Beheervisie algemene begraafplaatsen gemeente Sittard-Geleen

(1)

Beheervisie algemene begraafplaatsen gemeente Sittard-Geleen

2015-2025

21 april 2015

(2)

Inhoudsopgave Bladzijde 1 Inleiding

1.1 Achtergrond 3

1.2 Beleidsdoelen 3

1.3 Leeswijzer 3

2 Wettelijk kader en context

2.1 Wettelijk kader 6

2.2 Inrichting begraafplaats 6

2.3 Crematie 6

2.4 Administratie 7

2.5 Ruiming 7

2.6 Sluiting/opheffing van een begraafplaats 7

2.7 Verlaten verstorven 7

3 Begraafplaatsen in de Gemeente Sittard-Geleen

3.1 Inleiding 8

3.2. De algemene begraafplaatsen 8

3.3 Samenvatting huidige capaciteit en vrije ruimte alg. begraafplaatsen 10

3.4 Bijzondere begraafplaatsen 10

4 Benodigd aantal begraafplaatsen en capaciteit in de gem. Sittard-Geleen

4.1 Inleiding 12

4.2 Capaciteit voor de komende 20 jaar 12

4.3 Aantal begraafplaatsen 12

5 Gewenste functies van de begraafplaatsen

5.1 Inleiding 13

5.2 Gewenste functies 13

5.3 Regionale samenwerking 13

6 Beheervisie 14

7 Alg. begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen op de lange termijn

7.1 Inleiding 16

7.2 Strategie per begraafplaats 16

7.3 Algemeen 17

8 Financiën algemene begraafplaatsen

8.1 Inleiding 19

8.2 Begroting 2015 20

8.3 Leges berekening zonder toerekening groen (Variant 1) 20 8.4 Leges berekening met gedeeltelijke toerekening groen (Variant 2) 20 8.5 Leges berekening met gehele toerekening groen (Variant 3) 20 8.6 Overzicht varianten van legesberekening en voorstel 20 9 Conclusie, aanbevelingen en planning

9.1 Conclusies 22

9.2 Aanbevelingen 22

9.3 Planning 23

Bijlagen:

Bijlage 1 Lijst van begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen 25 Bijlage 2 Financiële overzichten kostentoerekening begraafplaatsen 26

Variant 1 27

Variant 2 28

Variant 3 29

Bijlage 3 Overzicht tarieven omliggende gemeenten 30

PWe 20150421

(3)

1. Inleiding 1.1 Achtergrond

De gemeente Sittard-Geleen heeft als doelstelling het adequaat reageren op de stijgende kwaliteitsbehoefte van haar burgers. Daarbij hoort ook de lijkbezorging en alles wat daarmee te maken heeft. Uitgangspunt voor deze visie is dat de gemeente het beheer van de

algemene begraafplaatsen met zorg en respect voor de overledenen en hun families wil verzorgen. De primaire functie van een begraafplaats bestaat uit het bieden van

mogelijkheden om stoffelijke resten te begraven met als doel een volledige ontbinding tot stand te brengen zonder nadelige gevolgen voor de volksgezondheid.

Asbestemming neemt een steeds belangrijkere plaats in. Te denken valt aan verstrooiing, urnengraven en een columbarium. Deze “nieuwe” bestemmingen kunnen ook een positieve bijdrage leveren aan de levendigheid en exploitatie van een begraafplaats.

Deze visie beschrijft de kaders voor het beheer dat de gemeente Sittard-Geleen wil voeren voor het begraven op de algemene begraafplaatsen. Het beleid voor begraafplaatsen strekt ver in de tijd. De uitspraken over de rechten op een graf, die nu worden gedaan, werken nog een zeker halve eeuw door. Rechthebbenden kunnen zeer lang hun rechten uitoefenen op een graf.

Ook het verleden werkt door. De opvattingen van vroegere gemeentebesturen, bewoners en ontwerpers over het begraven hebben geleid tot zes algemene begraafplaatsen van grote kwaliteit.

In gesprekken over de toekomst van begraafplaatsen blijkt dat deze vaak een duidelijke emotionele lading kennen. Er dient rekening te worden gehouden met dit aspect.

1.2 Beleidsdoelen

Het beleid dat de gemeente voorstaat, beantwoordt de volgende vragen:

 het waarborgen van de begraafcapaciteit in de toekomst binnen de gemeente Sittard-Geleen;

 het bieden van kwalitatief goede begraafplaatsen, waar kostendekkend wordt begraven;

 het op peil houden van de bijdrage die de begraafplaatsen leveren aan de groene kwaliteiten van de gemeente Sittard-Geleen;

 het op peil houden van de bijdrage die de begraafplaatsen leveren aan de openbare ruimte van de gemeente Sittard-Geleen.

1.3 Leeswijzer

In deze nota over de algemene begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen wordt de visie weergegeven die er op is gericht om voor de komende 40 jaar voldoende ruimte voor

begraven en asbestemming te hebben. De begraafplaatsen dienen kostendekkend te worden geëxploiteerd. Kostendekkendheid zal samengesteld zijn uit het aspect lijkbezorging en groenbeheer. De gemeente dient zorg te dragen voor een kwalitatief goede

begraafplaatsvoorziening. Daarbij hoort een planmatig beheer dat recht doet aan de bevolkingssamenstelling van de gemeente Sittard-Geleen.

Begraafplaatsen zijn, naast de primaire functie tot lijkbezorging, de plek voor rouw en rouwverwerking. Daarnaast kennen ze een parkfunctie, een (funerair) cultuurhistorische functie, een bezinningsfunctie en mogelijk een recreatieve functie.

(4)

Hoofdstuk 1: Inleiding

Hoofdstuk 1 bevat de inleiding, de beleidsdoelen en de leeswijzer van de visie.

Hoofdstuk 2: Wettelijk kader en context

In Hoofdstuk 2 worden het wettelijk kader en de context geschetst.

Hoofdstuk 3: Begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen

In Hoofdstuk 3 worden per begraafplaats het aantal en de typen graven genoemd. Hierbij worden tevens de aparte gedeelten beschreven. Bedoeld zijn dan het algemene deel, het Rooms-Katholieke, het Protestantse, het Joodse, het Islamitische deel en de voorzieningen voor urnen. Verder zijn genoemd het ruimtebeslag, de wijze van inrichting en beheer, de bijkomende voorzieningen (parkeren e.d.), de toekomstige capaciteit (vrije ruimte onder andere als gevolg van ruiming) en de cultuurhistorische elementen.

Hoofdstuk 4: Benodigd aantal begraafplaatsen en capaciteit in de gemeente Sittard-Geleen Op grond van de beschrijving van het huidige aantal begraafplaatsen en de beschrijving van de toekomstige benodigde capaciteit wordt het aantal noodzakelijke gewenste

begraafplaatsen en asbestemmingsruimte(n) bepaald. Randvoorwaarde is het wettelijke kader. Bij deze beschrijving vindt nog geen afweging plaats op de andere functies die een begraafplaats kan hebben.

Hoofdstuk 5: Gewenste functies van de begraafplaatsen

Op andere gewenste gebruiksfuncties, die de begraafplaatsen vervullen ten behoeve van de inwoners van de gemeente Sittard-Geleen, de gewenste gebruikersfuncties van de

nabestaanden van de overledenen en van de bezoekers, wordt ingegaan.

Aan de orde komen:

 de rouwverwerking

 de gedenkfunctie

 de bezinningsfunctie

 de ontmoetingsfunctie

 de reüniefunctie

 de parkfunctie

 de recreatieve functie

 de bijkomende voorzieningen (parkeren, publieksruimtes e.d.) Hoofdstuk 6: Beheervisie

Op grond van de gegevens en de resultaten van de voorgaande stappen wordt de beheervisie algemene begraafplaatsen gemeente Sittard-Geleen weergegeven. Dit hoofdstuk is de kern van de door de Gemeenteraad van de gemeente Sittard-Geleen vast te stellen visie. Op grond van de vast te stellen visie volgt een aanpassing van de beheerverordening begraafplaatsen en de legesverordening.

Hoofdstuk 7: Algemene begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen op de lange termijn Op grond van de gegevens van de afgelopen 10 jaar wordt een inschatting gemaakt van de toekomstige noodzakelijke capaciteit. Uitgangspunt zijn de gegevens over de lijkbezorging, de demografische ontwikkelingen, de verandering in de wijze van begraven (begraven versus crematie), de wijziging van de samenstelling van de bevolking en de toenemende wens van allochtonen om in Nederland begraven te worden.

