Contactpersoon Ons kenmerk Uw kenmerk Doorkiesnummer mw. ir. M.C. Kracht OPTA/BO/2006/203371
Datum Onderwerp Bijlage(n)
18 december 2006 Markt voor wholesale-breedbandtoegang Geachte heer ………,
Inleiding
Op 4 november 2005 heeft het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (hierna: het college) het ontwerpbesluit analyse van de markt voor wholesale-breedbandtoegang aan de Europese Commissie (hierna: de Commissie) ter notificatie voorgelegd.1 Bij brief van 2 december 2005 heeft de Commissie hierbij opmerkingen geplaatst. De Commissie heeft het college opgeroepen de marktontwikkelingen op de markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang zorgvuldig te monitoren, en om een nieuwe marktanalyse uit te voeren en de resultaten hiervan binnen een jaar aan de Commissie mee te delen.
Het college heeft op 21 december 2005 het definitieve besluit analyse van de markt voor wholesale- breedbandtoegang2 (hierna: marktanalysebesluit WBT) gepubliceerd. Dit besluit is op 1 januari 2006 in werking getreden. In zijn besluit heeft het college aangekondigd dat hij de ontwikkelingen op de markten voor lage kwaliteit wholsale-breedbandtoegang en breedbandinternettoegang zorgvuldig zal monitoren en dat hij de Commissie binnen een jaar op basis van de op dat moment meest recente marktgegevens zal informeren over de omstandigheden in de markten. Het college heeft daarbij aangegeven dat hij de Commissie tevens zal laten weten of hij het nodig acht om een nieuw marktanalysebesluit te nemen.
1 Geregistreerd onder zaaknummer NL/2005/0281.
2 Kenmerk: OPTA/BO/2005/203432.
European Comission DG Competition Europese Commissie
De heer Ph. Lowe DG Information Society and Media
Rue Joseph II 70 Mr. F. Colasanti
B-1000 BRUSSEL Wetstraat 200
BELGIE B-1049 BRUSSEL
BELGIE
Het college informeert de Commissie in onderhavige brief over de huidige stand van zaken in de markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang. Het college gaat daarbij tevens in op zijn conclusies om nieuwe marktanalyses te gaan doen naar aanleiding van de marktontwikkelingen in 2006. In de vertrouwelijke bijlage bij deze brief vind u een samenvatting van de monitorinformatie die OPTA in 2006 op kwartaalbasis van marktpartijen heeft ontvangen tot en met het derde kwartaal.
Belangrijkste conclusies uit het marktanalysebesluit WBT
Het college herhaalt in deze paragraaf kort de conclusies uit het marktanalysebesluit WBT ten aanzien van de retailmarkt voor breedband-internettoegang en de markt voor lage kwaliteit wholesale-
breedbandtoegang.
Retailmarkt voor breedbandinternettoegang
Vertrekpunt van de marktanalyse lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang is de onderliggende retailmarkt voor breedbandinternettoegang. Deze retailmarkt is geanalyseerd in bijlagen 2 en 3 van het marktanalysebesluit WBT. Het college heeft geconcludeerd dat de retailmarkt voor
breedbandinternettoegang nationaal is en zowel internettoegang via kabel als via DSL omvat. Het college heeft vastgesteld dat KPN op deze markt een belangrijke speler is met een marktaandeel van ongeveer 44% van de afzet in het tweede kwartaal van 2005. Het college heeft desalniettemin vastgesteld dat deze markt, mede gelet op de regulering van de markt voor ontbundelde toegang tot het aansluitnetwerk van KPN,3 daadwerkelijk concurrerend is en dat KPN niet over AMM beschikt.
Markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang
De markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang is in het marktanalysebesluit WBT daadwerkelijk concurrerend bevonden. Kabelbedrijven en alternatieve DSL-aanbieders, die
ontbundelde aansluitlijnen van KPN afnemen, zijn concurrenten van KPN. Internet Service Providers (ISP’s) kunnen zowel van KPN, dat een vrijwillig commercieel aanbod in de markt heeft staan, als van DSL-aanbieders, als van kabelbedrijven lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang afnemen om breedbandinternettoegang aan eindgebruikers te leveren.
