Data mining, de toetsing van beslisregels & privacy

Tilburg University

Data mining, de toetsing van beslisregels & privacy

Schreuders, E.

Publication date:

2001

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Link to publication in Tilburg University Research Portal

Citation for published version (APA):

Schreuders, E. (2001). Data mining, de toetsing van beslisregels & privacy. S.l.

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

»: - 1

·*.' 1

DATA MINING,

DE TOETSING

VAN BESLISREGELS

& PRIVACY

Een

_{juridische Odyssee naar}een

_{procedure om}

het toepassen

van

beslisregelste

kunnen

toetsen

Etic Schreuders

,//

Ditwerk terug tebezorgen uiterlijk op:

O 9 NOV. 2001

- 6 FEB. 2002

DATA MINING, DE TOETSING VAN

BESLISREGELS

& PRIVACY

DATA MINING, DE TOETSING VAN

BESLISREGELS

&

PRIVACY

Een juridischeOdyssee naar eenprocedure om hettoepassenvanbeslisregets tekunnen

toetsen

Proefschrift

ter verkrijging vande graadvan doctor aande_{Katholieke Universiteit Brabant, op}gezag

vanderector_{magnificus,pro£dr. FA. van der DuynSchouten, in het openbaar te}

verdedigentenoverstaan van een doorhetcollegevoorpromotiesaangewezencommissie in de :tula vande_{Universiteit op woensdag 23 mei 2001 om 14.15 uur}

door

Eric Schreuders,

geboren op4oktober 1961 teUkkel, BelgiE

9//

K.U.B.

Co-promotor. prof. mr. J·MA.Berkvens

0 2001, Eric Schreuders

Zie voordetekst ook: http://WWW.ptivagdossier.nl

Her gel>ruik van de tekst als toelichting ofonderstcuning bii artikelen. boeken, sczipties en onderwiis is

WHOUDSOPGAVE

FOORIFOORD 1

HOOFDSIUK 1 - INLEIDING 3

1.1 Inleiding 3

1.2 Afbakening 4

1.3 Dod- & probleemstelling 6

1.4 Overzicht 8

1.5 Onderzoeksmethode

&

werkwijze 9

HOOFDSIUK 2 - RECHT, FUNCTIE e BASISREGF.1 -f 13

2.1 Inleiding 13

2.2 Recht, taal & hetbetoog 13

2.3 De functievanrecht 15

2.4 Rechtmatig

of

niet-onrechtmatig 16

2.4.1_Rechtmatighandelen 16

2.4.2Niet-onrechtmatighandelen 17

HOOFDSTUK 3 - NIEUWE TECHNIEKEN 7 e BESLISREGELS 19

3.1 Inleiding 19

3.2 Gegevens,informatie

&

kennis 21

3.3 Koppeling vanbestanden

&

_analysevan_{gegevens 23}

3.3.1 Koppeling 24

3.3.1.1 _{Verificatie,gegevensverstrekking}&_{verwijsindexen 24}

3.3.1.2_{Computermatching 25}

3.3.1.3ComputerProfiling 26

3.3.1.4 Integratie van bestanden 26

3.3.1.5 Combinaties 27

3.3.1.6 Conclusie ten aanzienvan koppeling 27

3.3.2Knowledge discovery

in

databases & data mining 28

3.3.2.1Dewereldvante hnici

&

wetenschappers 28

3.3.2.1.1

Datawarehousing 30

3.3.2.1.2Data mining 30

3.3.2.1.3Interpretatie 31

3.3.2.1.4Hypothese 31

3.3.2.1.5Conclusie wereldvan technici

&

wetenschappers 31

3.3.2.2DecommerciElewereld &_{het publieke}domein 32

3.3.2.2.1 Decommercide wereld 32

3.3.2.2.2Het_{publieke domein 33}

3.3.2.2.3Condusie commercide wereld

&

_{publieke domein 34}

3.3.3 Beslisregels

&

labels 35

3.3.3.1 Beslisregels 35

3.3.3.2 Labels,digitaledubbelgangers

&

virtueleevenbeelden 36

3.4 Procesbeschrijvingvoorjuridischeaangrijpingspunten 37

3.5Driesoortenvangegevens 39

3.5.1 Identificatoren 39

3.5.2 Transactiegegevens 39

4.1 Inteiding 43

43

4.2Gemotiveerdebeslisregels

4.3Een methodevoortoetsing 44

4.4Toetsingprocedure, voorwaarden

&

mogelijkheden 45

4.4.1 Toetsingsprocedure 45

4.4.2 Voorwaarden 47

4.4.2.1Debeslisregel Apenbaaren tocbgebeim) 48

4.4.2.2 Is de beslisregeldeugdelijk

&

bruikbaar(kennir) 48

4.4.2.3 Is_{het gebruik toegesta 1 & aanvaardbaar (ken«} madapp ke dimde & recbter) 48

4.43 Mogelijkheden 49

4.4.3.1 Internetoetsing 49

4.4.3.2 Proceduredoorbetrokkene

of

_{belanghebbende 50}

4.4.3.3 Toetsingdoortoezichthouder 50

HOOFDSTUK 5 - ONDERSCHEID, PRIVACY e INHOUDELIJKE TOETS1NG 53

5.1 Inleiding 53

5.2 Handelingen 53

5.2.1 Controle

&

_{voorspellen 54}

5.2.2 Insluiting&uitsluiting 54

5.3 Onderscheid

&

informationele_{privacy 55}

5.3.1 Onderscheid 55

5.3.2_{Informationele privacy}

&

_{privacybescherming in het juridisch domein 56} 5.3.2.1 _{Een omschrijving van informationele privacy voor} juridischgebruik 58

5.3.2.1.1Theoretische invalshoek 59

5.3.2.1.2_{Empirische invalshoek 60}

5.3.2.1.3_{Condusie over privacy}

&

juridische

privacybescherming 62

5.4Inhoudelijketoetsing 63

6 SLOT - NIET Al.LES IS TE REGELEN 67

SAMEAT\/ ATFING 69

SUMMARY 71

BIJLAGE I -TOEZICHY DOORHET COLLEGE BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS 73

I.1 Inleiding 73

I.2Hetbereik van_{de bevoegdheden 73}

I.2.1 Hetverwerkenvanpersoonsgegevens 74

I.2.1.1 Persoonsgegevens 74

I.2.1.2 Verwerken 79

I.12 Nuancering 80 I.3 Het_{verkrijgen van}de_{benodigde informatie ende (verdere)} geheimhouding van bedrijfsgeheimen 82

I.4 Debenodigdetechnische enjuridischekennis 83

I.6 De mogelijkheidvoormaatschappelijke,politiekeenethischediscussie 85

I.7 Conclusieenonderdelentoetsing 85

I.8 Toepasselijkheid Wbp 86

BIJLAGE II - INHOUDELIJKE TOETSING MET DE WET

BESCHERMING PERSOONSGEGEVEI\IS 91

II.1. Inteiding 91

II.2

Soortenregelsbij grondrechten 91

II.2.1 Constituerende regels 91

II.2.2 Verkeersregels 93

II.2.3Specifiekeinstructies 93

II.3 Doel

&

_{karakter van de Wbp 94}

II.4

Hetmaterieelkader van deWet_{beschermingpersoonsgegevens}

bij toetsing 94

II.4.1De_{structuur van de Wbp 95}

I[.4.1.1 DE algemene

regel 96

II.4.1.2De_grondenvoor_{verwerking 97}

II.4.1.3 Verzamelen,eerste vastlegging

&

_{verdere verwerking 98} II.4.1.4De_gegevens 100 H.4.1.5_{Niet-onverenigbaarheid}enartikel 43_Wbp 100 HA.1.6_{Informatieplicht} 101 II.4.1.7 Bijzonderegegevens 102 II.4.1.8Doorgiftenenr'derde landen' 104 II.4.2 Toetsing van hettoepassen van beslisregels die geen persoonsgegevenszijn 106

II.411

_{Toepassen beslisregel} 106 II.4.2.2 Opstellenbeslisregel 108 M.4.2.3Datawarehouse 108 I[.4.3 Toetsing van 'bij'detoepassingreal-timeopgestelde Beslisregels 111 II.4.4 Toetsingingevallenwaarbij er in hetgeheleproces van opstellenen toepassenvanbeslisregelssprake is van persoonsgegevens 111 II.4.5 De_{beslissingenop}basisvan_{geautomatiseerdeverwerkingen} als bedoeldin artikel 42Wbp 112

BULAGE m -1NHOUDELUKE IDETSING MET DE WET

POLmEREGISTERS 115

III.1

_Inleiding 115 HI.2 Het materieel leader van de_{Wet politieregisters} 115 III.3 Conclusie

&

_koppeling 117

BEDENKINGEN 1

liecht, taal &hetbetoog (2.2) 1

Rechtmatig

of

niet-onrechtmatig (2.4) 1

Beslisregels (3.3.3.1) 2

Proceduredoorbetrokkene

of

_{belanghebbende (4.4.3.2) 3}

Informationeleprivacy

&

privacybescherming in het juridisch_{domein (5.3.2) 3}

Bedenkingen 5

Stellingen bij

VOORWOORD

Odysseus vertrokmet beloften over roem en rijkdom naarTroje. Na de overwinning keerdehij huiswaarts. Die ten:greis werd langen avontuudijk en was de basis voor de mooie vertellingen van Homeros. Uiteindelijk bereikte Odysseus, ovedgens niet tot

vreugdevan allen, zijn thuisland.

