Energiekamer NMa Den Haag, Nederland Doelmatigheidsbeoordeling

(1)

A Subsidiary of Jacobs Engineering Group Inc.

Trade register: Rijnland 24301248 C:\Documents and Settings\fdijk\Local Settings\Temporary Internet Files\OLK80\NL5858-00 AI Bleiswijk rapport - Rev C - final_openbaar (1).doc

Whilst every effort has been made to ensure that the information contained herein is correct, Jacobs Consultancy and any of its affiliated companies, hereafter refered to as "Jacobs", makes no representation or warranty, whether oral, written or implied, as to the accuracy, completeness or correctness of the information contained herein. Any person, entity or third party using information contained herein or relying thereon does so at its own risk and does hereby release Jacobs from any liability that may be incurred as a result. All rights reserved. No part of this document may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form, or by any means, without the prior written permission of Jacobs.

Doelmatigheidsbeoordeling

AI-verzoek TenneT - 380kV Station Bleiswijk

Opgesteld voor

Energiekamer NMa

Den Haag, Nederland

Datum uitgifte: 4 november 2011

Auteur : Edwin Plug, Jan Aerts, Erik Wiegant

en Bas Kerkhof Project no. : NL5858-00

(2)

INHOUDSOPGAVE

LIJST VAN AFKORTINGEN ...3

MANAGEMENT SAMENVATTING...4 1. INLEIDING...10 2. DOELSTELLING...11 3. GEBRUIKTE BEOORDELINGSSYSTEMATIEK ...12 4. INFORMATIEVERSTREKKING...15 5. RESULTATEN ...16

5.1 VRAAG 1: ONDERBOUWD EN DOELMATIG ... 16

5.2 VRAAG 2: INFORMATIEPLICHT TENNET... 26

5.3 VRAAG 3: GEWIJZIGDE OMSTANDIGHEDEN NUT EN NOODZAAK... 28

Bijgevoegde Appendices:

Appendix 1 – Prijsindexatie

Appendix 2 – Tegenbegroting AI Station Bleiswijk Appendix 3 – Achtergrond informatie grond

Distributie:

(3)

Document No. : 06106-NL5858-00-B-06-0001 Rev. : C, Final

C:\Documents and Settings\fdijk\Local Settings\Temporary Internet Files\OLK80\NL5858-00 AI Bleiswijk rapport - Rev C - final_openbaar (1).doc

Page 3 of 40

LIJST VAN AFKORTINGEN

Afkorting Betekenis

AI Aanmerkelijke Investering

(4)

MANAGEMENT SAMENVATTING

In juni 2011 heeft TenneT TSO B.V. (hierna TenneT) het door hen gebouwde 380kV station Bleiswijk in gebruik genomen.

Op 30 september j.l. heeft TenneT bij de Energiekamer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: Energiekamer NMa) officieel een aanvraag ingediend om de investeringen in Station Bleiswijk aan te merken als een aanmerkelijke investering (hierna: AI-verzoek).

Reeds eerder heeft de Energiekamer in een informele zienswijze de investering als nuttig en noodzakelijk aangemerkt. Dit rapport betreft dan ook alleen de beoordeling van de doelmatigheid van deze investering van TenneT. Het door TenneT opgevoerde investeringsbedrag is 83 miljoen Euro.

Nu het project is gerealiseerd wil de Energiekamer NMa kunnen beoordelen of de werkelijke besteding van gelden doelmatig heeft plaatsgevonden. Als onderdeel van deze meningsvorming heeft de Energiekamer NMa Jacobs Consultancy (hierna: Jacobs) opdracht verleend haar te assisteren bij de doelmatigheidsbeoordeling van AI Station Bleiswijk.

Dit rapport beschrijft de onderzoeksvragen van de Energiekamer NMa, de door Jacobs gevolgde werkwijze, de door TenneT verstrekte informatie, de analyse door Jacobs en de antwoorden op de onderzoeksvragen. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden in de periode september en oktober 2011.

In deze samenvatting worden de onderzoeksvragen van de Energiekamer NMa en de antwoorden van Jacobs op deze vragen gepresenteerd.

Ook wordt een korte motivatie voor het antwoord verstrekt. Wat betreft onze beoordelingen worden de volgende kwalificaties gebruikt.

Tabel 1 Beoordelingsschaal

Kwalificatie Omschrijving

Kwaliteit van informatie, beoordeling

Slecht Geen informatie, nauwelijks of geen onderbouwing Onvoldoende Minimale informatie, onvoldoende onderbouwing Voldoende Matige informatie, matige onderbouwing

(5)

Page 5 of 40

Onderzoeksvraag 1

Zijn de gemaakte kosten van de desbetreffende investering onderbouwd en acht u deze doelmatig?

Antwoord vraag 1

De gemaakte kosten zijn goed onderbouwd en voldoende doelmatig tot een bedrag van 71,7 miljoen Euro, ofwel 86% van het door TenneT opgevoerde investeringsbedrag.

Motivatie

Voor deze doelmatigheidsbeoordeling is uitgangspunt geweest dat de handelswijze doelmatig is als de investering daadwerkelijk bijdraagt aan de realisatie van het

beoogde doel en er op aantoonbaar efficiënte wijze is omgaan met publieke gelden binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

Voor de AI Station Bleiswijk is de nut en noodzaakrapportage uit 2007 gebruikt als referentie voor de projectscope en het beoogde doel. De informele zienswijze van de Energiekamer NMa uit 2008 is hierop gebaseerd en in het AI verzoek van TenneT wordt ook verwezen naar deze eerdere nut en noodzaakrapportage en de daarop gebaseerde informele zienswijze.

De aangevraagde investering van 83 miljoen Euro is hoger dan de eerdere raming van TenneT van 53 miljoen Euro uit 2007. Wat betreft de technische voorzieningen met uitsluiting van de grondtransacties geldt o.i. dat het gerealiseerde bedrag middels een nacalculatie en een aanbestedingsoverzicht op transparante wijze is onderbouwd. De aanbestedingsprocedure is op verantwoorde wijze gevolgd. De gunning heeft op basis van zorgvuldige afwegingen marktconform plaatsgevonden en is tevens zorgvuldig gedocumenteerd.

De overschrijding van de begroting met ongeveer 30 miljoen Euro kan o.i. worden verklaard uit met name de volgende oorzaken:

1. Verplaatsing van het station Bleiswijk naar een nieuwe locatie, waarbij de kosten van de grond voor de nieuwe locatie (XXXX Euro) en de overige kosten van de verplaatsing (voor zover niet gedragen door bijvoorbeeld de Gemeenten) wel in de aangevraagde 83 miljoen zijn meegenomen maar de opbrengst van de oude locatie (XXXX Euro) niet is meegenomen in de aangevraagde 83 miljoen Euro. 2. Aanschaf van een derde nieuwe transformator (XXXX Euro) in plaats van

hergebruik van de bestaande transformator op het oorspronkelijke Station Bleiswijk

3. Aanschaf en installatie van 3 compensatiespoelen op Station Bleiswijk (XXXXX XXX Euro)

4. Prijsescalatie van de technische installatie (10%) zijnde een bedrag van 5,3 miljoen Euro

(6)

Voor het bepalen van de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk dient in dit geval de grond slechts te worden meegerekend tot de waarde van de oorspronkelijke locatie. In dit geval dragen namelijk eventuele meerkosten voor grond o.i. niet bij aan het realiseren van het beoogde doel, op basis van de volgende overwegingen:

1. Realisatie was mogelijk op de oorspronkelijke locatie. 2. De benodigde grond was reeds in eigendom.

3. Verplaatsing is niet noodzakelijk voor de realisatie van het oorspronkelijke doel zoals geformuleerd in de nut en noodzaakrapportage voor Station Bleiswijk (TI-TOP 06-435). Volgens TenneT was deze verplaatsing op verzoek van de Gemeenten en bedoeld als “voor kosten en risico van de Gemeenten”.

4. Er is extra grond aangeschaft, bedoeld deels voor een nieuw 150kV station en deels voor alternatieve aanlandingsroutes van de nieuwe verbindingen voor Noord- en Zuidring, waarbij ook rekening gehouden wordt met latere afstoot van een deel van deze grond. Op andere plaatsen geeft TenneT aan dat deze grond ook gelegenheid biedt tot toekomstige uitbreiding van het 380kV station. Deze extra investering wordt echter niet gedekt door een onderbouwde nut & noodzaak zoals verwoord in TI-TOP 06-435.

5. Verkoop van de grond van de oude locatie leverde XXX Euro op. Deze opbrengst is overigens door TenneT buiten de AI gehouden omdat deze opbrengst reeds is verwerkt in de regulatorische jaarrekening van 2008.

