Hoof<1t uk IX
Die
Chri~tiana<1e---
l.Geboue.
Dle 1aer~koo1 het gedurende die Jare nh d18 &f- qkeiding v&n die ho~~qkool 1 in 1019 q e 1d e
1n inqkry-
l<rlng van m1nder aq 5CO gete1, en g:>en ar.nvn l1 ende v1oer- ruimte iA Redert
190~, toe die gebou i n gebruik ge- neem iB, vo o r1ien nie. AangE"iien die g8bon on erf 44R n.an die hoe'rs koo1 to e ge,ry~ iq ,moe~ vnn c o r'lkillende ge~
bone in die dorp gecruik ge:11aBk
~·rorden di t het die or-·
wat verl1g tne drie nuwe kla g kam er q ru . ngebou
i~en t e en die e inde vnn 192 C ?cetre k kon NOrd. 2 ~·finder aq
1n jnar
later het die inqkrywlng 'n nuwe rekord van meer aq 60J
~erelk
en di e
aanv~aagvir k1aqkamerq iq qterk onder die aandag van die
ra~dg e h r ing . 3 In 1925 iq nog klaqkamerq aangehou,mnar die ruimtPvraLgqtukiq 4
~legsongeloq nadat
die leerl i n ge y a n gt.VI o o rgPpla a q iq na die hocrqkool in 1944. 5
l. Vgl. Hoofqtuk X
2. Chriqtianaqe
L~erqkoo1joornaa1,2( Oktoher 1920 3. N('ltnle van die :Rlo P- mhof . <"Je !;;koo l r aad,
Ro~kR
5. Notule van die Floo mhofqe
SkoolrnRd,Bo~k12
Ghr1qtianaAe LaerRkooljo n rncel, 2R Okt. 1943
m~r~ndael van d18 kla~kamer~ ~leg v e rlig en geventileer 'I>TOrd, 1
2.D1e akoolterrein.
Dit ~~q die onaang~nnme nlig van die 1nan8kteur~
om h9rhaaldel1k op die on&Antreklikheid van die qkool- terreln te wyR.Dit ~aq ontRier daur loq klippe en w~i- nig iq gedoen om die aantreklikheid van die Rkool qe omgewing te verhoog. 2 ~is qkool qe omgewing iq effenq
verfruai deur die ac-·.nplanting van
1n aDnttll aiArbome, ma&r die t,ra te rvoor"' 1 en1 ng he t ni :- toegP. laa t vP-rfrS.ni-
ing op groat qkaal a&ngenak word nic. 3 In 1939 het die 9kool
1n elektriese nomn gekry sn toe i~ voortgegaan
o~
1n gedeelte van die terrein te vorfra&i met graquerk&
en groentetuine. 4
3. Boeke en voorradc.
Die inqpekqiev~r~lag van 1921 het da&rop gewyR dat die qkool nog nie ~or voldo~nde voorrade be9kik rile en ln 1923 t,rao; die gehal tr.. en hoe vee lh21d 9koolboeke
qerie leosboek~ bAqki~ het en hlerdle toeatand,het die inqpekteur'l ve rklaar, ken nie langcr ged.uld t.rord n:ie .• 5 Hierdie tekorte iq q0.dert 1~25 ae.ngel'lni,_.er e-n "'\!1e ·toe ..
~tand 1~ geleidellk verheter 8odat n
1n ~ebrek aan leer-
middel~ nie die werk van die Akool geqtrem het nie.
l. Joernael van ile Chr1Rt1anage La.~r8kool.~ged. 24.10.195'?
2. Ibid, in~neks1everslag 1918, 1922 3. Ibid,ged. 2 .. 4.1~24
4. Notu1e van di8 Rlnemhofse ekoolraad, ged. n." .. l939
5 . . Joernaal van die ChriRtHtnaqe LaerAkool . , ged . • 9 .• 11 .. 19?.3
~. Ibid , ln~oek~ieverRla~ 1 Oept. 1~31
In 1~42 i~ In begin gema&k om In eie biblloteek 1n die l~we te roep en die vol~ende ja~r hat die boekery aangegroel &q 450 dele en "1leg9 t~~Te~ jLf :. r Inter h~t die h1h11oteek rnAsr as 2,000 hoeks hevat. 1 Aan~eoien die Akool n1e oor In lR s Rkamer beqklk het n1e,1"1 die boeke
teur het 1n 1944 daaroD ge~,ryq dat lee"1 vir die g;enot aan~p.moedlg en de
0g11k gekontroleer word. 2
4. Sport en 11g~aamllke o
Gedurende hlerdle tydpprk hct 11gQ:aamlike oDvoed...