Een onderzoek naarde_{juridischeaspectenvan knowledge discovery}indatabases en data

miningheeft wel iets weg van de reis ende belevenissen van Odysseus.Een zoektocht en

uiteindelijk een terugkeer met, net als bij Odysseus, waarschi inlijk niet voor allen even vreugdevolle uitkomsten. Datnietiedereen even vreugdevolgestemd kan worden, is nu echter eenmaal het lot vanvele_{juridischebetogen. En om zo'n betoog gaat het hien}

De juridische zoektocht heeft twee verhalen opgeleverd. In het eerste _{verhaal in het} betoog, wordt een methode uiteengezet om het toepassen op individuele natuurlijke personen van met data mining programmatuur endekoppeling vanbestanden opgestelde beslisregels inhet juridische domeintekunnen toetsen. Inditverhaalkomenalseerste de uitgangspunten van de juddische zoektocht aan de orde. De kern van het verhaal en van het betoog vervolgens, betreft enerzijds de _{aangtijpingspunten voor} het recht en

anderzijds een procedure om het opstellen en vooral het toepassenvan beslisregels te kunnen toetsen. Als derde gaat het eerste verhaal in op de bakens (ongerechtvaardigd onderscheid en privacy) die bi j een dergeli ike toets gebruikt kiinnen worden om de

aanvaarbaarheid van het opstellen en vooral het toepassen van beslisregets te kunnen

beoordelen. Het onderdeel over deze bakens is ovengens een minder tijdbestendig

element vanhet betoog. Af entoedienende bakens, zoalshet spreekwoord nietvoorniets

al zegt, verzet te worden. Het verhaal over de bakens is ook een kortverhaal. Het is immers geenbij uitstek juddisch verhggl. Dejuridische wetenschap moet zich, zo zie ik

het toch, niet (al teveeD bezighouden metde vraagw:itgeregeld moetwordenenwalke

handelingen wel of niet doorde beugelkunnen

of

zoudenmoetenkunnen. De taak van juristen is omtewerken metdejuridischeen talige neerslag van dezemaatschappelijke en normatieve opvattingen. Ze houden zich bezig metde vraag hde bepaaldeopvattingen in hetrecht_{neergelegd envormgegeven kunnen worden. De vorming van}deze_opvattingen zelf dienen ze niettekoloniseren. Natuutli_ikkunnen ze aan de discussie enhet debat over mastschappelijke en normatieve opvattingen deelnemen. Maar die deelname is dan

gebaseerd op het feit datiedereen daaraan declkan nemen, en niet op het feitdatjuristen juristen zijn.

zal worden of de Wbp inderdaad een bruikbaar instrument is.

Dit

tweede, overigens grotendeelszelfstandig te lezen, verhaalisdaarom indebijlagen opgenomen.

Naast dezetweeverhalen is ernatuurlijk nogeen derdeverhaal: dat van het onderzoeken, het puzzelen en het schdjven vandeeerste tweeverhalen endeomstandighedendaarbij.

Dit

derdeverhaalwordtnietverteld. Het komt hier enkeltotuitdrukking indegenen aan wiedeeerste tweeverhalenzijn opgedragen. En datisaan'dejongens en hunmoeders'.

HOOPDSTUK 1 -

INLEIDING

Dat computers on samenteving bebeersen. Dat is ecbt de ontdekking van bet millennium.1

1.1 Inleiding

Privacyenprivacybeschenningstaan in de belangstelling.Vooralde_{informationele privacy}

in verband met_{persoonsgegevens. Registraties, klantenkegrten, chipkaarten, one-to-one}

marketing, fraudebestrijding, opsporingen pro-actieve overheidsdienstverlening zijn alle voorbeelden van zaken die de_{informationele privacy raken. Ook het mobiele bellen, de} riggrbijbehorendeverkeersgegevens van detelefoneerders, het volgen van voertuigen met behulp vansatellieten en, niet te vergeten,hetInternetmetonderanderee-mailen surfen, brengen allerlei mogelijkheden met zich mee voor het verzamelen en _{analyseren van} gegevens en raken (Iggrdoor het mggtschappelijk functioneren en het priv6-leven van individuen. Steeds vaker en _{indiingender gebruiken instellingen} en _bedrijven (persoons)gegevens en worden burgers en klanten geconfronteerd met profielen, beslisregels en gegevens dieniet specifiek hetindividualsindividu_{betreffen, maar diegaan}

overde_{groep van}mensenwaartoehet desbetreffendeindividu_{zou behorem korting op}

eenlening omdat menambtenaar is, eentoeslag op de verzeketingspremieomdat men in een bepaalde

wijk

woontenautomatischekwijtschelding van gemeentelijkebelastingen en heffingen oindat men tot een bepaalde inkomenscategorie - de echte minime - zou

behoren.

Zoals in dezevoorbeelden al_doorklinkt, biedt informatie- en _{communicatietechnologie}

OCT) steeds meer mogelijkheden voor het grootschaligregistreren,volgen,analyseren en

inbeeld brengen van mensen, vanhun handelen en van hun (mogelijk) te verwachten toekomstig handelen. De transparantie van personenisdaardoor toegenomen. In die zin beheerst

ICI'

thans inderdaad meer en meer de wijze waarop organisaties burgers en klanten tegemoettreden.

Dit beheersen iseenverschijnsel vande_{informatiemaatschappij.}De_{opkomst hiervan en}

het waardevol(ler) worden van gegevens2 _{heeft op} het gebied en het priv6-zijn van

gegevens een onmiskenbare enwellicht zelfs_{onomkeerbare verschuiving met zich mee} gebracht Vergeleken metdesituatie van nog maarenkele decennia geleden, isersprake vaneen_{omslag in hetomgaan}met_{gegevens en persoonsgegevens.Tegenwoordig worden}

i_{Jan Timmer,inantwoord opde vrng tinar de'meatopzienbarende'}

ontdckking in ziin werkalsvoor:zitter

van het Millennium Pletform, Folk,krantllf*F>w, zaterdgg 18 december 1999.

2 Een kleine anekdote k n dit mooi illustreren. Eind oktober_{2000 kregen}klanten diein_{bepadde winkels} diepvriessnacks van een bepuld merk kochten. cen vragenformulier. Devragen hadden betrekking op het

aangckochte product. hoc het bercid werd, bil welke maalti id het werd gebruikt, en - uitenard - wat men cr van voncL Daarnaest weren er vegen over de gezinsgrootte en -samenstelling. Invullen en inzen<len van het

er met betrekking

tot

_nagenoegalles_{gegevensgeregistreerd en zijn}vele_{bedrijfsprocessen}

afhankelijk van en ingericht op geautomatiseerde gegevensverwerkingen. Van oudsher

wordt de discussie overde _{bedreigingen voor} de privacy en de daaruit voortkomende

(roep om) bescherming van persoonsgegevens gecentreerd rond anonimiteit en

autonomicBeidetegelijkertijd als uitgangspunt enalsnastrevenswaardig

dod

Anonimiteit

van ons _{maatschappelijk handelen} en autonomie over _{onze persoonsgegevens} voeren riggrbij deboventoon. Andersgezegd: persoonsgegevens zijngeheim: mits.- Anonimiteit

wordt opgehevenin situaties waarin we ons ten behoeve van ons functioneren in het

maatschappelijk verkeer moeten

of

willen identificeren. Tegenwoordig isdesituatie rond anonimiteit en autonomie over onze gegevens nogal anders. Onder invloed van technologische ontwikkelingen is onze maatschappij een weg ingeslagen naar een kenbaarheidsmaatschappij:eensamenlevingwaarin kenbaarheid van personeneerder regel dan uitzonderingis.Kenbaarheidis,zeker bij hetanalyseren van gegevens enhet opstellen

van profielen om bijvoorbeeld toekomstig gedng te 'berekenen', het uitgangspunt

(geworden).3

1.2 Afbakening

Het onderzoek waarvan dit boek de neerslag is, is een onderzoek naar de privacy-juddische aspecten van eennieuwanalyseprocesdat bekendstaatonder_{de (technische)} ver:zamelnrnin know*dge dircuwg in databases (KDD). Het dod van KDD is -kortgezegd -het afleiden van nieuwe informatie en kennis doormiddel_{van analyse van}

in

databases opgeslagen gegevens.Andersgezegd: 'schatgravenindatabases'.

Het onderzoek naarde_{privacy-juridischeaspecten van}

KDD

richt zich inde_{eerst plaats} op de vraag watalsaanknopingspunt voor het rechtgezien kanwarden. Andersgezegd: waar dienen de rechtsregels zich op te richten? Dienen deze

gericht te zijn op het

verzamelenvan_{gegevens, op degebruikte analyseprogramma's, op} deresultaten van de analyse

of

juist op het gebruik vandeze resultatentenaanzienvanpersonen?

Gaandeweg het onderzoek is gebleken, dat een specifiek op het

proces van KDD

toegesneden en bruikbaar aangrijpingspunt niet voorhanden was. Een breder geheel dat zich alsnel aandiende was dat van de analysevan _{(persoons)gegevens enhet opstellen en} gel,ruiken van profielen. Met profielen worden hier beschtijvingen van individuen of

groepen van individuen bedoeld waarin aan die individuen

of

groepen bepaalde kenmerkenworden_toegekend.

Het analyseren van gegevens en het profileren is onderdeel van het geheel van het

opstellenengebruiken vanbeslisregels. Een beslisregel is een regel (eenformule als het ware) waarineen bepaalde beslissing (handeling)verbonden is aan het al dan niet vervuld zijn van 66n

of

meerderevoorwaarden/criteria. Eendergelijke beslisregel kan al jd in de

3 Zie ook: Eric Schreuders, 'Vogelvii j en vE i als een vogel; Overeen informatiemaatschappij, plivacy en intelligent meebewegen; An Aequ4 1999, nr. 1, pp. 34-36 (rubrick Mening); J·EJ. Prins & E. Schreuders,

'Ingredienten voor een nicuw ptivacyreglemene, 1-#drch#7 voor Cons*mentemecbt, 1998, nr. 5,pp 432-33 en mr.

vorm van een'als-dan'redeneringgegotenworden: als _{[voorwaarden],} dan [bestissing].4 Als aanknopingspunt voor het recht is

dit

laatste object genomen: de (met behulp van geautomatiseerdemiddelenopgestelde) beslisregels.

