Oproep: reageer vóór 17e op werkagenda kwaliteit jeugd

(1)

Toelichting bij vragenlijst t.b.v. werkagenda Professionalisering

Achtergrond: veranderingen in het jeugddomein

Sinds 1 januari 2015 is de Jeugdwet van kracht. De rol van professionals in de jeugdhulp verandert hierdoor. Er wordt van professionals verwacht dat zij aansluiten bij de

behoefte en wens van de jeugdige en zijn omgeving en daarbij samenwerkt met

(informele) partners. Hiertoe krijgt de professional een grotere professionele ruimte en meer verantwoordelijkheid. Niet de (zorg)structuren, maar de vraag en de zorgbehoefte van de jeugdige staat centraal. Deze omslag in de manier van werken is cruciaal om de transformatie in het jeugddomein te laten slagen.

Werkagenda Professionalisering

Branche- en cliëntorganisaties, beroepsverenigingen gemeenten en onderwijs) gaan de komende jaren gezamenlijk aan de slag met professionalisering en kwaliteitsbevordering van de beroepskracht. Daarvoor wordt een gezamenlijke Werkagenda Professionalisering opgesteld.

Doel van de werkagenda is om de kwaliteit van de professional in het jeugddomein verder te versterken. In de werkagenda worden thema’s opgenomen die de partners in het brede jeugddomein samen gaan oppakken. Zij bouwen daarbij voort op alle

ontwikkelingen in het veld en verbinden wat er al is, zodat partners van elkaar kunnen leren. De werkagenda is daarmee een samenwerkingsagenda om de professionalisering van de beroepskracht in het jeugddomein te stimuleren.

Het fundament: de gemeenschappelijke basis

De gemeenschappelijke basis vormt het fundament van de werkagenda. De doelen van de Jeugdwet en de vereiste transformatie verwachten van iedere professional die jeugdhulp verleent, dat hij professioneel handelt. Ongeacht de branche,

opleidingsniveau, achtergrond of verantwoordelijkheid en ongeacht welke jeugdige hij ondersteunt of helpt: iedere professional handelt vanuit een gemeenschappelijke basis.

De gemeenschappelijke basis bestaat uit de volgende elementen (uitgewerkt in het Kwaliteitskader):

 Cliëntgericht werken. De wensen en behoeften van jeugdigen en ouders zijn het uitgangspunt.

 Signaleren. De professionals zijn alert op signalen die kunnen duiden op (meervoudige) problemen, stoornissen of beperkingen bij jeugdigen of ouders.

 Veiligheid bevorderen. De professionals hebben oog voor de veiligheid van de jeugdige.

 Werken vanuit een integrale blik. Breder kijken, meer zien.

 Samenwerken. De professionals stemmen af met andere professionals en (vrijwilligers)netwerken met aanvullende expertise.

 Leven lang leren en reflecteren. Vergroting van professionele autonomie en vermindering van regeldruk staan centraal. ¹

1

(2)

In de werkagenda wordt opgenomen wat de betrokken partners gaan doen om ervoor te zorgen dat hun professionals nog beter in staat kunnen worden gesteld om de

gemeenschappelijke basis in praktijk te brengen en hun professionele kwaliteit verder te vergroten. Hiertoe worden in de werkagenda de gezamenlijke prioriteiten opgenomen.

Naast de gemeenschappelijke basis maakt de werkagenda ook ruimte voor andere professionaliseringsthema’s, zoals:

 Leren, reflecteren en ontwikkelen: bij- en nascholing; reflectie, leren op de werkplek;

ontwikkeling professionele standaarden als richtlijnontwikkeling

 Beroepsontwikkeling: o.a. beroepsethisch handelen; beroepstrots en zelfbewustzijn;

handelen volgens vakinhoudelijke standaarden; evidence based handelen;

 Professionele autonomie: Ontwikkeling stevige professionals (zelfstandigheid, moed, lef, beslissingen nemen, autonomie, verantwoordelijk, geen handelingsverlegenheid);

innovatief vermogen van de professional; nieuwe verhoudingen met cliënten en hun systeem

Over deze vragenlijst

Professionalisering is niet nieuw en in het veld lopen al veel initiatieven. Vaak is dit binnen een bepaalde sector, op de schaal van een organisatie of bijvoorbeeld in het kader van scholing. We vinden het belangrijk hier een goed beeld van te krijgen, zodat de werkagenda hier op kan aansluiten, op kan doorbouwen en aanvullend is.

