TIPS, TOOLS & LINKS
Spitten in de achtertuin // #LROJ19
TIPS
Dingen die je gek vindt kunnen een aanleiding vormen voor een verhaal.Wees niet blind voor onderwerpen uit je eigen kring. Soms kan een onderwerp door een vriend of kennis worden aangedragen.
Het gesprek aangaan met collega’s of mederedacteuren is essentieel. Zij kunnen voor nieuwe inzichten zorgen of zaken onder de aandacht brengen waar je nog niet aan hebt gedacht.
Niet ieder incident is een onderzoeksverhaal. Alleen als er een maatschappelijk probleem is, of een patroon van incidenten, kan er een interessant
onderzoeksverhaal ontstaan.
Om een goed onderzoeksjournalist te worden is het vooral aan het begin nodig om in jezelf te investeren.
Het is verstandig om vooraf goede prijsafspraken te maken. Als de prijsafspraken pas na afronding van het verhaal gemaakt worden heb je als journalist geen poot om op te staan.
Kijk als beginnend journalist vooral naar subsidies. Er zijn veel fondsen die je financieel kunnen ondersteunen om een verhaal te vertellen.
Onderzoeksjournalist Daan Appels studeerde nog toen hij als onderzoeksjournalist begon. Laat je dus niet tegenhouden om een verhaal te maken omdat je nog student bent.
Kijk in je vriendenlijst op Facebook of daar mensen inzitten die je als bron kan gebruiken. Wanneer je niemand kan vinden, zoeken dan bij vrienden van vrienden.
Veel Facebookgroepen zijn bedoeld voor mensen met een bepaalde interesse of mensen die in een bepaalde stad of een bepaald gebied wonen. Zo’n Facebookgroep kan dus een goede uitvalsbasis van een onderzoek naar je doelgroep zijn. Ook spontane berichten in een Facebookgroep kunnen een basis voor een verhaal zijn.
Voor het zoeken van een bron kan je LinkedIn gebruiken. Hier kan je experts vinden of mensen die bij een bepaald bedrijf werken.
Contact opnemen met mensen via Facebook Messenger kan prima. Op deze manier zullen mensen vaker hun verhaal willen vertellen, omdat ze het gevoel hebben dat ze veilig zijn.
Als je ergens niet bekend bent, praat dan vooral veel met mensen. Zo sprak onderzoeksjournalist Stephen Friedrichs voor zijn verhaal voor De Gelderlander met vijftig mensen in de wijk Neerbosch-Oost: zowel bewoners thuis als mensen op straat. Hij sprak daarnaast ook met buurtcoaches en wijkagenten.
Probeer bronnen met een open vizier te benaderen en niet met vragen meteen in een richting te sturen. Sta open voor alle verhalen en niet alleen voor het verhaal dat jij graag wil maken.
Als meerdere bronnen onafhankelijk van elkaar iets zeggen, kun je ervanuit gaan dat iets waar is.
Je moet niet enkel constateren wat er mis is met een bepaald onderwerp, maar het onderwerp ook duiden. Probeer achter de reden te komen waarom iets slecht gaat.
Onderzoeksjournalist Daan Appels sprak voor zijn verhaal voor De Gelderlander met zo’n 38 bronnen. Dat bleken er na afloop veel te veel te zijn. Te veel bronnen spreken kost extra tijd, maar levert geen extra geld op. Dat is iets wat je in je achterhoofd moet houden.
Het laatste moment in je onderzoek is het zwaarst, maar juist dan moet je doorzetten.
Bij een onderzoek leiden meerdere wegen naar Rome. Onderwerpen kunnen op verschillende manieren onderzocht worden en je eerste insteek hoeft niet altijd leidend te zijn.
Hoor en wederhoor plegen is volgens onderzoeksjournalistiek Daan Appels erg vervelend, maar wel noodzakelijk.
Vermijd stemverheffing. Houd controle over je eigen emoties en laat je niet verleiden om meer informatie los te laten dan je aanvankelijk van plan was.
Bronnen kunnen tot andere bronnen leiden. Onderzoeksjournalist Daan Appels had voor zijn verhaal voor De Gelderlander aanvankelijk twee bronnen, maar die twee bronnen verwezen hem uiteindelijk door naar andere bronnen. Zo leverden twee mensen ineens twaalf andere mensen op die iets over het onderwerp te vertellen hadden.