Dit boek gast dan ook over de privacyrechtelijkeaspecten vanhet opstellenen toepassen van (metgeautomatiseer(le middelen opgestelde) beslisregels. Meerpreciesgezegd is de focusgerichtopbeslisregels dietotstandgekomen zijnmetbehulp vandekoppeling van bestanden of die tot stand gekomen zijn doorhet gebruik van analyseprogrammatuur zoals data _mining programma's. Voor zover over privacy en privacyrecht gesproken

wordt, wordtdaarmee_{gedoeld op}deinformationele_privacy.Onder_{privacywordt,}naast

het recht om metrust gelatenteworden ofhet recht van hetindividu om zelfte bepalen

wat ermet _{gegevens en}informatie _{gebeurd verstaan, dat het gaat om} de_{wijze waarop}

gegevens en

-

vooral

-

informatie vaninvloed zijn opdebehandeling van individuen in het maatschappelijk leven. Uiteindelijk gaat het om devraag

of

personen behoorlijk en zorgvuldig (fatsoenlijk)behandeld worden.5

Het onderzoekisbeperkt totde relaties tussen hen die beslisregels_gebmiken (overheids-en semi-overheidsinstantiesenprivate bedrijven)en burgersenklanten. Het pat hier dan

ook omhet toepassenvanbestisregelstenaanzienvanindividuele natuurlijkepersonen.

Het ondeeoek ziet niet

op relaties tuSSen bedtijven en instanties onde_{rling. Deze}

inperking houdt rechtstreeks verband met het feit dat het aan dit boek ten grondslag liggendeonderzoek beperkt is totde gevolgendie beslisregelshebben voordepersoonlijke levenssfeer en de _{maatschappelijke positie van individuen op} wie _beslisregels worden toegepast

Omdat het onderzoek gericht is op een toetsingsmethode om het gebruik vanmetbehulp vandekoppeling van bestanden ofmetanalyseprogrammatuuropgestelde beslisregels te kunnen toetsen, vallen, mede omdat het onderzoek ziet op de gevolgen voor de

individuele natuurlijke personen op wie beslisregels worden toegepast, een aantal onderwerpen buiten het bereik van het onderzoek

Zo is

de toetsingsprocedure, en vooral ook de besch,ijving van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), niet gericht op

of

bedoeld voor het kunnen toetsen van alle beslisregelsdiegebruikt worden of vooreentoetsing inallemogelijkerelatieswaarbinnen beslisregels gebruikt worden. Wellicht kan de hieronder ontwikkelde toetsingsmethode behulpzaam zijn bij de toetsing van beslisregels die nietmetgeautomatiseerde middelen

zijn opgesteld of bij

het gebruik van beslisregels tussen organisaties onderling het beschreven_wettelijkleader van de_{Wet beschermingpersoonsgegevens zal}daarvoorveelal niet toereikend zijn. Bij het gebruik vanbestisregels diegebaseerd zijn opdepersoonlijke

opvattingen van de toepasser en bij het gebruik van beslisregels tussen organisaties

4 In de tenninologie van de logica gaat het bij deze 'als'-'dan' redenctingen om syllogismen.

3 Ovetigenszaldaarbijnietenkel het privacyrecht over het verwerken van persoonsgegevens van belang ziin. Zowel bij het opstellen en het toepassen van beslisregets, als bijdeinvulling van de vaak open normen en de afwegingen die het privacyrecht kent, spelen regels uit andere rechtsgebieden een belangriike en vaak zelfs doorslaggevende roL Daarbii valt te denken gan het verbintenissenrecht, het consumentenrecht, het patiEntenrecht het arbcidsrecht en de regulering van ovetheidstaken en -bevocgdheden in bilvoorbeeld de

ondeding zal er immers veelal Ouist) geen

sprake zijn van

het 'verwerken van

persoonsgegevens', zodat de Wet beschermingpersoonsgegevens daarbi j omdie reden niet van toepassing zal zijn. Indie gevallen is men vooralsnogtoegewezenopeventuele procedures bij andere toezichthouders dan het College beschermingpersoonsgegevens van de Wbp en opandereregelingen dan de Wbp. Voorwattoezichthouders betreft valt dan te denken aan deNationale Ombudsman ende_{Commissie Gelijke Behandeling. Voor}

wat wetgeving betreft valt dan in ieder geval te denken aan de regeling omtrent

onrechtmatigedaden en regelingenover bijvoorbeeld bewijsenbewijslastverdeling. Daarnaast ziet het opeentoetsingsproceduregerichteonderzoek nadrukkelijk niet op een oordeel

of

_{uiteenzetting over de vraag of het}toepassen van eenbeslisregel in een bepaalde situatie aanvaardbaar is. Deze _{vraag, waarvan} de _{beantwoording afhankelijk is van} normatieve, morele en ethische opvattingen,

behoort niet tot

het domein van

rechtswetenschap.

Dit

laatsteneemt overigens niet weg, dat overeenaantal jaren bezien en onderzocht kan worden of de hieruiteengezette toetsingsmethode gebruikt is, of de

methode bruikbaar was, of en in hoeverre de Wet bescherming persoonsgegevens inderdaad een toereikend instrument is om het toepassen van met geautomatiseerde middelen opgestelde beslisregels te _{toetsen, of er} over bepaalde beslisregels en hun toepassing inderdaad maatschappelijke discussie is ontstaan en op welke wijze de

eventuele uitkomsten van deze discussie _{vervolgens al dan niet}

in

_{regelgeving zijn}

neergelegi In deze zin bevat dit onderzoek, zoals ook bijhedendaagsewetgeving vaak het geval is, eensoortvan evaluatievoorbehoud

of

-opdracht

1.3 Doel- & probleemstelling

Doel vanhet onderzoek is omtekomen toteentheoretisch en indepraktijkbruikbaar

kader waarmee het opstellen en toepassen van beslisregels in het juridische domein begrepen en

-

vooral

-

getoetst kanworden. Omdezereden zaldenadruk niet liggen op beschrijving, maar op analyseenontwikkeling. Metenigeschroom gezegd: het gaat over mijn opvattingenen visies;niet zozeer over dievan anderen.Deze ontwikkeling van een eigen kader is de gedurfde en wellicht zelfs onbesuisde

inzet

Dit

verklaart de toch

beperkte omvang van dit boek, waarinalleenhet betoog over hetmetjuridische middelen kunnentoetsenvanbeslisregelswordtweergegeven. Dit boek heeft daarom zeker niet de bedoeling eenbeschrijving

of

overzicht te gevenvanbestnande en deels _{(zeer) recente} publicaties over onderwerpen die aan de orde komen. Voor Nederland interessante publicaties(aanbevolenliteratuur) waarinbepaaldeonderdelenworden beschreven zijn het praktijkgerichteA,gumenteren wor»irtensover juridisch betogenenargumenteren, Kedng

in uitvoerinf over koppeling, Data Mininf en de Step-b-step data miningguid# over hetproces

6 F.H. van E.emeren e.a., Aipmentmn voor jurist:n Het anabseren m scbr#wn van juidiscbe betogen en bel,idst,/uten,

1991, Groningen,Wolters-Noordhoff.

7 H.P.M. van Duivenboden, Keekng in Nihm,14 En wrke,u,en& stuu naar & bekkenk nan kt *$len mn

persoon<eguent door Nitvomntle overbeidloganisaties wor de positie pan de b,nzer als dint pan de overbeid, 1999, Eburon

(diss. KUB).

8 P. AA:ons en D. Zantinge, Data Mbs)6 1996, Harlow, AddisonWesley Longman.

9 CRISP-DM Consortium, CRISP-DM 1.0 Se-b-step data mining guide, 2000. Het consortium is een

samenweikingsverband van NCR Systems Engineering Copenh2gen, SPSS Inc, DaimlerChiysler AG en OHRA Verzekeringen en Bank Groep B.V. Deguide is tevindenop <http://www.aisp-dm.org> en op

7

van KDD,"(21) weg naar een risicolo maatscbappi#fno over privacy, Zog voor privagil over de

internationaleregelsover privacy endebescherming vanpersoonsgegevens,Pdvagbelemng

iwn bmgen in & i,#bmatiemaanc&##12 over wat burgers onder privacy_{verstaan, Honfntak} werking van gondrecbten, in bet b#fonder van bet recbt op priv43 over hodzonsle werbng, Anden ,:i,#714 over disrriminglie, en,alslaatste, P,ilwgifguk,ing in tbeonk enpraktg*15 wpgrin een overzicht_gegevenwordt van de vele_{verschillende regels over}de _{bescherming van} persoonsgegevens waarNederland rijk aanis. Verderdient inhet bijzonder noggewezen te worden op het Onder ek naar bet gebr:tik van pmoon kbeidsprojielen in de pubSeke sector.16

Ook deze _{publicatie gast over koppeling, KDD,} data _mining en _{profielen, zij het dat}

riARrin aandacht geschonken wordt aan de juridische voorwaarden om persoonlijk-heidsprofielen binnen en door de overheid te kunnen gebruiken.

