1
10w_ De Ontslaping van de Heilige Moeder Gods en altijd Maagd Maria 15 Augustus
icoon 1 : De Ontslaping van Moeder Gods 15 augustus. De icoon is van de bekende Griekse iconenschilders: «Pachomeoi».
Troparion Toon 1
Bij uw baren zijt gij Maagd gebleven,
En ná uw ontslapen hebt gij de wereld niet achtergelaten, o Moeder Gods.
Gij zijt opgegaan tot het Leven, o Moeder des Levens, En door uw gebeden redt gij onze zielen van de dood.
Kondakion Toon 2
De Moeder Gods, die onvermoeibaar onze voorspraak is, en onze onwankelbare hoop door haar bescherming, werd door graf noch dood vastgehouden.
Want als de Moeder des Levens, is zij naar het Leven overgebracht, door Hem, die haar maagdelijke schoot bewoond heeft.
2
De lezing uit het Heilige Evangelie van het Hoogfeest:
Luc 10:38-42; 11:27-28 - 38Op hun tocht kwam Hij in een dorp, waar een vrouw die Marta heette, Hem in haar woning ontving. 39Ze had een zuster, Maria, die gezeten aan de voeten van de Heer, luisterde naar zijn woorden. 40Marta werd in beslag genomen door de drukte van het bedienen, maar ze kwam er een ogenblik bij staan en zei: 'Heer, laat het U onverschillig, dat mijn zuster mij alleen laat bedienen?
Zeg haar dan dat ze mij moet helpen.' 41De Heer gaf haar ten antwoord: 'Marta, Marta, wat maak je je bezorgd en druk over veel dingen. 42Slechts een ding is nodig.
Maria heeft het beste deel gekozen, en het zal haar niet ontnomen worden. 27Terwijl Hij zo aan het spreken was, verhief een vrouw uit de menigte haar stem en riep Hem toe: Gelukkig de schoot die U gedragen heeft en de borsten die U hebben gevoed. 28Maar Hij sprak: Veeleer gelukkig die naar het woord van God luisteren en het onderhouden.
Thema’s:
a) De verwezenlijking van de verrijzenis;
b) Het belang van Maria, Moeder Gods en Moeder van de Kerk;
c) De dood als “in slaap vallen”, ontslaping;
1.Wat wordt er gevierd en wat is de betekenis van dit feest?
Dit is het laatste hoogfeest van het kerkelijk jaar. Op dit feest wordt de Ontslaping van de Moeder Gods herdacht en haar lichamelijke opname in de Hemel. Dit wordt jaarlijks gevierd op 15 augustus. Dit feest valt tijdens de grote vasten, maar omdat dit een belangrijke feestdag is, is de consumptie van vis wel toegelaten. Dit geldt trouwens ook voor Palmzondag. De Grieken vieren ook hun nationale feestdag op die dag. In het Oosten werd dit feest reeds vanaf de zesde eeuw op die datum gevierd.
De Aartsengel Gabriël kondigde aan Maria aan, dat zij een kind zou baren zonder “een man te kennen”. Maria was inderdaad 15 of 16 jaar toen ze deze boodschap kreeg en hoewel ze al met Jozef was verloofd, wat in die tijd en in die cultuur overigens zeer gebruikelijk was, waren ze nog niet gehuwd. Dit betekent dus dat Maria als Maagd Jezus verwachtte. De maagdelijkheid van Maria is bijzonder belangrijk in de orthodoxe traditie. Maria, die het Leven draagt, heeft het Leven in Haar ontvangen door de Komst van de Heilige Geest (of de Schenker van het Leven) in Haar. Als dit onmogelijk of enigszins vreemd klinkt, bedenk dan even dat voor de Almachtige God alles mogelijk is. Dit betekent ook dat Jezus als mens op aarde is gekomen zonder evenwel Zijn Goddelijkheid te verliezen. Hij was als mens de Zoon van God.
Om Zijn goddelijk Plan te doen slagen, had God de hulp en de participatie van een mens nodig. Maria was voorbestemd om deze mens te worden (zie «de geboorte van Maria»). De participatie was vrijwillig omdat God niet tussen ons kan zijn als wij dit niet willen en hiervoor niet openstaan. Jezus is dus geboren uit de Heilige Maagd Maria en de Heilige Geest, naar het Evangelie en naar de Geloofsbelijdenis.
3 2.Wat betekent “Ontslaping”?
