1
1. Probleemstelling
Een populair cadeau voor je vriendinnetje of vriendje is een knuffel.
Zo’n knuffel kost in de winkel véél geld maar wij gaan er in de klas een maken die zeker zo mooi is en véél goedkoper.
2. Materiaal Bekijk het voorbeeld eens goed!
Uit welk materiaal bestaat onze inktvis hoofdzakelijk?
……….
Het woord wol is een algemeen aangenomen begrip, maar zijn alle textieldraden wel gemaakt uit wol?
3
3. Textielwaren
………
………
………
………
We kunnen textielwaren indelen volgens het gebruik.
1. Kledingtextiel
Noteer enkele kledingstukken die je draagt.
………
………
………
2. Woningtextiel
Kijk eens rond in je huis, waar gebruikt men textiel bij de woninginrichting?
………
………
………
3. Huishoudtextiel
In de keuken, badkamer of slaapkamer wordt ook textiel gebruikt.
Noem enkele voorwerpen.
………
………
………
Sluit nu eens je ogen en kijk in je verbeelding eens rond waar textiel en kleding gebruikt worden.
Opdracht
4. Varia
Voorwerpen die niet tot de voorgaande
groepen behoren,kunnen ook uit textiel vervaardigd zijn.
Geef enkele voorbeelden.
………
………
………
Textielproduct Groep
Broek ………
Keukenhanddoek ………
Zetelbekleding ………
Badhanddoek ………
Toiletzak ………
Tafelkleed ………
Sportzak ………
T-shirt ………
Paraplu ………
Boodschappentas ………
Blouse ………
Overgordijnen ………
Hoofdkussen ………
Schrijf in de laatste kolom van de tabel de naam van de groep waartoe het genoemde textielproduct behoort.
5
4. Textielvezels Opdracht
Rangschik de volgende textielvezels in twee grote groepen.
katoen – nylon – rayon – wol – acryl – sisal – polyester Tip: Zoek de vezels die je niet kent op het internet op.
Natuurlijke vezels Kunstmatige vezels
………. ………..
………. ………..
………. ………..
………. ………..
Textielvezels worden dus in twee grote groepen ingedeeld:
- ………..
- ………..
Opdracht
Deel de volgende vezels bij de juiste groep in .
wol – katoen – jute – zijde – kokos – vlas - kameelhaar Plantaardig Dierlijk
……….. ………
……….. ………
……….. ………
……….. ……….
De kunstmatige vezels worden eveneens in twee groepen ingedeeld:
- de halfkunstmatige vezels
- kunstmatige of synthetische vezels
a. Half kunstmatige vezels zijn afkomstig van natuurlijke producten die kunstmatig verwerkt worden.
vb. cellulose of celstof, dat het hoofdbestanddeel van de wanden der plantencellen vormt.
Het dient als basis om viscose, rayon of kunstzijde (een imitatie van echte zijde), rubberdraden en papiergarens te maken.
b. Kunstmatige of synthetische vezels zijn samengesteld uit grondstoffen, afkomstig van steenkool of petroleum.
De eigenschappen daarvan zijn langs chemische weg veranderd.
Scheikundigen maken een geschikte samenstelling, zo ontstaan nieuwe grondstoffen zoals nylon, terlenka, diolen, dralon, orlon, …
Samenvattingschema
Textielvezels
Natuurlijke vezels Kunstmatige
vezels
Plantaardige vezels -katoen, vlas, …
Dierlijke vezels -wol, zijde, …
Half kunstmatig -viscose, kunstzijde, …
Kunstmatig -nylon, terlenka
7
Opdracht
Kleef hieronder een afbeelding van waar de vezels hun oorsprong vinden.
Tip: Indien je geen plaats genoeg hebt gebruik dan een apart A4 blad.
Dierlijk Plantaardig
Half kunstmatig Synthetisch
( denk hierbij aan de rubberplant)
5. Natuurlijke vezels 1. Wol
Herkomst
Praktisch altijd afkomstig van het schaap.
Als schapenwol bovendien nieuw is en zonder enig afval, dan spreekt men van scheerwol.
Angorawol komt van het angorakonijn en mohair van de angorageit.
Gebruik
Boven- en onderkleding, dekens, tapijten.
Kledingstukken gemaakt uit zuivere wol dragen een waarborglabel.
Eigenschappen:
Is zeer elastisch
Neemt veel vocht op zonder nat aan te voelen
Kreukt niet
Voelt warm aan Opdracht
Kleef naast het voorbeeld zelf een wollabel.
Tip: Zoek op het internet of knip het label uit een oud kledingstuk, WEL EERST AAN JE MOEDER VRAGEN!