Dit

onderzoek van Holvastis,anders dan hier_{het gevalis, niet gericht op(deontwikkeling van)een algemene} methode,een algemeneprocedure, om het opstellenen toepassenvanbeslisregels (in het geval van een conflict)tekunnentoetsen.

De vraag in dit boek is

met welke _{juridische instrumenten, al dan niet neergelegd in} geschreven

of

ongeschreven regels, effectieve toetsingplaats kan vinden alsbeslisregels toegepastworden op individuele natuurlijkepersonen. Voorwat beslisregelsbetreft gaat het, zoals gezegd, alleen om de bestisregels die met behulp van koppeling vanbestanden

of

_{met behulp vananalyseprogrammatuur, zoals dataminingprogramma's,zijnopgesteld.} Pas als duidelijk is welke beslisregels opgesteld en gebruikt _{worden, ontstast de} mogelijkheid voor een_(meer)inhoudelijke toetsingenregeling. De aan hetonderzoek ten grondslag liggende hypothese, zo men wil probleemstelling, is dat KDD als _(eentechnisch nieuwe) methode voor het _{analyseren van gegevens enhet opstellenvan beslisregels de} persoonlijke levenssfeervan individuen beinvloedt_{en gevolgen}heeftdie_{mogelijk niet of}

niet voldoende met het bestaande _{juridisch kader begrepen, getoetst}

of

_genonneerd

kunnen worden. Min

of

meer,7 tot verrassing bleek het juridisch kader van de Wet

beschermingpersoonsgegevens (aD demogelijkheid tebieden om hetgebruik van KDD

ten aanzien van individuen te kunnen toetsen. Uiteindelijk was er dus geen behoefte (meer) omeennieuwtoetsingskaderteontwikkelen. Ookditheeft bijgedragen aan de vrij beperkte omvang van het boek

Vragen die in dit boek aan de orde komen _zijn

_{onder meer wat is KDD, wat zijn}

gegevens, watisinformatie en watis_{kennis, wat is het verband}tussen KDDen profileren

10 J. Holvast, "(3> DMZ naar ees iuitoib maambe#'7' de v,#beW van & mens m bet :4omaS-t#** 1986,

Schoonhoven, Academic Service (diss. Lciden).

inhet_{biizonder hoofdstuk 1}

12 G.CJ· Smink, AM. Hamstra en H.ALL van Dijk, Pdzwgbek:«g ms bfen in de i,»ma#emaamb,e#,

(Werkdocument 68 RathenauInsituut), 1999, Den Haa& Rathenau Instimut

" L Verhey, Hoiffntak wking :ws g,und,rcbks, in bet b5fnder mn bet mbt *p,i,wg,1993,Zwolle, Tieenk Willink

(diss. Utrecht).

14 P.R. Rodogues, Anden Atst Dira,mina naar ms n na#onalteit b# cv,M,mm,te„1 wssar« 1997, Lclystad, Koninklijke Verrn.nrle (diss. Utrecht)

15 J.E.J. Prins en

JMA

Berkvens (red.), P,i:ug,pkiing in tbeo,ie enpn,kgg tweede druk (Scrie recht en praktiik. 75), 2000,Deventer, Kluwer.

16 Dr. J. Holvast. Ondapk naar kt,gebmik irmpenoo,+Ebe£*,eielm in depubhke sedor, 2001, Den Hug, SDU

(ITeR reeks nr. 42).

en wat kan onderbeslisregels wordenverstaan, welke soorten vangegevens kunnen bij gnglysevangegevens onderscheiden worden, welkelabels worden aande gegn,lyseerde personentoegekend, welke handelingenworden door het gebruik vanbeslisregelsmogelijk gemaakt enbevorderd en wat isdefunctie van het recht envanprivacyrecht?Ookkomen

vragen aan de orde over de mogelijk- en onmogelijkheden om het juridisch kader ter

bescherming vanpersoonsgegevens toete_(kunnen) passen bij detoetsing vanbeslisregels.

In dit

kaderwordt, in de biilagen, uiteengezet dat deWetbeschermingpersoonsgegevens en deWet_{politieregisters vooralsnog toereikend kunnen worden geacht om het opstellen}

en gebruiken van (metgeautomatiseerdemiddelenopgestelde) beslisregelstenaanzien van individuentekunnentoetsen

1.4 Ovemicht

Het boekis_{opgebouwd rond en}kanwordensamengevat ineendrietal uitgangspunten en een twaalftal stellingen.

In

hoofdstuk2wordendeuitgangspunten uiteengezet Dit zijn:

1. Het bedg 6# met recbt is een talige be beid en bestaat in de kern uit bet voeren van betogn.

2. De functie van bet recbt Sgt in de regule,ing van de tele vencbillende relaties tuffen natultr/(ike

pmom, recbtspmonen en objeden. Vooral b# conflicten dient bet recbt R#n.»:ctie te verwitten. 3. B# nonnering van relaties jin twee Hikangspunten mo#kik Het ene is dat recbtmatiggebandeld moet worden. Het andere 4angspunt is dat niet-onrecbtmatiggebandeld mag worden.

In de hoofdstukken 3 tot en met 5 en in het Slotworden de stellingen ontwikkeld en

onderbouwd. Centraal indehoofdstukken 3 en4 staatde_{ontwikkeling van}eenmethode om het opstellenen toepassenvanbeslisregelstekunnentoetsen.Inhoofdstuk 5 en in het Slot staat deinhoudelijke toetsingmeer centraaLDe stellingen zijn:

1. Ana se van bet proces van knowledge discoveg in databases (data minin ) bat 4en dat (met bebup

van geautomatiseerde middelen opgestelde) beslisregets bet juridiscb aanglping*unt vormen. Dit

aang#ping*unt is tecbniek-neutraaL Een beslinegel is ats bet wm eenformule, een taaidaad, waarin een

bepaalde bestissing (bandeli,® verbonden is aan bet at dan niet vervuld Wjn van Un of meerdere voonvaarden/crite,ia (»ofds k 3).

2. Anabse laat eveneens den dat er een acbttal (proces)vragen Win waarmee bet opstellen en toepas:en van

beslisngels in:#cbtel#k en toetsbaargemaakt kan warden Oioofdstuk 3).

3. Er #n dde soorten van ge#vens die met name b# bet opstellen van bestimgels een rot spelen. Het gaat

om Went#icatoren, transactie#gevent en contextgegevens Boofdstuk 3).

4. Om besSmgels juridiscb te kunnen toetsen, dienen 71 gemotiveerd te kunnen worden (»ofdstuk 4). 5. Gemotiveerde besEsregets bebben een dertal etementen ioofdstuk 4).

6. Door de vier elementen van gemotiveerde beslisregels te combineren met de acbt (proces)vragen, wordt bet

wfamelen en anabseren van ge#vens kidende tot bet opstelten en toepassm van be:lisre#ls metsbaar

(hoofdstuk 4).

7. Juridiscbe normering van bet opstelten en toepassen van beslisregeIs fal een procedure voor toetsing dienen te bieden_{(hoofdstuk 4).}

8. De regeling over bet toedcbt door bet Cotlege bescberming persoomgegevens voldoet aan de eisen loor

9. Een inboudel#k oordeel over bet opstellen en toepassen van gemotiveerde beslisregels kan stecbts #geten

warden als be ien wordt voor welk doet em bestisrglwordt toegepast. Hetgaat dan ener #ds om controk

van individuen en bet voorspetkn van mensel#k bandelen, ander #ds gaat bet om doekinden die

gekarakteriseerd kunnen warden als instuiting of uitsluiting van (grolpen) mensm (»ofdstuk 5).

10. Een inboudel#k oordeel over bet opstetkn m toepassen van gemotiveenle besliwegels Rat Ricb

concentreren op de vraag of er al dan niet sprake is van gerecbtvaardigd of on recbtvaardigd onderscbeicL

I dormationeleprivag en privagbescberming ven,ulten daarb# een centrate rol Gioofdstuk 5).

11. De matedek normen van de Wet bescbmning pmoonsNwem *1, in boofd:(aak door bet open karakter van deTS normen, maar ten dele toereikend om bet opstellen en toepassen van gemotiveerde

b1rk<elr inboudehyk te (kunnm)beoon*kn_{(hoofdstuk 5}enBijlage II).

12. Nieuwe recbtmgets kunnen, Keker in bet geval van privagbescbermin& ook niet att#d voorqf

uitstuitsel geven voor alle gevallen. Periodieke politieke beshlitvonning Zat dan ook nodig #n en bl#pen

(Slot).

1.5 Onderzoeksmethode & werkwijze

Uiteraard is het onderzoek _{gebaseerd op literatuuronderzoek, congresverslagen, en}

bedrijfsdocumentatie van ontwerpers van data mining programma's.18 Daarnaast zijn gesprekkengevoerdmetzowel ontwerpersalstoepassers van KDD endammining. Het

onderzoek is _{(echter) grotendeets gebaseerd op eigen Ouridische) werkervating en}

gedachtevorming.

Gedurende het onderzoek zijn, mede als_mogelijkheidvoor externereacties en als basis

voorverdere ontwikkeling, tuSSentijdspublicaties over deelonderwerpenenbevindingen verschenenig en is cell_{aantalbijeenkomsten}georganiseerd.20Daarnaastzijnbevindingen

en resultaten van in ander verband uitgevoerd onderzoek ook voor dit onderzoek bruikbaargebleken.21

Als laatste is, met nameals achtergrond voor een beschrijving van het begrip privacy,

gebruik gemaakt van ervaringenen bevindingen vanuit hetTilburgse privacycolloquium dat begin 1998isgestart.22Centmal daarin staat deopvatting datdehuidige impliciete en expliciete normatieve uitgangspunten over privacy tezeeruitgaan van tot op afzonderlijke individuen herleidbaregegevens. Op veel nieuwe ontwikkelingenenmogelijkheden in de informatie-encornmunicatietechnologie is metdezebenadedng niet goed vat te krijgen.