Wij noemen dit niet de dood, maar de ontslaping in de dood, omdat God ons doet opstaan. Het Griekse woord hiervoor is Koimisis (grieks = Κοιµισις), wat letterlijk betekent: «in de dood in slaap vallen». Het woord «kerkhof» is hiervan afgeleid. Wij herdenken de dood, de verrijzenis en de verheerlijking van Maria. Dit feest is uit apokriefe Evnageliën (Transitus Mariae cap. 6 – 17) in het licht gekomen.
3.Waar waren de Apostelen tijdens dit feest?
De Apostelen, die ondertussen over de wereld de Blijde Boodschap verkondigden, waren op wonderbaarlijke wijze door de lucht naar haar rustplaats teruggevoerd. Na haar dood begroeven de apostelen Maria op bevel van de Heer in het laagvlakte Josafat in een nieuw graf. Elk van de Apostelen was aanwezig, behalve Thomas. Toen ook hij aankwam, was Maria al begraven. Hij overtuigde de anderen om het graf te openen en tot hun grote verbazing was het graf leeg. Dit is het ultieme voorteken van de verrijzenis van de gelovigen die op ons wacht op de dag van de terugkomst van Jezus.
Maria neemt al deel aan het eeuwige leven in het paradijs, dat voorbereid en beloofd is aan hen, die het woord van God horen en het bewaren» (Lk. 11- 28). Er bestaan geen Bijbelse of historische bronnen over deze feiten.
4.Waarom spreekt de lezing uit het Heilige Evangelie niet over de Ontslaping / overlijden van de Moeder Gods?
Bij alle feesten van de Moeder Gods wordt deze Evangelielezing gehouden, behalve op het Hoogfeest van de Ontmoeting des heren in de Tempel en op het Hoogfeest van de Blijde Boodschap van de Aartsengel aan de Moeder Gods.
5.Ligt hierin een diepere betekenis?
Inderdaad, hierin ligt een diepere betekenis. Martha en Maria in deze lezing zijn de zusters van Lazarus, die de Heer op de zaterdag vóór Palmzondag uit de doden opwekte. De Maria, die hier wordt genoemd is niet de Moeder Gods, maar zij wordt hier als voorbeeld gesteld voor de H. Moeder Gods en dus ook voor elke gelovige.Immers, de H. Moeder Gods luisterde ook altijd naar haar Zoon Jezus Christus.
6.Wat is de kern van de Evangelielezing?
De kern van de Evangelielezing is, dat men met het luisteren naar Christus de allerbeste keuze maakt.Dat wil zeggen: luisteren naar het Woord van God én er naar handelen. Maar ook bewust de tijd hiervoor nemen om er naar te luisteren. Dat is wat Maria deed, maar óók de Heilige Moeder Gods bij uitstek:
Luc 2:19 - 19Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en overwoog ze bij zichzelf.
7.Maar zegt de Heer Jezus Christus in de lezing iets over Zijn Moeder, de H. Moeder Gods Maria?
4 De wil van God boven alles
Luc 11:27 - Terwijl Hij zo aan het spreken was, verhief een vrouw uit de menigte haar stem en riep Hem toe: 'Gelukkig de schoot die U gedragen heeft en de borsten die U hebben gevoed.' 28Maar Hij sprak: 'Veeleer gelukkig die naar het woord van God luisteren en het onderhouden.
Ja, in de Griekse grondtekst staat er geschreven: Zeker (jazeker), gelukkig (zalig) die naar het woord van God luisteren en het onderhouden. Dit zeker is een krachtige bevestiging van de uitroep van de vrouw: Gelukkig de schoot die U gedragen heeft en de borsten die U hebben gevoed.
8.Wat wil dit zeggen?
De Heer Jezus Christus bevestigt hierbij, dat zijn Moeder zéker ofwel natúúrlijk zalig- gelukkig is te noemen, omdat zij Zijn moeder is. Anderzijds noemt Hij de mensen zalig- gelukkig, die naar Zijn woorden luisteren en ernaar handelen. In de H. Moeder Gods hebben we een voorbeeld, zij deed immers niets anders dan naar haar Zoon luisteren en Zijn wil ten uitvoer brengen.
9.Is er een voorbeeld hiervan in de Bijbel te vinden?