Hoofdstuk 8: Financiën gemeentelijk begraafplaatsen

Op basis van het VNG model Kostenonderbouwing Lijkbezorgingrechten en het onderzoek van Oranjewoud naar de kosten van de begraafplaatsen in Sittard-Geleen wordt een

duidelijke onderbouwing gegeven van de kosten die kunnen worden verhaald. Zichtbaar wordt gemaakt welke kosten in rekening worden gebracht voor de diensten en de taken van de

(5)

gemeente. Er zal een analyse worden gemaakt van de grafrechten. Hierbij wordt gekeken of er differentiatie in grafrechten mogelijk en wenselijk is. Voor rechthebbenden c.q.

nabestaanden moet een begraafplaats naast een respectvolle- ook een betaalbare omgeving zijn. Regionale samenwerking wordt onderzocht. Tevens wordt gekeken of binnen de

gemeentegrenzen een natuurbegraafplaats tot de mogelijkheden behoort.

Hoofdstuk 9: Conclusie en aanbevelingen

In dit hoofdstuk staan de conclusies en aanbevelingen van de Beheervisie Algemene begraafplaatsen Sittard-Geleen.

(6)

2 Wettelijk kader en context 2.1 Wettelijk kader

Per 1 januari 2010 is de gewijzigde Wet op de lijkbezorging in werking getreden. In 2011 is door de 2^e en 1^e Kamer hierop nog een reparatiewet aangenomen.

De Wet op de lijkbezorging bepaalt dat begraving moet plaatsvinden op een begraafplaats. In de wet wordt onderscheid gemaakt tussen gemeentelijke (algemene) en bijzondere

begraafplaatsen (artikel 23 en 24 van de wet).

In artikel 33 van de wet is de verplichting opgenomen dat een gemeente één gemeentelijke begraafplaats moet hebben.

Artikel 33

Een gemeente heeft voor zich of met een of meer andere gemeenten tezamen tenminste een gemeentelijke begraafplaats, tenzij Gedeputeerde Staten van deze verplichting tijdelijk ontheffing hebben verleend.

Op grond van de Wet op de lijkbezorging en het Besluit op de lijkbezorging dient de gemeente een verordening op het beheer en gebruik van de algemene begraafplaatsen vast te stellen.

De raad van gemeente Sittard-Geleen heeft naar aanleiding van de wijziging van de Wet op de lijkbezorging in 2010 en 2011:

 de verordening op het beheer en het gebruik van de algemene begraafplaatsen voor de gemeente Sittard-Geleen in 2012 vastgesteld;

 de verordening op de heffing en invordering van de lijkbezorgingrechten met de daarbij behorende tarieventabel vastgesteld. Voor de tarieven gebeurt dat jaarlijks.

Daarnaast heeft het college van Burgemeester en Wethouders in 2012 tevens Nadere Regels ten aanzien van de openstelling, het begraven, de asbezorging en de grafbedekkingen van de algemene begraafplaatsen vastgesteld.

2.2 Inrichting begraafplaats

De hoofdfunctie van een begraafplaats is het begraven van overledenen op een wijze die de hygiënische ontbinding van het stoffelijk overschot mogelijk maakt. De begraafplaats moet bij de inrichting aan een aantal technische verplichtingen voldoen. Deze verplichtingen zijn opgenomen in het Besluit op de lijkbezorging en zijn door het vaststellen van de verordening op het beheer en het gebruik geregeld.

De wet spreekt over algemene graven en eigen graven. Algemene graven worden in gebruik gegeven voor minimaal 10 jaar en kunnen niet worden verlengd. Na een periode van

verplichte grafrust is het recht aan de houder van de begraafplaats (bv de gemeente) en kan er worden geruimd.

Eigen graven (ook wel familiegraven genoemd) daarentegen worden uitgegeven voor een bepaalde periode en kunnen worden verlengd.

2.3 Crematie

Bij de crematie dient de as te worden geborgen in een of meer asbussen die minimaal een maand door de houder van het crematorium bewaard dient/dienen te worden. Daarna kan de asbus worden bijgezet in een graf, een urnengraf of urnenwand of in een andere

bewaarplaats. Ook kan de, in de asbus geborgen as, worden verstrooid. Dit gebeurt op terreinen die, als de verstrooiing in Sittard-Geleen plaatsvindt, voldoen aan het in de APV omschrevene of in de open zee. Ook kan de asbus ter beschikking worden gesteld van de nabestaande, of kan de asbus worden verzonden naar het buitenland. (art 58 t/m 66b Wet op de lijkbezorging)

(7)

2.4 Administratie

In artikel 27 van de Wet op de lijkbezorging is opgenomen dat de houder van een

begraafplaats, ongeacht of het een algemene of bijzondere begraafplaats is, een register moet bijhouden van alle overledenen die daar zijn begraven. Ook de asbussen die zijn bijgezet, worden hieronder verstaan. In dit register dient nauwkeurig opgenomen te zijn op welke plaats de lijken zijn begraven, c.q. de asbussen zijn bijgezet. Het register is openbaar.

Bij opheffing of sluiting van een begraafplaats blijft het register onder beheer van de gemeente. Bij bijzondere begraafplaatsen moet het register naar de gemeente worden overgebracht.

2.5 Ruiming

Onder ruiming wordt verstaan het leegmaken van een graf waarbij de resten van één of meerdere overledene(n) opnieuw op de begraafplaats ter aarde worden gesteld. Dit kan zijn onder het bestaande graf, in een verzamelgraf of in een verzamelkelder. Ruiming van een graf kan bij algemene graven pas geschieden na 10 jaar nadat laatstelijk een lijk is geplaatst, vooraf de voorgenomen ruiming is gepubliceerd en de belanghebbenden dit kenbaar is gemaakt. Particuliere graven mogen ook pas na 10 jaar worden geruimd. Dit behoeft echter toestemming van de rechthebbende op het graf (art. 31 Wet op de lijkbezorging).

Een bijzondere vorm van ruiming is schudden. Hierbij worden de resten uit een graf

verzameld en onder hetzelfde graf (onder de onderste diepte) geborgen om opnieuw ruimte te maken voor het begraven van nieuwe overledenen. Dit is de oudste en meeste eenvoudige vorm van ruiming.

Ruiming is te onderscheiden in bovengronds ruimen (alleen de grafsteen/grafbedekking met fundament wordt verwijderd) en ondergronds ruimen waarbij de resten feitelijk worden verwijderd.

Ruiming van asbussen kan eveneens na 10 jaar en behoeft toestemming van de rechthebbende. Ruiming geschiedt dan door verstrooiing.

2.6 Sluiting/opheffing van een begraafplaats

Voor een algemene (gemeentelijke) begraafplaats kunnen burgemeester en wethouders een besluit tot sluiting nemen. Blijkt dat op het moment van dat besluit dat er 10 jaar al niemand meer is begraven, dan wordt deze met terugwerkende kracht, 10 jaar eerder, gesloten. 20 jaar ná de laatste begraving kan men de begraafplaats opheffen.

Een begraafplaats of een gedeelte ervan houdt op dit te zijn, indien zich daarin geen graf (meer) bevindt.

2.7 Verlaten verstorven

Er doet zich sporadisch de situatie voor dat een overledene onbekend is. Via de politie en de gemeente wordt getracht om nabestaanden te traceren. De stadswinkel heeft hierin een rol. In het geval dat niemand bekend is met deze persoon zijn er afspraken gemaakt met

begrafenisondernemer Koetje (Schinnen). Deze begrafenisondernemer verzorgt de crematie of begrafenis. Een technische crematie of begrafenis zal het gevolg zijn. Er zijn afspraken dat er altijd iemand aanwezig is. Tot nu toe betreft dit 1 onbekende die op begraafplaats

Papenhoven ligt.

Indien nabestaanden de kosten niet kunnen of willen dragen, dan wordt in dat geval begrafenisondernemer Koetje ook ingeschakeld. De kosten komen voor rekening van de gemeente.

Als er sprake is van een overlijden als gevolg van een misdrijf en niemand voorziet in

lijkschouwing en lijkbezorging is in artikel 21 van de Wet op de lijkbezorging geregeld dat de burgemeester voor begraving zorgdraagt. Ook de kosten van de begraving worden in een dergelijk geval door de gemeente betaald. Ook dienen burgemeester en wethouders gelegenheid te verschaffen tot het doen van schouwen van lijken.