Door

_{een andere (relationele en} functionele) benadering is wellicht meer rekening te houden metdeverschillendesituatieswaarinwaarden_{achter privacy in het geding zija Zo} zijndeproblemen die nieuwetechnieken oproepen beterteinterpreteren*tetoetsen en,

voor_{zover noodzakelijk en mogelijk,}te reguleren=

Mede gelet op de doelstelling van het ondenoek, kan de vraagrijzen waarom het hier gepresenteerdemodel ende methodevoortoetsing van het opstellenengebruiken van beslisregels niet in eenpraktijksituatieisgetoetst Er iseenaantal_{gronden voor het niet} uitvoeren vaneen dergelijkepraktijktestEen belangrijke is dat het opstellenen toepassen van bestisregels een zaak is die meestentijdsals _{(strikt) bedrijfsgeheim}wordtbeschouwd. Men

wil

daarover _{'vrijwillig' geen mededelingen} doen.23

Voor zover men al een

19 Zie 04 mr HJ·M. Garrieniers, dr R.W. van Kralingen en mr E Schreuders, 1<nowledge Discovery in

Databases; privacyaspecten van infonnatiemi inbour*, in: S_inkNouwt enWim Vocrmans (red.), P,img in bet I,#Dma/4*014 1996, Den H23& SDU, pp. 69-81; E. Schreuders, De datnprofiment; data-mining pm£ielen en

consumenten', 1 dwb,0 poor cons,=mtmn:bt, 1997, nr. 3, pp. 240-245; E. Schreuders, & R.W. van Kralingen,

'Klantenkgarten, chipcards en data-mining; een (juddische) verkenning', in: R.W. van Kratingen, A.M.B. Lips & 1.E„]. Ptins (red), De kaarte op :44 Een wrkenning van de jwidis:be en best,mnkmdige atpeden van cb*cards, 1998, Den Haag, SDU, pp. 99-115;A.H.Vedder,ESchreuders, 1 vanKralingen, 'Knowledgediscoveg in databases

and de-individualization', in: L Introna (red.), Co,*R*r Etbicr: Pb£6»Wal Enquig. 1998, London, ACM SIG / LondonSchoolof_{Economics, pp.} 121-126; Eric Schreuders, 'Waarden en regels; Over privacy en de Wet beschernling persoonsgegevens; P,hug *IeD„vati, 1998, nr. 1, pp. 22-25; Etic Schreuders, 'Eenmodel van de

Wet bescherming persoonsgegevens; over gelsagdheid en restbepalingen', P,*wg e I,#on"a 1998, nr. 2, pp. 52-59; mr. NJ· Koster crl mt. E Schreuders, 'Het geheim van privacy en de kenbaarheid van de forniati schappil;Enkele hoofdli inen van EU-gebaseerde privacyregels; in: Meerter owr 2000, Must,r owr

IT (onge Balieboek 1999), 1999, Den Hug, SDU Uitgeverii,pp. 173-196; Edc Schreuders en Peter 81014 'Privacyregels en de Wbp ophetInternet Eenverkenning van deregels voor het verwerken van gegevens van internetgebruikersdoorproviders en transporteurs; in: J·EJ. Prins en J·M.A. Berkvens (red,), Pnmgng,tkn*g in tbeone m pn:£44 tweede druk (Scric recht en praktiik 75), 2000, Deventer, I<lziwer, pp. 401-423, Mr. E

Schreuders, Binnen en buitenin _{ptivacyland: Over politieregisters, gesloten regimes en maatschappeliike}

compartimenten', Pnkwg e I, li,nnalk, 2000, nr. 5, pp. 210-215.

20 Zo is Op 28 mci 1998 in samenwerking met Dr. A H. Vedder, tocnmalig als post-doc ondmocker

verbonden aan het NWO-Pionier programma Ideals in Law, Moralityand_{Politics van het Schoordijkinstituut}

van de KUB, hetSeminar categoriale ptivacy georganiseerd. Daarnaast is Op 17 juni 1999insamenwcrking met

het didschrift Ptivacy & Informatie een expertmeeting overdatamininggeorganiseent

21 04 binnen het CRBI uitgevoed onderzock naar de gevolgen van vedate implementatie van de

EG-Ptivacyrichtliin G.EJ. Ptins & R Schreuders, Ri,bt® , en Rio )0 0:vrpivag, imphentahe m ggetrs,ben:6en:,i,s

1998, Tilbug CRBI, KUB) en door het CRBI i.s.m. het ITS van de KUN uitgevoerd onderzock naar de betekenis en praktijk Van artikel 11, tweede lid, van de Wet persoonsregistraties voor de politie (Edc Schituders, Ad v,n Rrxh, e.2, Als de poStie iets nil weten... De i,formatie*itniseling husen de politie en de partia,Sert :ector op basis tan anike/ 11 lid 2 van de Wetpersoonsregistnities, 1999,Den 1122& SDU).

22 Zie: <http://rechten.kubal/ptivacy/colloquium>.

23 Zie voor een mustratie vandit_{probleem van de bescherming van bedrijfsgeheimen waardoor geen}

praktijkgeval zou kunnentoetsen, ismen daarbijalsonderzoeker_{geheelafhankelijk van de} medewerking van de betrokken instantie en zal niet snel toestemminggegevenworden voor volledige publicatie.

In

feiteheeft mendusdwingendebevoegdhedennodig om in de praklijk daadwerkelijktekunnentoetsen.Daarrinxstvergen een aantal vragen een dermate gespecialiseerde technischekennis vandatamining endedaarbij gebruikte technieken die

ik niet bezit Verder is een proeftoets niet strikt noodzakelijk om het betoogte kunnen

beoordelen.

Het onderzoekisingebed in enisuitgevoerdvanuit_{een (Strikt)}functie-gericht perspectie£

Zo worden KDD,de analyse van gegevens,het opstellen van profielen en het opstellen en

toepassenvan beslisregels bezienvanuit de rol die dit inde relaties tussen toepassers en burgersvervult. Ook bij de _{behandeling van privacy} en_{privacybescherming stgat de rol} daarvancentraal.

Het boek is het resultaat vaneenbinnen_{het ITeR-progrgmrng uitgevoerd lange-termijn}

onderzoek naar de juridiscbe aspecten van knowle* discoveg in databases.24 Hetis daarnaast de weerslag van de ervanngen van zeven jaren medewerker bij het secretariaat van de Registratiekamer en ruim vier jaren 'wonen' bi j het Centrum voor Recht, Bestuur en Informatisenng (CRBD vandeKatholieke_{Universiteit Brabant (KUB).}

43*125#6 2001, Den Haag, SDU (ITeR-reeks nr. 41), pp. 66-67. In dit geval betrof het de Belastingdienst.

24 Het door Dr. R.W. van Knlingen (projecdeider 1996-1999) aangevmagde onderzoek (proiectnummer

01437117) valtbinnen thema 1 'de juridische _{status van informatic en informatiseringsprocessen' van het}

(eerste) InformatieTechnologic en Recht (ITeR) programma. Het 4-iatig (1995 t/m 1998)

onderzoeksprogramma Informatietechnologie en Recht wis een wetenschappelijk stimuleringsprogramma,

voortgekomen uit samenwaking tussen de ministedes van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen,

HOOFDS'I"UK 2 - RECHT, FUNCTIE &

BASISREGELS

2.1 Inleiding

In dit

hoofdstuk worden de _{drie uitgangspunten uiteengezet Ze geven zicht op de}

opvatting over rechtenrechtswetenschap, overdefunctie van het recht en over de twee uitgangspunten bij het opstellenvan rechtsregels.

De drie uitgangspunten vonnen de algemene achtergrond voor de behandeling van de stellingen en zijn richtinggevend voor het gehele boek In de _{volgende hoofdstukken} wordt danookregelmatig opdezeuitgangspuntenteruggegrepen. Het zijn:

1. Het be::jg jjn met recbt is een talige be beid en bestaat in de kern uit bet voeren van betogen

(paragraaf 2.2).

2. De fundie van bet recbt Sgt in de regute,ing van de vele verscbillende retaties tussm natuurl#ke personen, recbtspersonen en objecten. Vooral bil conjlicten dient bet recbt 1$ Junctie te vervullen

(paragraaf 2.3).

3. B# normering van relaties R#n twee uit ang*unten moge/#A:. Het ene is dat recbtmatiggebandetd moet worden. Het andere uitgangpunt is dat niet-onrecbtmatiggebandeld mag worden (pangsaaE 2.4).

Deze uitgangspunten zijn wellicht noch opzienbarend, noch controversieel. Ze komen hier desalniettemin aan de orde omdat _{ze, zoals gezegd, richtinggevend zijn voor het}

betoog in

de

hoofdstukken 3 tot en met 5 en het

Slot. Daarnaast vormen de

uitgangspunten ookeentoetsingskader voor het betoog: redeneringendieindruisentegen de_{uitgangspunten mogen wellicht mooie redeneringen zijn, maarinhoudelijk} miskennen dergelijkeredeneringen de kern van de zggk.Alsderdewordendeuitgangspuntenexpliciet genoemd omdat indealledaagsepraktijkhet risicobestaatdatregels enhunbetekenis als het ware_{een eigen leven gaan leiden.}Daardoor kande discussie_{over regels en over hun} betekenis zich verengen tot juridische spitsvondigheden, haarkloverij en louter theoretische verhandelingen. De uitgangspunten

worden hier dan

ook nadrukkelijk genoernd om ze, om het zo maartezeggen, in hetverdere betoog niettevergeten.