KPN beschikte ten tijde van het marktanalysebesluit WBT over een marktaandeel van minder dan 45%. In de richtsnoeren4 geeft de Europese Commissie aan dat het bij een marktaandeel tussen de 40% en 50% niet op voorhand aannemelijk is dat de betrokken onderneming een machtspositie bezit, maar dat dit afhankelijk is van bijkomende factoren. In het marktanalysebesluit WBT heeft het college deze factoren gewogen. Het college heeft geconstateerd dat KPN een aantal voordelen heeft, zoals een hogere dekkingsgraad en een betere uitnutting van schaal- en breedtevoordelen. Desalniettemin heeft het college geconcludeerd dat deze factoren niet zodanig in het voordeel van KPN zijn, dat er
3 Zie ook Besluit analyse van de markt voor wholesale ontbundelde toegang, d.d. 21 december 2005, kenmerk:
OPTA/BO/2005/203431.
4 Richtsnoeren van de Commissie voor de marktanalyse en de beoordeling van aanmerkelijke marktmacht in het bestek van het gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische communicatienetwerken en –diensten, PbEG C 165/6 van 11 juli 2002.
sprake was van een AMM van KPN. Er was immers een daadwerkelijk concurrerende retailmarkt voor breedbandinternettoegang, die ook de wholesalemarkt disciplineert door middel van indirecte prijsdruk.
Marktontwikkelingen sinds december 2005 en conclusie
Het college beschrijft hieronder een aantal marktontwikkelingen die hebben plaatsgevonden sinds december 2005 en die relevant zijn voor de beslissing om nieuwe marktanalyses te gaan doen.
Monitorgegevens retailmarkt voor breedbandinternettoegang
In het derde kwartaal van 2006 is het marktaandeel van KPN op de retailmarkt voor
breedbandinternettoegang gestegen naar ruim 45% van de afzet. De stijging van het marktaandeel van KPN is vrijwel volledig toe te schrijven aan de overname door KPN van een aantal onafhankelijke ISP’s. De retailmarkt voor breedbandinternettoegang wordt nog steeds gekenmerkt door felle
concurrentie. De tarieven voor breedbandinternettoegang dalen5 en het aantal
breedbandinternettoegangsaansluitingen is toegenomen van 4.124.654 aansluitingen eind 2005 naar 4.784.530 aansluiting in het derde kwartaal van 2006.
Monitorgegevens markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang
KPN heeft in 2006 een aantal ISP’s overgenomen, waarbij met name de overnames van ISP’s
Speedlinq en Demon in respectievelijk maart en juni 2006 opvallen. Dit waren onafhankelijke ISP’s die wholesale-breedbandtoegang afnemen van andere partijen dan KPN, zoals Tiscali en bbned. Deze wholesale-aansluitingen heeft KPN echter (nog) niet gemigreerd naar haar eigen netwerk en maken daarmee geen onderdeel uit van het marktaandeel van KPN op de markt voor lage kwaliteit wholesale- breedbandtoegang, maar wel van het marktaandeel van KPN op de retailmarkt voor
breedbandinternettoegang.
Inmiddels is het aantal lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegangsaansluitingen aan externe partijen van KPN fors gestegen, zoals blijkt uit de vertrouwelijke bijlage.6 De tarieven in dit commerciële aanbod voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang zijn sinds vorig jaar gedaald. Het marktaandeel van KPN op de markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang is stabiel gebleven op 45%.
Daarnaast heeft KPN op 13 oktober 2006 bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit aangekondigd het voornemen te hebben om Tiscali, DSL-aanbieder en ISP, over te nemen. Een uitspraak in deze zaak wordt binnen enkele weken verwacht.
