Trend of hype?

(1)

Stec Groep Esther Geuting 9 november 2017

Een verdiepende visie op

Micro-wonen en Tiny

Housing

(2)

Klein wonen rukt op

(3)

Trendbreuk

Gemiddelde inhoud woningen waarvoor omgevingsvergunning is afgegeven 1990-2015

Bron: WoON (2009, 2012, 2015).

Bron: CBS (2016).

Ontwikkeling van voorkeur voor klein wonen

0 100 200 300 400 500 600

1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 2011 2014

Koopwoningen Nederland Koopwoningen West-Nederland (LD) Huurwoningen Nederland Huurwoningen West-Nederland (LD)

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

2009 2012 2015 2009 2012 2015

Zeer sterk stedelijke gemeenten Nederland

t/m 40 m² 40 t/m 60 m²

(4)

Volgens 60% van de gemeenten, provincies en corporaties bedient klein wonen een structurele vraag

Relevantie van klein wonen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Corporatie Gemeente Provincie

Ja, klein wonen is een permanente oplossing (voor een structurele vraag naar kleine woningen)

Ja, klein wonen is een tijdelijke oplossing (voor statushouders, studenten of anderszins)

Nee, klein wonen biedt noch een tijdelijke noch een permanente oplossing

(5)

Waarom aandacht voor, bij u?

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Verdichting Vergrijzing Huishoudensverdunning Starters Studenten Statushouders Eigenbouw/placemaking Leegstand panden/terreinen

Heel belangrijk Belangrijk Neutraal Niet belangrijk

Helemaal niet belangrijk

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Corporatie

Gemeente

Provincie

Gemiddeld respondenten

Braakliggend terrein

Leegstaand vastgoed (transformatie) Nieuwbouw

Eigenbouw Geen

Anders, namelijk

Voor welke situaties geschikt?

(6)

Veel behoefte aan inzicht in behoefte,

en veel kennisvragen: over….

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ja, we worden regelmatig benaderd met vragen hierover

Ja, we hebben een behoefteonderzoek gedaan/laten uitvoeren

Ja, anders, namelijk:

Nee, maar we zouden graag meer inzicht willen in de behoefte

Nee, en we hebben ook geen interesse in (een onderzoek naar) inzicht in de behoefte

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

a. Financieel b. Bouwbesluit c. Parkeernorm d.

Toekomstwaarde van het vastgoed

e. Geen f. Anderszins, namelijk:

(7)

Maar hoe kunnen we het duiden?

(8)

Wat is klein wonen?

En hoe groot is het?

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Micro-wonen Tiny housing Allebei

Anders, namelijk…

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Corporatie Gemeente

Provincie Tot 30 m² gbo

Tot 40 m² gbo Tot 50 m² gbo Tot 60 m² gbo Tot 70 m² gbo

Wij richten ons niet op klein wonen

(9)

3 typen

Klein Wonen

Tijdelijk Tiny Housing Micro-wonen

Intrinsiek Intrinsiek

Extrinsiek

(10)

Wonen gaat niet over stenen

…woonidentiteit….

….geld…

…van bezit naar ervaring….

….flexibele leefstijl…

….huishoudens- verdunning…

….verstedelijking …

….zelfvoor-

zienendheid…

(11)

Micro-wonen óf Tiny Housing?

Trend Micro-wonen Tiny Housing

Verstedelijking + --

Hoge vierkante meterprijs + -

Huishoudensverdunning + +/-

Woonidentiteit ++ ++

Leefstijl: van bezit naar ervaring ++ ++

Leefstijl: flexibiliteit ++ ++

Sociale cohesie +/- +

Footprint, zelfvoorzienendheid -- ++

(12)

Drijfveren zijn leidend

= Woonoppervlak

= Woonidentiteit

Leefstijl

Druk op de markt

(13)

Aandeel eenpersoonshuishoudens groeit

95 97 99 101 103 105 107 109 111 113 115

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Huishoudensverdunning

Gemiddeld aantal kinderen per gezin Aandeel éénpersoons-huishoudens in totaal -

50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000 450.000

Alleenstaanden Gezinnen

Huishoudensgroei 10 jaar

(14)

Opgave van 60.000 tot 100.000 kleine woningen …

…maar ook onzeker voor lange termijn:

• 8-15% van de woningbouwopgave in Nederland

• Vraag geconcentreerd in G4, studentensteden in de G32 en steden met historisch centrum, zoals Alkmaar, Leiden en Nijmegen

• Hier circa 20% van het woningprogramma

• Flexibele maten en plattegronden

• Visie op waar wel en waar niet

• Gemeenschappelijke ruimten

(15)

Welke doelgroepen vallen onder de paraplu?