De meerkosten van de grond op de andere locatie bestaan uit het verschil tussen de kosten van aanschaf van de nieuwe grond ter waarde van XXX Euro en de opbrengst uit verkoop van de oude grond van XXXXXXXX Euro, ofwel 3,7 miljoen Euro (vóór verrekening van de eventuele latere afstoting van delen van de extra aangeschafte grond).

• De aanschaf van de oorspronkelijk beschikbare oppervlakte tegen de hogere m2-prijs van de nieuwe locatie draagt voor XXXXXXXX Euro bij aan de hogere kosten.

• De benodigde ruimte voor een nieuw 150kV station is door TenneT geschat op 6.994 m2, ofwel 1,5 miljoen Euro. TenneT heeft hiervan zelf voorgesteld om deze buiten de scope van de doelmatigheidsbeoordeling te houden. • Naast de hiervoor genoemde redenen, blijft er nog een investering in 8.074

m2 ofwel ter waarde van XXXXX Euro aan grond die niet noodzakelijk is voor de realisatie van het beoogde doel.

O.i. dient daarom een bedrag ter waarde van 0,35 miljoen Euro als ondoelmatig te worden beoordeeld.

(7)

Page 7 of 40 De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk dient vervolgens nog op twee punten gecorrigeerd te worden:

1. De compensatiespoelen à XXXXXXX Euro dragen niet bij aan de doelstelling zoals geformuleerd in de nut en noodzaakrapportage voor Station Bleiswijk. Zoals TenneT aangeeft [OBR10-047], zijn deze spoelen ter compensatie van de capacitatieve werking van de kabel tussen Wateringen en Bleiswijk en dienen de kosten aan deze verbinding toe te worden gerekend. O.i. dienen deze kosten dan ook niet in de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk mee te worden genomen.

2. Aanschaf van een nieuwe transformator in plaats van gebruik te maken van de bestaande transformator heeft bijgedragen aan een efficiënte projectuitvoering. Het heeft er tevens toe geleid dat er een projectopbrengst ter grootte van de boekwaarde van de gebruikte transformator (XXXX Euro volgens opgave TenneT) ontstaan is, die bij een ander project weer een besparing zal opleveren. De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk moet o.i. dus hiervoor gecorrigeerd worden. Of deze XXXX Euro op een hoger niveau wel meegenomen dient te worden als doelmatige investering, zal afhangen van hoe de oude transformator ingezet wordt, bijvoorbeeld om aanschaf van een nieuwe transformator te vermijden op een andere AI.

(8)

bedragen in miljoenen Euro TenneT realisatie AI-verzoek Station Bleiswijk 83,0 Aanvraag TenneT af meerkosten oorspronkelijke

grond op andere locatie

XXXXXXX XXX niet doelmatig - uitgaven aan grond boven waarde oorspronkelijke grond dragen niet bij aan realisatie beoogde doel

af meerkosten extra grond

andere locatie ten behoeve van toekomstig 150kV station

(cfm opgave TenneT)

-1,5 buiten scope - dient ander doel

af meerkosten overige extra

grond andere locatie

(aankoop grond - verkoop grond - meerkosten grond oorspr lok - grond 150kV st)

-1,8 uitgaven aan extra grondoppervlak dragen niet bij aan realisatie beoogde doel, dus niet meenemen in doelmatige investering

af compensatie spoelen (cfm opgave TenneT)

XX buiten scope - draagt niet bij aan realisatie

beoogde doel

af boekwaarde vrijgekomen

oude trafo

beoogde doel

Doelmatige projectinvestering St. Bleiswijk 71,7

De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk bedraagt daarmee 71,7 miljoen Euro, ofwel 86% van het aangevraagde AI bedrag van 83,0 miljoen Euro.

Heeft TenneT in voldoende mate voldaan aan de aanvullende voorwaarde uit de informele zienswijze betreffende de informatieplicht indien zich aanvullende (scope-) wijzigingen van het Randstad380 programma voordoen.

Antwoord

TenneT heeft in voldoende mate invulling gegeven aan de informatieplicht omtrent aanvullende (scope-) wijzigingen voor wat betreft de AI aanvraag “380kV Station Bleiswijk”.

Motivatie

TenneT heeft in 4 afzonderlijke documenten invulling gegeven aan de gevraagde informatieplicht.

(9)

Page 9 of 40 had in beginsel in de update voor 2009 gemeld dienen te worden maar wordt pas gemeld in de update van 2010.

De update van 2010 meldt verder dat er extra geld is uitgegeven aan grond op een andere locatie, maar maakt er geen melding van dat hiermee feitelijk ook 15.068 m2 ofwel 30% extra grond aangeschaft is. Dit niet vermelden van de extra grond is de reden dat er niet de kwalificatie ‘goed’ wordt gegeven, maar de kwalificatie ‘voldoende’.

We concluderen dan ook dat TenneT de Energiekamer NMa inzake de genoemde informatieplicht voldoende volledig - en voldoende tijdig -, en daarmee dus voldoende geïnformeerd heeft.

Hebben zich er sinds de voorgaande beoordeling significante wijzigingen en/of voortschrijdende inzichten in de marktomstandigheden, projectscope en begroting voorgedaan die mogelijkerwijs van invloed kunnen zijn op de nut en noodzakelijkheid van station Bleiswijk?

Antwoord

Er hebben zich geen dermate significante wijzigingen in marktomstandigheden of projectscope voorgedaan dat de eerdere vaststelling van nut en noodzaak met de inzichten van nu anders zouden zijn dan de erkenning van nut en noodzaak door de Energiekamer NMa in haar voorlopige zienswijze zoals afgegeven in 2008.

Motivatie

De belangrijkste drijfveren van de Zuidring van het Randstad380 programma zijn: • Veilig doortransport vanuit de regio op 380kV

• Uitwisseling van 380kV naar 150kV en omgekeerd.

Het KCD TenneT 2010-2016 gaat nog steeds uit van een sterke groei, maar die blijft zowel in totale omvang als in tempo iets achter bij de prognoses uit 2008. De inschattingen van het KCD 2010-2016 liggen echter dicht bij de oorspronkelijke aannames waar Randstad380 op gebaseerd was. De vertraging in de groei is minder dan 1 jaar. Er hebben zich dan ook geen significante wijzigingen in de marktomstandigheden voorgedaan die van invloed zouden kunnen zijn de op eerdere vaststelling van nut en noodzaak voor Station Bleiswijk.

(10)

1. INLEIDING

Op 5 juli j.l. heeft TenneT TSO B.V. (hierna TenneT) bij de Energiekamer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Energiekamer NMa) een aanvraag ingediend om de investeringen in Station Bleiswijk aan te merken als een aanmerkelijke investering (hierna: AI-verzoek). Dit verzoek is vervolgens officieel ingediend op 30 september j.l.

Dit rapport betreft de beoordeling van de doelmatigheid van deze investering van TenneT, welke in juni 2011 is afgerond. Het investeringsbedrag is 83 miljoen Euro groot, en voor de hieruit voortvloeiende kosten vraagt TenneT middels het AI-verzoek een vergoeding in de tarieven.

(11)

Page 11 of 40

2. DOELSTELLING

Zowel bij de nut en noodzaak beoordeling van het programma Randstad380 als van station Bleiswijk is Jacobs Consultancy (hierna: Jacobs) intensief betrokken geweest. Nu de investering in Station Bleiswijk is gerealiseerd, heeft de Energiekamer NMa Jacobs gevraagd voor de doelmatigheidsbeoordeling van de aanmerkelijke investering Station Bleiswijk. Voor dit project wil de Energiekamer NMa graag antwoorden op de volgende onderzoeksvragen:

1. Zijn de gemaakte kosten voor de desbetreffende investering onderbouwd en acht Jacobs deze kosten doelmatig? (Noot: operationele kosten maken geen deel uit van deze beoordeling)

2. Heeft TenneT in voldoende mate voldaan aan de aanvullende voorwaarde uit de informele zienswijze betreffende de informatieplicht indien zich aanvullende (scope-) wijzigingen van het Randstad380 programma voordoen?

Daarnaast wil de Energiekamer NMa een controle uitvoeren of de investering nog steeds als nuttig en noodzakelijk kan worden aangemerkt. Hiervoor wil de Energiekamer NMa graag antwoord op de volgende vraag:

(12)

3. GEBRUIKTE BEOORDELINGSSYSTEMATIEK

Voor de beoordeling van de onderzoeksvragen is de hieronder beschreven onderzoekssystematiek gebruikt.