(8)

3 Begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen 3.1 Inleiding

Binnen de gemeente Sittard-Geleen zijn 24 begraafplaatsen en een crematorium aanwezig (zie Bijlage 1). Van deze begraafplaatsen zijn er 6 gemeentelijk en 18 bijzonder. De

bijzondere zijn onderverdeeld in 14 Rooms-Katholieke begraafplaatsen, 2 protestantse begraafplaatsen, 1 (voormalige) joodse begraafplaats en het Britse War Cemetery.

Enkele algemene begraafplaatsen kennen een apart rooms-katholiek, protestants, islamitisch en joods deel.

In deze nota worden de in de gemeente Sittard-Geleen gelegen begraafplaatsen beschouwd.

Hiervoor is tevens gesproken met verschillende vertegenwoordigers (kerkbesturen en

beheerders) van de bijzondere begraafplaatsen. Vooral hun beleid en tarieven (Bijlage 3) ten aanzien van deze begraafplaatsen zijn geïnventariseerd.

3.2 De algemene begraafplaatsen

Op alle algemene begraafplaatsen zijn verschillende soorten graven aanwezig. De benaming en de (historische) rechten zijn daarbij verschillend. Een aantal graven worden qua soort/type niet meer uitgegeven.

Aanwezig zijn:

 Huurgraven, de zogenaamde particuliere graven, die voor een termijn van 20 jaar worden gehuurd en telkenmale kunnen worden verlengd.

 Koopgraven, eveneens particuliere graven, die in stand worden gehouden zolang er rechthebbenden (bekend) zijn en die zorg dragen voor het onderhoud. Deze graven zijn destijds gekocht en worden niet meer uitgegeven.

Begraafplaats Papenhoven kent geen koopgraven.

 Kosteloze graven, de zogenaamde algemene graven, waarvan na 20 jaar het recht vervalt. Deze kosteloze graven worden niet meer uitgegeven en zo mogelijk naar 20 jaar omgezet naar een huurgraf.

Begraafplaats Papenhoven kent geen kosteloze graven.

 Urnengraven worden voor een termijn van 10 jaar verhuurd. De nabestaanden hebben de mogelijkheid om deze termijn telkens te verlengen met 5 of 10 jaar.

Zowel de huurgraven als de koopgraven kunnen kindergraven zijn en er is de mogelijkheid van plaatsing van een asbus in het graf.

De begraafplaatsen Lahrhof en Lindenheuvel hebben naast de urnengraven ook een urnenwand en een strooiveld voor asverstrooiing.

Voor de begraafplaatsen in Geleen is van oudsher voor ruiming gekozen voor bovengrondse ruiming gevolgd door ondergrondse ruiming van het gehele vak. Voor de begraafplaatsen in Sittard werd per graf gelijktijdig bovengronds en ondergronds geruimd. Dit is gewijzigd. Er wordt pas na 2 jaar overgegaan tot ondergronds ruimen. Dit om zoveel mogelijk vergissingen bij ruimen te voorkomen. In Papenhoven wordt per graf geruimd.

Vouersveld Geleen Zuid Lindenheuvel Papenhoven Broeksittard Lahrhof Totaal

Begrafenissen 13 1 13 1 8 74 110

Urnbijzetting 4 0 4 0 13 29 50

Urnenwand n.v.t. n.v.t. 1 n.v.t. n.v.t. 0 1

Verstrooien n.v.t. n.v.t. 2 n.v.t. n.v.t. 8 10

Overzicht begrafenissen en urnbijzettingen in 2014.

(9)

Voorzieningen:

Bij geen van de 6 algemene begraafplaatsen staat een vermelding dat het een algemene begraafplaats betreft. Op de begraafplaatsen is geen bezoekersruimte en/of is er geen goede sanitaire voorzieningen aanwezig.

Onderstaand wordt per algemene begraafplaats een beschrijving weergegeven:

 Begraafplaats Vouersveld, Vouershof, Geleen

Begraafplaats heeft een capaciteit van circa 1520 graven en 32 urnengraven. Van de huidige capaciteit zijn er 1204 in gebruik. Er is een vrije capaciteit van 321 gewone graven en 27 urnengraven.

Begraafplaats Geleen-Zuid

De begraafplaats heeft een capaciteit van circa 582 graven. Van de capaciteit zijn er 573 in gebruik, zodat er een vrije capaciteit is van 9 gewone graven. Op deze

begraafplaats zijn geen urnengraven. In de planning staat geen ruiming van graven.

 Begraafplaats Lindenheuvel Geleen.

De begraafplaats Lindenheuvel bestaat uit twee delen gescheiden door een openbare weg (Kerkhofweg). Het zuidelijke deel was van oorsprong het Rooms-Katholieke deel met een capaciteit van 1632 graven. Op dit gedeelte zijn 21 graven vrij. Het Rooms- Katholieke deel kent een urnenwand met een capaciteit van 114 nissen. Er is een vrije capaciteit van 41 nissen. Op het Rooms-Katholieke gedeelte is op de plaats van geruimde vakken een strooiveld ingericht.

Het noordelijke deel is het Nederlands Hervormde deel met een capaciteit van 1174 graven. Op dit gedeelte zijn 55 graven vrij.

In het noordelijke deel is een afgescheiden deel voor Islamitische begrafenissen. Dit gedeelte heeft een capaciteit van 120 graven. Op dit gedeelte zijn 89 graven vrij.

Op de totale capaciteit zijn er 64 urnengraven. Hiervan zijn er 41 urnengraven vrij.

 Begraafplaats Papenhoven

De begraafplaats vormt, samen met de Rooms-Katholieke begraafplaats van de Sint Catharinakerk parochie, de begraafplaats van de voormalige gemeente Born. Het algemene gedeelte heeft een capaciteit van 387 graven. Hiervan zijn er 382 in gebruik en kunnen er 37 graven worden geruimd, zodat er een vrije capaciteit is van 42

graven. 25 Graven zijn gereserveerd. Er zijn 51 urnengraven, waarvan er 25 in gebruik zijn.

In 2006 is de geplande uitbreiding van het algemeen gedeelte van de begraafplaats ingericht, doch hebben nog geen begrafenissen plaats gevonden. De

onderhoudskosten van dit gedeelte zijn voor rekening van de gemeente.

 Begraafplaats Broeksittard

De begraafplaats heeft een capaciteit van 398 graven en 32 urnengraven. Hiervan zijn er respectievelijk 298 en 10 stuks in gebruik. De vrije capaciteit bedraagt 100 graven en 22 urnengraven.

Een deel van het (graven)onderhoud wordt verricht door een vrijwillige beheergroep.

Begraafplaats Lahrhof te Sittard

De begraafplaats heeft een capaciteit van 7148 graven. Hiervan zijn er 6678 stuks in

(10)

gebruik. De vrije capaciteit bedraagt 350 graven en 120 urnengraven.

De begraafplaats kent een urnenwand met een capaciteit van 462 nissen waarvan er een vrije capaciteit is van 343 nissen. De opstelling van de urnenwand wordt niet als juist ervaren waardoor de bezetting laag is.

3.3 Samenvatting huidige capaciteit en vrije ruimte algemene begraafplaatsen In onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel de bestaande capaciteit en vrije capaciteit bedraagt van de gezamenlijke begraafplaatsen van de gemeente Sittard-Geleen

Begraafplaats Capaciteit graven

Vrije Capaciteit

graven

Capaciteit Urnen- Graven

Urnen- graven

Capaciteit Urnen-

wand

Urnen- wand

Vouershof 1520 321 32 27 n.v.t. n.v.t.

Geleen Zuid 582 9 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Lindenheuvel 2862 165 64 41 114 41

Papenhoven 387 5 51 26 n.v.t. n.v.t.

Broeksittard 398 100 32 22 n.v.t. n.v.t.

Lahrhof 6845 350 303 123 462 343

Totaal 12594 950 482 239 576 384

3.4 Bijzondere begraafplaatsen

Om een indruk te krijgen van het beleid ten aanzien van de bijzondere begraafplaatsen is gesproken met kerkbesturen en begraafplaatsbeheerders van verschillende parochies en met het Diaconaal Beraad. Het Diaconaal Beraad houdt zich bezig met mens en samenleving en is samengesteld uit fractievoorzitters van de Protestantse Gemeente en verschillende Rooms- Katholieke parochies. Tevens wordt door het Diaconaal Beraad ook gesproken met de

Joodse- en Islamitische geloofsgemeenschappen.