Jazeker, dat vieren we op het Hoogfeest van de Verkondiging van de Blijde Boodschap aan de H. Moeder Gods op 25 Maart. Door de H. Aartsengel Gabriël ontvangt zij de Blijde Boodschap – ofwel het Woord van God, dat zij uitverkoren is om de Moeder van God te worden. Nederig aanvaard zij dit Woord van God en zegt: (Lukas 1: 38) - “ 38…..'Zie de dienstmaagd des Heren; mij geschiede naar uw woord.' …”
De Heilige Moeder Gods Maria zegt dus: “ja” en geeft haar toestemming aan God, om de moeder te worden van God: Jezus Christus.Zij maakt een bewuste keuze, ze zet haar eigen wil opzij en kiest voor de wil van God. Hetgeen betekent, dat ze in haar hele leven, de gehele moederlijke en zorgende taak voor haar Zoon Jezus Christus ( God, Die in háár, mens is geworden) geheel op zich neemt. Hiermee volbrengt zij het Woord van God !
10. Waar vinden we het verhaal van het Overlijden van Moeder Gods?
Dit verhaal staat niet in de Bijbel, maar dit kunnen we vinden in een Grieks document, hetgeen toegeschreven wordt aan Apostel Johannes de Theoloog. De tekst is niet ouder dan de 4e eeuw. Kennelijk hebben er vroegere geschriften bestaan, die gekopieerd zijn. 1 Ook vinden we de tekst terug in het Apocriefe boek: Het Proto- evangelie volgens Jacobus uit de 6e eeuw. In dit boek staat meer beschreven over het leven van de H. Moeder Gods, alsook haar ontslapen wordt hierin verhaald in het hoofdstuk: “Transitus Mariae”. ( De Overgang van Maria)2.
1 Panagiotis Christou , Griekse patrologie, periode van vervolging, vol. 2, uitgegeven door Kyromanos, Thessaloniki, 2005 p.673.
2 https://archive.org/details/apocryphasyriac00goog
5 Een korte samenvatting:
Kort vóór het moment van haar overlijden keerden de Leerlingen van onze Heer Jezus Christus, die over de hele wereld predikten (op wonderbare wijze) naar Jeruzalem terug, om afscheid te kunnen nemen van de H. Moeder Gods. Zij worden door de Heilige Geest weggenomen van hun plaats waar zij verbleven en overgebracht naar het huis van de Moeder Gods.
11.Komen wij dit “wegnemen/wegvoeren of wegrukken” door de Heilige Geest elders tegen in de Bijbel?
Ja, we vinden het in de Handelingen van de Apostelen. Nadat Filippus de Ethiopische kamerling (eunuch) had gedoopt, werd hij weggevoerd door de Heilige Geest.
Handelingen 8:39-40 - “……..39Toen zij in het water gekomen waren, rukte de Geest des Heren Filippus weg; de eunuch zag hem niet meer en zette vol blijdschap zijn reis voort. 40Filippus echter werd aangetroffen in Azotus. Daar trok hij rond en predikte de Blijde Boodschap in alle steden totdat hij in Caeserea kwam. “ (lees het hele hoofdstuk Handelingen 8: 1-39)
Behalve de apostel Thomas, waren alle Apostelen aanwezig bij de H. Moeder Gods , alsook de apostel Paulus samen met Dionysios de Areopagiet (Bisschop) en Titus (Apostel uit de 70). Op het moment van haar overlijden daalde de Heer Jezus Christus zélf neer en droeg haar ziel naar het Hemels Paradijs.
12.Maar hoe weten we, dat de H. Moeder Gods óók met haar lichaam opgenomen is in de Hemel?
Na haar overlijden werd het lichaam van de H. Moeder Gods in een plechtige stoet naar haar graf overgebracht. Het graf bevindt zich nabij de hof van Getsemane. Toen de apostel Thomas drie dagen na haar overlijden arriveerde en haar lichaam wilde zien, bleek het graf leeg te zijn. De apostelen vonden alleen haar lijkkleed in het graf.
Men geloofde dat ook haar lichaam was opgenomen in de Hemel. De lichamelijke opneming (in de Hemel) van de H. Moeder Gods werd bevestigd door de boodschap van de Aartsengel Gabriël en later door haar verschijning aan de apostelen. De Apostel Thomas die haar opgang naar de Hemel zag, ontving haar gordel.
13.Wat leert ons het Ontslapen van Moeder Gods?
Zoals het gebruikelijk is in de Orthodoxe Kerk en bij de Hoogfeesten staat de Heer Jezus Christus altijd in het middelpunt. Wanneer de H. Moeder Gods Maria overlijdt neemt Hij haar ziel in ontvangst en voert haar naar de Hemel.