VRAAG 1 - ONDERBOUWD EN DOELMATIG

Het eerste deel van de eerste vraag betreft de onderbouwing van de investering. Hierbij betrekken wij de nacalculatie van het aangevraagde bedrag, de project omschrijving en de onderbouwing in deelprojecten die afzonderlijk zijn aanbesteed. Vervolgens wordt van de volgende definitie gebruik gemaakt voor de beoordeling van de doelmatigheid:

• De handelswijze is doelmatig als de investering daadwerkelijk bijdraagt aan de

realisatie van het beoogde doel en er op aantoonbaar efficiënte wijze is omgaan met publieke gelden binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

Deze definitie maakt het mogelijk de gevolgde procedure (= handelswijze) te beoordelen maar ook een benchmark uit te voeren op de gerealiseerde investering. In onze eerdere AI beoordelingen was de contrabegroting in feite deze benchmark. Uit deze definitie nemen we de twee vetgedrukte aspecten over en vertalen deze naar criteria ter beoordeling van doelmatigheid.

Aspect 1. Daadwerkelijk bijdragen aan de realisatie van het beoogde doel.

1.1 In het kader van de project realisatie is dit een validatie of het beoogde doel ook werkelijk bereikt is.

Aspect 2. Op aantoonbaar efficiënte wijze omgaan met publieke gelden binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

2.1 Een beoordeling op dit punt vindt plaats door een controle op het aanbestedingsproces. Het uitgangspunt is hier dat bij een goede omschrijving van de gevraagde werkzaamheden en bij open concurrentie de laagste en marktconforme prijs wordt verkregen. E.e.a. voor zover binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

2.2 Daarnaast speelt hier de vraag of het project ook werkelijk is uitgevoerd tegen het in de aanbesteding overeengekomen bedrag. Vaak zijn er tegenvallers door gewijzigde externe omstandigheden of door marktveranderingen tijdens de uitvoering. Dit vertalen wij naar het zichtbaar maken van meerwerk en het onderzoeken van dit meerwerk. In eerste instantie gebeurt dit door de netbeheerder een verklaring van afwijkingen te laten opstellen.

(13)

Page 13 of 40 en vergeleken met de gerealiseerde omvang. Wanneer contrabegroting en realisatie binnen aanvaarbare grenzen (-20% tot +35% t.o.v. contrabegroting) gelijk zijn, wordt dit als acceptabel gekwalificeerd.

Gehanteerde criteria ter beoordeling van doelmatigheid

Samengevat: De vertaalslag vanuit de definities naar de beoordeling vindt plaats door het beantwoorden van de volgende deelvragen:

1. Is het knelpunt opgelost?

2. Zijn de correcte inkoopprocedures gevolgd?

3. Is het project gerealiseerd tegen de aangeboden prijs - zijn eventuele afwijkingen acceptabel?

4. Wat is de verhouding tussen nacalculatie bedrag en eerste investering aanvraag?

In eerdere studies voor de Energiekamer NMa hebben wij de volgende kwalificaties gehanteerd:

Tabel 1 – Beoordelingsschaal

Goed Adequate informatie, goede onderbouwing

(14)

VRAAG 2 – INFORMATIEPLICHT TENNET

Voor deze onderzoeksvraag hebben wij ons gericht op de hieronder geciteerde tweede aanvullende voorwaarde uit de aanvullende criteria die door Energiekamer NMa gesteld zijn:

• Indien zich aanvullende (scope-)wijzigingen van het Randstad380 programma voordoen, bijvoorbeeld in reactie op wijzigende marktomstandigheden, zal DTe hierover direct worden geïnformeerd. Indien het wenselijk is deze informele zienswijze te handhaven, zal TenneT deze wijzigingen en de (financiële) consequenties ervan, ter goedkeuring aan DTe voorleggen.

Aan de hand van de opgetreden aanvullende wijzigingen m.b.t. Station Bleiswijk, zullen wij toetsen in hoeverre:

1. de Energiekamer NMa hierover volledig is geïnformeerd en 2. de Energiekamer NMa hierover tijdig is geïnformeerd.

VRAAG 3 – GEWIJZIGDE OMSTANDIGHEDEN NUT EN NOODZAAK

(15)

Page 15 of 40

4. INFORMATIEVERSTREKKING

Na verstrekking van de opdracht heeft op korte termijn een eerste bespreking plaats gevonden (2 september 2011 te Arnhem), waarbij we onze aanpak aan TenneT hebben gepresenteerd en met TenneT hebben afgestemd. Ook hebben we bij deze gelegenheid onze eerste vragen om informatie aan TenneT voorgelegd en afgestemd hoe de informatieverstrekking het best kon plaats vinden.

Naar aanleiding van deze eerste bespreking heeft TenneT met name op of rond 12 september 2011 een eerste antwoord op onze vragen aangeleverd.

Op 16 september 2011 heeft een tweede bespreking plaats gevonden in Waddinxveen, waarbij de op dat moment reeds ontvangen informatie besproken is, maar ook de nog ontbrekende informatie. Tevens is op 16 september 2011 een bezoek gebracht aan het gerealiseerde 380kV Station Bleiswijk.

Hierop is nog aanvullende informatie door TenneT aangeleverd, daarmee de basis vormend voor de beantwoording van de onderzoeksvragen door Jacobs.

Mede door een vlotte en efficiënte uitwisseling van gegevens door TenneT kon de doelmatigheidsbeoordeling wat betreft de technische installaties aanvankelijk binnen een korte termijn worden gedaan. De informatieverstrekking rond de aanschaf van de grond bleek echter gefragmenteerd, en soms onvolledig of inconsistent, wat in de afronding niet aan een efficiënte afhandeling heeft bijgedragen.

(16)

5. RESULTATEN

Hieronder volgen per vraag een herhaling van de vraagstelling, de gevolgde methodiek, een samenvatting van of een verwijzing naar de van TenneT verkregen informatie, onze beoordeling van deze informatie en een conclusie omtrent een hoofd- of deelvraag.

5.1 VRAAG 1: ONDERBOUWD EN DOELMATIG

“Zijn de gemaakte kosten voor de desbetreffende investering onderbouwd en acht Jacobs deze kosten doelmatig?”

Hierbij dient opgemerkt te worden dat operationele kosten geen deel uitmaakten van de doelmatigheidsbeoordeling

Het deel van de eerste vraag betreft de onderbouwing van de investering.

Hierbij hebben wij betrokken de nacalculatie van het aangevraagde bedrag, de project omschrijving en de onderbouwing in deelprojecten die afzonderlijk zijn aanbesteed.

Wij menen dat de nu volgende definitie een goede basis vormt voor de beoordeling doelmatigheid:

• De handelswijze is doelmatig als de investering daadwerkelijk bijdraagt aan de

realisatie van het beoogde doel en er op aantoonbaar efficiënte wijze is omgaan met publieke gelden binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

(17)

Page 17 of 40

Aspect 1. Daadwerkelijk bijdragen aan de realisatie van het beoogde doel.

1.1 In het kader van de project realisatie is dit een validatie of het beoogde doel ook werkelijk bereikt is.

Antwoord

Voor de beantwoording van deze vraag dient allereerst te worden vastgesteld wat het beoogde doel (“de scope”) van de AI Station Bleiswijk is. Vervolgens wordt de realisatie vergeleken met dit beoogde doel.

Vaststelling doel en scope

De investering ‘380kV Station Bleiswijk’ maakt deel uit van het Randstad380 Zuidring programma. In 2004 heeft de Energiekamer NMa middels een brief (kenmerk 101688/14) te kennen gegeven dat de noodzaak van het Randstad380 programma in voldoende mate is aangetoond en dat de Energiekamer NMa in beginsel kan instemmen met het investeringsprogramma. Tevens is in deze brief gesteld dat TenneT de nut en noodzaak per deelproject dient aan te tonen, inclusief een budgetvoorstel. Als reactie hierop heeft TenneT op 18 december 2007 (kenmerk ME 07-610) een voorstel voor aanmerkelijke investering ingediend, onder andere voor station Bleiswijk. In deze aanvraag heeft TenneT de nut en noodzaak rapportage van station Bleiswijk bijgesloten (TI-TOP 06-435 rev. 2.0). Op 18 april 2008 heeft de Energiekamer NMa een informele zienswijze afgegeven (kenmerk 102355/22) met betrekking tot de aanvraag van 18 december 2007, waarin (onder andere) gesteld wordt dat:

• Voorgenomen investeringen kunnen beschouwd worden als behorend bij het oorspronkelijke Randstad380 programma.