ing geleidelik tot qy reg gekom. On~Ar toeAig
like; 18 rr.ee gecUng om 'n ~dqq21trofee. Avoncl.8ter 2.'<,8, "Rloem
hof en Andaluqia iq ultgenooi om aan hl rdio kompetiqie
ndesl te ncem,ma
~r gedurende die oorlogqjare moeo van
hi8~die wedtrye afgAsien word. 3
Sedert 1936 het die skool oe jEll rllkqe ~portfurikqie
In nuwe vorm aangeneem.Al die le8rlin~8 iq in v1er Huige'
I
inf-. . erleel om vir cl.is J.P. OnymRn-heker te N ~ dY1·rer.Die qport
dug word voornfgegaan ~epr weke van vo~rhereidin~ U~ ~le
. 4 ee progrctn.
Vo
nrtgaE~, nde nJet cUe 1;81e10. Hat die r")nc.er'1·
ryqo'T'I!'erhede in 1 0 38/39 ing""ltel het 5 ,1"1 voltydR8 inl'ltrukteurR in liggaam80Dvoeding in 1940 Elan~eqtel en d
ie2. JoernRal van die Ch~1Rtlanaqe Laerqkoo1,ge~ 14 Qkt,lQ44 3. Verqla~ van di~ hoof, lR Xo~.1841
4. Ibid, ged. 2
~Nov. 193R 5. Jaarver"1lag 1940, 21
hierdie
1jggaamqonvoed1ng in 1940 aen~osto1 en daar~i~ peR in hier~ie kring is d:ur die hecr M.C.Wi~~ing ~~vu1. 1 Die oefeninge h2t nie kr&gRontw1kkr1ing nio,ma~r lon1ghe1d en
1
n goeic 1igga.amqhoucUng aq doG1 ~c;qte1.He.dat dio <Jte1-
gernpport0er C.Ett hy van mening ,.,a,q dat die ~tel13el in c;y doe1 ~pqlaag het ; cie o0f9ninF~ ken d~ur a1 die kinderf, van die hoogste tot die 1aafl~tc ouder~omqgrosne,uitge-
vo?r i·rorc. en die 1e0r1inge h0t die 1e8u~:: '!:rat hiervoor
aan~rwend iR tsn valle gcni0t. 2
aang~1~~r h~t,kon elke lid van die perqon9~1 t~t drie rer1odeM per weAk aan liggaamlike onvoeding he~tee.3 Hierdie l~~ure word Redurende die somermaande aan
A~Amonderri~ en-afr1gting beqtee.
5.Natuurkennia en tuinhou.
Die h~ ··r C. J. Flam i8 in Januarie tot 1n~"lekteur
van lE,ndoouond:->r,..Jrc' ~enoem 4 e>n in 1029 1A
1n nw.re le:;r-
moe8 daarin bc:qtE,fl.n dat elke nlant ,,,at dae.rln gek,,re0.k
1~tot
1n qtudio daarvan monq 101. 5 00dert 1933 hct die hecr Blom di2 po"! van inqpekteur v&n onderr,ry<:~ in hl.qrdie
kring OP·'I;~tr8e :;n hy hft l::a.ie a<.ndag aan di"' onderwyq van natuurkenniq beqtce,In 'n omnendbrief aan nl die qk~le
2. Jaarv8rsla~ van di0 hoof van dio qkool 1942 3. Ibid,l942
4. Jaarver8lag 1925, 82
5. Jaarv~rqlag 19,0, ?0 - ?5
van qy kring hst hy da&ron gswyq ~~t l~qqc in n~tuurk~n-
niq rnet groat voorde~l tot ~rondqlag van qpreek- en op-
bo~.r:-nal b~oog C.i t prakti:->9f! kenniq van die plant~ ~.rat
aq voedeel vir men9 sn dicr C.isn. l Tot on hierdie ~ta-
DiP rat'.c_ h2t in 1028
1n kom1t8~ r:-no 0:n om
1n modsl-
word van omh0lnlnRRrnntoriaal,tlllnqlangc,tuin e reodRkap, en9. om van natuurksnni8 'n prnktifq~ onvoe~ingsinqtru
m8nt t~ m&Rk, 3 Hl~rd1P urograre 19 t~cn •n qlakkegang
uit~evorr
Rodat
di~Chri~tianaAc lasr~kool n1~ voor 1~35
e;ev.rydhe1C.
