Gedeputeerde Staten van Gelderland

(1)

Gedeputeerde Staten van Gelderland

^Datum

10 december 2019 Zaaknummer 2019-013137 Inlichtingen Provincieloket 026 359 99 99 post@gelderland.nl Blad

1 van 6 Antwoord op Statenvragen PS2019-801

De leden van Provinciale Staten

Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenlid Vreugdenhil & Rebel CU over Kansen van agrarisch natuur- en landschapsbeheer voor biodiversiteit

Ingevolge het bepaalde in artikel 39 van het Reglement van Orde Provinciale Staten van Gelderland 2017 doen wij u hieronder het antwoord van ons college op de vragen van Vreugdenhil & Rebel toekomen.

Inleiding van de vragensteller:

Sinds 2016 zijn de agrarische collectieven verantwoordelijk voor de uitvoering van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Het ANLb wordt gefinancierd vanuit de tweede pijler van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid met cofinanciering van de provincie. De provincie maakt op basis van haar natuurbeleid afspraken met de collectieven en niet langer met individuele boeren.

In Gelderland gaat het om drie collectieven: VALA, Veluwe en Rivierenland. Deze collectieven werven boeren voor maatregelen voor biodiversiteit op hun land. Zij zijn hier zeer succesvol in.

Navraag leert, dat alle bij drie de collectieven meer animo onder boeren bestaat om mee te doen met het ANLb dan zij vanuit het door de provincie vastgestelde budget kunnen honoreren. Dat is jammer, omdat een hogere deelname de effectiviteit van het beheer vergroot.

Daarbij komt dat het ANLb is beperkt tot zogenaamde kerngebieden waarvan verwacht wordt dat het agrarisch natuurbeheer effectief kan zijn voor een beperkt aantal dier- en plantensoorten. Dit gaat om soorten waarvoor Nederland internationale afspraken is aangegaan met betrekking tot hun bescherming. Het komt voor dat boeren buiten deze kerngebieden zeer gemotiveerd zijn voor agrarisch natuurbeheer, en soms ook lokaal goede resultaten boeken, maar niet in aanmerking komen voor beheerovereenkomsten. Hier hebben ook diverse vrijwilligersgroepen mee te maken die met boeren samenwerken om biodiversiteit te beschermen. Zij zouden afspraken met boeren willen maken, maar hebben hen niets te bieden.

(2)

Datum

10 december 2019 Zaaknummer 2019-013137 Blad 2 van 6

Vanuit POP3 wordt geïnvesteerd in de verbetering van de kwaliteit van het landschap via de agrarische collectieven. Er is echter niet voorzien in middelen om bijvoorbeeld inrichtingsplannen te maken en de uitvoering te begeleiden.

De ChristenUnie constateert dat de biodiversiteit ook in Gelderland onder grote druk staat, en voor een verbetering van de biodiversiteit een grote gezamenlijke inzet nodig is met een bijzondere rol voor de landbouw. Boeren die zich collectief inzetten voor biodiversiteit, in samenwerking met burgers, verdienen onze steun. De ChristenUnie vindt het een gemiste kans dat de agrarische collectieven boeren moeten teleurstellen die mee willen doen met ANLb. De ChristenUnie pleit voor verruiming van het budget van de collectieven voor beheer binnen de kerngebieden, maar ook voor het verbeteren van de brede biodiversiteit en het landschapsbeheer op het platteland als geheel, en voor plankosten voor de kwaliteitsimpulsen. Tot slot kan veel bereikt worden door vrijwilligersgroepen met budget te faciliteren om afspraken met boeren te maken.

Vraag 1.

Bent u het met de fractie van de ChristenUnie eens dat het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer laat zien hoe boeren en natuur in samenhang met elkaar kunnen bestaan en bent u tevens met ons van mening dat dit verdere intensivering verdient?

Antwoord:

Wij zijn het met uw fractie eens dat de samenhang tussen de deelnemers aan het ANLb sterk is verbeterd met de rol van het collectief. De invulling van het noodzakelijke beheer is veel beter geborgd door de rol van het collectief. De samenhang met de overige grondgebruikers met name de beheerders van de natuurterreinen komt nog niet overal goed van de grond en kan worden

verbeterd. Binnenkort starten de gesprekken met de WUR die een evaluatie gaat uitvoeren naar de werking van het ANLb.