• Op basis van de door TenneT verstrekte informatie en de daarop gebaseerde beoordeling, de desbetreffende deelprojecten/investeringen als nuttig en noodzakelijk kunnen worden aangemerkt.

In het ‘verzoek tot beoordeling van de aanmerkelijke investeringen t.b.v. 2012: station Bleiswijk’ van TenneT d.d. 5 juli 2011 wordt ook naar het bovenstaande verwezen.

(18)

Beoordeling realisatie beoogde doel

De elektrische functionaliteit zoals oorspronkelijk voorzien is gerealiseerd. Het gaat hierbij om het volgende [TI-TOP 06-435, p.12]:

1. Bouwen van een 380kV dubbelrailstation in Bleiswijk bestaand uit zes lijnvelden, drie transformatorvelden en een koppelveld

2. Opstelling van twee 380/150kV transformatoren (additioneel aan de bestaande transformator) en aansluiting op het 150kV station Zoetermeer.

3. Het geschikt maken voor 380kV en het aansluiten op de 380kV stations Bleiswijk en Krimpen van het witte circuit van de verbinding Bleiswijk-Krimpen dat momenteel op 150kV wordt bedreven.

4. Realiseren van een 380kV lijnveld in het bestaande 380kV station Krimpen. 5. Uitbreiding van het 150kV station Zoetermeer met één veld voor de aansluiting

van de derde transformator.

Het beoogde doel beschouwen wij als bereikt, zij het dat er meer is gerealiseerd dan in bovenstaande is omschreven, te weten:

1. Bouwen van een 380kV dubbelrailstation in Bleiswijk bestaand uit zes lijnvelden en vier transformatorvelden waarvan er twee tevens kunnen dienen als koppelveld.

2. Opstelling van drie nieuwe 380/150kV transformatoren en aansluiting op het 150kV station Zoetermeer (i.p.v. hergebruik bestaande)

3. Opstelling en aansluiting van drie compensatiespoelen. De compensatiespoelen zijn aangesloten op de tertiaire 50kV wikkeling van de transformatoren.

(19)

Page 19 of 40

Aspect 2. Op aantoonbaar efficiënte wijze omgaan met publieke gelden binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

2.1 Een beoordeling op dit punt heeft plaatsgevonden door een steeksproefgewijze controle op het aanbestedingsproces. Het uitgangspunt was hier dat bij een goede omschrijving van de gevraagde werkzaamheden en bij open concurrentie de laagste en marktconforme prijs wordt verkregen. E.e.a. voor zover binnen de invloedssfeer van de netwerkbeheerder.

Teneinde een representatieve verificatie te maken van gevolgde inkoop procedure hebben wij besloten twee grotere en één kleinere aanbesteding nader te bestuderen:

1. een grote aanbesteding voor Bouwkundig Civiel (XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX) 2. een grote aanbesteding voor een 380kV Schakelinstallatie XXXXXXXXXXXXXX 3. een kleine aanbesteding middels afroep van een raamovereenkomst

XXXXXXXX

Middels bovengenoemde selectie zijn twee grotere aanbestedingen bestudeerd, alsmede de twee manieren van aanbesteden (competitie en afroep), en middels verificatie van een kleine aanbesteding is tevens geverifieerd dat een zelfde nauwkeurigheid is betracht voor de relatief kleinere aanbestedingen.

2.1.1 Aanbesteding Bouwkundig Civiel XXXXXXXXXXXXXXXX

Voor het aanbesteden van het bouwkundig civiel werk is een aanbestedingstraject gevolgd waarbij van de XXX aangevraagde partijen XXX aanbiedingen zijn ontvangen van XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX. Na een technische en commerciële evaluatie volgend op de inschrijvingen bleek XXXXX de commercieel meest gunstige aanbieding te hebben uitgebracht. Het initiële gunningsvoorstel van XXXXXXXX ten gunste van XXXXXXXX ad Euro XXXXXXXXX werd echter niet gefiatteerd vanwege een lopend beroepschrift ten aanzien van de vergunning voor de locatie om te bouwen, en vanwege de kredietcrisis die zich voordeed in deze periode. Valide redenen, die uiteindelijk resulteerden in een herzien gunningsvoorstel van XXXXXXX, waarbij door onderhandelingen ten aanzien van betalingsvoorwaarden en op onderdelen van het bestek XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX een aanneemsom van XXXXXXXXXX

(20)

2.1.2 Aanbesteding 380kV Schakelinstallatie XXXXXXXXXXXXX

Voor het aanbesteden van de 380kV Schakelinstallatie is een aanbesteding onder Erkenningsregeling EU-111 gevolgd. De evaluatie criteria zijn duidelijk opgesteld en met het bestuderen van de documenten blijkt dat tijdens de evaluatie deze criteria XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ook zijn toegepast leidend tot een recommandatie ten gunste van XXXXXX. De XXX ingeschreven partijen XXXXXXXXXXXXXXXX zijn in detail geëvalueerd op basis van totaalprijs en onderhoudskosten. De gunning aan XXXXXXXXXXXXX vond plaats op XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

De aanbiedingen voor fase 1 lagen respectievelijk op XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX zodat aldus een marktconforme prijs is verkregen.

De aanbiedingen voor fase 2 lagen respectievelijk op XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Met de gunning van de opdracht voor fase 1 aan XXXX is tevens het bestek van fase 2 contractueel als afroep vastgelegd. De algehele commerciële evaluatie voor gunning was gebaseerd op het totale bestek van fase 1 en 2 waarbij, ook met inachtneming van de onderhoudskosten, XXXXXXXXXXXXXXXX goedkoper was dan XXXXXXXXXXXXX.

2.1.3 Aanbesteding kabelbeschermingsplaten XXXXXXXXXXXXXXXXXX

Voor het aanbesteden van XXXX LDPE kabelbeschermingsplaten is gebruik gemaakt van een afroep van een bestaande Raamovereenkomst met XXXXXXXX (TI-OPS 08-1971) van XXXXXXXXXXX. Deze afroep is geëffectueerd op XXXXXXXXXXX.

De verificatie van de stukken laat zien dat het inkoop proces als zodanig goed en gedegen is verlopen overeenkomstig de vermelde Raamovereenkomst.

2.2 Daarnaast speelt hier de vraag of het project ook werkelijk is uitgevoerd tegen het in de aanbesteding overeengekomen bedrag. Vaak zijn er tegenvallers door gewijzigde externe omstandigheden of door marktveranderingen tijdens de uitvoering. Dit hebben wij vertaald naar het zichtbaar maken van meerwerk en het onderzoeken van dit meerwerk. In eerste instantie is dit gebeurd door de netbeheerder een verklaring van afwijkingen te laten opstellen.

(21)

Page 21 of 40 Het inkooporderoverzicht verder bestuderend blijkt dat het totaal van de meerwerken binnen de algemeen geaccepteerde bandbreedte van 10% is gebleven.

2.3 Tot slot hebben we de projectinvestering vergeleken met een contrabegroting zoals opgesteld door een onafhankelijke deskundige van Jacobs (zie ook Appendix 2).

Op basis van de project uitgangsgegevens is een onafhankelijke raming opgesteld (de contrabegroting) en vergeleken met de gerealiseerde omvang. Deze contrabegroting is afgeleid uit een contrabegroting op het Randstad380 project zoals die eerder was opgesteld [Rapport 64112-00-2300-06-002]. Voor de volledigheid vermelden wij hier dat dit een contrabegroting is op basis van het gerealiseerde project. Immers de doelmatigheid betreft ook het gerealiseerde project.

De meeste opdrachten voor AI Station Bleiswijk werden gegund in 2008Q2/Q3, op het hoogtepunt van de markt. De indexatie van 2007 -> 2008Q2/Q3 bedraagt 10.5%. De contrabegroting, aangepast naar het relevante prijspeil, komt daarmee op 73,9 miljoen Euro, prijspeil 2008Q3. Opgemerkt dient te worden dat de kentallen (waarop bovenstaande contrabegroting gebaseerd is) inclusief grond zijn.

In lijn met eerdere AI beoordelingen hebben we de waarde van de grond in de contrabegroting geschat op 6 ha @140€/m2 = 7,2 miljoen Euro. De contrabegroting exclusief grond, aangepast naar het relevante prijspeil, komt daarmee op 66,7 miljoen Euro, prijspeil 2008Q3.