2.2 Recht, taal & het betoog

Het beRigedin met recbt is een talige beRigbeid en bestaat in de kem :lit bet voeren van betogen.

Bij de _{behandeling van} de _{juridische aspectenvan bepaalde handelingen, hier het met} geautomatiseerdemiddelen opstellenen toepassen van beslisregels_{op individuen, dient in} iedergeval enige aandacht geschonkenteworden aandeopvatting die men heeft over het bezig zijn met rechten rechtswetenschap.Hetbeoefenenvanrecht_{en rechtswetenschap is} te omschrijven alseen'taligebezigheid'.

Rechten rechtswetenschapzijn'talig' omdat taal het voertuig van het rechtis. Taaidaden, gesproken

of

geschreven, scheppenhetrecht en hetrecht uit zich ookintaaldaden. De

rechtsregel 'Er is een College beschetming persoonsgegevens' creEert

dit

college in

Hetzelfde 'talige' karakter geldtvoor_{rechterlijke uitspraken.}Hetoordeel dateen bepaalde handeling inbreuk mggkt opdepersoonlijkelevenssfeerdefinieert als het waredeinhoud van

dit

_begrip en _{stelt in juddische zin vast dat}de _handelingeeninbreuk

_{oplevert Dit}

laatstestriktgenomen onafhankelijk van het oordeel vandepartijen die zich totderechter hebben gewend. Hetis immers derechterlijke uitspraak diede_{juridische duiding van de} betrokken handeling geeft Het feit dat het rechtedijk oordeel al dan nia alseen verrassing

voorde_{betrokken partijen komt, doet daar niet aan af.}

Rechtswetenschap is geen wetenschap in de zin datproevengedaankllnnen worden en dat beweringen

of

uitkomsten door anderen op juistheid onderzocht kunnen worden door

zelfdeproefteherhalen omtebezien

of

dezelfdeuitkomstenwordenverkregen.Infeite

ishet beoefenen vanrechtswetenschap een'bezigheid'. Hetbeschrijven vanenoordelen

over recht _{en rechtsregets kan} immers enkel steunen _{op intersubjectiviteit} Hieronder

wordt verstaan dat degenen die aangesproken25 worden 66n en ander moeten kunnen

begrijpen en zelfstandig moeten kunnen beoordelen. Slechts als aan deze twee

voorwaarden is voldaani kan een bepaalde uitkomst _gedeeld

of

_(mogelijk) weerlegd worden.

Deze voorwaarde van intersubjectiviteit betekent dat hetspreken en schrijven over recht enwatrechtens is,een betogende en argumentatievebezigheid is. Ineenbetoog worden standpunten met argumenten onderbouwd. Vaak worden erdaarbij voorafvastgestelde spelregels gebruikt Vanuithet perspectief van recht als een betogende bezigheid,geven rechtsregels de regels over hoe betogen kunnen worden gevoerd (procedureregels) en geven zeaanwelke argumenten kunnen worden gebruiktenwelke standpunten kunnen worden betrokken (materiaeregels).Hetjuridisch discours, of zo men wil het beoefenen van recht(swetenschap), is dan ook te zien alsdeuitwisseling van betogen, wnerin opbasis

van vooraf _{vastgestelde spelregels} de _argumenten worden _{gewisseld, gewogen,}

standpunten wordengevormd en dezealsjuist ofniet juist worden beschouwd. Eengoede illustratie hiervan zijnde_{uitspraken van het Europees Hof voor}deRechten van de Mens in Straatsburg.Deuitspraken van het Hof zijn nietalleen als eenbetoog opgebouwd, maar

in _{een bepaalde zaak} kunnen er zelfs drie _{Wtspraken' zija Naast} het oordeel van de meerderheid van de rechters (dat op grond van de spelregel dat de meerderheid van stemmenbeslissend is als dd_{uitspraak geldt) kunnener Aksenling en conmning *inions zijn.} Een d(rsendng *inion is eenbetoog overde voorgelegde zaakwaarin, somsop basis van (deels) dezelfde argumenten, een ander oordeel wordt bereik In een wnmning opinion daarentegenwordtweliswaarhetzelfdeoordeel als dat vandemeerderheid bereikt, maar geschiedt ditopbasisvanandere_{argumenten of van}een andere_{weging van}argumenten. Zoals dit voorbeeld _{al aangeeft, spelen procedureregels een belangrijke roL Het zijn de} procedureregels die bijvoorbeeldaangeven of en waar een _{betoog gevoerd kan worden} (regelsover rechtedijke competentie) en die gingeven welke argumenten gebruikt kunnen worden. Met_{name procedureregels}zorgen ervoor dat het voeren van juridisch betogen in een bepaalde matevoorspelbaar enookherhaalbaar is.

lien

essentiae voorwaarde voor het (kunnen) voeren van betogen is openheid. Openbaarheid van zowel rechtspraakals _{wetgevingsprocedures zijn daar} eenonderdeel

23 In die zin heeft rechtswetenschap kenmerken nn een group georienteerde bezigheid, waarbij de peer-group,afhankelijk van de omstandigheden karl best=an uit wetenschappers, rechtsbeoefen: reg politid of de

van. Openheidisessentieelomdat enkelalsinzichtbestaatinzowelhet handelen (waarin het standpunttotuitdrukking komt), als in de motivedng die daaraantengrondslag ligt (de argumenten voor het standpunt),demogelijkheid bestaat tot het voeren van betogen. Als handelen en de motiveting (legrvan 'onzichtbaar' zijn, is het niet mogelijk om dit in een

betoogmetargumenten aan de ordetestellen. Het isdanimmersnietduidelijk waar het betoog ende argumentenop gericht dienen te zijn.

2.3 De functievanrecht

De functie van bet recbt li# in de regulering van de vek verscbittende nlaties tussen natuurt#ke pmonen,

recbtspersonen en objecten. Vooral b# co licten dient bet acbt n functie te vervullen.

In

_{onze huidige samenleving maken mensen} onderdeel uit van verschillende _ketens, sociale systemen envervullen zevele_{verschillende rollen. Zi j zijn bijvoorbeeld}onderdaan van de Staat waar ze _{wonen, werknemer, familielid, klant, patiEnt en verenigingslid.}

Individuen zijnbijnagenoeg athun handelen afhankelijk van (vaakvele)anderen. Zo is de supermarktklant afhankelijk van het winkelpersoneel de_{personen die voor} de _logistiek zorg dragen en natuurlijk vandegenen die de goederenproduceren. De ziekenhuispatient is afhankelijk van o.a. artsen, verplegend personeel en onderhoudspersoneel. In al deze verschillenderollenbestaan er(ook)juridischrelevante relaties.

Het_{maatschappelijk leven van individuen speeltzich,gezien dezeverschillende rollen, af} in verschillende compartimenten. Een compartiment wordt hier beschouwd als een verzameling vanrelatiesbinnen een meer

of

minder gelijksoortigecontext

Zo

bevat het compartiment van de medische zorg de vele verschillende relaties tussen patiEnten en

zorgverleners. Ook de

relaties tussen zorgverleners onderling

behoren tot dit

compartiment Het sociale zekerheidscompartiment bijvoorbeeld bevat de vele relaties

tussensociale zekerheidsorganisatiesonderlingentussendeze organisaties enhunklanten.

In

een_samenlevingwRgrin _{personen bij nagenoeg al hun} handelen onderdeeluitmaken van, en _{afhankelijk zijn van vele anderen, ligt} de functie van het recht vooral in de

regulering van al die verschillende relaties tussen entiteiten (natuurlijke personen,

rechtspersonen en objecten). Zodra het recht zich met een bepaalde relatie of met

bepaalde_{entiteiten bemoeit, worden}dezejuridisch relevant Een dergelijke opvatting over de functie van het recht leidt ertoe,dat_{aanknopingspunten voor het recht gezocht moeten} worden inde relatiestussenpersonen onderling,tussenpersonen en organisaties, dan wel tussen organisatiesonderling. Eenandergevolg vaneendergelijke visie opdefunctie van

het recht is _{dat aanknopingspunten} ook _{altijd direct}

of

indirect aan_{moeten sluiten bij}

handelingen van personen

of

organisaties. Onder de aanduiding 'handelingen' vallen overigens zowel het handelen als het niet-handelen. Daarnaast

vloeit uit

een functie-gerichte benaderingdieuitgaat van de verschillende rollen diepersonen vervullen en de relaties die zij daarbij ontwikkelenvoort, dat het recht rekening dienttehouden met de verschillende compartimenten waarbinnen het mastschappelijk functioneren zich afspeelt

In

het recht komt dit laatste tot uitdrukking in sectorate welgeving wetgeving die

compartiment Een compartiment dat voor de introductie van de rechtsregels over belastingen (nog) niet bestond.

Wat het verwerken van (persoons)gegevens

betreft, is

een uitvloeisel van deze

compartimentering dat(persoons)gegevens vastgelegdbinnen deenerelatie

of

binnen het ene compartiment, ineen andere relatie

of

compartiment een andere inhoudelijke lading kunnen hebben, waardoor de (gerechtvaardigde) wens bestaat tot afscherming en geheimhouding tussen de verschillende relaties en

compartimenten. Zo is het is

gebruikelijk dat binnenderetatiearts-patiantveel gegevens vastgelegdwordendiewellicht

ook veel _'nuttige' informatie bevatten voor andere relaties, bijvoorbeeld die van

werknemer-werkgever, maar (toch) niettoegankelijk zijn voor anderen-26

De functie van het rechtisderhalve de_reguleringvan_juridisch relevante relaties tussen

juridischrelevante partijen.27 Reguleting ovedgensnietalleeninabstractoenvooraf, maar

vooral ook in

het geval van concrete geschillen.