Rooms-Katholieke begraafplaatsen:

Er is geen landelijk- (aartsbisdom) of provinciaal (bisdom) beleid ten aanzien van begraafplaatsen (kerkhoven). Wel is er vanuit het bisdom een ondersteuning voor wat

bouwkundige adviezen betreft. De gemeente Sittard-Geleen valt onder 3 dekenaten, te weten Dekenaat Echt-Susteren, Dekenaat Schinnen en Dekenaat Sittard. Uit alle informatie die verkregen is, is duidelijk dat er geen eenduidig beleid is ten aanzien van begraafplaatsen.

Elke parochie is zelf verantwoordelijk voor het beleid met de verschillende tarieven. De parochies maken veelal gebruik van vrijwilligers. Dit is tevens een punt van zorg voor de verschillende parochies. De vrijwilligers worden steeds ouder en kunnen niet altijd meer helpen. Hierdoor komt de lijkbezorging voor de parochies onder druk te staan.

Door gebruikmaking van vrijwilligers zijn de tarieven over het algemeen lager dan die van de algemene begraafplaatsen van de gemeente. Bij de Stichting Funerair Erfgoed komen signalen binnen dat parochies van de verantwoordelijkheid van een begraafplaats af willen.

Deze signalen moeten goed worden gemonitord daar dit voor de gemeente een extra problematiek kan opleveren.

Protestantse begraafplaatsen:

Vanuit het Diaconaal Beraad is aangegeven dat ook de protestantse gemeenschap geen eenduidig beleid heeft ten aanzien van begraafplaatsen. Verder worden overledenen ter aarde besteld op verschillende algemene begraafplaatsen (onder andere Lindenheuvel). De

begraafplaats aan de Steenweg dateert van 1611 en heeft de status van rijksmonument.

(11)

Joodse begraafplaats:

De Joodse begraafplaats aan de Essenstraat te Grevenbicht is gesloten. Er is een joods gedeelte op de gemeentelijke begraafplaats aan de Lahrstraat. Dit is echter als monument ingericht. Bij nieuwe Joodse begravingen wordt het eerst beschikbare graf op het algemeen gedeelte uitgegeven.

Islamitisch gedeelte begraafplaats Lindenheuvel:

Op begraafplaats Lindenheuvel is een gedeelte ingericht ten behoeve van de islamitische geloofsgemeenschap. Veel moslims van de 1^e en 2^e generatie willen worden begraven in het land van herkomst. Wel treft men hier relatief veel kindergraven aan. Het grootste gedeelte is op het Islamitisch gedeelte nog onbenut.

De 3^e en 4^e generatie geeft een gemengd beeld. Toch is de tendens dat meer en meer moslims kiezen voor cremeren en/of ook terugkeren naar het land van herkomst.

(British) War Cemetery:

Bij het British War Cemetery zijn geen ontwikkelingen. Het onderhoud gebeurt door de Britten zelf. Op de begraafplaats aan de Lahrweg is een gedeelte ingericht voor Britse

oorlogsslachtoffers. Dit wordt door de gemeente onderhouden.

Natuurbegraafplaats:

In St. Odiliënberg is een natuurbegraafplaats. Meer en meer wordt hiervan gebruik gemaakt.

Gezien de tarieven is dit een grote concurrent van de begraafplaatsen.

Crematorium:

In de gemeente Sittard-Geleen staat Crematorium Nedermaas van de Dela. Dit crematorium neemt een groot gedeelte van de crematies in de regio voor zijn rekening. Cremeren heeft een belangrijke plaats ingenomen in de maatschappij. Cijfers tonen aan dat 70% kiest voor cremeren in plaats van een teraardebestelling. Er heeft overleg plaatsgevonden met de Dela hoe de gemeente samen met deze marktpartij kan samenwerken.

RK Urnenhof:

Preambule De RK Urnenhof kan worden beschouwd als een rustplaats zoals een

RK Begraafplaats, maar dan enkel voor het bewaren van asbussen. Het gebouw, gelegen aan de Baandert 21 te Sittard, is bestemd voor het plaatsen van asbussen van overledenen, waarvan het recht voor de duur van 10 of 20 jaar is verleend aan één rechthebbende. Dit recht kan worden verlengd voor 10 of 20 jaar. De tarieven zijn in het tarievenoverzicht (Bijlage 3) opgenomen.

(12)

4 Benodigd aantal begraafplaatsen en capaciteit in de gemeente Sittard-Geleen.

4.1 Inleiding

Het aantal algemene openbare begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen bedraagt 6 stuks. Dit aantal is onder andere ontstaan als gevolg van de gemeentelijke herindelingen in het verleden. Wettelijk gezien kan de gemeente Sittard-Geleen volstaan met één algemene begraafplaats. De vrije capaciteit van de begraafplaatsen wordt bepaald door de in gebruik genomen plaatsen, de reserveringen, het verloop van de rechten, de ruimingen en het aantal nieuwe bijzettingen. Tevens is in het verleden rekening gehouden met mogelijke uitbreiding van het aantal begraafplaatsen. Ook hiervoor geldt dat als gevolg van de gemeentelijke herindeling de vrije noodzakelijke capaciteit, om de wettelijke taak van begraven uit te voeren, opnieuw moet worden bekeken. Herinrichten van begraafplaatsen is noodzakelijk. Daarnaast is er het effect dat begraven steeds meer wordt vervangen door cremeren. Daarbij wordt ook steeds meer van de gelegenheid gebruikt gemaakt om de as zelf te verstrooien op andere plaatsen dan op de strooivelden die op onze begraafplaatsen aanwezig zijn. Dit komt mede door de berekende tarieven. Onze tarieven worden over de gehele lijn kritisch bekeken en geactualiseerd

4.2 Capaciteit voor de komende 20 jaar

Het aantal begrafenissen en urnbijzettingen bedroeg de afgelopen jaren circa 250 (2013) en 171 stuks (2014) stuks per jaar. Zoals ook in artikel 4.1 aangegeven wordt as steeds meer zelf verstrooid op andere plaatsen dan op de strooivelden op de algemene begraafplaatsen. De gemiddelde gebruiksduur van een grafrecht bedraagt circa 40 jaar. Uitgaande van de huidige bezetting van circa 12.100 graf- en urnrechten komen gemiddeld per jaar 250 plaatsen vrij. De bezetting zal als gevolg van ruimingen teruglopen tot een bezetting van 9.000 stuks. De capaciteit van de begraafplaatsen bedraagt 13.650 stuks zie tabel paragraaf 3.3.

Een vermindering van bovengenoemd aantal, bijvoorbeeld door stopzetting van begraven op begraafplaatsen of sluiting van begraafplaatsen, is mogelijk. De capaciteit kan met 4650 stuks worden verminderd. Dit is de aanwezige capaciteit van circa 13.650 min de, noodzakelijke, capaciteit van circa 9.000 stuks.

4.3 Aantal begraafplaatsen

Gelet op de capaciteit van de huidige begraafplaatsen en de mogelijkheid tot uitbreiding van de begraafplaats Lindenheuvel kan worden volstaan met twee algemene begraafplaatsen. De huidige begraafplaats Lahrhof in Sittard met een capaciteit van 7.610 stuks en de huidige begraafplaats Lindenheuvel met een capaciteit van 3.040 stuks voldoen op zich al aan de benodigde capaciteit. Gelet op de investering van de (uitbreiding) van de begraafplaats Vouersveld met een capaciteit van 1.552 stuks is operationeel houden hiervan gewenst.

Papenhoven en Broeksittard zijn in de plaatselijke gemeenschap zeer belangrijke begraafplaatsen. Papenhoven heeft een capaciteit van 438 en Broeksittard 430 stuks.

(13)

5 Gewenste functies van de begraafplaatsen 5.1 Inleiding

De hoofdfunctie van een begraafplaats is het begraven van stoffelijke resten met als doel een hygiënische ontbinding van het stoffelijk overschot. Als afgeleide van de hoofdfunctie zijn daarbij de urnengraven, de urnenwand en het strooiveld voor het uitstrooien van de as gekomen.