Verdere intensivering van de rol van de collectieven wordt bepaald door welke rol zijzelf in de toekomst willen spelen, daarover willen wij binnenkort met de collectieven in gesprek. Het is ook afhankelijk van welke taken voortvloeien uit het Nationaal Strategisch Plan waarin de invulling van het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid wordt bepaald.

Vraag 2.

Welk bedrag besteedt de provincie sinds 2016 aan agrarisch natuur- en landschapsbeheer? Hoeveel hectares zijn gemoeid met het ANLb en hoe is dat verdeeld over de drie collectieven en over

grasland, akker, droge en natte dooradering?

Antwoord:

In onderstaande tabel is de uitgekeerde beheervergoeding voor 2016, 2017 en 2018 opgenomen.

Voor 2019 is het betaalverzoek opgenomen dat de collectieven bij de Rijksdienst voor

Ondernemend Nederland (RvO) hebben ingediend. RvO controleert dit betaalverzoek en betaalt medio februari 2020 de beheervergoeding 2019 uit.

In de laatste kolom zijn de hectares opgenomen die worden beheerd.

(3)

Datum

In deze tabel zijn de beheerkosten voor agrarische waterbeheer niet meegenomen.

2016 2017 2018 2019 Ingediende

hectares beheer in 2019 Rivierenland € 1.408.704 € 1.701.767 € 2.119.609 € 2.351.854 1.856 Veluwe € 1.660.133 € 2.365.504 € 2.959.653 € 3.549.129 3.756 Achterhoek € 1.357.311 € 1.818.874 € 2.212.981 € 2.796.506 1.580

Vraag 3.

Hoeveel boeren hebben meegedaan in 2016, 2017, 2018 en 2019?

Antwoord:

In onderstaande tabel zijn de deelnemers aan het ANLb opgenomen. Dit betreft niet alleen boeren ook burgers die kunnen bijdragen aan het realiseren van de doelen uit het ANLb kunnen meedoen

2016 2017 2018 2019

Rivierenland 239 305 387 417

Veluwe 424 438 514 569

Achterhoek 349 464 598 710

Vraag 4.

Welke kansen worden nu gemist, bijvoorbeeld in termen van biodiversiteit, landschap, draagvlak en leereffect onder boeren, omdat collectieven boeren moeten teleurstellen door gebrek aan budget?

Antwoord:

Wij hebben goed contact met de collectieven over de jaarlijkse openstelling. Wij krijgen van de collectieven geen signalen dat er veel kansen gemist worden. Uiteraard zal een ruimere openstelling leiden tot meer beheer, maar collectieven geven aan dat meer beheer niet altijd leidt tot een hoger doelbereik. Een kleine uitzondering voor 2020 is het collectief VALA dat € 100.000 investeert in het beheer in 2020. Met een ophoging van het plafond kan VALA dat bedrag aan andere ANLb zaken besteden.

Wij hebben met de collectieven afgesproken dat we voor 2021 ruimhartiger zullen openstellen omdat zij nieuwe instromers verwachten uit de processen die momenteel lopen rond het nieuwe GBL en vanuit de initiatieven van de Duurzame Zuivelketen waarin ondernemers worden beloond met een toelage op de melkprijs als de bedrijfsvoering wordt gericht op de verhoging van

biodiversiteit.

(4)

Datum

Vraag 5.

Staat het de provincie vrij om budget toe te voegen aan het ANLb, bovenop de verplichte cofinanciering door de provincie van de bijdrage vanuit het GLB?

Antwoord:

Ja. Met betrekking tot de cofinanciering merken wij het volgende op. Het budget voor

cofinanciering wordt bepaald door het bedrag dat provincies in het kader van het natuurpact van het rijk krijgen voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Dit bedrag is gekoppeld aan de POP bijdrage die beschikbaar is voor grondgebonden activiteiten. In het natuurpact is overeengekomen dat de POP bijdrage 50% is. Door onderbesteding op niet grondgebonden POP maatregelen is er een voorstel van het regiebureau POP in voorbereiding om voor het ANLb 75% bij de EU te declareren. Daarmee wordt de provinciale bijdrage verlaagd naar 25%. Het geld dat daarbij vrijvalt kan echter niet voor natuur en landschap worden gebruikt omdat het provinciaal beleid is dat vrijval rechtstreeks aan de algemene middelen wordt toegevoegd.