_{Juist in}

die geschillen komen de

handelingen van partijen, hun relaties en demaatschappelijke compartimenten voor het

voetlicht Geschillen vormendaarnaast vaakzowelde_{aanleiding voor, als het onderwerp}

van_{het voeren van juridische betogen. Het is dan ook}vooral bij conflicten dat het recht zijn regelende functie dient te _(kunnen) vervullen. Anders gezegd: het recht dient met

name een_{instrument te zijn voor het}(kunnen)voeren van betogeninconcretegevallen en conflicten.

2.4 Rechtmatig of niet-onrechtmatig

B# normwing van relaties R#n tivee uitgang*unten mo#4#k. Het ene is dat recbtmatig gebandeld moet

warden. Het andere uitgangspunt is dat niet-onrecbtmatiggebandeld mag worden.

Als met_{rechtsregels bepaalde relaties} worden _geregeld, bestaan er voor de_verhouding tussen de bijde relatiebetrokken partijentweeuitgangspunten. De ene is dat 66n

of

beide partijen rechtmatig dienen te handelen. De andere is dat 66n

of

beide partijen

niet-onrechtmatig mogenhandelen.

2.4.1_{Rechtmatig handelen}

Bij regulering die

als _uitgangspunt het _rechtmatig handelen heeft

staat het

legaliteitsbeginselvoorop.Slechts die_{handelingen zijngeoorloofd die door}het recht (de

regels) zijn toegestaan. Reguleting van relaties

kenmerkt zich in

die gevallen door

bevoegdheidsverlenende bepatingen tegen de achtergrond van een algemeen verbod:

26 Zie ook E Schreuders, 'Binnen en buiten in privacyland Over politieregisters, gesloten regimes en

mlatschappeliike compartimenten; P,i:wg e I,#omA, 2000, nr. 5, pp.210-215, met nametenaanzien van de regelgevingvoorpolitieregisters.

27 Ook het creeren vancen symbool en hetvastleggen (codificeren) van belangriik geachte en min of meer

mststaande uitgangspunten of rechten zijnfuncties die unhetrecht lainnen worden toegricend, Dit lutste is bitvoorbeeld hetgeval wanneer grondrechtenzoalsinNederlandeencodificcrendkarakter dragen en waarbi i bepaalderechten (pas) tot grondrecht worden verheven alsdalrover weinig ofgeen discussie meer bestaat Ook

due symbool- encodificerende functies zien op de rechtsrelatics tussenpartijcn. Ze worden hier dan ook niet

gezienals_{functies die naast de relatie-regulerende functie staan, maar beschouwd}alsonderdeel van die

handelingen waarvoorinregelsgeenbevoegdheid valt aan te wijzen, zijn niet toegestaan. Men spreekt dan wel over 'dwingend'recht Kenmerkend voordezewijze vanregulering

is eveneens, dat de handelende partij de eerstaangewezene is om het handelen te

motiveren ende bevoegdheid vanhethandelen aantetonen. In_{een Ouridisch)} betoog zal

het dan ookdepartij die aan het rechtmatigheidsregime isonderworpenzijnwaarop (in

principe)debewijslast rustdat inderdaadrechtmatiggehandeld is.

Regulering van relaties met de plichttotrechtmatig handelen isinWesterse rechtsstelsels

kenmerkend voor de _{regulering van overheidshandelen. Ook - en met name - de}

bescherming van grond- en mensenrechten is op deze wijze vormgegeven. Grond- en mensenrechten zijn immers geformuleerdals rechtendie slechts in_{bepaalde benoemde}

gevallen aangetastmogen worden. Handelingen die het beschermderecht aantasten zijn slechts toegestaan als daarvoor een (specifieke) bevoegdheid bestaat. Vrij algemeen aangeduid wordt het uitgangspunt dat rechtmatig gehandeld dient te worden vooral gehanteerd bij relaties waarinde _{machtsverdeling bepaald niet gelijkwaardig is. De als}

'machtigbestempelde partijwordtdanonderworpen aaneenrechtmatigheidsregime. Het

uitgangspunt van rechtmatig handelen is vanuit

dit

machtsperspectief niet exclusief voorbehouden aanderelatieoverheid-onderdaan. Ookin(bepaalde) relaties tussenprivate

partijen, in het bijzondertussen organisaties en individuele personen,wordt rechtmatig

handelen wel als _{uitgangspuntgenomen.} Een _{gebied waarbij rechtmatig handelen het} uitgangspunt is, wordt bij uitstek gevormd door de regels die de rechten welke door grond- enmensenrechten beschermd_{worden (ook) in}de relatiestussen private partijen ondertingbeschermen.28 Een voorbeeld hiervan zijn de regels ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer zoals _{neergelegd in bijvoorbeeld de Wet bescherming} persoonsgegevens. Centraalclegrin staatartikel6,waarinisbepaald datdeverwerking van persoonsgegevens slechtsbehoorlijls zorgvuldigenwetmatig maggeschieden. Samengevat behelzen dezedrie onderdelen van artikel 6 de norm datslechts_{rechtmatiggehandeld mag} worden.Tenaanzien vanhet verwerken van_{persoonsgegevens ishet juridischregime een} 'echt' rechtmatigheidsregime.Vanuitdie_{achtergrond is het dan ook niet verwondedijk dat} dergelijke wetgevingeenpubliekrechtelijke oriEntatie eninvalshoekheeft Een dergelijke invalhoekzit_{immers ingebakken in het grondrechten-georienteerde karakter vandergelijke}

wetgeving.

2.4.2

_{Niet-onrechtmatig}

handelen

Bij regulering die als _{uitgangspunt heeft dat niet-onrechtmatig gehandeld mag worden,}

worden partijen inbeginselvnjgelaten om tehandelen en om hun_{relatie(s) zelf vorm te}

geven. Bij eendergelijk uitgangspuntgeefthet rechtenerzijdsmogelijkhedenaan(regelend recht) enanderzijds zijner specifieke_verboden,zoalshet verbod om misbruiktemaken

28 Het gaat hierbij omde_{werking van grondrechten in hotizontale verhoudingenop}basis_{van (specifieke)}

wetgeving. Veelal vindtdezewetgeving ziin basis in cen grondwetteliike opdracht Wat de beschemiing van

persoonsgegevensbetreft isdie opdrache opgenomeninartikel10,tweede en derde lid, van deGrondwet Zie

van omstandigheden. Het privaatrecht, het recht met name bestemd voor de relaties tussen private org,nisaties onderting, tussen privateorggnisaties en personenen tussen

personen onderling, heeft als basis een niet-onrechtmatigheidsregime. Bij regulering die niet-onrechtmatig handelenals _{uitgangspunt heeft, zal primair op}de _{partij die zich}

niet-rechtmatig behandeld acht de lastrusten om aante tonendat inderdaad niet-rechtmatig gehandeld is.

Zodra in _bepaalde relaties die _{jutidisch gekenmerkt}

worden door een

niet-onrechtmatigheidsregime, een vanuit mastschappelijk, politiek of normatief oogpunt onwenselijkgeachtemachtsongelijkheidisontstaan, valt eenverschuiving waartenemen naar een rechtmatigheidsregime. Voorbeelden hiervan zijn het consumentenrecht (de

regelsvoorverkoop opafstan*,het arbeidsrecht(dealgemeneplicht vooreen_werkgever

om zich als een 'goed' werkgever te gedragen), anti-discriminatiewetgeving zoals de

Algemene wet gelijke behandeling, en het hierboven al _{genoemde thans (ook) binnen} private verhoudingengeldende regels overhet verwerken vanpersoonsgegevens.29

29 Opditgel,iedbatut cr (thans nog) censterkonderscheidtussendelanden van deEuropese Unix wear

regels over hetverwerken van persoonsgegevens zowel depublieke als deprivate sector betreffen en de Verenigde Staten, waar privacyrecht en regelsover privacy voorhet overgrote deel slechts van toepassing ziin binnen de publiekesector. Wei is in de VSeenontwikkelingwaarneembaar waarbij, medeonder invloed van ICI' en Internet, de reguleting van ptivacy ook in horizontale verhoudingen vormwordt gegeven. Zic voor dit

onderscheid en de Amerikaanse ontwikkelingen F.A.M, van der Klaauw-Koops en J.EJ. Pdns, 'Internationale

privacyreguleting belangeg problemen en mogeliikhedeni ix J.E.J. Prins en _J.MA Berkvens (red.),

Pnmong'd"i'g in tbeorieenprak*4tweededruk(Serierecht enpmktiik, 75), 2000, Deventer, Kluwer, pp.

HOOFDSTUK3 -NIEUWE TECHNIEKEN P &

BESLISREGELS

3.1 Inteiding

De terhniek, de informatie- en communicatietechnologie

_(ICI),

speelt een steeds grotere

rol inhetomgaanmetgegevens enpersoonsgegevens.

ICI'

beheerstthans meer en meer

dewijze wagrop organisaties burgers enklantentegemoet treden. Sinds enkele decennia zijn en worden immers steeds meer gegevens opgeslagen. Niet

alleen door het

bedrijfsleven, maarookbinnendeoverheid.

