Voorstel aan het dagelijks bestuur
datum DB 8 maart 2022
agendapunt 8
openbaar Ja
openbaar vanaf 8 maart 2022
steller/cluster Sabine Kern / Programma HWBP
datum DT 7 maart 2022
datum PHO 7 maart 2022
portefeuille(s) Patrick van der Broeck / Jos Teeuwen / Josette Van Wersch
bijlage(n) bijlage 1. Eerste adviezen landelijke beleidstafel water versie 0.98 bijlage 2. 25 aanbevelingen
zaaknr. 2021-Z36770
documentnr. WLDOC-1604033951-6817
Onderwerp
Vaststelling eerste adviezen Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater
Voorstel
1. instemmen met de adviezen van de Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater en committeren aan de aanbevelingen waarvoor een organisatie als actiehouder c.q. trekker vernoemd staat;
2. het algemeen bestuur informeren nadat de minister van Infrastructuur en Waterstaat de Tweede Kamer heeft geïnformeerd.
Relatie met Bestuursprogramma 2019-2023
Wij werken aan 8 kernopgaven, waaronder crisisbeheersing, waarin wij:
• helder communiceren over risico’s op het gebied van waterveiligheid en over het handelingsperspectief naar inwoners en belanghebbenden;
• betrouwbaar samenwerken met partners in de veiligheidsregio;
• juist en tijdig beschikbare informatie met inwoners en belanghebbenden delen.
Wij zijn een waterschap dat continu verbetert en vernieuwt vanuit de focus op onze kerntaken, ons kostenbewustzijn en onze plicht om functioneel en verantwoord met ons geld om te gaan.
Bestuurlijke samenvatting
De minister van Infrastructuur en Waterstaat heeft naar aanleiding van het zomerhoogwater van juli 2021 de Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater ingesteld met als doel om te leren van de
opgetreden situatie in Limburg en om, ook op andere plekken in Nederland, nu en in de toekomst, beter gesteld te staan voor de gevolgen van een periode van extreme neerslag. De Beleidstafel is tijdelijk ingesteld voor de periode van één jaar, met twee momenten van advisering: de eerste in februari 2022 en de tweede in oktober 2022.
Het eerste advies is op 3 februari jl. besproken door de betrokken bestuurders aan de Beleidstafel, waaronder drie Limburgse bestuurders: gedeputeerde Roefs, dijkgraaf Van der Broeck en wethouder Vankan. Er was – behoudens enkele kleinere opmerkingen - brede consensus over de voorgestelde aanbevelingen.
Op woensdag 9 maart 2022 ligt het Eerste advies ter besluitvorming voor in de Stuurgroep Water.
Na besluitvorming in de Stuurgroep Water wordt het eerste advies door de minister van Infrastructuur en Waterstaat aangeboden aan de Tweede Kamer.
Beoogd effect
Het eerste advies van de eerste termijn van vier maanden bevat 25 aanbevelingen. Alle
aanbevelingen zijn relevant voor en dragen bij aan een situatie waarin de regio Limburg beter is voorbereid op een situatie met extreme regenval, door in te zetten op een watersysteem dat meer dan nu klimaatrobuust is ingericht.
De aanbevelingen bevatten een mix van meer klimaatbewustzijn bij burgers en overheden, het op orde hebben van data en informatie over het weer en voorspellingen van hoogwater, een
watersysteem dat voorbereid en toegerust is op klimaatverandering, alsmede de inrichting van het fysieke domein die hierop is aangepast en de internationale samenwerking.
Duurzaamheid Niet van toepassing.
Argumenten
Aanleiding
In juli 2021 zijn grote delen van Limburg en de aangrenzende regio’s in Duitsland en België getroffen door extreme neerslag met overstromingen in het regionaal watersysteem tot gevolg.
Ook de afvoer van de Maas bij St. Pieter steeg in snel tempo naar een nieuw record (3.310 m3/s).
De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft naar aanleiding van de ramp de
Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater ingesteld om te leren van de gebeurtenissen, zowel voor Limburg als voor de rest van Nederland. Op 6 oktober 2021 heeft de Stuurgroep Water de invulling en vormgeving van de Beleidstafel bekrachtigd.
De Beleidstafel bestaat uit bestuurlijke vertegenwoordigers van Waterschap Limburg (dijkgraaf Van der Broeck), Provincie Limburg (gedeputeerde Roefs), gemeente Valkenburg aan de Geul (wethouder Vankan), Unie van Waterschappen, Interprovinciaal Overleg, Vereniging van Nederlandse
Gemeenten, Veiligheidsregio (via het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV)), de
Deltacommissaris en het Rijk (ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV)). Deze partijen hebben op nationaal en regionaal niveau een rol en verantwoordelijkheid voor watersystemen en de ruimtelijke inrichting.