Als we TenneT’s realisatie vergelijken met onze contrabegroting, kan hier het volgende uit afgeleid worden:

bedragen in miljoenen Euro Jacobs contrabegroting TenneT realisatie installaties incl grond 73,9 83,0

af XXXXX -7,2 -14,7

installaties excl grond 66,7 68,4

103% valt binnen de

bandbreedte dus is OK

Tabel 2 – Contrabegroting installatiekosten

(22)

Voor het bepalen van de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk dient in dit geval de grond slechts te worden meegerekend tot de waarde van de oorspronkelijke locatie. In dit geval dragen namelijk eventuele meerkosten voor grond o.i. niet bij aan het realiseren van het beoogde doel, op basis van de volgende overwegingen:

1. Realisatie was mogelijk op de oorspronkelijke locatie. 2. De benodigde grond was reeds in eigendom.

3. Verplaatsing is niet noodzakelijk voor de realisatie van het doel zoals geformuleerd in de nut en noodzaakrapportage voor Station Bleiswijk. Volgens TenneT was deze verplaatsing op verzoek van de Gemeenten en bedoeld als “voor kosten en risico van de Gemeenten”.

4. Er is extra grond aangeschaft, bedoeld deels voor een nieuw 150kV station (door TenneT geschat op 1,5 miljoen Euro) en deels voor alternatieve aanlandingsroutes van de nieuwe verbindingen voor Noord- en Zuidring, waarbij ook rekening gehouden wordt met latere afstoot van een deel van deze grond. Op andere plaatsen geeft TenneT aan dat deze grond ook gelegenheid biedt tot toekomstige uitbreiding van het 380kV station.

Deze extra investering wordt echter niet gedekt door een onderbouwde nut & noodzaak zoals verwoord in TI-TOP 06-435.

5. Verkoop van de grond van de oude locatie leverde XXXXXXX op. Deze opbrengst is door TenneT buiten de AI gehouden omdat deze opbrengst reeds is verwerkt in de regulatorische jaarrekening van 2008.

De meerkosten van de grond op de andere locatie bestaan uit het verschil tussen de kosten van aanschaf van de nieuwe grond van XXXXXXXX Euro en de opbrengst uit verkoop de oude grond van XXXXX Euro, ofwel XXXXXXX Euro (vóór verrekening van de eventuele latere afstoting van delen van de extra aangeschafte grond); zie ook Appendix 3.

• De aanschaf van de oorspronkelijk beschikbare oppervlakte tegen de hogere m2-prijs van de nieuwe locatie draagt voor XXXXXX Euro bij aan de hogere kosten.

• De benodigde ruimte voor een nieuw 150kV station is door TenneT geschat op XXXX m2, ofwel 1,5 miljoen Euro. TenneT heeft hiervan zelf voorgesteld deze buiten de scope van de doelmatigheidsbeoordeling te houden.

• De benodigde grond voor de aanlanding van de Noordring wordt door TenneT geschat op 2.561-4.884 m2 ofwel XXXXXXXXXXXX Euro. Het gereed maken voor aansluiting op de Noordring wordt in de oorspronkelijke scope gemeld als ‘fase 2’, zonder dat hier kosten voor extra grond gereserveerd worden. Deze extra kosten moeten dan dus ofwel als buiten scope beoordeeld worden (indien de kosten voor extra grond begroot waren bij de verbinding Bleiswijk-Beverwijk) ofwel als ondoelmatig (indien er überhaupt geen extra grond nodig zou zijn geweest op de oorspronkelijke locatie).

(23)

Page 23 of 40 O.i. dient een bedrag ter waarde van XXXXXX als ondoelmatig te worden beoordeeld.

Het bedrag van € 1.537.631 voor een toekomstig 150kV station dient te worden beoordeeld als vallende buiten de scope van deze doelmatigheidsbeoordeling. Voor de resterende 1,8 miljoen Euro (XXXXX) zijn wij van mening dat deze niet dienen te worden meegenomen in de doelmatige projectinvestering voor Station Bleiswijk. Wij kunnen nu niet vaststellen of deze 1,8 miljoen ondoelmatig is danwel andere doelen dient en om die reden niet in de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk mee dient te worden genomen.

De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk dient vervolgens op nog twee punten gecorrigeerd te worden:

1. De compensatiespoelen à XXXXXX Euro dragen echter niet bij aan de doelstelling zoals geformuleerd in de nut en noodzaakrapportage voor Station Bleiswijk. Zoals TenneT aangeeft [OBR10-047], zijn deze spoelen ter compensatie van de capacitatieve werking van de kabel tussen Wateringen en Bleiswijk en dienen de kosten aan deze verbinding toe te worden gerekend. De argumentatie van TenneT dat deze spanningshuishouding ernstig onder druk kwam te staan door de toegenomen productie op de Maasvlakte hebben wij niet kunnen verifiëren. De groei van de productie op de Maasvlakte is immers niet sterker dan voorspeld, er is eerder sprake van een kleine vertraging. Daarnaast is ook de kabel tussen Wateringen en Bleiswijk die de directe noodzaak voor de compensatiespoelen vormde vertraagd.

TenneT heeft ook aangegeven dat, aangezien plaatsing van de drie 100 MVAr spoelen onvermijdelijk is als gevolg van de voor de vergunningen vereiste verkabeling, het getuigt van efficiënt benutten van gelden om deze spoelen dan ook eerder te plaatsen en daarmee aanschaf van blindvermogen elders te vermijden. Zoals TenneT op 16 september aangaf, kan dit gaan om honderd duizenden Euro’s per week aan vermeden kosten.

(24)

De berekening van de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk is weergegeven in onderstaande tabel:

bedragen in miljoenen Euro

TenneT realisatie AI-verzoek Station Bleiswijk 83,0 af meerkosten oorspronkelijke

grond op andere locatie

(XXXXXXX XXX niet doelmatig - uitgaven aan grond boven waarde oorspronkelijke grond dragen niet bij aan realisatie beoogde doel

af meerkosten extra grond

andere locatie ten behoeve van toekomstig 150kV station

-1,5 buiten scope - dient ander doel

af meerkosten overige extra

grond andere locatie

(aankoop grond - verkoop grond - meerkosten grond oorspr lok - grond 150kV st)

-1,8 uitgaven aan extra grondoppervlak dragen niet bij aan realisatie beoogde doel, dus niet meenemen in doelmatige investering

XXX buiten scope - draagt niet bij aan realisatie

beoogde doel

af boekwaarde vrijgekomen

oude trafo

beoogde doel

Doelmatige projectinvestering St. Bleiswijk 71,7

Tabel 3 – Bepaling doelmatige projectinvestering Station Bleiswijk

De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk bedraagt daarmee 71,7 miljoen Euro, ofwel 86% van het aangevraagde AI bedrag van 83,0 miljoen Euro.

Gehanteerde criteria ter beoordeling van doelmatigheid

De vertaalslag vanuit de definities naar beoordeling heeft plaatsgevonden door het beantwoorden van de volgende deelvragen:

1. Is het knelpunt opgelost ?

2. Zijn de correcte inkoopprocedures gevolgd ?

3. Is het project gerealiseerd tegen de aangeboden prijs - zijn eventuele afwijkingen acceptabel?

(25)

Page 25 of 40 Wij hebben de volgende kwalificaties gebruikt in de beoordeling van de beantwoording van de 4 deelvragen doelmatigheid en, afgeleid hiervan, het totaal oordeel:

Tabel 4 – Beoordelingsschaal

Goed Adequate informatie, goede onderbouwing De bevindingen zijn samengevat dit weergegeven in onderstaande tabel:

Tabel 5 – Doelmatigheidsbeoordeling, opgebouwd uit 4 deel vragen en totaal score.

Kwalificatie Slecht Onvoldoende Voldoende Goed

Vraag 1, knelpunt opgelost ? X Vraag 2, inkoop procedures X Vraag 3, meerwerk situatie X1)

Vraag 4, benchmark X Totaal oordeel X1)

1) Voldoende, want er is meer gedaan dan initieel gepland en de grond heeft uiteindelijk extra geld gekost.

(26)

5.2 VRAAG 2: INFORMATIEPLICHT TENNET

“Heeft TenneT in voldoende mate voldaan aan de aanvullende voorwaarde uit de informele zienswijze betreffende de informatieplicht indien zich

aanvullende (scope-) wijzigingen van het Randstad380 programma

voordoen?”

Wij hebben de aanvullende informatie zoals door TenneT is verstrekt, tussen de informele goedkeuring door de Energiekamer NMa en de huidige aanvraag, beoordeeld.

Wij hebben hier gelet op de feitelijke, achteraf vastgestelde scopewijzigingen en beoordeeld of deze op tijd gemeld zijn en of de invloed op de investering in voldoende mate in kaart is gebracht.

