Omdat meerdere klanten van NN IP in het fonds van Northern Trust beleggen, kon een gunstiger tarief worden bedongen. Ook de kosten voor de vastrentende waarden zijn gedaald. Het renterisico wordt nu effectiever afgedekt. Een fiduciair manager kost geld, maar per saldo werkt de aanstelling zowel kwalitatief als financieel in het voordeel van SPAD. NN IP neemt SPAD werk uit handen, bijvoorbeeld door de beleggingen te monitoren. Een aanwezige geeft aan dat het goed kan zijn om breder te kijken dan alleen de eigen fiduciair manager. Op de markt zijn ook andere grote partijen actief die wellicht interessant zijn voor SPAD. De voorzitter antwoordt dat SPAD uitgebreid onderzoek heeft verricht voordat NN IP als fiduciair manager is aangesteld. SPAD zocht een geïntegreerde partij, waarbij ook het
(risico)managementproces is bekeken. Daarnaast had SPAD een voorkeur voor een Nederlandse partij die goed op de hoogte is van de Nederlandse wet- en regelgeving.
In 2018 heeft SPAD een ALM-studie (asset-liability management) uitgevoerd. Dit gebeurt elke drie jaar. In deze studie wordt gekeken hoe de beleggingen zo goed mogelijk kunnen worden afgestemd op de
verplichtingen. De uitkomst was dat het huidige risicoprofiel wordt gehandhaafd. Hierbij is de verdeling in de portefeuille 55% vastrentende en 45% zakelijke waarden. Daarnaast wordt jaarlijks een detailstudie uitgevoerd om de beleggingen te optimaliseren. Op basis van deze studie heeft SPAD besloten in de loop van 2019 twee beleggingscategorieën (Nederlandse woninghypotheken en obligaties van opkomende markten in lokale valuta) aan de portefeuille toe te voegen.
6. Overige onderwerpen Toeslagverlening
Op grond van de beleidsdekkingsgraad bepaalt het fonds of er ruimte is om de pensioenen te indexeren. De beleidsdekkingsgraad van 118,5% eind oktober 2018 stelde het fonds in staat een gedeeltelijke toeslag (63,3% van de toeslagmaatstaf) toe te kennen. Dit is het hoogste indexatiepercentage van de afgelopen jaren.
De totale over de afgelopen tien jaar opgelopen cumulatieve indexatieachterstand bedraagt per 1 januari 2019 16% voor actieve deelnemers en 9,6% voor inactieve deelnemers.
Kosten
Wat betreft kosten wordt onderscheid gemaakt tussen pensioenuitvoeringskosten en
vermogensbeheerkosten. De pensioenuitvoeringskosten (€ 705.000 in 2018) bestaan voor het grootste gedeelte uit kosten voor de pensioenadministratie. De kosten zijn vrij stabiel, maar kunnen door eenmalige kostenposten (bijvoorbeeld kosten die nodig zijn om de administratie te laten voldoen aan wet- en regelgeving) hoger uitvallen. De vermogensbeheerkosten worden uitgedrukt als percentage van het gemiddeld belegd vermogen en bedroegen 0,48% in 2018. Ten opzichte van 2017 zijn de vermogensbeheerkosten gedaald met 0,21% (€ 507.000 in 2018). Het werken met een fiduciair manager en de overstap van een actief naar een passief aandelenfonds hebben hieraan bijgedragen.
Bestuur en commissies 2018
- Per 25 mei 2018 is Michael Defares benoemd als privacy officer van het fonds.
- Per 11 juni 2018 is Jan van Klaveren toegetreden tot de communicatiecommissie.
- Per 1 september 2018 is Sebastiaan Aelberts herbenoemd als lid van het VO.
Decharge van het boekjaar 2018
De voorzitter vraagt of de vergadering het bestuur decharge verleent.
Besluit: De vergadering verleent het bestuur unaniem decharge van het gevoerde beleid over het afgelopen boekjaar 2018.
7. Activiteiten 2019 en vooruitzichten 2020 IORP II
Op 13 januari 2019 is de IORP II-richtlijn geïmplementeerd in de Nederlandse wet. Pensioenfondsen moeten drie sleutelfuncties inrichten: een actuariële functie, een risicobeheerfunctie en een interne auditfunctie. SPAD kiest ervoor om de certificerend actuaris actuarieel sleutelfunctiehouder te maken. Het houderschap van de andere sleutelfuncties wordt binnen het bestuur belegd. In december 2019 wordt deze inrichting voorgelegd aan DNB. Daarna worden de sleutelfunctiehouders definitief benoemd.
Maatschappelijk verantwoord beleggen
In de pensioenwereld is veel aandacht voor maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB). Duurzaamheid is ook een belangrijk onderwerp voor SPAD, de deelnemers van SPAD en de werkgever. In 2019 werkt SPAD het MVB-beleid nader uit. Het duurzaamheidsbeleid van de werkgever dient hierbij als uitgangspunt. Eerst worden de randvoorwaarden geformuleerd. Daarna wordt gestart met het selecteren van passende
beleggingsfondsen. SPAD wil de deelnemers graag bij dit proces betrekken en onderzoekt op welke manier dit het beste kan. Het bestuur treedt hierover in overleg met het VO.