Als andere neven functies zijn aan te merken:

 de rouwverwerking en gedenkfunctie;

 de bezinningsfunctie;

 de ontmoetingsfunctie;

 de reüniefunctie;

 de parkfunctie;

 de recreatieve functie.

Ter ondersteuning van de hoofd- en nevenfuncties zijn een aantal voorzieningen noodzakelijk.

Voor de verschillende functies worden partners benaderd. Te denken valt aan Dela, IKL en de VVV.

5.2 Gewenste functies

Als belangrijkste nevenfunctie van de grote begraafplaatsen, zoals Lahrhof, Lindenheuvel en Vouersveld, is de parkfunctie aan te merken. Daartoe kunnen de begraafplaatsen opener en toegankelijker worden gemaakt.

De rouwverwerking, de gedenkfunctie en de bezinningsfunctie zijn de belangrijkste nevenfuncties bij de begraafplaatsen. Tevens willen we de ontmoetingsfunctie en de reüniefunctie op de begraafplaatsen verstevigen.

De recreatieve functie komt in meer of mindere mate voor op de begraafplaats Lahrhof.

Deze nevenfuncties wil het college verder uitbouwen om zo begraafplaatsen te krijgen die een hoger niveau hebben. Samenwerking met andere marktpartijen in deze is van groot belang.

Gekeken wordt of door deze samenwerking nieuwe producten kunnen ontstaan. Hierdoor zouden dan tevens de inkomsten kunnen worden vergroot.

5.3 Regionale samenwerking

Door regionale samenwerking willen we een kostenbesparing realiseren. Dit kan door middel van het delen van informatie over monumentale graven en/of graven van bekende bewoners.

Eén centrale administratie voor de zowel de algemene als ook de bijzondere begraafplaatsen.

Het beheren van de begraafplaatsen door onder andere het gebruiken van één softwareprogramma met de koppeling naar www.begraafplaatsenonline.nl.

(14)

6 Beheervisie

Aantal en capaciteit van de begraafplaatsen

De gemeente Sittard-Geleen heeft 6 algemene openbare begraafplaatsen. De totale vrije capaciteit is meer dan voldoende om de komende 20 jaar aan de begraaffunctie, inclusief de urnbijzetting, te voldoen. Gekozen wordt om de zes begraafplaatsen operationeel te houden.

De begraafplaatsen Lahrhof en Lindenheuvel blijven uitgerust met een strooiveld. Het aantal strooivelden wordt niet uitgebreid. Alle begraafplaatsen worden compacter gemaakt.

Bestaande reserveringen worden gerespecteerd. De gereserveerde ruimte voor mogelijke uitbreidingen van begraafplaatsen worden opgeheven en krijgen een andere bestemming en worden mogelijk afgestoten. Het betreft hierbij de geplande uitbreiding van de begraafplaatsen Broeksittard, de gedeelten van de begraafplaatsen Lindenheuvel en Papenhoven. Daarnaast zal Begraafplaats Lindenheuvel worden heringericht. Op nader te bepalen begraafplaatsen zal de mogelijkheid worden geboden grafstenen en daarmee graven te reserveren c.q. te

adopteren. Ook scholen worden benaderd om adoptie van onderdelen van de begraafplaats mogelijk te maken.

Functie(s) van de begraafplaatsen

De hoofdfunctie van de begraafplaatsen is het begraven van stoffelijke resten met als doel een hygiënische ontbinding van het stoffelijk overschot. Als afgeleide van de hoofdfunctie zijn er urnengraven, urnenwanden en strooivelden voor het uitstrooien van de as. Verder hebben de begraafplaatsen de functie van rouwverwerking, gedenkings-, bezinnings- en een

parkfunctie. Op Begraafplaats Lahrhof is er tevens een recreatieve functie aanwezig. De ontmoetings- en reüniefunctie kunnen worden ontwikkeld.

Op grond van met name de parkfunctie is het merendeel van de onderhoudskosten voor het (groen)onderhoud toegerekend aan het product Groen. Deze keuze is bepalend geweest bij het vaststellen van het legestarief. De parkfunctie van de begraafplaatsen draagt bij aan de groenfunctie van de gemeente Sittard-Geleen.

Dienstverlening

De dienstverlening naar de burger zal worden verbeterd door een aantal maatregelen:

 Door de vervanging van het huidige softwarepakket kan de rechthebbende sneller worden geïnformeerd dat de rechten gaan verlopen.

 Koppeling aan de website www.begraafplaatsenonline.nl zorgt ervoor dat via internet kan worden geraadpleegd welke personen waar begraven zijn.

 Bij de algemene begraafplaatsen zal duidelijk worden aangegeven dat het een gemeentelijke begraafplaats betreft.

 Alle begraafplaatsen zullen worden voorzien van een informatiezuil, zodat de bezoekers kunnen opzoeken waar een overledene begraven is.

 Alle begraafplaatsen zullen worden voorzien van vakaanduiding.

 Op de begraafplaatsen Vouershof, Lindenheuvel en Lahrhof zullen de huidige gebouwen worden verbouwd of vervangen, zodat een bezoekers- c.q. wachtruimte met toiletvoorziening aanwezig is.

Inrichting van de begraafplaatsen

De begraafplaatsen worden niet meer uitgebreid en zelfs compacter gemaakt. De geplande grondreserveringen op de verschillende begraafplaatsen en de reeds ingerichte uitbreiding van de begraafplaats Papenhoven komen te vervallen en krijgen een andere bestemming.

Begraafplaats Lindenheuvel wordt heringericht.

In algemene zin zal door ruiming herinrichting plaatsvinden. Hierbij moet tevens aandacht zijn voor het versterken van de parkfunctie.

(15)

Diaconaal Beraad

Er is een wens vanuit het Diaconaal Beraad om in de toekomst tot een gezamenlijke lijst van alle begraafplaatsen van alle geloofsgemeenschappen te komen. Hierbij zal tevens worden getracht het beleid ten aanzien van deze verschillende typen begraafplaatsen op elkaar af te stemmen.

(16)

7 Algemene begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen op de lange termijn 7.1 Inleiding

Per begraafplaats wordt aangegeven wat de lange termijnstrategie is om zo de

geconstateerde overcapaciteit te verminderen en dienstverlening en parkfunctie te verbeteren.

We onderzoeken hoe elke algemene begraafplaats compacter kan worden gemaakt.

7.2 Strategie per begraafplaats 7.2.1 Vouersveld, Geleen

De begraafplaats handhaven. Omdat een deel van het oude gedeelte niet meer voldoet, zal dit op termijn worden geruimd. Dit kan later worden afgestoten en bij de openbare ruimte worden betrokken of worden heringericht als

bosplantsoen. Het huidige gebouw bij de entree verwijderen en vervangen door een permanent gebouw met een stiltecentrum/wachtruimte en toiletfunctie.

Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. Bij de ingang komt een

informatiebord waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard-Geleen betreft.

Uitgaande van het aantal begrafenissen per jaar, de vrije capaciteit en de geplande ruiming is de huidige capaciteit meer dan voldoende.

7.2.2 Begraafplaats Geleen-Zuid, Geleen

De begraafplaats handhaven. Op deze begraafplaats worden geen nieuwe graven meer uitgegeven. Er worden alleen bijzettingen toegestaan. Bestaande rechten en reserveringen worden vanzelfsprekend gerespecteerd. Een

wisselwerking bewerkstelligen met de in voorbereiding zijnde gebiedsvisie van Geleen-Zuid. De capaciteit verminderen. De ruiming per vak uitvoeren. Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. Bij de ingang komt een informatiebord waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard-Geleen betreft.

7.2.3 Begraafplaats Lindenheuvel, Geleen

De begraafplaats handhaven. Er is een strooiveld op het voormalige rooms- katholiek gedeelte aangelegd. De begraafplaats wordt heringericht en de parkfunctie wordt versterkt. Het huidige gebouw bij de entree verbouwen tot verblijfruimte voor het personeel. Tegelijkertijd zullen de sanitaire voorzieningen in dit gebouw worden gemoderniseerd en voor het publiek beter toegankelijk worden gemaakt. Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. De Kerkhofweg zal aan het verkeer worden onttrokken en opnieuw ingericht. Met onder andere parkeerplaatsen. De hoogte van de hagen wordt verlaagd waardoor een transparantere doorkijk ontstaat. De dubbele haag wordt verwijderd. Met name het onderhoud rond deze haag is boven proportioneel duur.