9
2. Katoen Herkomst
Katoen is een ……… of pluis waarmee de ……… van de katoenplant begroeid zijn. Deze katoenplant groeit in warme en
vochtige landen zoals: Turkije, Egypte, Mexico,… . Katoen wordt héél veel gebruikt en is
vergeleken met wol en vlas véél goedkoper.
Gebruik
Boven- en onderkleding, huishoudlinnen zoals lakens, handdoeken.
Kledingstukken gemaakt uit zuivere katoen dragen een waarborglabel.
Het Duitse woord voor katoen is baumwolle =boomwol Eigenschappen:
Sterk
Neemt snel vocht op
Kreukt gemakkelijk
Is goed wasbaar Opdracht
Kleef naast het voorbeeld zelf een katoen label.
Tip: Zoek op het internet of knip het label uit een oud kledingstuk, WEL EERST AAN JE MOEDER VRAGEN!
3. Vlas of linnen Herkomst
Komt van de stengel van de vlasplant die in streken met een gematigd klimaat groeit, zoals België, Nederland, Polen,… . Vlaanderen, vooral de Leiestreek is sinds eeuwen een bekende vlasproducent.
Gebruik
Linnen bovenkleding.
Veel gebruikt voor meubel- en wandbekleding, huishoudlinnen zoals handdoeken, lakens, tafelgoed.
Eigenschappen:
Sterk
Neemt veel vocht op
Pluist niet
Kreukt gemakkelijk
Duurder dan katoen
Als je meer wil weten over de vlasteelt huur dan maar eens de Vlaamse film : “De Vlaschaard”
4. Kokos
Kokosvezels bevinden zich in het omhulsel van de kokosnoot en worden gebruikt voor het vervaardigen van matten, borstels en touwen.
11
5. Hennep, Sisal en Manilla
Dit zijn plantaardige vezels die gebruikt worden in de matten- en touwindustrie.
6. Jute
Afkomstig van de juteplant, wordt vooral ingevoerd uit India, Pakistan en Bangladesh.
Wordt gebruikt voor het maken van zakken, behangerslinnen, touw, vloerbekleding, …
7. Zijde
Zijde is afkomstig van een grote rups die oorspronkelijk gekweekt werd in China en Japan, later ook in Zuid Europese landen.
De draden waarmee de zijderupsen zich inspinnen alvorens in een pop te veranderen, zijn feitelijk de zijde.
Zijde is de dunste, maar tevens de sterkste dierlijke vezel.
Zacht, fijn en glanzend is ze de mooiste textielgrondstof, maar ook één van de duurste.
6. Halfkunstmatige vezels
1. Rayon
Rayon, ook kunstzijde genoemd, is een imitatie van echte zijde en wordt vaak verwerkt tot voering, overgordijnen en bedspreien.
2. Acetaat
Acetaat en tri-acetaat lijken ook erg op echte zijde, ze worden verwerkt tot kledingstoffen en meubelstoffen.
7. Synthetische vezels
De synthetische vezels worden in de fabrieken door de mens gemaakt.
Deze vezels worden in enkele grote groepen ingedeeld.
1. De polyamiden
Deze worden vaak verwerkt tot kousen, panty’s, regen- en sportkledij.
Hiertoe behoren o.a. nylon, perlon, enkalon
13
2. De polyestervezels
Polyestervezels worden vaak verwerkt tot bovenkledij zoals regenjassen, sport- en vrijetijdskleding, maar ook
tot gordijnstoffen.
De bekendste zijn : tergal, terlenka en diolen
3. De acrylvezels
Acrylvezels worden verwerkt tot gebreide onder- en bovenkleding, babykleding, dekens en breigarens.
Ze zijn bekend onder de namen : dralon, orlon, acribel, courtelle, crylor, …
http://nl.wikipedia.org/wiki/Textiel
8. Van vezel tot draad
………
Zijn de vezels te kort?
We stellen vast dat de draden heel lang kunnen zijn, terwijl de vezels ( het kleinste deel van een draad) toch vrij kort zijn.
Zo meet een katoenvezel ongeveer 19 à 44mm, linnen (vlas) heeft een vezellengte van 20 à 50mm en wolvezels variëren meestal tussen 20 en 55mm.
Hoe kunnen wij nu een lange stevige draad maken van korte vezels ?
Noteer eens de lengte die vermeld staat op een bol breidraad of naaigaren.
Van een korte vezel naar een lange draad.
De vezels moeten in en naast elkaar gedraaid worden om een draad e bekomen die regelmatig is in dikte, sterkte en veerkracht.
