VU Research Portal

(1)

VU Research Portal

GYMMERMANSOOG

van Kernebeek, W.G.

2020

document version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Link to publication in VU Research Portal

citation for published version (APA)

van Kernebeek, W. G. (2020). GYMMERMANSOOG: Quantification of gross motor skills within the physical education setting.

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

E-mail address:

vuresearchportal.ub@vu.nl

(2)

544448-L-bw-Kernebeek 544448-L-bw-Kernebeek 544448-L-bw-Kernebeek 544448-L-bw-Kernebeek Processed on: 4-8-2020 Processed on: 4-8-2020 Processed on: 4-8-2020

Processed on: 4-8-2020 PDF page: 164PDF page: 164PDF page: 164PDF page: 164

164

Het belang van een optimale (grof-) motorische ontwikkeling wordt steeds meer onderkend. Zo is de motorische vaardigheid gerelateerd aan bijvoorbeeld lichamelijke fitheid, sociaal-emotioneel welzijn, positief zelfbeeld, BMI en cognitieve prestaties. Van de Amsterdamse basisschoolleerlingen heeft echter 20% tot 30% een achterstand in de motorische ontwikkeling en er zijn aanwijzingen dat dit percentage de afgelopen decennia is toegenomen. Deze seculaire trend kan verschillende oorzaken hebben. Zo wijzen verschillende studies uit dat de dagbesteding bij basisschoolleerlingen er tegenwoordig anders uitziet dan enkele decennia geleden. Er is bijvoorbeeld sprake van een toegenomen ‘screen-time’ en er wordt minder buiten gespeeld.

Hoewel onderzoek rondom het ontstaan van motorische achterstanden en de – richting van – causale relaties met andere constructen zoals fysieke activiteit nog geen eenduidig antwoord geeft, bestaat er consensus over het belang van vroegtijdige interventies. Om leerlingen te selecteren die gebaat zijn bij een interventie, dient duidelijk te zijn bij wie er sprake is van motorische achterstanden. In dit proefschrift worden lessen bewegingsonderwijs beschouwd als geschikte setting voor deze signalering. De vakdocent bewegingsonderwijs is immers de beweegexpert binnen de schoolsetting en ziet alle leerlingen meerdere malen per week. Deze signalering kan gezien worden als een nulmeting en bij herhalende metingen of monitoring kunnen interventie-effecten in kaart worden gebracht.

Leerlingen brengen een groot deel van de dag op school door. Dit betekent dat de invulling van het curriculum en de invulling van het bewegingsonderwijs, een belangrijke bijdrage kan leveren aan een dagindeling met voldoende fysieke activiteit en een optimale grof-motorische ontwikkeling. De schoolsetting, en dan met name het bewegingsonderwijs, speelt hierin dan ook een belangrijke rol.

Rol Bewegingsonderwijs

De motorische ontwikkeling is een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste, focus in lessen bewegingsonderwijs in het primair onderwijs. Het is van belang om leerlingen tijdens de lessen bewegingsonderwijs optimaal te kunnen bedienen met een rijke beweegomgeving. Om leerlingen uit te dagen in hun ‘zone van naaste ontwikkeling’ en aan te spreken op hun

(3)

165

Samenvatting

e gen m eem en ve m gen e van e ang m me en ge ege maa ee ng n vea e g m e vaa g e n aa e engen

en e ge e e e aag aan een g e ve van e eg n a e gee aa naa n n e e e v e van e e eg ng n e m en e en a e e e van ee ngen e ge aa n e a n e e n ng g nnen en e

etting e m n en van e g m e vaa g e en en an mee e e en

Onderzoek

e n ee e e ve van e e eg ng n e e e aan een n men aa mee e g m e vaa g e e e en een e a e en va e e n aa an en ge a en e e en e eg ng n e n e

aa e van e e eg ng n e n e g m e n e ng en e n aa engen aa van en aa e g aa een vee ge e e m e g m e vaa g e n aa e engen e aa g e en an

n e e e mee ge e m maa van e aa g e en an m e ee n e e e gen men a van m e am e ee ngen van

a en n e a e en e m e ee en a en e ee e e en ee ngen van aa ee e e e a e e e n ee ngen van aa en e e e e een a n e e en a n e e ee gev gen v e ge van e e n e ven e ee aa agen n e a n e even e

ag ng e en age e e em a m maa g e n vea n e aa ee a e n e en van e m e e n vea e aa g e en an

g v een nge en e g ma g e n e e a ng van e m e vaa g e n e ve e van aan a n n e vangen en aan en e ge v en e n e men van e en ma e aa ge e e g en van an e e m e e

Se e e een e naa e e aa e van e

aa g e en an e e e e e a n e e e aa e aa e e aa a van aa nem ngen e e eve en a ee ngen e

(4)

166

wordt gedemonstreerd dat de grof-motorische vaardigheid dermate nauwkeurig kan worden vastgesteld, dat ook op leerling niveau de 4-vaardighedenscan een betrouwbare maat geeft voor de grof-motorische vaardigheid.