Aan TenneT gevraagde informatie

Aan TenneT is gevraagd om alle aanvullende informatie, verstrekt aan de Energiekamer NMa in het kader van de aanvullende voorwaarde uit de informele zienswijze betreffende de informatieplicht indien zich aanvullende (scope-) wijzigingen van het Randstad380 programma voordoen.

Antwoord TenneT op de gevraagde informatie

Volgens opgave van TenneT omvat de in het kader van de informatieplicht aan de Energiekamer NMa verstrekte informatie de volgende documenten, die ons ook ter beschikking zijn gesteld:

• Powerpoint presentatie van november 2008 (d.d. 4 november 2008)

• Update status programma Randstad380 Zuidring 2009 (d.d. 3 augustus 2009)

• Update status programma Randstad380 Zuidring 2010 (d.d. 19 februari 2010)

• Powerpoint presentatie van 7 maart 2011 Beoordeling Jacobs

Terugkijkend blijken de belangrijkste (scope-)wijzigingen met vooral impact op de kosten (niet zozeer de planning) te zijn:

1. de verplaatsing van 380kV Station Bleiswijk (XXXXXX Euro) 2. toevoegen compensatiespoelen (XXXXX Euro)

3. toename kosten civiel (XXXXX Euro) 4. aanschaf 3e transformator (XXXXX Euro).

(27)

Page 27 of 40 hiervoor vervolgens een bedrag van XXXXX Euro genoemd. De update van 2010 maakt er geen melding van dat hiermee feitelijk ook 15.068 m2 ofwel 30% extra grond aangeschaft is. Dit niet vermelden van de extra grond is de reden dat er niet de kwalificatie ‘goed’ wordt gegeven, maar de kwalificatie ‘voldoende’.

Uit de gegevens van TenneT blijkt nu dat de uiteindelijke meerkosten tussen de XXXXXX Euro. De nieuwe grond was per saldo ca. 4 miljoen Euro duurder. De kosten van de verplaatsing bedroegen na aftrek van de bijdragen van de Gemeenten ca. XXXX Euro. Tegenover dit bedrag staat nog een claim van XXXXX uit bij de Gemeenten.

Ad 2. De compensatiespoelen worden aangekondigd in de Powerpoint presentatie van november 2008. In de Update status programma Randstad380 Zuidring 2010 wordt hiervoor een bedrag van 6 miljoen Euro genoemd. Tevens wordt in de Update status programma Randstad380 Zuidring 2010 geconstateerd: “Gezien het feit dat deze spoelen nodig zijn ter compensatie van de capacitatieve werking van de kabel tussen Wateringen en Bleiswijk, worden de kosten van deze spoelen toegerekend aan de verbinding Wateringen-Bleiswijk.”

In de aanvraag beoordeling AI Station Bleiswijk [RGE11-132] wordt gemeld dat de kosten uiteindelijk 5 miljoen Euro bedroegen. De overheveling van de kosten naar AI Station Bleiswijk is overigens niet eerder gemeld aan de Energiekamer NMa. Ad 3. De toename in civiele kosten zijn gemeld in de presentatie van november 2008. Dit is kort na de afronding van de aanbesteding ervan. Deze informatie is dus tijdig en volledig geweest.

Ad 4. De keuze voor 3 nieuwe transformatoren is gebaseerd op een intern beslisdocument van TenneT [BU AM 08-431] d.d. 5 november 2008. De wijziging is pas gemeld in de Update status programma Randstad380 Zuidring 2010 voor een bedrag van 4 miljoen Euro. Een melding in de update van 2009 had hier voor de hand gelegen. Wij hebben er in een eerdere doelmatigheidsbeoordeling al eens gewezen dat de 2009 update zeer globaal was en eigenlijk alleen planningsaspecten belichtte, dit in tegenstelling tot de 2010 update die wel de (scope)wijzigingen met impact op de kosten puntsgewijs meldt.

Naast de hier besproken (scope)wijzigingen zijn ook nog andere (scope)wijzigingen door TenneT gemeld, die samen een voldoende compleet beeld geven van de (scope)wijzigingen met mogelijke invloed op het investeringsbedrag.

Conclusie

(28)

5.3 VRAAG 3: GEWIJZIGDE OMSTANDIGHEDEN NUT EN NOODZAAK

“Hebben zich er sinds de voorgaande beoordeling significante wijzigingen en/of voortschrijdende inzichten in de marktomstandigheden, projectscope en begroting voorgedaan die mogelijkerwijs van invloed kunnen zijn op de nut en noodzakelijkheid van station Bleiswijk?”

Wijzigingen in marktomstandigheden

De belangrijkste drijfveren van het onderdeel Zuidring uit het overkoepelende project Randstad380 zijn:

• Veilig doortransport vanuit de regio op 380kV

• Uitwisseling van 380kV naar 150kV en omgekeerd.

Wij hebben, o.a. op basis van de nu geactualiseerde Capaciteitsplannen 2010-2016, de wijzigen ten opzichte van de beoordeling in 2008 in kaart gebracht en beoordeeld of en in welke mate de marktomstandigheden gewijzigd zijn.

In de oorspronkelijke Randstad380 studie werd, exclusief BritNed, uitgegaan van een groei van het productievermogen op de Maasvlakte in de periode 2003 tot 2025 van de bestaande 1200 MW naar 3600 MW in 2025. In een beoordeling door Jacobs van de Randstad380 - Ringsluiting Randstad-Zuid is reeds gesignaleerd dat ten opzichte van de originele studie “een haast explosieve groei van het productievermogen op de Maasvlakte zal plaatsvinden (volgens het huidige TenneT KCD ‘08-‘14). Al in 2012 is het aangesloten vermogen op 380kV 6230 MW op de Maasvlakte.”

Het KCD TenneT 2010-2016 gaat nog steeds uit van een sterke groei, maar die blijft zowel in totale omvang als in tempo iets achter bij de prognoses uit 2008. Zoals blijkt uit onderstaande tabel, liggen de inschattingen van het KCD 2010-2016 dicht bij de oorspronkelijke aannames waar de aanvraag op gebaseerd was. De verwachtingen uit het KCD 2010-2016 zijn volgens opgave van TenneT nog onveranderd geldig.

Tabel 7 – 380kV vermogen op de Maasvlakte

(29)

Page 29 of 40 Deze tabel is gebaseerd op de onderstaande verwachte productieaanvragen:

Tabel 8 – Nieuwbouwprojecten op 380kV op de Maasvlakte in de periode 2008-2014

De 600 MW van XXX komen niet meer voor in het KCD 2010-2016. XXX is inmiddels via 380kV station Simonshaven aangesloten, maar in dit overzicht gehandhaafd. XXXX is toegevoegd.

De groei van de invoedingscapaciteit op 380kV zoals vermeld in tabel 8 in de Maasvlakte is grafisch weergegeven in Figuur 1, waarbij zichtbaar wordt dat de vertraging in de groei minder dan 1 jaar is. Het uiteindelijke niveau lijkt lager te liggen, maar kan bij de verwachte mogelijke groei van invoeding windenergie op de Maasvlakte vanaf 2014 nog tot 1500MW hoger uitvallen.

Invoedingscapaciteit 380kV Maasvlakte

1200 1200 3780 4380 6230 6230 1200 1200 2628 3478 5328 5728 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 2008 2009 2010 2011 2012 2013 M W 2008 (cum) 2010 (cum)

Figuur 1 – Groei van de invoedingscapaciteit op 380kV op de Maasvlakte

Er hebben zich geen dermate significante wijzigingen in marktomstandigheden voorgedaan dat de eerdere vaststelling van nut en noodzaak met de inzichten van

(30)

nu anders zouden zijn dan de erkenning van nut en noodzaak door de Energiekamer NMa in haar voorlopige zienswijze zoals afgegeven in 2008.

Wijzigingen in projectscope en begroting

Tevens zijn we nagaan, op basis van de verschil-analyse uit onderzoeksvraag 1, of er zich significante wijzigingen en/of voortschrijdende inzichten in de projectscope en begroting hebben voorgedaan die mogelijkerwijs van invloed konden zijn op de nut en noodzakelijkheid van station Bleiswijk.

De gesignaleerde verschillen tussen de beoogde projectscope en doel en gerealiseerde projectscope en doel zijn in essentie:

1. Verplaatsing naar andere locatie 2. Verwerving extra grond

3. Aanschaf van een nieuwe transformator in plaats van hergebruik van de bestaande transformator

4. Opstelling en aansluiting van drie compensatiespoelen

5. Realisatie van het station met (naast 6 lijnvelden) ook vier transformatorvelden waarvan 2 ook als koppelveld kunnen dienen, in plaats van drie transformatorvelden en 1 koppelveld.