Door

automatiseringeninformatiseting is het

ook steeds eenvoudiger engoedkoper geworden om gegevens teverzamelen en op te slaan:eenontwikkelingvanponskaartenen magneetbandentOtspraakherkenning en het geheel geautomatiseerd ontstggn, verzamelen en opslaan van gegevens. Elektronisch betalen,winkelenen digitale 'zegeltjes' zijn hier voorbeeldenvan.Daarbij isnietalleen de opslagvangegevens verregaandgeautomatiseerd, ook het invoeren daarvan gaat steeds

vaker automatisch. Meterstanden,interviews en formulieren worden niet meer ingevuld, maar met _{leespennen 'afgelezen',}

of

_{volledig geautomatiseerd gedownload door het}

debiteurensysteem van_{het nutsbeddif.}Het formulier voordebelastingaangifte kan op het

Internet _{on-line worden opgehaald en de aangifte kan eveneens} on-line weer worden

ingezonden.

Met het ontstgan van _{(grote) databases was de basisgegeven voor}de _{ontwikkeling dat} deze venamelingen nietenkel eenrolzouden spelen bij deafwikkeling vande transactie

of

_{het bedrijfsproces.} De databases en _{de gegevens daarin} zouden niet meer alleen dienstbaar zijn aan hettelefonisch of via Internetplaatsen eninvoeren vaneenbestelling, het leveren van_{de bestelde goederen en derouteplanning vande besteldienst,het facturen} en eventueel ook het incassotraject ofde _{vaststelling van de belastingaanslag. Duidelijk} werd al snel datde_{verzamelde gegevens}nietanders dan_{waardevol zouden kunnen zijn}

voor de

_{meer algemene bedrijfsvoering, het management, het bevorderen van het}

productieproces ofmeermarketing gedchte toepassingen zoals het vinden van nieuwe

markten en nieuwe klanten. Ook binnen de overheid ontstond al snel het besef dat de databases meer doeleinden kunnen dienen dande _{ondersteuning van het bedrijfsproces} waarvoor _{de gegevens oorspronkelijk verzameld en opgeslagen zijn.} Databases werden ingezet bijdebestrijdingvan fraude.Daarnaast werdendedatabases eenniet onbelangtijke

bronvoorstatistischeanalysesvoorbeleidsroorbereiding, beleidsuitvoeringen evaluatie.

Kortonr

_{de groeiende}databases,steeds_{vaker benoemd met overkoepelende aanduidingen} zoals _{corporate databme of ondefoeks- en beleidsdatabase zijn kapitaal}voor_{ondernemingen en}

overheidsorganisaties geworden.

De analyse, het _{proces van het opdiepen van}

_{informatie uit de at besmgnde}

zo'n tien jaargeleden bekendgewordenonderdeverzamelnaam knowledge discovery in databases_(KDD).30

Het doel van KDD is

het afteiden van nieuwe informatie en kennis door middel van analyse van indatabases opgeslagen gegevens.Het proces van KDDisgebaseerd op de vaak juiste veronderstelling dat databases veel 'verborgen' informatie herbergen. Met

KDD probeert men deze verborgen informatie als het ware te delven. Daarom in het

Nedetiands: in ma em#,bouiv.DaarnaastbrengenKDD-techniekendemogelijkheden van ingewikkeldeenverfijndegnglysebinnen het bereik van eindgebruikers. Zo stelt Fayyad: Tbe idea is to put dective anabsis-tools in tbe bands of end-usen tbat are Dpicalb not statisticians, or

machine learning researchers.31

KDD is

niet volstrekt nieuw.

At

vanaf het ontstaan van _{geautomatiseerde} gegevensverzamelingen worden statistische methoden en technieken gebruikt om de

gegevens in die verzamelingen te analyseren. Naastdeze statistische bewerkingen kwam

met nerne in de _{jaren '80 van} de_{vorige eeuw het koppelen van} bestanden in _zwang.

Vooral bijdebestrijdingvanfraudewerden koppelingsvormeningezet Inde_{jaren'90 van}

de vorige eeuwontstond het analyseren van grote gegevensbestanden met gebruik van nieuwe _{algoritmes. Dit} is bekend _{geworden onder} de venamelnaam KDD. Met een

historische blik zou

KDD

omschreven kunnen worden als een combinatie van de

koppelingsvormen integratie, matching en profiling met gebruikmaking van nieuwe statistischetechnieken. In die zin is het koppelen van bestanden te zien alseenvoorloper

van KDD. Om

die reden warden hieronder zowel de verschillende vonnen van het

koppelen vanbestanden alshetproces van

KDD

beschreven.

Zoals uit de beschrijvingen van de verschillende _{koppelingsvormen en van KDD zal}

blijken, zijn en blijven deze in hoofdzaak techniek-georiEnteerd. Bij koppelen

blijft de

wijze waaroptwee bestandenmetelkperverbondenwordendominant Bij KDD zijn de

gebruikte analysetechnieken en intelligente computerprogramma's de kern van de

beschrijving. Geen van de beschrijvingen stelt de relaties waarbinnen de technieken

wardentoegepast en de handelingen die deze (beter)mogelijkmaken centraaL In deze zin leveren de bestaande _{omschtijvingen onvoldoende aangrijpingspunten} voor juridische normering. Wet kan aan de hand van de omschdivingen en definities van koppeting en

KDD

eenaantal_{techniek-onafhankelijkeelementen geschetst}wordenwaarmeehet_proces van gnnlysevan gegevens als het ware vertaild kan worden in een aantal vragen.Verder

blijkt

dat hypotheses, profielen en het 'ontdekken van regelmatigheden' de centrale

elementen zijn vanbeide processen.Hypotheses,profielenen'ontdekteregelmatigheden' kunnen_{weergegevenworden in 'als - dan' redeneringen. Deze redeneringen} bieden wel een aangrijpingspunt voor het recht Als aangrijpingspunt voor het recht en voor het (kunnen) voerenvan betogenwordenhierzogenaamde beslisregels genomen. Daarnaast

blijkt dat er

een diietal soorten van _gegevens onderscheiden kunnen

worden. Dit

hoofdstuk_gaatderhalve in_{op eerste drie stellingen.}

30 Usama Fayyad, Ramasay Uthurusamy, Data MiningandKnowledge DiscoveryinDatabases', Communia;jion,

eftbe ACW, Vol. 39, 1996, nr. 11

1. Anabse van bet proces van knowledge discoveg in databases (data mining) taat Rien dat (met bebup

van gautomatiseerde middekn opgestelde) bestisregels bet juridiscb aangijping*unt vormen. Dit

aang#pingspunt is tecbniek-neutraaL Een beslis,rgel is als bet ware eenfonnule, een taaidnA waarin een

bepaa/de beslissing (bandeSng) verbonden is aan bet at dan niet vervuld K#n van Un of mee,dm voonvaarden/ criteria (pgragraaf 33).

2. Ana se laot eveneens :den dat er een acbttal (proces)vragen R#n waannee bet opstetten en toepasen van besbregeis in:#cbtel#k en toetsbaargemaakt kan worden (pgng[aaf 3.4).

3. Er #n drie soorten van # elens die met name b# bet opstetten van besdmgets een rol *elen. Het gaat

om ident#icatoren, transactiegegevens en contextgegevens (pang f 3.5).

Voordat _{echter op deze stellingen} wordt _ingegaan, worden hieronder de _begrippen gegevens, informatie en kennis omschreven. Deze drie begrippen zullen veelvuldig terugkeren.Eenonderscheidendeomschrijving kan dan ook niet gemist worden.

3.2_Gegevens,

informatie

&

kennis

Debegrippengegevens_{(data), informatie (mformation)}enkennis(knowledge)zijn,anders

dan in het _{(alledaagse) spraakgebruik gebruikelijk is, bepaald geen synoniemen. Deze}

begrippen wordenhieromschreven vanuitdefunctie die ze inhet proces van het opstellen en toepassen van beslisregels vervullen. Gegevens zijn de grondstof voor informalie. Gegevens zijn dustebeschouwen alspotentiaeinformatie. Gegevenswordenpas'echte'

informatie in

_{een bepaalde} context Anders _{gezegd: bij}

_{informatie gaat het om}

betekenisvolle_gegevens.

Een tweetal voorbeelden kan het verschiltussengegevens eninformatieillustreren.

In rapport nr. 96/531 vandeNationaleOmbudsmanbetrofdeklachtonderandere het vermelden van de _{ngmen van verdachten op een vergoedingenformulier en op}cendagafschrift van de bank.

Volgens de klager - degene diealsdeskundige wasgehoord in een gerechtelijk vooronderzoek tegen

eentweetal verdachten - was dit een aantasting van deprivacy vandeverdachten. Enerzi_idsomdat hi i via het formulier nudenamen van detweeverdachten kenda De klager was ineersteinstantie

slechts van 66n naam op de hoogte. Anderziids omdat ook 'de bank' nu de namen van de

verdachten kende.

Volgens deOmbudsman was er inbcide gevallen geen sprakevanprivacyschending.Tenaanzien van de klagerniet omdat hi j in een eerder stadium een oproepformulierhad ontvangenmet_daarop de namen van de verdachten. Op het vergoedingenformulierstonden dus hoogstens gegevens die

hijalkende. Met andere woorden: het vagoedingenformulierbevatte geeninformatie:degegevens

wan:n met nieuw.

Ten aanzien van de medewerkers van de bank, die de namen op het dagafschrifthadden kunnen zien, was er eveneens geen sprake van schending van deptivacy. Diemedewerkersweten niet dat het namen van verdachten zija Ook voor de medewerkers is er dus blijkbaar enkel sprake van

gegevens en niet van privacy relevante informatie.32

32 Inhoudelijk kan opdit00rdeel welwatafgedongen worden. Immers, de vrasig die niet aan de orde komt is of de eerdere bekendmaking vande_{namen van de verdachten een privacyaantasting was.}Hetoordeel dat cen mededeling van namen die men al kende geen pdvagschending is,geeft opdevrng of_{het (eerste)}

bekendmaken van namen een schending 4 gun antwoord. En die vraag betreftmijuist de kern van de 76