5 Verschillende aanbieders bieden zelfs breedbandinternettoegang met een snelheid van 1024/512 kbit/s voor EUR 4,95 per maand aan.
6 KPN heeft het aanbod voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang inmiddels gepubliceerd op haar website (www.kpn- wholesale.com).
Uit de monitorgegevens van het college blijkt verder dat alternatieve DSL-aanbieders in de eerste drie kwartalen van 2006 hun DSL-netwerken niet verder hebben uitgerold. Marktpartijen geven aan dat het All-IP voornemen van KPN en de onduidelijkheid daarover de reden hiervoor is. Ten tijde van het marktanalysebesluit WBT was de verwachte verdere uitrol van DSL-aanbieders voor de Europese Commissie juist een belangrijke overweging om te concluderen dat de markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang neigt naar daadwerkelijke concurrentie.
All-IP
Sinds december 2005 is er meer duidelijkheid gekomen over de plannen van KPN om haar netwerk te migreren naar een Next Generation Network. KPN noemt deze operatie “All-IP”. In het kader van All-IP heeft KPN het voornemen om haar netwerk op een dusdanige wijze te reorganiseren dat MDF-access als ontbundelde toegangsvorm uitgefaseerd zal worden. In het positionpaper All-IP7 is het college nader op dit voornemen ingegaan. Het college geeft daarin aan onder welke voorwaarden hij
voortgezette verlening van MDF-access redelijkerwijs niet langer van KPN zal verlangen en uitfasering zal toestaan. Kernvraag in het positionpaper is wat een volwaardig alternatief zou kunnen zijn voor de ontbundelde toegangsvorm MDF-access. Het college heeft in het positionpaper aangekondigd om nieuwe marktanalyses te starten, waarbij onderzocht wordt wat een volwaardig alternatief is voor MDF- access om concurrentieproblemen te remediëren. De regulering van de markt voor ontbundelde toegang tot het aansluitnetwerk van KPN is immers een belangrijk argument geweest om in december 2005 de retailmarkt voor breedbandinternettoegang en de markt voor lage kwaliteit wholesale-
breedbandtoegang concurrerend te bevinden.
Nieuwe marktanalyses
Op basis van de in de vorige paragraaf beschreven marktontwikkelingen is het college van oordeel dat er voldoende aanleiding is om nieuwe marktanalyses te starten. Het college heeft dit reeds
aangekondigd in het positionpaper All-IP. Het gaat hierbij om de markt voor ontbundelde toegang tot het aansluitnetwerk, de markt voor wholesale-breedbandtoegang – waarvan de markt voor lage kwaliteit wholesale-breedbandtoegang onderdeel uitmaakt – en de markt voor SDF-backhaul. Het college zal daarbij ook de onderliggende retailmarkten, zoals de retailmarkt voor
breedbandinternettoegang, opnieuw analyseren.
Het college verwacht in het tweede kwartaal van 2007 ontwerpbesluiten nationaal te consulteren.
Waarschijnlijk zullen de ont werpbesluiten in de zomer van 2007 aan de Europese Commissie en de NRI’s ter notificatie worden voorgelegd. Het college stelt voor om in het eerste kwartaal van 2007 een prenotificatiemeeting te hebben met de Europese Commissie om de eerste resultaten van de nieuwe marktanalyses te bespreken.
7 Positionpaper KPN’s Next Generation Network: All-IP, d.d. 3 oktober 2006, kenmerk: OPTA/BO/2006/202771. De Engelse versie van het Positionpaper is als bijlage bij deze brief gevoegd.
Het college hoopt u hiermee voldoende te hebben ingelicht. Indien u nog vragen en/of opmerkingen heeft, verzoek ik u contact op te nemen met mij.
Hoogachtend,
HET COLLEGE VAN DE ONAFHANKELIJKE POST EN TELECOMMUNICA TIE AUTORITEIT, namens het college,
Hoofd Telefonie & Nummers
drs. D.I. Bos