Deze bewerking heet spinnen.
Dit was vroeger handwerk, denk maar eens aan de klassieke schilderijen van spinsters met hun spinnewiel.
………
Als hobby is het spinnen met de hand weer “in”.
Dit kan ook met de spinstok of met de spintol gebeuren.
In de industrie zijn natuurlijk moderne machines waar duizenden draden tegelijkertijd gesponnen worden.
In welk sprookje speelt een spinnewiel een belangrijke rol?
15
Tot hiertoe hadden we het alleen over spinnen met natuurlijke vezels.
Voor kunstmatige vezels is het spinprocédé helemaal anders.
In deze gevallen hebben we een vloeibare massa die door kleine gaatjes gespoten wordt.
Uit elk gaatje komt één lange, dunne draad, die op zijn volle lengte kan worden verwerkt.
Die lange, dunne draden worden ook wel op bepaalde lengten geknipt om vezels te krijgen die dan gesponnen worden zoals natuurlijke vezels.
Om de sterkte en de regelmaat van de gesponnen draden te verhogen, worden twee of meer draden om elkaar heen gedraaid.
Zo ontstaat een getwijnde draad.
Volgens de richting van het in elkaar draaien (twijnen), spreekt men van S- getwijnde draden of Z- getwijnde draden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Spinnen_(textiel)
Tip: Gebruik hiervoor plakband en geen lijm of kleefstift.
De vezels zijn losse haartjes van bv. wol, katoen, … die je zo uit elkaar kan trekken.
Kleef telkens een stukje echt materiaal onder de tekening.
Een draad is iets anders, daar zijn de vezels om elkaar gedraaid, ze houden elkaar vast en zijn daardoor veel sterker.
Dit om elkaar draaien heet spinnen.
Om een nog sterkere draad te maken worden twee (of meer) draden nogmaals om elkaar gedraaid, we noemen dit twijnen.
17
9. Het onderhoudsetiket
Elke textielvezel heeft zijn eigen (was)eigenschappen, maar wat als je T-shirt uit China komt?
Eén taal wordt over de hele wereld begrepen: de symbolentaal op het onderhoudsetiket in uw kleding.
Internationaal genormeerde symbolen vertellen u of en zo ja, hoe u de stof kunt wassen, drogen, strijken, bleken en chemisch reinigen.
http://www.digischool.nl/vz/leerlingen/Oefenen/hotpot/wassymbolen- introductie.htm
1. Onderhoudsetiket van een kindertrui.
Wassen: ………
Bleken: ………..
Strijken: ……….
Chemisch reinigen: ………..
2. Onderhoudsetiket van een overhemd
50 % polyester, 50 % katoen
Wassen: ……….
Bleken: ………
Strijken: ………..
Chemisch reinigen: ………
Drogen: ……….
Opdracht
Kleef hieronder twee onderhoudsetiketten uit een kledingstuk.
Tip: neem een versleten kledingstuk en vraag eerst aan je moeder!
100 % wol
Verklaar de volgende onderhoudsetiketten.
19
10.Verwerken van textieldraden
We weten nu hoe textieldraden ontstaan maar we hebben nog steeds geen inktvis.
Textieldraden kan je op veel manieren verwerken : - breien
- haken - knopen - weven - vlechten
Wij gaan er in dit project één nader bekijken, namelijk vlechten.
11. Vlechten
1. Wat is vlechten?
Vlechten is het kruisen van draden of groepen van draden (strengen of bundels).
De driedraadsvlecht is de eenvoudigste en wordt het meest gebruikt.
In schiemanswerk (knoopwerk aan boord van schepen) wordt ze de “boerenplatting” genoemd. Natuurlijk wordt ze gemaakt met drie draden die met elkaar vervlochten worden.
Vlechten kan ook met 4, 5, 6 of meer draden, dit zijn dan meerdraadsvlechten, zo wordt het vlechtwerk breder en gaat het op een schuin geweven stof lijken.
Vlechtwerk is een techniek die door de eeuwen heen bij alle volkeren druk beoefend werd.
Vaak werd het haar tot kunstvolle kapsels vervlochten. Men gebruikte vooral vlechtwerk voor manden maar ook om
schoenzolen, dakbedekking en manden te maken.
Om eenvoudig schoeisel te verkrijgen maakte men een lange vlecht, legde die in de vorm van een zool en men naaide het geheel aan elkaar.
2. Oorsprong van enkele veelgebruikte materialen.
Oorspronkelijk vlocht men takken, twijgen, stengels en andere delen van planten.