De provincie kan extra eigen middelen in het ANLb stoppen. Deze worden dan niet gecofinancierd met POP geld. De extra middelen die wij op voorspraak van uw Staten in het kader van het actieplan akker- en weidevolgels hebben toegevoegd aan het ANLb zijn daar een voorbeeld van.

Ook de middelen die wij voor 2020 beschikbaar hebben gesteld voor bodemmaatregelen worden volledig door de provincie gefinancierd.

Vraag 6.

Is GS bereid om extra budget ter beschikking te stellen voor ANLb binnen en buiten de kerngebieden?

Antwoord:

Uit contacten met de collectieven blijkt dat extra budget voor 2020 niet echt nodig is (zie boven).

Extra budget voor 2020 is op dit moment niet meer weg te zetten omdat de beheerafspraken gemaakt moeten zijn voor 15 december 2019. Dan moet het collectief het beheer voor 2020 hebben vastgelegd.

Voor 2021 hebben we met de collectieven de afspraak gemaakt om extra middelen beschikbaar te stellen. Deze middelen dienen te worden ingezet in de in het Natuurbeheerplan begrensde ANLb leefgebieden. Wij nemen aan dat u met de kerngebieden deze leefgebieden bedoeld.

Extra budget buiten de kerngebieden inzetten kunnen wij pas overwegen als wij weten hoe het nieuwe GLB gaat uitpakken hoe kringlooplandbouw en natuurinclusieve landbouw ingevuld gaat worden.

(5)

Datum

Vraag 7.

Is GS bereid om met de collectieven in gesprek te gaan over meer flexibele budgetten, om in te kunnen spelen op de kansen in gebieden?

Antwoord:

Ja wij zijn bereid om met de collectieven in gesprek te gaan (blijven), het stelsel van het ANLb gaat uit van een flexibele inzet waarbij de provincie de doelen vaststelt en het collectief bepaald hoe deze doelen worden gerealiseerd. Deze werkwijze bevalt ons goed, dus ook voor de toekomst willen wij dit graag continueren.

Vraag 8.

Is GS bereid om de collectieven budget ter beschikking te stellen voor plankosten die gemoeid zijn met de kwaliteitsimpulsen?

Antwoord:

Ja wij zijn met de collectieven in gesprek over het beschikbaar stellen van budget om plankosten te financieren. Daarmee kunnen de collectieven de middelen die ze middels de POP regeling voor niet productieve investeringen beschikbaar hebben gekregen gebruiken.

Vraag 9.

Is GS bereid om een subsidiemogelijkheid te openen voor vrijwilligersgroepen die afspraken met boeren willen maken over bescherming en bevordering van biodiversiteit?

Antwoord:

Nee, het stimuleren van vrijwilligersgroepen doen we met andere regelingen, zoals de

begrotingssubsidie die we jaarlijks aan Landschapsbeheer Gelderland beschikbaar stellen en met de subsidieregeling landschap en biodiversiteit en burgerbetrokkenheid bij groen, natuur en landschap.

Het financieren van het beheer door vrijwilligers staat op gespannen voet met de beheervergoeding die boeren krijgen vanuit het ANLb. Het gaat dan namelijk vaak om activiteiten als het beheren van knotbomen, houtwallen e.d. Bij deze activiteiten moet worden voorkomen dat een vergoeding voor dezelfde activiteit wordt verstrekt en aan boeren en aan vrijwilligers.

Vraag 10.

Welke rol ziet GS voor de agrarische collectieven in de transitie van de landbouw richting natuurinclusieve en kringlooplandbouw

(6)

Datum

Antwoord:

De exacte rol die wij de collectieven willen en kunnen geven is thans nog niet bekend. De collectieven spelen een belangrijke rol bij de opzet van de natuurinclusieve landbouw en zullen zeker betrokken worden bij de uitvoering daarvan.

Gedeputeerde Staten van Gelderland

John Berends - Commissaris van de Koning Pieter Hilhorst - secretaris