Onderzoeksjournalist Daan Appels plaatste voor zijn verhaal voor De Gelderlander een bericht op de Facebookpagina van De Gelderlander om reacties te vergaren en om aan bronnen te komen.
Probeer je beste ideeën meteen bij de persoon met invloed binnen een bepaald medium te pitchen.
Als je ergens mee bezig bent, kun je in de loop van het onderzoek al over het onderwerp publiceren. Je hoeft daar niet mee tot het einde te wachten. Zo laat je ook het publiek aan je binden. Een onderwerp waarover drie verhalen zijn geschreven wordt door mensen niet onthouden. Een onderwerp waarover vijftig verhalen zijn geschreven wel.
Ervaren journalisten vinden het vaak leuk om vragen te krijgen van jonge journalisten over hoe ze iets het beste kunnen aanpakken en vertellen er graag over. Zij bepalen uiteindelijk ook hoe prominent je verhaal bij een bepaald medium wordt.
Met een beetje creativiteit kun je ver komen. Medewerkers van 1Twente
Enschede Henk ten Harkel en Flip van Willigen dachten aanvankelijk dat er over de waterhuishouding in Enschede weinig te vertellen was, maar door op verschillende manieren naar verhalen te zoeken bleek er nog veel informatie naar boven te komen.
Als je iemand anoniem filmt, zorg er dan voor dat deze persoon geen dingen zegt die naar hem of haar te herleiden zijn en dat deze persoon geen voor zijn of haar omgeving herkenbare kleding draagt.
Om onderzoek te doen kun je op Twitter de hashtags #osint en #digitalsherlocks gebruiken. Die hashtags zorgen ervoor dat willekeurige burgers die graag
onderzoek doen je kunnen helpen met je onderzoek.
De informatie die je op een foto ziet kun je soms gewoon letterlijk intypen op Google. Dat kan tot interessante resultaten leiden.
Trainen van personeel is ongelofelijk belangrijk.
Als je meerdere verhalen maakt over een onderwerp dan kun je er een serie van maken. In een serie kun je op een meer verhalende manier een bepaald onderwerp aankaarten.
Als de publicatie van je verhaal dichterbij komt gaan andere journalisten en eindredacteuren zich er meer mee bemoeien. Soms geven ze verschillende adviezen. Dat kan vervelend zijn, maar probeer alle tips die je krijgt op waarde te schatten.
Besef wat de gevolgen van je verhaal zouden kunnen zijn. Een kritisch verhaal over een horecazaak kan bijvoorbeeld werknemers in de horeca in het nauw drijven.
Meteen na publicatie van zijn verhaal in De Gelderlander heeft
onderzoeksjournalist Daan Appels zijn bronnen gebeld om te vragen hoe het verhaal is gevallen en om uit te leggen dat het vooral geen persoonlijke aanval is, maar dat hij de vooral de misstanden probeerde bloot te leggen.
Blijf contact houden met je bronnen, want je kunt ze – zeker voor regionale stukken – in de toekomst wellicht goed gebruiken voor een ander verhaal. Als je belangrijke regionale bronnen in een kwaad daglicht stelt kan het zijn dat ze niet meer met je willen praten.
Leg alle nieuwe journalistieke processen of methodes die je ontwikkelt vast.
Anderen kunnen daarvan leren.
TOOLS & LINKS
Yandex
Russische zoekmachine waarop, wegens Europese wetgeving, breder op zaken gezocht kan worden dan op Google. Ook beschikbaar in een Engelse versie.
Flightradar24
Website waarop vliegroutes van een heleboel vliegtuigen over de hele wereld live gevolgd kunnen worden.
Insta Downloader
Website waarop Instagramfoto’s en zelfs hele Instagramprofielen gedownload kunnen worden om beeld van een hogere kwaliteit in bezit te krijgen.
Datum van een Instagram-bericht
Website waarop uitleg wordt gegeven over hoe je de precieze datum en het precieze tijdstip van een Instagram-bericht kan achterhalen.
Panoramafoto van een video
Website waarop uitleg wordt gegeven over hoe je van de frames van één filmpje een afbeelding kunt maken die in een soepel afbeelding alle informatie uit dat filmpje weergeeft.
Handig zoeken op Twitter
Als je voor je op Twitter begint te zoeken het woord ‘from:’ intypt, krijg je alle tweets van één persoon te zien. Als je daarachter nog eens een woord intypt, krijg je alle tweets van één persoon met dat woord erin te zien.