Urgenten

Woonnomaden Millennials

Ouderen

Bewuste zelfbouwers

(16)

1. Kenmerken

• Alleenstaand (/stel) tot 35 jaar

• Student / starter

• Ervaring > bezit

• Flexibel

Millennials

2. Wensen

• Locatie/prijs > woning

• Omgeving verlengstuk woonkamer / variëteit

• Goed (OV-)bereikbaar

3. Product

• Micro-appartement 25-40 m²

• Huur, betaalbaar

• Deelvoorzieningen

• Friends / campus / short stay

4. Afweging

• Centrum-stedelijke locatie

• Dicht bij voorzieningen + OV

• Efficiënte indeling

• Adaptieve bouw

(17)

PMC’s (Micro-wonen)

Villa Mokum, Amsterdam North Orleans, Amsterdam

Criteria Beschrijving Oordeel

Locatie Amsterdam Amstel +

Product 350 koop- en 280

huurappartementen van circa 30 m².

+

Flexibiliteit Onbekend +/-

Prijs-/kwaliteit Circa € 600 / €150k +

Overall (wenselijk) +

Locatie Amsterdam Noord +

Product 120 gemeubileerde

appartementen van circa 30 m²

+

Flexibiliteit Onbekend +/-

Prijs-/kwaliteit € 1.000 - € 1.250

p.m. -

Overall (wenselijk) --

(18)

1. Kenmerken

• Footloose

• Flexibel

• Tijdelijk / mobiel

• Focus op omgeving

Woonnomaden

2. Wensen

• Gemakkelijk te vervoeren

• Zelfvoorzienend / off-grid

• Passend binnen regelgeving

3. Product

• Mobiel Tiny House

• Zelfvoorzienend / off-grid

• Efficiënte indeling

4. Afweging

• Mobiel

• Zelfvoorzienend / off grid

• Stapelbaar?

(19)

1. Kenmerken

• Noodzaak

• Studenten, statushouders, gescheiden alleenstaanden

• Wisselende omstandigheden

Urgenten

2. Wensen

• Woning > locatie

• Betaalbaar

• Geschikt voor diverse doelgroep

3. Product

• Tijdelijk karakter

• Verplaatsbaar

• Betaalbaar

• Modulair / flexibel indeelbaar

4. Afweging

• Binnenstedelijke plekken

• Flexibel / modulair

• Verplaatsbaar

• Stapelbaar

(20)

Voorbeelden (urgent/nomaden)

Finch, Leiden Tiny TIM (o.a. Haarlem, Den Helder, Almere)

Locatie Leiden (168) +

Product 27 m², micro-app.,

sociale huur. +

Flexibiliteit Mobiel, modulair,

stapelbaar, adaptief +

Prijs-/kwaliteit € 50-75k. / € 500 +

Criteria Beschrijving Oordee

l

Locatie Braakliggend terrein +

Product Autarkisch, mobiel,

huur/koop +

Flexibiliteit Mobiel, 10-jaars pilot

Haarlem div. locaties + Prijs-/kwaliteit 13 -20 m² gbo, 15-

95k. +

(21)

1. Kenmerken

• Creëren / zelfbouwen

• Zelfstandig of als collectief

• Zelfvoorzienend

• Vaak alleenstaand/stel 55+

Bewuste zelfbouwers

2. Wensen

• Woning > locatie

• Keuzevrijheid woonwensen, geen beperkingen door regels

• Zelfvoorzienend

3. Product

• Tiny House

• Zelfbouw of bouwpakket

• Zelfvoorzienend

• Eigen invulling

4. Afweging

• Ruimte eigen initiatief

• Conform bouwbesluit

(22)

Voorbeelden (Tiny Housing)

Tiny House Farm, Oosterwold Tiny House Village, Den Helder

Locatie Oosterwold, Almere +

Product Kavels 600-900 m²,

zelfbouw, 12,5%

bebouwing

+

Flexibiliteit Tijdelijk/permanent +/-

Prijs-/kwaliteit Grond €40/m² +

Criteria Beschrijving Oordee

l

Locatie Den Helder +

Product 40 zelfvoorzienende

Tiny H., zelfbouw/

projectmatig

+

Flexibiliteit In zekere mate +/-

Prijs-/kwaliteit 30 m²: ca. € 35.000 +

(23)

1. Kenmerken

• 55-/75-plus zonder kinderen

• Voorzieningen / bereikbaar

• Sociale cohesie / veiligheid

• Hoge kwaliteitseisen

Ouderen

2. Wensen

• Hoogwaardige afwerking, levensloopbestendig

• Bereikbaar / voorzieningen

• Activiteiten / ontmoeting

3. Product

• Stads micro-appartement

• Niet té klein, vanaf 50 m²

• Luxe, levensloopbestendig

• Voorzieningen binnen + buiten

4. Afweging

• Nabij (zorg)voorzieningen

• Hoogwaardig product/service

• Levensloopbestendig

• Minimale afmeting

(24)

Wat u moet onthouden

• Trendbreuk

• Opgave: 60.000-100.000

• 20% van de nieuwbouw in studentensteden

• Waarschijnlijk structureel

• Gaat meer om drijfveren dan om nood

• Onderscheid micro- tiny- tijdelijk is waardevol voor de discussie

en hoe er beleidsmatig mee om te gaan

(25)