Over modern fascisme
Internationale school voor wijsbegeerte
8 December 2017
“Hitler-week”
9.30 – 10.30 uur Door Paul Cliteur www.paulcliteur.nl
Benadering van deze voordracht
• Een poging het fascisme, oud en modern, te verstaan in relatie tot
verzet tegen “liberal democracy” of de
“democratische rechtsstaat”
• Fascisme en nazisme als één geheel
Bronnen
Dirk Verhofstadt, De geschiedenis
van het liberalisme
Bronnen
Bronnen
• Heidegger
• Schmitt
• Yvonne Sherratt
1
Wat is “liberal
democracy”?
“Liberal democracy” =
“democratische rechtsstaat”
Democratie
Niemand heeft het recht te heersen over het menselijk individu dan alleen met toestemming en medewerking van het individu zelf
Het volk heerst over zichzelf
Individu, groep en natie
• Het individu is de ultieme locus van waarde
• De “groepswaarde” is afgeleid
• Die van de natie ook
Rechtsstaat
• Rechtsstaat, net als democratie,
gebaseerd op ultieme waarde van het individu
• Maar de rechtsstaat bechermt het individu ook tegen de optelsom van individuen, de groep
• Tirannie van de groep kan ook drukkend zijn (Mill, Tocqueville)
2
De opkomst
van het liberalisme
Liberales
Serviles
De koning is onschendbaar …
• Art. 42 van de grondwet
• De koning is onschendbaar, de ministers zijn
verantwoordelijk
Liberale partijen grootste
Verenigd Koninkrijk België
Duitsland Italië
Frankrijk …
Socialisme – Communisme
Conservatisme – Nationalisme
Liberale democratieën
1800 0
1914 33
3
De neergang van
“liberal democracy”
Communisme
• Niet het individu maar de groep centraal
• Sociale grondrechten boven klassieke grondrechten
• Gedetermineerd verloop van de geschiedenis
Nazisme/fascisme 1
1. Wel beroep op volkswil
2. Maar geïnterpreteerd door Führer 3. Het “democratische” is “populistisch”
4. Sterker anti-rechtstatelijk
5. Geen rechten van het individu tegenover de gemeenschap 6. Geen machtenscheiding, maar
machtenbundeling
Nazisme/fascisme 2
7. Emotionalistisch, niet rationalistisch
8. Nadruk op actie en dynamiek tegenover contemplatie