~·raarme~hi c rdlc vak a.o.n die skool tot sy
ro~kom. 5
6.Kun9vlyt.
In 191~ 1A kunAvlyt vir die e~rRt e ke~r aq !~ . . ol-
nie.Om di e vak in die nahyo to e kom8 tot AY reg te la~t
kom,
h~tale inqn-skteur van ond e rv:vq,d.i e he e r T. le
3. Notnlo van di <J
Plo~!11hOf9:!Skoolraad, Roek 9
4. Jo A rnaal van di ~ Chr19t:\..anar:;e La ~ r'1kool,l9 Aup:. 1935
I
5.
Inqne~qleverolngged. Sent. 1931
j
Roux,d~ur Om8ondhri~f No.1 van 1945 b~k2nd ~emank dat
Wolmarnn~~tad a~n~~hi~d ~ou word.rrie l~de van die nerRo-
lnde hehulpqaam W~8CJ in die onderr1g van die vak,Met die toeqt~mMing van dis in~pekteur iq re~iin~R getref cRt rnPv .He.rtl9y (E .C.) , '•'"' · t 1 n beqondere voorli<=!fde vir praktie<:J2 werk gekoeqter het,vryge9t81 word van d1~
p1igt~ van klagonCI_•.:>nry~ere
.q:;n die l:;ic_ing van kun"3vlyt op hanr no~m vir
~Pn ja;·.r. On 10 en 11 ~ei 181? hrt die orw·-niqter·r<:Jter van knngvlyt die 9kool 'be9oek en o.a.
gerap-cort "<:'r : Groot vGr1•'at~;t i n9:9 Nord van hierd1c CJkool
"
t.o.v. kungvlyt g
sko~qter.Sy h!"t aflnbeve~l dat deeglikc w erkGkemaq ongeqt0l word ~n ~~t
1n aantal hoofr1~t1ngA
"
qooq mandjie~aak,hs
werk1n~van wol ~n velle gek1eq word en die qkool mo~q dan daaron kongentre~r. 1
? . NaE.ld'l-rerk.
To0 die inApek~rie9e vn~ naaldwerk in 1919 beRoek
nELEtldl.rerk nio bo gt. I I I onc.errig ni:>. I ' ..
ragel'lpecially
II
qorry to find thlq in a
~laceaq
Chri~tiana ~~oremany of the ~irln com0 from th8 diggingg and have V8ry littlf holu at hom8.
112 Hierc.lis l~ ·· mt (~ in die oncert•'Y9 i.G geloi-
konAtElt7ler d&t 0.18 kledingRtukke l.,rat dcur cUe dogter~ van
wvqe afgcwsrk lP ; die ~nit van die kler~ het welnlgc
2. Ibid ,gec
1 •5.4, HH9
werk van die jare 1935 en 1939 vera1 wa~ hale in die gunq v&n die 1eerlinRe en onderwyRereg~e.
1924 p1fl.c::·.qg~vind het,het
1n ongunAtige toec;tRncl van die
I
alg---men~ g'"Wndheid van cUf! ls
··rling~ aan cHe lig g,... ...
bring. 2 G~durende 8Y vo1gende ~eqoek het die mAdi~qe
en qinde1ikheict ~0k1smtoon i9.Hy het dte volgendF a~n
bnv~ling~ gcdoPn :3
a. h~0dep~nnn mo~q gsnom~er word 0n 1e8rl1nge mo0A
c. di"' groat in"lkry"toring het
1n ruqke.mPr gerrgvordie;:
di:> qkoolv
<;rplc ngqt-'1 r "~on dis qkoo l in c.ie verv o lg
9. Skoolfond9,
Voor 103'? het ~is 9kool nie oar ~n gere~~de 1~~
komqte haRkik ?1r die ~ankooo van 9port~ en atlettek~
a.ppllrD.nt of om vervoer- en onthac: lui tga~ ... req te 'be9try n1e aangeqien qulke uitgaweR gewoonlik deur die deelnemer9 Relf ver~,ed moe9 word. Sedert 193? iR
1n 9koolfondR in die 1ewe geroep deur c.ie vry~·rillige bydrae van flC"n pen- nie uer week per l~~rling ~n hierdie inkomqtA het die
l. Joernael van die Chr1Rt1anage Laergkool ged. 23 Sept, 1924 2. Ibid, ged. 16.9.1924
3. Ibid, gecl. 14.4.192?
ner~onen1 in qtaat ~eqts1 om enka1e jare later 'n 16mm.