Uitgaande van het aantal begrafenissen per jaar, de vrije capaciteit en toekomstige ruiming is de huidige vrije capaciteit meer dan voldoende. Bij de ingang(en) komen informatieborden waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard-Geleen betreft.

7.2.4 Begraafplaats Papenhoven, Born

De begraafplaats handhaven. De capaciteit op de lange termijn verminderen.

Daar deze begraafplaats pal tegen de katholieke begraafplaats is gelegen, zoeken we naar een samenwerking met het parochiebestuur. Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. Bij de ingang komt een informatiebord waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard- Geleen betreft. Uitgaande van 0 tot 1 begrafenis per jaar is de capaciteit voldoende mede gelet op de toekomstige ruimingen.

(17)

De ingerichte uitbreiding kan worden afgestoten. Met het afstoten van deze uitbreiding kan snel worden begonnen. Hiervoor op korte termijn de hagen ter plaatse van de uitbreiding vervangen door gras. Hierdoor wordt aanmerkelijk op de onderhoudskosten bespaard.

7.2.5 Begraafplaats Broeksittard, Sittard

De begraafplaats handhaven. Deze begraafplaats opnieuw inrichten en compacter maken. Op vrijkomende plaatsen, onder andere als gevolg van het ruimen, zoveel mogelijk bosplantsoen aanplanten. Bestemde uitbreiding niet uitvoeren en een andere bestemming geven. De capaciteit verminderen.

Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. Bij de ingang komt een

informatiebord waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard-Geleen betreft.

Uitgaande van het aantal begrafenissen per jaar, de vrije capaciteit en de ruiming is de huidige vrije capaciteit meer dan voldoende. De geplande uitbreiding is niet nodig en kan een andere bestemming krijgen.

7.2.6 Begraafplaats Lahrhof, Sittard

De begraafplaats handhaven. Ruiming van de vakken uitvoeren. De parkfunctie versterken. Huidige urnenwand (deels) slopen en vervangen door een nieuwe urnenwand. Op korte termijn zal de wand van de oorlogsslachtoffers worden gerestaureerd. Het huidige gebouw verbouwen en voorzien van een

stiltecentrum/wachtruimte en van een openbare toiletfunctie. Verder wordt de vakaanduiding aangebracht. Bij de ingang komt een informatiebord waarop wordt vermeld dat het een algemene begraafplaats van de gemeente Sittard- Geleen betreft.

Uitgaande van het aantal begrafenissen per jaar, de vrije capaciteit en de herinrichting als gevolg van de toekomstige ruimingen is de huidige capaciteit meer dan voldoende.

7.2.7 Natuurbegraafplaats

Gekeken wordt of het interessant is faciliteiten te bieden Tevens wordt onderzocht of binnen de gemeentegrenzen een natuurbegraafplaats tot de mogelijkheden behoort. Ook hier wordt nadrukkelijk samenwerking gezocht met marktpartijen.

7.3 Algemeen

Een afname van de totale capaciteit van graven is mogelijk en zelfs noodzakelijk. Dit kan worden bewerkstelligd door middel het compacter maken en herinrichten van de verschillende algemene begraafplaatsen. Redenen hiervoor zijn de gemoeide kosten voor het beheer van de begraafplaatsen. De opbrengsten voortkomend sec uit het product lijkbezorging worden steeds minder. Dit mede door het toenemend aantal crematies en verstrooiingen elders.

Landelijk bedraagt het aantal crematies op dit moment circa 70% van het totaal. In de stadsdelen Sittard en Born ligt dit percentage hoger en in stadsdeel Geleen zelfs nog hoger.

Op alle begraafplaatsen zal eenzelfde gedenkteken komen voor de verzamelgraven. Het zogenaamde knekelveld. Dit om de eenduidigheid op de algemene begraafplaatsen te benadrukken.

De gemeente gaat verder de mogelijkheid bieden om op nader vast te stellen begraafplaatsen een graf uit te kiezen met hergebruik van bestaande (monumentale) grafstenen. Onder

voorwaarden kunnen dan bestaande grafstenen in bruikleen worden verkregen, waarbij men verplicht is de grafsteen in stand te houden en te restaureren. Een nieuwe naamplaat is natuurlijk toegestaan. Het is financieel aantrekkelijk om op speciale locaties zelf of dierbaren te kunnen begraven en om zo een bijdrage te leveren aan het behoud van de monumentale

(18)

waarde van een begraafplaats. Op deze grafstenen rusten op het moment van heruitgave vanzelfsprekend geen grafrechten meer. Het adopteren van een graf is op deze wijze

mogelijk. Er zijn kosten verbonden voor het in bruikleen krijgen van de (monumentale) steen.

Deze behelzen de totale periode van het grafrecht.

Met de Dela en mogelijk andere partijen zoals bijvoorbeeld begrafenisondernemers wordt nadrukkelijk gezocht naar samenwerking (coöperatie) om zo te komen tot betere service voor de burgers. Producten en diensten, die in deze tijd worden gevraagd, worden aangeboden.

Ook met de dekenaten c.q. parochies wordt samenwerking gezocht zodat we geen concurrenten maar partners van elkaar zijn.

In bijlage 4 is een aantal mogelijkheden uitgewerkt hoe ten aanzien van het beheer directe winst kan worden behaald.

(19)

8 Financiën algemene begraafplaatsen 8.1 Inleiding

Uitgaande van het huidige systeem van toerekening van de kosten van de begraafplaatsen is er geen kostendekkendheid. De kosten voor de verzorging, het onderhoud en de vervanging van het groen op de begraafplaatsen worden aan het product “Groen” toegerekend. De kosten, die rechtstreeks te maken hebben met de wettelijke taak van lijkbezorging, zoals het personeel, diensten derden en de kapitaalslasten, worden aan de begraafplaatsen

toegerekend. Het huidige toerekensysteem houdt, wat de kosten betreft, rekening met een parkfunctie.

Als beleid voor de algemene begraafplaatsen kan worden gekozen voor:

 het handhaven van het huidig systeem van toerekening;

 het toerekenen van een deel van de kosten van verzorging, onderhoud en vervanging van het groen;

 het toerekenen van het geheel van kosten van verzorging, onderhoud en vervanging van het groen.

De Stichting Funerair Erfgoed stelt dat kostendekkendheid geheel uit de lijkbezorging losgelaten moet worden. Begraven is omgeven met veel emotie. Verschillende gemeenten hebben de tarieven om deze reden verlaagd nadat deze eerst waren verhoogd.

Uit een eigen benchmark blijkt verder dat de grafrechten van de algemene begraafplaatsen hoog zijn ten opzichte van de bijzondere begraafplaatsen binnen de gemeente maar ook ten opzichte van de begraafplaatsen in de regio. Een neutrale exploitatie op de korte termijn zal moeilijk zijn. Mede door samenwerking te zoeken wil het college op termijn een

kostendekkende exploitatie realiseren. Het op afstand zetten van begraafplaatsen zal een van de mogelijkheden zijn. Bijvoorbeeld in een coöperatie. De Wet op de lijkbezorging zal altijd het uitgangspunt moeten zijn.

De gemeente wil de dienstverlening naar de burgers verhogen. Gelet op de Wet op de lijkbezorging (artikel 27) is de houder van een begraafplaats dat ook verplicht. Daar het

huidige softwarepakket niet meer wordt ondersteund, zal er een nieuw softwarepakket moeten worden aangeschaft. Regionale samenwerking is in deze een optie. Het nieuwe

softwarepakket en de website zullen worden gelinkt met www.begraafplaatsenonline.nl.

Verder zal er een aanpassing van de gebouwen op de begraafplaatsen (Lahrhof,

Lindenheuvel en Vouersveld) plaatsvinden. Het voormalig Nederlands Hervormd gedeelte in Lindenheuvel zal/is worden/wordt aangepast. Als gevolg van de bepalingen in de Wet op de lijkbezorging zal vermindering van het areaal en de terughoudendheid van begraven bij de algemene begraafplaatsen pas op de lange termijn een kostenreductie opleveren.

Rekening houdend met onze concurrentiepositie kunnen toch voor alle hier genoemde punten/verbeteringen de leges worden gemoderniseerd en marktconform worden gemaakt.