IMVB-convenant
SPAD heeft het IMVB-convenant (Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Beleggen) dat is opgesteld door de Pensioenfederatie ondertekend. Het doel van het convenant is het tegengaan van mogelijke
misstanden in bedrijven waarin wordt belegd. Het MVB-beleid van SPAD moet in lijn worden gebracht met het IMVB-convenant.
Digitale Klantbediening
In het laatste kwartaal van 2019 introduceert het pensioenfonds een online portaal waar deelnemers op kunnen inloggen. De kosten van het portaal worden gezamenlijk door het fonds en de werkgever gedragen.
Deelnemers krijgen op het portaal meer inzicht in hun pensioen en kunnen aangeven post voortaan digitaal te willen ontvangen. Het portaal biedt diverse financiële planningsmogelijkheden. Zo kunnen andere
pensioenbronnen (pensioen opgebouwd bij een andere werkgever, verzekeringen) en uitgaven worden ingevoerd. Het portaal heeft geen invloed op de flexibiliseringsmogelijkheden (bijvoorbeeld het
hoog-laagpensioen). Deze zijn in het reglement vastgelegd. De flexibiliseringsmogelijkheden kunnen naar aanleiding van het pensioenakkoord wel wijzigen, maar dit zal dan pas in 2022 het geval zijn. Een aanwezige vraagt of het portaal ook gebruikt kan worden om de vergadering digitaal bij te wonen en digitaal te stemmen.
De voorzitter antwoordt dat dit nog niet tot de functionaliteiten behoort, maar vindt dit wel een goede suggestie.
Vooruitblik 2020
In juni 2019 is een pensioenakkoord gesloten. Het bevriezen van de stijging van de AOW-leeftijd ligt al vast.
De andere afspraken moeten nog worden uitgewerkt door de stuurgroep. SPAD volgt dit proces nauwlettend en informeert de deelnemers indien dat nodig is.
8. Wat verder ter tafel komt / rondvraag
Een aanwezige vraagt of de fiduciair manager positieve rendementen in het vooruitzicht stelt. De voorzitter antwoordt dat de ontwikkeling van financiële markten altijd moeilijk te voorspellen is. Beleggingsresultaten zijn daarom moeilijk te budgetteren. NN IP monitort of de aangestelde managers presteren volgens de
verwachtingen die SPAD bij het selectieproces heeft geformuleerd. Op het moment dat een manager structureel onderpresteert, kan de manager worden vervangen. SPAD betaalt een vaste vergoeding aan de fiduciair manager. Er is dus geen sprake van resultaatafhankelijke vergoedingen.
Een aanwezige informeert naar de ontwikkeling van de beleidsdekkingsgraad in 2019. De voorzitter geeft aan dat de beleidsdekkingsgraad eind juli 2019 ongeveer 116% bedroeg. In augustus is de rente echter verder gedaald. Het is moeilijk de beleidsdekkingsgraad voor de rest van 2019 te voorspellen. Mevrouw Kusters vult aan dat de beleidsdekkingsgraad wettelijk gezien minimaal 110% moet bedragen, voordat indexatie kan worden verleend. Hoe hoger de dekkingsgraad is, hoe meer indexatie er kan worden verleend.
Een aanwezige vraagt of de keuze voor het aandelenfonds van Northern Trust betekent dat er niet meer wordt geswitcht naar een ander fonds. De voorzitter geeft aan dat NN IP het fonds van Northern Trust op
kwartaalbasis monitort. De BAC evalueert alle managers jaarlijks. Als het rendement in lijn is met de
benchmark en de belegging kostentechnisch nog aantrekkelijk is, is er weinig reden om naar een ander fonds over te stappen. Met een overstap zijn namelijk ook transactiekosten gemoeid.
Een aanwezige vraagt of de voorzitter op de hoogte is van de uitspraken die Jeroen Dijsselbloem in het tv-programma Buitenhof heeft gedaan. Hij heeft daarin onder andere geopperd dat pensioenfondsen moeten worden verplicht om in staatsobligaties te beleggen. De voorzitter geeft aan het programma niet te hebben gezien. Verplicht beleggen in staatsobligaties maakt in ieder geval geen deel uit van de plannen van het huidige kabinet.
Een aanwezige vraagt of de Nederlandse pensioenfondsen zijn verenigd in een platform. De voorzitter antwoordt dat SPAD, net als de meeste Nederlandse pensioenfondsen, lid is van de Pensioenfederatie. De Pensioenfederatie levert ook input voor de discussie rondom het pensioenakkoord, maar heeft geen stem in de uiteindelijke wetgeving.
9. Sluiting
De voorzitter dankt de aanwezigen voor hun inbreng en sluit de vergadering om 17.10 uur.
Aldus goedgekeurd op [datum] 2020,
Voorzitter Secretaris