film:p:t:'oJt>ktor aan tc koop. 1
10. Rolnrent onder"Yryq.
Aanvanklik iq die vertoning van rolnrente AO ge~
dat . nadat die onderwy-
'ler'l kenni'~ geme.E · .k bet met o.ie verRki11ende , f1lmq by die voor~kou en beqluit bet hoe die filmA gebruik ~ou
'"Ord, iA die rolprsntc-> aE.n groP.pe 1eerl1nge in ~.1e ~kool-
qa.c..l V·3rt con. Cmdat cU:; ruimte beknop ttraq, kon die toe•
pa.~a in~? n1e in die Raal nie, r.~B.fl.r in die klaqkamerR ui t- gr'vo0r
t ..mrc'.. 2
tn Fele.ngrike ~:Jtap il'l gACl.oen toe cUe ':!koo1- I'IEI.al e.q kl-:'!=!kamer ingerig 11-1 en
1n do~lmatiger vf'rdon-
J':.:>ringqtcl<:~el ac:· n~,;t·r-:nd iA om c.uidelikheid ve.n die film tf! Vf'lrAeker torr•ryl din v:;rdonkerinqapparaat in
1n kort tydjie ven~dsr ken word om die 1eer11nge in ~taat te Atel om ill,~'1traqi~~:~ 0-n aa.ntekeningq te ma.e:.k. 3
In 19~2 het die 'lkool ~Y eorRte Atrokioqfilmprojek- tor in gebruik gen~8~ en kort dae.rna iq 'n begin gemaa.k om
1n eic filmoteek aan te Rkaf.Tans (?P54) b~l'lkik di~
Akool ocr on~eveer honderd strokieAfilm~.-
.d.11. Inspek~1everqlae.
19·:'0. Di t ··•aq die gr~ot~te 8kool in ~uidwe~-
opvoN1kundig8 ,.r& .e. rJ.e die inrigt 1ng geed vooru1 t~&an .Aan
Mf'.~r b0lt..n g t~ C!t;;l in hiercUe afCeling ~·an cUe qkool . qe
-··--.,.!.~---·---~---
1 . ,Jo e. rne.e.l van die Chr!.qtiane.qe La~r"kool 14 Junie 1940 2. ! ·-~"emorandum oor Rolurento:1derl•TY~ ongeRt~l deur C.1e hoof,
ge~.
17 Aug. 194J .In beqit van die hoof van die qkool 3. Ibid, l£l1c4
4. Ve rqlag van di e hoof,l953
..
... _.
~.
ge . adm 1 n i-
II
die "keel baie t~~ goed0 qal ople er11 n g~
f
oorg?p1a~q wor~,qa1 19~ inri~ting me~r aq rlin ge moet in
C1krYNs vir qt.VII,lIl
1932. Die In'lkrywing in die E ns~m
t£ ~oq~er nis,wor~ a&nh2vs~1 dat q .• 2 Vera1 in die 1aer k1a~qe word vEe1
~di e
in hierdi2 rigtlng
g8pr9qte~rt~
1935. Die inqpekteur~ h~t ~ie v ln
.i~i11uqtrc~ti8Ne ondert.rYA g etllig; 1pr:or1inge r om I n nH tuurkf',lenc18 r EtC' n to hou
bn c< le ge bru l k
t08atan~ van die veld en dler uit
~sng~punt
van die taBlonder aa1
1. Joern2.E'.1 VE' ·n c.ie Ct. ri'lti8n8. e kqi e rap...
19 2 : . 2. 11:1(1..
Inqpskqisra~mort103
3. T1:;ic. , 1nnpckqier B PDort 1932
{L • Ihic.• 1935
die bree ontwikkeling van die leerlinge
en admini- dag onderwyser
ongetwyfeld die leerlinge 90 leerlinge
neem Aangesien Afrikaans
die kom veel meer
aan die VI in ge-
leer om ñ moet gebruik seisoene, die
tweede taal stel , die uit-
: Inspeksieraport
1920
vE:n rii0 r,roorC.0c:kE1t, 1og1::.,c b.;:;h2.nd.e1inr: ve.n ~.ie tE'.2.1knnil_s k~nniq van idioom rn ~flc:icq~ qinne vnrc:~~ 0 r ~or~. 1
vi~ue1s on~crtryqprq qg w~rk ~n