Het doel van de Beleidstafel is om te leren van de opgetreden situatie in Limburg en om, ook op andere plekken in Nederland, nu en in de toekomst, beter gesteld te staan voor de gevolgen van een
vaker voor gaan komen. De Beleidstafel richt zich daarbij op beleidsmatige en operationele
aanbevelingen en is nadrukkelijk een tijdelijke tafel om potentiële verbeteringen te identificeren en deze te beleggen bij de daarvoor geëigende partijen.
Bij de instelling van de Beleidstafel is vastgesteld dat de looptijd ervan één jaar is. In deze periode houdt de Beleidstafel twee momenten van adviseren aan, namelijk februari 2022 en oktober 2022.
Formeel adviseert de Beleidstafel aan de Stuurgroep Water, die uiteindelijk besluitvormend is. De reguliere organisaties en bestuurlijke overleggen zullen de aanbevelingen uitvoeren.
Het eerste advies
Het document met het eerste advies, dat als bijlage 1 is bijgevoegd, bevat de aanbevelingen van de eerste termijn van vier maanden. Deze aanbevelingen zijn in korte tijd geïnventariseerd, grotendeels op basis van reeds beschikbare informatie, met als doel zo snel mogelijk verbetermogelijkheden te identificeren en te implementeren.
De aanbevelingen zijn in korte tijd tot stand gekomen met veel verschillende partijen.
In het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) hebben maatschappelijke partijen hun visie gegeven op de aanbevelingen uit het conceptrapport van het eerste advies. Het OFL bestaat uit belangenbehartigers, koepelorganisaties en grote bedrijven op het gebied van verkeer, vervoer, natuur en water.
Een speciaal ingerichte wetenschappelijke klankbordgroep heeft de inhoudelijke kwaliteit en onderbouwing van de aanbevelingen uit het conceptrapport getoetst.
De Beleidstafel doet in zijn eerste advies 25 aanbevelingen. Een deel van deze aanbevelingen kent een korte doorlooptijd, met het oog op de urgente opgave om snel verbeteringen te realiseren om beter voorbereid te zijn op extreme neerslag. De uitvoering van deze aanbevelingen vergt tijd en capaciteit bij de daarvoor aangewezen organisaties en wordt gecompliceerd door de reeds lopende programma’s die voor een deel in dezelfde gebieden spelen zoals rondom droogte.
Elke aanbeveling is toegewezen aan een aantal betrokken actiehouders. De actiehouders zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering en voortgang van de aanbevelingen, waarbij de trekkende partij een aanjagende rol vervult. Genoemde trekker bepaalt hoe zij de uitvoering van de aanbeveling vormgegeven. De Beleidstafel monitort de voortgang en neemt de leerervaringen mee in haar eindadvies. Ook is de Beleidstafel zich ervan bewust dat uitvoering van de aanbeveling plaatsvindt gelijktijdig met het werken aan andere grote opgaven in bebouwd en landelijk gebied.
Betekenis voor Limburg
De overstromingen in het regionale Limburgse watersysteem hebben duidelijk gemaakt dat het Heuvelland niet is voorbereid op de neerslag van afgelopen juli. Het verder uitwerken van verbeteringen vraagt op onderdelen een fundamentele aanpak met een systeemgerichte
benadering; niet alleen voor de situatie in Limburg, maar ook voor de aanpak in andere delen van Nederland. Alle aanbevelingen zijn hiervoor relevant en dragen hieraan bij.
De aanpak met een systeemgerichte benadering wordt door de gezamenlijke partners in de regio Limburg (Provincie Limburg, Waterschap Limburg en de Limburgse gemeenten) meegenomen in een regionaal programma Waterveiligheid en Ruimte (in oprichting). Over de verdere opbouw van dit regionale programma in oprichting wordt het DB apart geïnformeerd.
Een deel van de door de Beleidstafel gedane aanbevelingen wordt, waar relevant, toegepast in Limburg om direct stappen te kunnen zetten in de gewenste verbeteringen. Van deze directe toepassing kan in de resterende periode van de Beleidstafel worden geleerd voor de rest van Nederland.
Voor de benodigde kennis en kunde om te komen tot een klimaatbestendig watersysteem is
opdracht gegeven aan kennisinstituut Deltares om een watersysteemanalyse uit te voeren en vanuit die analyse voorstellen te doen voor aanpassingen in het watersysteem, en daarmee schade en overlast door extreme regenval zoveel mogelijk te voorkomen.