De verschillen 1. tot en met 3. hebben geen invloed op nut en noodzakelijkheid van station Bleiswijk. Zij zijn geen gevolg van enige verandering in veilig doortransport op 380kV of verandering in uitwisseling van en naar 150kV en ze leiden ook niet tot enige verandering in veilig doortransport op 380kV of verandering in uitwisseling van en naar 150kV.

Punt 4. (compensatiespoelen) betreft de realisatie van een onderdeel van een project met een andere bestaande nut & noodzaakrapportage op het terrein van Station Bleiswijk. Dit verandert dan ook niets aan nut en noodzakelijkheid van Station Bleiswijk.

Punt 5. betreft een technische wijziging, die een beperkte functionaliteit toevoegt tegen beperkte kosten.

(31)

Page 31 of 40

Appendix 1 – Prijsindexatie

Voor het escaleren van de prijzen is gebruik gemaakt van de prijsindices Bouwkosten civiel van het CBS (2000=100). Hieronder zijn de jaargemiddeldes grafisch weergegeven, samen met enkele andere relevante indices, omgerekend naar 2005=100:

• CEPCI staat voor Chemical Engineering Plant Cost Index (1957-59=100)

• M&S staat voor Marshall & Swift Equipment Cost Index (1926=100)

• CBS Civiel staat voor “Price index civil engineering works, 2000 = 100”.

De CEPCI en M&S index zijn toonaangevende index cijfers voor de realisatie van industriële nieuwbouw projecten en worden maandelijks gerapporteerd in het tijdschrift ‘Chemical Engineering’.

De CBS index wordt gepubliceerd door het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek.

Tevens is in de grafiek de ontwikkeling van de koperprijs (in EUR/mt) weergegeven, ook hier weer geschaald naar 2005=100. Opgemerkt dient te worden dat de koperprijs relatief sterke schommelingen op de korte termijn vertoont.

Price Indices 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Year In d e x ( 2 0 0 5 = 1 0 0 ) Jacobs Power Jacobs Feedstcok CEPCI M&S CBS Civiel Copper EUR/mt

(32)

Appendix 2 – Tegenbegroting AI Station Bleiswijk

In een eerdere beoordeling van het Randstad380 project [Rapport 64112-00-2300- 06-002] heeft Jacobs een tegenbegroting voor het Randstad380 project opgesteld. In Bleiswijk (gemeente Lansingerland) heeft TenneT een nieuw 380kV station gerealiseerd. Oorspronkelijk heeft TenneT deze AI (Aanmerkelijke Investering) omschreven in een rapport “Realisatie 380kV station Bleiswijk” (TI-TOP 06-435, 18 december 2007) als deel van het Randstad380 plan. Het plan omhelsde voor Bleiswijk (zie TI-TOP 06-435 paragraaf 5) van het plan van realisatie, te weten: “De realisatie van het 380kV station Bleiswijk en de aansluiting op het 380kV station Krimpen aan den IJssel omvat de volgende activiteiten:

1. Bouwen van een 380kV dubbelrailstation in Bleiswijk bestaand uit zes lijnvelden, drie transformatorvelden en een koppelveld

Vanwege de inpasbaarheid in het terrein zal het 380kV station Bleiswijk worden uitgevoerd met een dubbelrailsysteem in hybride uitvoering (HIS). De inpassing is zodanig dat op termijn zes lijnvelden en vier transformatorvelden kunnen worden gebouwd.

2. Opstelling van twee 380/150kV transformatoren (additioneel aan de bestaande transformator) en aansluiting op het 150kV station Zoetermeer.

3. Het geschikt maken voor 380kV en het aansluiten op de 380kV stations Bleiswijk en Krimpen van het witte circuit van de verbinding Bleiswijk-Krimpen dat momenteel op 150kV wordt bedreven.

4. Realiseren van een 380kV lijnveld in het bestaande 380kV station Krimpen. 5. Uitbreiding van het 150kV station Zoetermeer met één veld voor de aansluiting

van de derde transformator. “

De oorspronkelijke begroting van het 380kV Station Bleiswijk werd destijds (TI-TOP 06-435, 18 december 2007) gesteld op € 52.970.000.

Na bestudering van de verstrekte gegevens is gebleken dat TenneT het plan gewijzigd heeft gerealiseerd, te weten:

1. In Bleiswijk zijn 10 schakelvelden gebouwd, waarvan vier schakelvelden voor transformatoren en zes lijnvelden. Twee Transformatorvelden kunnen ook als koppelveld dienen.

2. Drie transformatoren zijn geplaatst, zij het, dat niet de reeds aanwezige transformator van het oude station Bleiswijk is ingezet, maar dat een nieuwe transformator is aangeschaft en geplaatst. (De oude transformator van Bleiswijk zal te zijner tijd in station Beverwijk gebruikt gaan worden).

(33)

Page 33 of 40 Op basis van deze informatie kan worden afgeleid voor de gerealiseerde installatie:

• 380 kV Station Bleiswijk

Eén veld kostte € 2.500.000,-, en één transformator kostte € 4.500.000,- . Het totaal voor Bleiswijk kwam dan uit op 10 x € 2.500.000,- + 3 x € 4.500.000,- = € 38.500.000,-, prijspeil 2003. Geïndexeerd naar 2007 (+30%) komt dit neer op 50 miljoen Euro [prijspeil 2007]. Uitvoering in HIS leidt tot een toeslag van ca. 20%, ofwel 7,7 miljoen Euro waarmee XX contrabegroting voor 380kV Station Bleiswijk uitkomt op 57,7 miljoen Euro [prijspeil 2007].

• Aanpassing 150kV net:

We hebben dit begroot op 1 miljoen Euro, prijspeil 2003. Geïndexeerd naar 2007 (+30%) komt dit neer op 1,3 miljoen Euro.

• Station Krimpen a/d IJssel

Eén veld kostte € 2.500.000,-, prijspeil 2003. Geïndexeerd naar 2007 (+30%) komt dit neer op 3,3 miljoen Euro.

• Opstellen en aansluiten van 3 compensatiespoelen op Station Bleiswijk

We sluiten ons hier aan bij de realisatiekosten zoals gerealiseerd door TenneT, zijnde 5 miljoen Euro [prijspeil 2008Q3].

Totaal komt dit neer op een contrabegroting van 62,3 miljoen Euro [prijspeil 2007]. De meeste opdrachten voor AI Station Bleiswijk werden gegund in 2008Q2/Q3, op het hoogtepunt van de markt. De indexatie van 2007 -> 2008Q2/Q3 bedraagt 10,5%. De contrabegroting, aangepast naar het relevante prijspeil, komt daarmee op 73,9 miljoen Euro, prijspeil 2008Q3.

Opgemerkt dient te worden dat de kentallen (waarop bovenstaande contrabegroting gebaseerd is) inclusief grond zijn. Voor het doel van dit rapport dient de contrabegroting ook exclusief kosten van aankoop van grond bepaald te worden. Dit om de volgende redenen:

1. de grond was immers reeds in eigendom,

2. realisatie was mogelijk op de oorspronkelijke locatie

3. verplaatsing is niet noodzakelijk voor de realisatie van het doel

(34)

Als we TenneT’s realisatie vergelijken met onze contrabegroting, kan hier het volgende uit afgeleid worden:

bedragen in miljoenen Euro

Jacobs contrabegroting

TenneT realisatie installaties incl grond 73,9 83,0

XX XXXXXX -7,2 -14,7

installaties excl grond 66,7 68,4

103% valt binnen de

bandbreedte dus is OK

Tabel 6 – Contrabegroting installatiekosten

De realisatie van de technische installatie (excl. grond) bedraagt 68,4 miljoen Euro en ligt daarmee goed binnen de bandbreedte van de nauwkeurigheid van de contrabegroting (-20% / +35%).

Voor het bepalen van de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk dienen de volgende correcties te worden gemaakt ten opzicht van het aangevraagde bedrag:

1. omdat realisatie op de oorspronkelijke locatie mogelijk was, dienen o.i. meerkosten voor grond ter waarde van XXXXXXX Euro (zijnde het verschil tussen aankoop van grond ter waarde XXXXXXXX Euro en verkoop van grond ter waarde van XXXXXX Euro) dan ook niet in de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk mee te worden genomen.

2. de gerealiseerde drie compensatiespoelen ter waarde van XXXXXX Euro dragen niet bij aan de doelstelling zoals geformuleerd in TI-TOP 06-435. O.i. dienen deze kosten dan ook niet in de doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk mee te worden genomen.