Drie studies die alle betrekking hebben op de validiteit van de 4-Vaardighedenscan worden beschreven in sectie 3. Gestart is met een studie (hoofdstuk 4) waarin op basis van 116 vijfjarigen, drie verschillende motoriektests met elkaar vergeleken worden, die worden gebruikt door kinderfysiotherapeuten (MABC), jeugdartsen (BFMT) en vakdocenten bewegingsonderwijs (4-Vaardighedenscan). Deze drie professies hebben alle affiniteit met de gezonde motorische ontwikkeling van kinderen, maar gebruiken nochtans verschillende instrumenten waarvan niet duidelijk is hoe ze zich tot elkaar verhouden. Dit bemoeilijkt effectieve communicatie tussen deze professionals en zorgt in het geval van doorverwijzing mogelijkerwijs voor het nodeloos hertesten van leerlingen met motorische achterstanden. Totaalscores van de BFMT, 4-Vaardighedenscan en MABC correleren redelijk tot sterk met elkaar. Hierbij valt op dat correlaties tussen de grove en fijne motoriek zwak zijn en zodoende moeten worden gezien als afzonderlijke constructen. Met de MABC als uitgangspunt laten zowel BFMT als de 4-Vaardighedenscan een deugdelijke sensitiviteit en specificiteit zien. Hoewel, naar klinische maatstaven, een hoger onderscheidend vermogen wenselijk zou zijn, wordt ten aanzien van de 4-Vaardighedenscan de uitkomst als toereikend gezien voor het doel waarvoor de test wordt ingezet; zeker gezien de setting en snelheid waarmee deze test wordt afgenomen.

Hoofdstuk 5 beslaat een validatiestudie onder basisschoolleerlingen (n=212) met een bredere leeftijdsrange (6-12 jaar). Naast de 4-Vaardighedenscan uit 2007 is ook de nieuwe versie uit 2015 meegenomen. De validiteit van de twee testversies is onderzocht door zowel een vergelijking te maken met de MABC-2 als met expertwaarderingen op basis van videobeelden van leerlingen die over een hindernisbaan bewegen. Er is gestreefd naar een hindernisbaan met een grote variatie aan bewegingsvormen en moeilijkheidsniveaus. Het panel van experts bestond uit 90 kinderfysiotherapeuten, jeugdartsen en vakdocenten bewegingsonderwijs. Deze experts kwamen uit heel Nederland en vormden samen een ‘wisdom of de crowd’ (collectieve wijsheid). Correlaties tussen de 4-Vaardighedenscan en de expertwaarderingen en correlaties tussen de 4-Vaardighedenscan en de MABC-2 zijn

(5)

167

Samenvatting

e e e e e van e gev n en e a e en aa n en g n ve een e an e n e n e ggen e n m e vaa g e e e ve en e m e e n aa a en e engen

e n e a e e ve e van e aa g e en an v en e va e n v e n aa engen van e g m e vaa g e en e e e eg ng n e

m e aa g e en an e ge en a een ng n men en e e n e e e agen een g e e m e n e ng ee ege en en e e aa en e a e van een a e ng n e e n e ng n n aa m a a aa en e aa aa mee e n e e a e van e m van e aa g e en an ge n e e ee an en aa ge en v een m e me e v gen e a eg e n • en n ma e m e n e ng • an e aa n m eem e a n e e n ng ge en • a en e m e n e ng n m e ve e en en naa e g a v na e e e e ng e v g a en v e a an e ge a e e ee ngen nnen n en m e aa v n en v ee n e v m van m eme a ea ng gegeven e va en e eg ng n e e a ge a e e ee ngen een ve ng naa e e g a een g e ve v g a e e g a e aa ve v gen e e an e ng

aa mee e n n e e e e ge en

m e a a aa en e e a en n ee ee even gen men n e a ee ngen aa en ee e n ge m a a aa en e e a en a van S en e e e en e van e S S an e an e e ee e n ge m een ve ge ng me e e ma en m e van ana e a van e ana e ee e aa g e en an ve een v en e

n e e en ve m gen e e en

e ee ge e me e e e ve en e a a aa en en aa ve en e eva en e v n e en me een m e a e an

gee aa mee een ange aa nnen e e ve e a e an ven m e a e a a aa en e v n en

(6)

168

in de grof-motorische ontwikkeling.

Aangezien in sectie 3 verschillende motoriektests met elkaar vergeleken zijn, is duidelijk geworden hoe deze zich tot elkaar verhouden. Tezamen met de bepaalde afkapwaarden opent dit de deur naar een betere communicatie en samenwerking tussen (zorg-) professionals die zich bezighouden met de motorische ontwikkeling van kinderen.

Conclusie

Dit proefschrift was er op gericht inzicht te verschaffen in het in kaart brengen van grof-motorische vaardigheid in de context van het bewegingsonderwijs. De 4-Vaardighedenscan, waarvan tot dusver de klinimetrische eigenschappen onbekend waren, heeft daarbij centraal gestaan.

Het gepresenteerde onderzoek laat zien dat de 4-Vaardighedenscan een gebruiksvriendelijk, betrouwbaar en valide instrument is om de grof-motorische vaardigheid in kaart te brengen tijden lessen bewegingsonderwijs. Vakdocenten bewegingsonderwijs zijn derhalve geëquipeerd met een instrument dat hen in staat stelt de grof-motorische vaardigheid van leerlingen te monitoren, de effectiviteit van het bewegingsonderwijs-curriculum te evalueren en leerlingen met grof-motorische achterstanden te detecteren.