De 25 aanbevelingen in het Eerste advies van de Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater zijn gerubriceerd langs vijf lijnen:
• Klimaatbewustzijn van burgers en overheid (1 t/m 6);
• Data en informatie op orde (7 t/m 12);
• Watersystemen die om kunnen gaan met gevolgen van klimaatverandering (13 t/m 19);
• Fysieke leefomgeving ingericht op het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering (20 t/m 23);
• Internationale samenwerking (24 en 25).
In bijlage 2 bij dit voorstel is een overzichtstabel opgenomen met van elke aanbeveling de (korte) titel, de actiehouders en trekker en de termijn waarop de aanbeveling gereed zou moeten zijn.
Uitwerking coalitieakkoord
De Propositie Water van 2 november 2021 heeft tot nadrukkelijke aandacht in het coalitieakkoord van kabinet Rutte IV geleid. Ten aanzien van de waterveiligheid is een versnelling en uitbreiding van het Deltafonds aangekondigd. Voor de aanpak van klimaatadaptatie in het regionaal systeem is incidenteel een envelop van 300 miljoen euro op de begroting (voor de jaren ’23, ’24 en ’25) gereserveerd voor maatregelen in de beekdalen c.q. zijrivieren van de Maas.
Het kabinet heeft gekozen voor een coalitieakkoord op abstract niveau om vervolgens in
samenspraak met de Tweede Kamer tot keuzes te komen. In het licht van die procedure heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat op 11 februari 2022 een brief aan de Tweede Kamer gestuurd ten behoeve van het Hoofdlijnendebat Infrastructuur en Waterstaat van 16 februari 2022 (zie pagina 7/8 van de kamerbrief).
In de brief d.d. 11 februari jl. verwijst de minister naar het hoge water in Limburg en de noodzaak om het regionale watersysteem van de beekdalen klimaatrobuust in te richten. De minister herhaalt de aankondiging van de versnelling van het Nationaal Deltafonds en de blijvende investering in onder
andere de dijken. Hierbij meldt hij ook dat de internationale context van essentieel belang is. De uitkomsten van de Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater worden bij de aanpak betrokken.
Dat is zoals dat in Limburg bij het regionaal programma Waterveiligheid en Ruimte in oprichting ook wordt voorzien.
In het Hoofdlijnendebat op 16 februari jl. heeft de minister uitgesproken dat de urgentie groot is. Hij staat een voortvarende aanpak voor, in samenspraak met omgeving en overheden. Hij gaf aan dat tijd nodig is om te kijken wat in welk gebied moet gebeuren. De genoemde 10 tot 15 jaar is niet alleen voor de verkenning, maar gaat tot aan de uitvoering.
De brief van de minister en de uitkomsten van het Hoofdlijnendebat bieden voor Limburg voldoende aanknopingspunten om samen met het Rijk de opgave aan te pakken. Het ministerie is inmiddels gestart met het opstellen van het integrale beleidsprogramma, waarin de hoofdlijnen van het coalitieakkoord verder worden uitgewerkt. Medio mei 2022 zal dat programma aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Vanuit Limburg wordt deelgenomen aan de opstelling van het beleidsprogramma en zal het proces nauwgezet gevolgd worden.
Integriteitsaspecten Niet van toepassing.
Risico’s
Niet van toepassing.
Consequenties Informatievoorziening Niet van toepassing.
Financiële consequenties
De uitwerking van de aanbevelingen en de gezamenlijke aanpak met de regionale partners zal worden doorvertaald in een programmaplan Regionale actietafel in oprichting. De uitkomsten daarvan zullen landen in de kadernota en in de begroting. Voorafgaand wordt het DB hierin meegenomen.
Vervolg
De 25 aanbevelingen zijn onderverdeeld naar de verschillende partners. Daarmee is WL formeel actiehouder van een deel van de aanbevelingen en verantwoordelijk voor de monitoring. In
samenwerking met de regionale actieftafel wordt de komende weken uitgewerkt wie welke actie zal oppakken en hoe dit in gezamenlijkheid binnen Limburg wordt gedaan.
Communicatie
Op een later moment zal ook het AB weer meegenomen worden in een AB-informatiebrief. Deze informatie zal ook daarin zijn plek krijgen.
Bijlagen
Bijlage 1. Eerste adviezen landelijke beleidstafel water versie 0.98 Bijlage 2. 25 aanbevelingen
De plv. secretaris-directeur, ir. B.L.M. van den Berg