3. aanschaf van een nieuwe transformator in plaats van gebruik te maken van de bestaande transformator heeft enerzijds bijgedragen aan een efficiënte projectuitvoering, maar er tevens toe geleid dat er een projectopbrengst ter grootte van de boekwaarde van de gebruikte transformator (XXXXX Euro volgens opgave TenneT) ontstaan is, die bij een ander project weer een besparing zal opleveren. De doelmatige projectinvestering voor AI Station Bleiswijk hier moet dus hiervoor gecorrigeerd worden.

(35)

Page 35 of 40 bedragen in miljoenen

Euro

TenneT realisatie

AI-verzoek Station Bleiswijk 83,0 af meerkosten grond andere

locatie

XX uitgaven aan grond boven waarde oorspronkelijke grond dragen niet bij aan realisatie beoogde doel

XX draagt niet bij aan realisatie beoogde doel af boekwaarde vrijgekomen oude trafo (cfm opgave TenneT)

XX draagt niet bij aan realisatie beoogde doel

Doelmatige projectinvestering St. Bleiswijk

71,7

Tabel 7 – Bepaling doelmatige projectinvestering Station Bleiswijk

(36)

Appendix 3 – Achtergrond informatie grond

1. Wat zijn de basis feiten?

Oorspronkelijk nut & noodzaakrapportage Station Bleiswijk (18 december 2007) De oorspronkelijke nut & noodzaakrapportage gaat uit van realisatie op de oorspronkelijke locatie, in twee fasen, inclusief uitbreiding van het station voor aansluiting van de 380kV verbindingen Wateringen-Bleiswijk en Bleiswijk-Beverwijk. In de bijbehorende kostenraming worden voor de grond geen kosten ( € 0,-) voorzien.

Contract met de Gemeenten over verkoop en koop grond (“Projectovereenkomst”) De verkoop van de grond is geregeld in de “Projectovereenkomst inzake de realisering van alternatief 4c hoogspanningsstation Bleiswijk” tussen Gemeente Lansingerland / Gemeente Zoetermeer en TenneT TSO B.V. / B.V. Transportnet Zuid Holland d.d. 3 juli 2008. De grond van de oorspronkelijke locatie bestaat feitelijk uit twee delen: een stuk grond dat bebouwd kan worden en waarop alternatief 0 voorzien was en een stuk grond waarop in beginsel niet gebouwd kan worden (“landscheiding”). Het geheel is verkocht voor XXXXXXX. Per m2 bebouwbare grond komt dit neer op XXXX.

Verkoop oorspronkelijke

grond m2 prijs per m2 verkoopprijs

Deel 1 - Grond alternatief 0 51.335 XXXX XXXXXX Deel 2 - Landscheiding 8.927 XXXX XXXXX

Totaal 60.262 XXXX XXXXXX

Totaal aan bebouwbare

grond 51.335 XXXX XXXXX

Tabel 8 – Opbouw waarde oorspronkelijke grond

De grond voor de nieuwe locatie is groter in omvang en kent ondanks een bijdrage door de Gemeenten ook een hogere prijs per m2.

Aankoop nieuwe grond m2 prijs per m2 Verkoopprijs Grond alternatief 4c 66.403 XXXX XXXXXX

Bijdrage Gemeenten in kosten XXXX XXXXXX Netto kosten grond alternatief 4c 66.403 XXXX XXXXXX

Tabel 9 – Opbouw waarde nieuwe grond

Tevens wordt gesproken over een stuk grond genoemd “uitbreiding” ter grootte van 6.994 m2, in het contract gedefinieerd als “het stuk grond dat niet noodzakelijk is voor de realisatie van het 380kV hoogspanningsstation van TenneT op locatie 4c” en dat inbegrepen is in de 66.403 m2 grond van Alternatief 4c. Van dit stuk grond wordt in het contract expliciet gesproken over de mogelijkheid van - en de te volgen procedure bij verkoop door TenneT.

De AI aanvraag d.d. 5 juli 2011

(37)

Page 37 of 40 2. Waarom de verplaatsing?

In de Haalbaarheidsstudie Randstad380 beslisdocument v2.0 uit 2002 wordt gemeld:

• “Er moet nog nader worden onderzocht of het verplaatsen van het station in oostelijke richting voor bepaalde tracéalternatieven planologische voordelen oplevert. Zo zou verplaatsing naar het punt waar de bestaande 380 kV-verbinding naar Krimpen de A12 kruist, kunnen voorkomen dat tussen dit punt en station Bleiswijk uiteindelijk zes 380 kV-circuits parallel komen te hangen. De visuele inpassing daarvan zou op problemen kunnen stuiten.” [p. 48]

• “Het huidige station Bleiswijk staat op een ongelukkige plaats (zie paragraaf 3.2.2 en 5.2.1) en wordt verondersteld als nieuwbouw op een meer geschikte plek te worden gerealiseerd.” [p.62]

Aan het genoemde argument [p. 48]:

“Zo zou verplaatsing naar het punt waar de bestaande 380 kV-verbinding naar Krimpen de A12 kruist, kunnen voorkomen dat tussen dit punt en station Bleiswijk uiteindelijk zes 380 kV-circuits parallel komen te hangen. De visuele inpassing daarvan zou op problemen kunnen stuiten.”

is met de huidige uitvoering geen gevolg gegeven. Het station is niet verplaatst naar daar waar de verbinding met Krimpen de A12 kruist.

De verwijzingen naar paragrafen 3.2.2 en 5.2.1 [p.62] blijken geen van beide over Station Bleiswijk te gaan. In beide genoemde paragrafen wordt er gesproken over het realiseren van Station Beverwijk op een nieuwe locatie “dichter bij de kust”. De nut en noodzaakrapportage Station Bleiswijk uit 2007 maakt geen enkele melding van een eventuele verplaatsing of aanschaf van extra grond.

Volgens TenneT was deze verplaatsing op verzoek van de Gemeenten en bedoeld als “voor kosten en risico van de Gemeenten” [BU-AM 11-630 d.d. 12 september 2011]:

“TenneT had voor de realisatie van het nieuwe station op de bij haar in eigendom zijnde locatie in 2007 een bouwaanvraag ingediend. Deze nieuwbouw op deze locatie is later beschouwd als het 0-alternatief. Deze door TenneT geplande nieuwbouw bemoeilijkte echter de nadere invulling van de ter plaatse door de Gemeenten ontwikkelde stedenbouwkundige en landschappelijke visie ('landschap als podium') in aansluiting op het voor het ontwerp van het Prisma Bedrijvenpark en de verlengde Oosterheemlijn.

(38)

TenneT heeft door ondertekening van de Projectovereenkomst 'inzake realisering van Alternatief 4C hoogspanningsstation Bleiswijk' ingestemd -voor rekening en risico van de Gemeenten- mee te willen werken aan de realisatie van Alternatief 4C, onder een aantal voorwaarden waaronder de voorwaarde dat de planning voor de realisatie van hoogspanningsstation Bleiswijk (Alternatief 0) niet in gevaar komt zolang niet aan alle voorwaarden voor realisatie van Alternatief 4C is voldaan.” Deze lezing lijkt te worden ondersteund door de tekst van de Projectovereenkomst. Ze is echter geen verklaring voor waarom toch een significant bedrag aan extra kosten gemaakt is en tevens 15.068 m2 grond is aangeschaft.

In RGE 11-226 p. 4 d.d. 17 oktober 2011 stelt TenneT dat het op de oorspronkelijke locatie noodzakelijk was om extra grond aan te schaffen voor de aanlanding van de Noordring, wat verwacht werd onmogelijk te zijn door gebrek aan medewerking van gemeentes en ontwikkelingsmaatschappij. Niet duidelijk wordt echter waarom deze aansluiting op de verbinding met Beverwijk wel gemeld wordt in de nut & noodzaak rapportage, maar de noodzaak, kosten en evt. risico’s van aanschaf van extra grond niet.

2. Analyse van de meerkosten van de grond

Uitgaande van uitsluitend de grondtransacties, kan de volgende indeling gemaakt worden: oorspronkelijke prijs per m2 opslag op prijs per m2 Analyse

meerkosten grond m2 XXXX XXX Totaal

additioneel oppervlak 15.068 XXXX XXXXXX oorspronkelijk

oppervlak 51.335 XXXXXX XXXXXX XXXXXX XXXXXX

Tabel 10 – Analyse meerkosten grond

De twee belangrijkste conclusies die hieruit getrokken kunnen worden zijn:

1. voor het stuk grond ter grootte van het oorspronkelijke oppervlak is XXXXX meer betaald dan ontvangen werd bij de verkoop van de oorspronkelijke grond; 2. er is 15.068 m2 extra aangeschaft voor een bedrag van XXXXX.