Een differentiëring van de tarieven per begraafplaats en zelfs per graf behoort tot de mogelijkheden. De gemeente zal zijn tarief moeten aanpassen. Dit zal over de gehele lijn worden onderzocht. Vergeleken met de tarieven van de bijzondere begraafplaatsen zijn de gemeentelijke leges echter hoog. We hopen met aanpassingen een hogere omzet te bewerkstellingen. Om eventuele verhogingen, gezien de nagestreefde/noodzakelijke kostendekkendheid, voor de burgers soepel te laten verlopen, kunnen legesverhogingen stapsgewijs worden uitgevoerd. Aandachtspunt blijft dat de tarieven, om kostendekkend te zijn, niet zodanig hoog worden, dat de burgers uitwijken naar de bijzondere begraafplaatsen binnen onze gemeente of uitwijken naar andere gemeenten.

(20)

8.2 Begroting 2015

De begrote lasten in 2015 voor het product Lijkbezorging bedragen € 495.000,- waarvan de kapitaalslasten € 42.000,-, de personele kosten € 337.000,- en de kosten ten behoeve van het delven en boven- en ondergronds ruimen € 116.000,- bedragen. De begrote inkomsten

bedragen € 290.000,-. Hiervan zijn de leges rijksmonumenten € 13.000,--, de rechten grafdelven € 88.000,-, de rechten grafverhuur € 150.000,- en de rechten bijzetten urnen

€ 39.000,-. Per saldo is er een begroot nadeel van € 205.000,- op het product.

8.3 Leges berekening zonder toerekening groen (Variant 1)

Uitgaande van de begroting 2015 worden als kostenposten toegevoegd de kosten voor de aanschaf /exploitatie van een nieuw softwarepakket, de uitbreiding van de website van de gemeente Sittard-Geleen, de aanpassing/vervanging van de gebouwen en de opstallen op de begraafplaatsen en de herinrichting van de begraafplaats Lindenheuvel. Uitgangspunt blijft dat begraafplaatsen tevens als park worden beschouwd (zie Bijlage 2 en Variant 1).

8.4 Leges berekening met gedeeltelijke toerekening groen (Variant 2)

In deze variant wordt variant 1 met een gedeeltelijke toerekening van de onderhoudskosten groen uitgebreid. De kosten voor de verzorging worden voor 85 % aan het product

Lijkbezorging toegerekend. De kosten voor onderhoud van de technische staat en de vervanging van bomen, struiken, meubilair en dergelijke voor 15% aan het product Groen.

8.5 Leges berekening met gehele toerekening groen (Variant 3)

In deze variant worden alle kosten voor de verzorging, het onderhoud en de vervanging van het groen toegerekend aan het product Lijkbezorging.

8.6 Overzicht varianten van legesberekening

Begroting 2015 Variant 1 Variant 2 Variant 3

Lasten € 495.183 € 529.083 € 598.275 € 761.110

Ophoging 0 % 6,9 % 20,8 % 53,7%

In alle varianten geldt dat stapsgewijze aanpassing van de leges mogelijk is.

Voorstel:

De leges van het product Lijkbezorging worden, als het over kosten en inkomsten gaat, in het geheel opnieuw opgebouwd. Gekeken wordt of Variant 2, zijnde de stapsgewijze

legesverhoging van 5% per jaar met ingang van het begrotingsjaar 2016 past binnen genoemde doelstellingen. Dit gedurende 6 jaar waardoor de onderstaande punten worden gerealiseerd:

 de dienstverlening voor de burgers wordt verhoogd door gebruik te maken van een nieuw softwareprogramma. Dit programma geeft onder andere de mogelijkheid een (vroegtijdige) melding te genereren ten aanzien van de (vervallen) rechten. Tevens worden de interne uren verlaagd;

 het aansluiten op de site www.begraafplaatsenonline.nl, door een doorklik op de gemeentelijke website, zorgt voor actualiteit en service;

 er wordt een aparte website gebouwd als service naar de nabestaanden en andere burgers; (als voorbeeld: www.begraafplaatstongerseweg.nl)

 het (ver)bouwen van (dienst)gebouwen op de algemene begraafplaatsen in de periode 2016-2017 versterken de dienstverlening aan de bezoekers van de begraafplaatsen;

 De service verbeteren op alle algemene begraafplaatsen;

 het, ingaande begrotingsjaar 2016, (stapsgewijs) toerekenen van een deel van de onderhoudskosten van het product “Groen” met een bedrag per jaar.

(21)

Teneinde de maatregelen te kunnen financieren dient een mogelijk batig saldo van het

product Lijkbezorging in enig jaar (vanaf rekening 2016) in een voorziening te worden gestort.

(22)

9 Conclusie en aanbevelingen 9.1 Conclusies

 Het aantal van zes begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen voldoet ruimschoots aan het gestelde in de Wet op de lijkbezorging.

 De capaciteit van de begraafplaatsen is voor de komende periode/jaren meer dan voldoende.

 Het grondoppervlak dat in gebruik en gereserveerd is voor de begraaffunctie kan worden verminderd.

 Het al meer dan 15 jaar in gebruik zijnde softwarepakket Probis, voor de

ondersteuning van de wettelijke registratietaak en het operationele beheer van de begraafplaatsen, is niet meer functioneel en moet worden vervangen.

 De begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen hebben naast de functie van begraven in belangrijke mate een parkfunctie.

 Door herinrichting van begraafplaatsen kan de parkfunctie worden versterkt.

 Een deel van de onderhoudskosten valt onder het product Groen.

 De dienstverlening naar de burgers kan door het aanpassen/vernieuwen van de gebouwen op de grote begraafplaatsen, het verstrekken van informatie op borden en het uitbreiden van de gemeentelijke website, worden verbeterd.

 Het huidige kwaliteitsonderhoudniveau dient te worden gehandhaafd.

9.2 Aanbevelingen

 Hef de voorgenomen bestemming “Begraafplaats” op op de (reeds ingerichte) percelen grenzend aan de begraafplaatsen Papenhoven, Lindenheuvel (naast het voormalig Nederlands Hervormd gedeelte) en Broeksittard.

 Verminder in omvang de begraafplaats Lindenheuvel en richt deze nieuw in.

 Richt de geruimde vakken op de begraafplaatsen Vouersveld en Broeksittard in als parkfunctie.

 Voorzie de gebouwen aan de begraafplaats Lahrhof van een wacht- en

ontmoetingsruimte met toiletvoorziening en vervang het huidige gebouw aan de begraafplaats Vouersveld. Begraafplaats Lindenheuvel voorzien van een personeelsgebouw met een openbare toiletvoorziening.

 Vervang c.q. herinricht de urnenwand op de begraafplaats Lahrhof.

 De begraafplaatsen worden compacter gemaakt.

 Restaureer de wand met oorlogsslachtoffers.

 Vervang het huidige softwarepakket voor de ondersteuning van de begraaffunctie.

 Kenmerk de begraafplaatsen als openbare gemeentelijke begraafplaats.

 Plaats bij de ingangen informatieborden.

 Voorzie de begraafplaatsen van vakaanduiding.

 Regionale samenwerking wordt gezocht.

 De gemeente zoekt nadrukkelijk samenwerking met externe partijen.

 Sluit aan op de website www.begraafplaatsenonline.nl door middel van een link op de website van de gemeente.

 Per begraafplaats en mogelijk per pand worden de tarieven gedifferentieerd.

 Het wordt mogelijk om graven/grafstenen te adopteren.

 Verhoog met ingang van het begrotingsjaar 2016 de leges op de grafrechten met 5%

per jaar tot het jaar 2021, exclusief inflatie, ter financiering van de verbeteringen en vermindering van de kosten van het product “Groen”. Heroverweeg hierbij de tarieven die betrekking hebben op urnengraven, plaatsing in de urnenwand en de

verstrooiingen.

 In het kader van burgerparticipatie streven naar beheergroepen voor de kleine begraafplaatsen Papenhoven en Geleen-Zuid. Dit in navolging van de beheergroep begraafplaats Broeksittard.

(23)

9.3 Financiële planning

Samenvattend onderkennen we 2 fases in de uitvoering van de beheervisie. Hierbij zullen gevoelens en emoties van nabestaanden steeds worden gerespecteerd.

Fase 1:

In het kader van de “Een stad, één organisatie” is een aantal taakstellende ombuigingen aangegeven. Een van de taakstellingen is het product Lijkbezorging kostendekkend te maken.