Wilgetenen, biezen, bamboe, rotan en stro vormden het vlechtmateriaal.
Dit natuurlijk materiaal is vaak ongelijk van lengte en dikte.
Een bies bijvoorbeeld verschilt van dikte van de wortel tot de top.
- Wilgetenen: ………..
- Biezen: ………
- Bamboe: ……….
- Rotan: ………..
Leerband is heel geschikt om ceinturen te vlechten.
Wol, katoen en andere textielwaren worden zeer gemakkelijk verwerkt, daar ze een onbepaalde lengte hebben.
Plastieken banden en draden worden tegenwoordig ook veel gebruikt.
Zoek de volgende woorden op.
21
3. Basistechniek : de driedraadsvlecht
1. Neem drie draden bij elkaar, knoop ze samen en bevestig ze aan een haak, een deurknop of iets dergelijks.
2. Leg nu om beurten de rechter- en de linkerdraad over de middelste.
LET OP: Om een stevige vlecht te bekomen moeten de draden zijdelings aangetrokken worden en niet naar beneden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlecht
12. Inktvis Wat hebben we nodig?
- Textieldraad : 144 draden van 100cm lengte (48 per kleur) - 1 balletje uit piepschuim of een zelfgemaakt balletje uit aluminiumfolie.
Het balletje moet een diameter hebben van ongeveer 5cm.
- Vilt (of karton) en lijm.
- 8 stroken stof van 10cm lengte en 2cm breed.
Hoe werken we?
- Alle draden op 10cm van de bovenzijde samenknopen met een strookje stof of een textieldraad.
- Het balletje met de draad omwikkelen.
- De draden onderaan het balletje samenbinden.
- De draden verdelen in 8 x 18 draden (=8 armen).
- De armen van de inktvis vlechten in driedraadsvlechten.
Je moet vlechten met 6 draden van dezelfde kleur (6x3=18) Je moet 8 armen vlechten (8x18=144)
- Het uiteinde van de armen samenbinden met een strookje stof stof of een textieldraadje.
- De ogen en mond uit vilt (of karton) uitknippen en op het hoofdje Kleven.
- Het haar en de armen gelijk knippen en eventueel uitrafelen.
23
13. Beroepen & studierichtingen
Opdracht:
Welke studierichting moet je op school volgen om bovenstaande beroepen uit te oefenen?
……….
……….
……….
Kleef hieronder drie afbeeldingen die te maken hebben met jobs in de textiel – sector.
14. Woordzoeker
In dit projectje hebben we een aantal nieuwe woorden leren kennen, zoek ze eens op in onderstaande woordzoeker.
Opdracht
Zoek de volgende woorden horizontaal, verticaal en diagonaal.
Textiel – wol – katoen – jute – zijde – kokos – vlas – kameelhaar – nylon – Sisal – rayon – polyester – dierlijk – plantaardig – synthetisch - mohair
I F Q Y M Y B H F P X A T C X T G P B R K A M E E L H A A R O E M Z C G V C O V P J E W E X S X I Y X L Q J L I H C N R L C N V E H V J I T R N Y E J O F B C K O O N I D Q B X I A H R N E O T A K N Q V B W V B C E E X M S A T B S Q U I E A R R O B H S L W B U H Y Y I R T H T D N Z J I J A M S V L C T O K B Y O E D T R J Y U T L O A D S K I N G B L V J R L A D T V G K E Y I P M K Z I K H H O G L Z E J T O Q R T E S A L V D N Y L O N Q Y E T K L L E A R S J L W R R D N T Y W E Q Y G A H E J L K I W Y A P C K X G V V D B C T B D R I F Q S A A M B W O C W T G L N X R J O J I W R K T V H B S L H R S Y Y S R I Y K F Y D I N T R H F M X N S I X D T Z R R Q J V I A I L O T W S C E K S T J L R Z R V V X L H B P C Q P R V T J A K B E B T W M M P U O E L V D C W L C Z L I V N C X T M N D S M R C I S
25
15. Evaluatie
Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet een kruisje onder een gezichtje.
Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats innemen.
Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het zeker nog beter.
Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken, veel oefenen is de boodschap.
Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet eens met de leerkracht praten over een extra oefening.
Ik kan juist afmeten
De verhoudingen hoofd – poten van mijn inktvis zijn OK.
Mijn inktvis heeft 8 poten De poten even lang
De bandjes rond de poten zijn op dezelfde hoogte
Afwerking inktvis: uiterlijk/ versiering
Zorgvuldig gewerkt Commentaar van de leerkracht:
Moeilijk woordje Woordverklaring
16. Moeilijke woorden
Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een zwarte kleur.