• Het sterven, op zich, wordt haar niet bespaard.
• In haar doodsnood had zij de behoefte aan de voorbede en troost van haar broeders in het geloof.
• De H. Moeder Gods heeft het bederf van de dood niet gekend.
6
13.Heeft Jezus Christus de dood door Zijn dood overwonnen?
Jazeker, maar dat wil niet zeggen dat de dood voor de gelovige zomaar is opgeheven en uit de werkelijkheidservaring is verdwenen. (allerdagelijkste werkelijkheid) De dood is iets dat hoort bij de menselijke natuur.
14.Is de dood een definitief situatie voor de mens?
Nee, de dood heeft niet meer het laatste woord, maar deze is voor God Die heerst over het leven en de dood, een middel geworden tot verheerlijking. Hiervan getuigt het lijden en sterven en Verrijzenis van de Heer Jezus Christus Zélf en de Ontslaping van de H. Moeder Gods.
15.Heeft de Moeder Gods de verheerlijking dus al ontvangen?
Ja, de verheerlijking van de Rechtvaardigen (zij die Naar Gods Woord willen luisteren en uitvoeren) heeft de H. Moeder Gods reeds ontvangen. Het lege graf impliceert, dat zij mét haar ziel én haar lichaam ten Hemel is opgenomen en deel heeft aan de Hemelse vreugde.
De Gordel3 van Al heilige Maagd Maria4
16.Maar hoe zit het dan met de gelovigen en met alle mensen?
De gelovigen en alle mensen moeten wachten tot de Algemene Verrijzenis op de Dag van het Oordeel.
Mat 25: 31 – 32 - 31Wanneer de Mensenzoon komt in zijn heerlijkheid en vergezeld van alle engelen, dan zal Hij plaatsnemen op zijn troon van glorie. 32Alle volken zullen voor Hem bijeengebracht worden en Hij zal ze in twee groepen scheiden, zoals de herder een scheiding maakt tussen schapen en bokken…….”
Dan zal de Heer Jezus Christus rechtspreken over alle volkeren en ieder zijn toekomende loon (heerlijkheid) toebedelen. De Rechtvaardigen, zij die naar het Woord van God hebben geluisterd en er naar gehandeld hebben, zullen ná het Oordeel de verheerlijking van de Heer Jezus Christus ontvangen:
Mat 25: 34 - 34Dan zal de Koning tot die aan zijn rechterhand zeggen: Kom, gezegenden van mijn Vader, en ontvang het Rijk dat voor u gereed is vanaf de grondvesting der wereld.
17.Hoe viert de Orthodoxe Kerk het Hoogfeest van de Ontslaping van Moeder Gods?
3https://nl.wikipedia.org/wiki/Gordel_van_Maria
4 https://marriott-aurora.ru/en/oformlenie/svyatyni-afona-sekrety-poyasa-presvyatoi- bogorodicy-poyas-presvyatoi-bogorodicy/
7
Vanaf 1 Augustus tot en met 15 Augustus is er een strikte vastentijd ter voorbereiding op het Hoogfeest. Hierbij onthoudt men zich van vlees, vis, zuivelproducten olie en wijn zoals in de Grote Vastentijd. Op het Hoogfeest van de H. Gedaanteverandering van de Heer op 6 Augustus is vis, olie en wijn toegestaan. Gedurende deze tijd wordt er in deze periode in de Griekse kloosters en in sommige parochiekerken, tijdens de completen ( Apodipnon, ἀπόδειπνον/ Повечерие Poversjterië), speciaal de Grote Troost canon gebeden tot de Heilige Moeder Gods.5 In de Avonddienst (Vigilie:
vespers en metten samen) op de voorafgaande avond van het Hoogfeest wordt er ook een epitafios van de H. Moeder Gods in een processie naar het midden van de kerk gedragen om vervolgens vereerd te worden. Deze epitafios is een grote ikoon of een geborduurd kleed waarop de H. Moeder Gods als overledene staat afgebeeld. De dienst doet denken aan de begrafenisdienst van de Heer Jezus Christus op de Grote Vrijdag.
5 De Grote Troostcanon ofwel de Paraklitikos bestaat uit twee psalmen en de canon. Deze is vergelijkbaar met de dienst van het Moleben in de Slavische Traditie.