Er is een analyse van de productresultaten van het product Lijkbezorging gemaakt. Dit over de jaren 2010 tot en met 2014. Hieruit blijkt het volgende.

In 2010, 2011 en 2012 was het product Lijkbezorging kostendekkend. Er heeft sinds 2013 een andere toerekening van personele kosten en overhead plaatsgevonden waardoor er meer kosten zijn toegerekend naar het product Lijkbezorging Dit product is hierdoor niet meer kostendekkend. Er is per saldo een begroot nadeel ter hoogte van dit bedrag (€ 205.000,-) ontstaan. Voorstel is nu om de tarieven in de 2^ehelft van dit jaar te moderniseren en marktconform te maken. Dit gebeurt door middel van voorstellen aan de gemeenteraad. Het is aan deze om de tarieven vast te stellen. Ter illustratie een voorbeeld. Asverstrooiing op een van de algemene begraafplaatsen kost volgens het huidige gemeentelijke tarief ruim € 300,-. Bij een grote commerciële partij bedraagt dit € 100,-.

De cijfers tonen aan dat het aantal begravingen al jaren terugloopt. Mede hierdoor is het college van mening dat de begraafplaatsen, waar mogelijk, compacter kunnen worden. Toch is de verwachting dat door marktconformere tarieven toch weer meer gebruik zal worden gemaakt van onze begraafplaatsen. Het is zaak om de juiste balans hierin te zoeken en te vinden. Resultaten bij het product Lijkbezorging zullen echter eerst zichtbaar worden na vaststelling van de nieuwe tarieven. Ook is de verwachting dat de in fase 2 te starten samenwerking met externe partijen er voor zal zorgen dat het kostenaspect beter beheersbaar wordt.

In dit kader zal op het beheer een besparing kunnen worden gerealiseerd. Door het in eerste instantie aanplanten met bosplantsoen of het inzaaien van gras zullen de

kosten in het beheer afnemen. De zogenaamde Quickwins zullen in jaar 1 en 2 worden gerealiseerd. Dit zal een besparing in het beheer opleveren van circa € 10.000,- per jaar. Om dit te bereiken zullen de benodigde omvormingskosten circa € 22.000,- bedragen.

Fase 2:

In fase 2 wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht met andere (markt)partijen. Er zullen nieuwe producten worden ontwikkeld en op de markt worden gezet. Te denken valt aan partijen zoals de Dela, begrafenisondernemers en de eigenaren van

bijzondere begraafplaatsen. Uiteindelijk zal dit alles leiden tot een beheers- en kwaliteitsverbetering. Fase 2 zal zich afspelen tussen het 3^e en het 10^e jaar.

Overwogen is om een aantal begraafplaatsen te sluiten. Gezien de grafrechten, koop en huur, die op de zes algemene (gemeentelijke) begraafplaatsen rusten en gezien de voorschriften uit de Wet op de lijkbezorging zal een dergelijk besluit de eerste 30 jaar financieel vrijwel niets opleveren. Er is dan ook in dit kader van af gezien. Wel zal in fase 2 met externe partijen de mogelijkheden worden bekeken om eventueel

begraafplaatsen te combineren en/of op afstand te plaatsen.

(24)

(25)

Bijlage 1: Lijst van begraafplaatsen in de gemeente Sittard-Geleen

Algemeen - Gemeente Adres Stadsdeel Bijzonderheden

1 Lindenheuvel Kerkhoflaan Geleen Rooms-Katholiek

Ned.-Hervormd en Islamitisch deel

2 Geleen-Zuid Bachstraat Geleen

3 Vouersveld Vouershof Geleen

4 Papenhoven Oude Kerkstraat Papenhoven

5 Broeksittard Achter de Spitsbergen Sittard

6 Vrangendael (Lahrhof) Lahrstraat Sittard Algemeen,

Oorlogsgraven en Joods deel

Bijzonder – R.K. Adres Stadsdeel

1 Begraafplaats Born Mgr. Buckxstraat Born

2 Kerkhof Einighausen Kirkhofsteegske Einighausen 3 Begraafplaats Oud-

Geleen

Van Banninglaan Geleen 4 Begraafplaats Lutterade Groenseykerstraat Geleen 5 Begraafplaats

Grevenbicht

Oudekerkstraat Grevenbicht 6 Begraafplaats Guttecoven Kerkstraat Guttecoven 7 Begraafplaats Holtum Martinusstraat Born 8 Begraafplaats Limbricht Platz Limbricht

9 Kerkhof Munstergeleen Pancratiusstraat Munstergeleen 10 Begraafplaats Obbicht Hitsbergerweg Obbicht

11 Papenhoven Oude Kerkstraat Papenhoven

12 Schipperskerk Medealaan Schipperskerk Gesloten - Geen begravingen sinds 2002

13 Kloosterkerkhof Kerkepad Sittard

Bijzonder - Protestant Adres Stadsdeel

1 Begraafplaats Sittard Steenweg Sittard Sinds 1611

2 Herv. Begraafplaats Achter de Kruiskapel Grevenbicht

Bijzonder - Joods Adres Stadsdeel Bijzonderheden

1 Joodse Begraafplaats Essenstraat Grevenbicht Gesloten

Bijzonder - Oorlog Adres Stadsdeel Bijzonderheden

1 British War Cemetery Kromstraat Sittard

Crematorium Adres Stadsdeel Bijzonderheden

1 Nedermaas Dela Vouershof Geleen

(26)

Bijlage 2: Financiële overzichten kostentoerekening begraafplaatsen Begroting 2015

Gemengde

Activiteit Bedrag Activiteit Toerekening Saldering

Verlenen van rechten Bijhouden register

Software € -

P capaciteit KCC € 79.025

P cap belasting € 0

Kapitaallasten € 42.000

Begraven

Personeel RP&B € 258.307

Delven/dichten € 35.460

Onderhoud € 8.367

Ruiming

Stoffelijke resten € 51.439

Monumenten € 20.585

€ 495.183 € 495.183

Inkomsten / leges

Leges rijksmonumenten € 13.000

Rechten grafdelven € 88.000

Rechten grafverhuur € 150.000

Rechten bijzetten urnen € 39.000

-/- € 290.000

€ 205.183 Onderhoud groen (Rap.Oranjewoud 18-4-2013)

Verzorging € 49.126 nee 0% € -

Technisch staat € 121.970 nee 0% € -

Vervanging € 60.931 nee 0% € -

€ 205.183

(27)

Variant 1: Huidig met aanpassingen

Gemengde

Activiteit Bedrag Activiteit Saldering

Software € 7.500

Website € 10.300

Nieuwe kapitaalslasten € 16.100

Begraven

Personeel RP&B €258.307

Delven/dichten € 35.460

Onderhoud € 8.367

Ruiming

Monumenten € 20.585

€529.083 € 529.083 A

Inkomsten / leges

-/- € 290.000

Verzorging € 49.126 nee 0% € - B

Technisch staat € 121.970 nee 0% € - B

Vervanging € 60.931 nee 0% € - B

€ 239.083 Totale lasten van (A+B) € 529.083 = 6,9% ophoging t.o.v. huidig € 495.183

(28)

Variant 2: Huidige met aanpassingen en deels doorberekening (groen) onderhoud Lasten begraafplaats

Gemengde

Software € 7.500

Website € 10.300

Nieuwe kapitaalslasten € 16.100 Begraven

Personeel wijkteam € 258.307

Onderhoud € 8.367

Ruiming

€ 529.083

€ 529.083 A Inkomsten / leges

-/- € 290.000

Verzorging € 49.126 nee 85% € 41.757 B

Technisch staat €121.970 nee 15% € 18.295 B

Vervanging € 60.931 nee 15% € 9.140 B

(29)

Variant 3: Huidig met aanpassingen en geheel doorberekening (groen) onderhoud Lasten begraafplaats

Gemengde

Software € 7.500

Website € 10.300

Nieuwe kapitaalslasten € 16.100 Begraven

Personeel wijkteam € 258.307

Onderhoud € 8.367

Ruiming

€ 529.083 € 529.083 A

Inkomsten / leges

-/- € 290.000

€ 239.083

Onderhoud groen (Rap.Oranjewoud 18-4-2013)

Verzorging € 49.126 nee 100% € 49.126 B

Technisch staat € 121.970 nee 100% € 121.970 B

Vervanging € 60.931 nee 100% € 60.931 B

(30)

Bijlage 3: Tarieven Zie losse bijlage