Met de vragenlijst willen we uw input ophalen voor de werkagenda.

We vragen u, vanuit uw eigen achtergrond en verantwoordelijkheid, om aan te geven:

 Wat goed gaat en wat minder goed gaat ten aanzien van de gemeenschappelijke basis en de drie andere professionaliseringsthema’s;

 Over welke goed lopende initiatieven u enthousiast bent en waarvan anderen kunnen leren

 Wat witte vlekken zijn die volgens u een plek verdienen in de werkagenda

 En met welke partijen dit volgens u opgepakt moet worden.

Mocht u vragen hebben dan kunt u terecht bij degene waarvan u de vragenlijst heeft gekregen of bij Marianne Molenaar (m.molenaar@aef.nl).

Hartelijk dank voor uw bijdrage!

Programmateam Professionalisering Jeugdhulp

Zie voor een uitgebreide beschrijving van deze gemeenschappelijke basis de bijlage van dit document

2

(3)

Vragenlijst Inventarisatie t.b.v. werkagenda professionalisering

Naam invuller: Datum:

Organisatie: Vanuit branche-/beroeps-/onderwijs-organ.:

1 Bouwsteen ‘Gemeenschappelijke basis’

1.

1²

Cliëntgericht werken professionals nemen de wensen en behoeften van jeugdigen en ouders als uitgangspunt van de hulpverlening.

Hoe waardeer je de competenties³ van (aankomende) professionals in jouw achterban⁴ op het thema cliëntgericht werken? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

Wat gebeurt er binnen jouw achterban ter versterking van deze competenties?

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. activiteiten en instrumenten om deze competenties te versterken?

Waar ben je trots op / welke good practices wil je delen?

1.2 Signaleren de professionals zijn alert op signalen die kunnen duiden op (meervoudige) problemen, stoornissen of beperkingen bij jeugdigen of ouders

Hoe waardeer je de competenties van (aankomende) professionals in jouw achterban op het thema signaleren? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

2

Bron pictogrammen: www.sclera.be 3

Competenties hebben betrekking op vaardigheden, talenten, inzicht en kennis 4

Met achterban wordt bedoeld: (aankomende) professionals in de branche, beroepsgroep, onderwijsorganisatie

(4)

1.3 Veiligheid bevorderen professionals hebben oog voor de veiligheid van de jeugdige

Hoe waardeer je de competenties van (aankomende) professionals in jouw achterban op het thema veiligheid bevorderen? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

1.4 Integraal werken de professionals kijken breder en zien meer

Hoe waardeer je de competenties van (aankomende) professionals in jouw achterban op het thema integraal werken? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering Wat gebeurt er binnen jouw achterban ter versterking van deze competenties?

(5)

1.5 Samenwerken de professionals stemmen af met andere professionals en (vrijwilligers)netwerken met aanvullende expertise

Hoe waardeer je de competenties van (aankomende) professionals in jouw achterban op het thema samenwerken? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je

waardering.

Namen en contactgegevens van interessante gesprekspartners en organisaties i.v.m. (elementen van de) gemeenschappelijke basis Relevante documenten die gerelateerd zijn aan (elementen van de) gemeenschappelijke basis

2 Bouwsteen ‘leren en ontwikkelen’ de professionals houden hun kennis en kunde op peil en vergroten hun professionele autonomie

2.1 Bij- en nascholing

Hoe waardeer je de stand van zaken binnen jouw achterban op het thema bij- en nascholing? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

Welke ontwikkelingen binnen jouw achterban op dit thema zijn relevant?

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. bij- en nascholing?

(6)

2.2 Reflectie (werkbegeleiding, supervisie, intervisie) en andere vormen van leren op de werkplek

Hoe waardeer je de stand van zaken binnen jouw achterban op het thema reflectie / leren op de werkplek? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. reflectie / leren op de werkplek?

Namen en contactgegevens van interessante gesprekspartners en organisaties i.v.m. de bouwsteen ‘leren en ontwikkelen’

Relevante documenten die gerelateerd zijn aan de bouwsteen ‘leren en ontwikkelen’

3 Bouwsteen ‘Beroepsontwikkeling’

3.1 Beroepsethisch handelen

Hoe waardeer je de stand van zaken binnen jouw achterban op het thema

beroepsethisch handelen? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. beroepsethisch handelen?

3.2 Beroepstrots en zelfbewustzijn

Hoe waardeer je de beroepstrots en het zelfbewustzijn van (aankomende) professionals binnen jouw achterban? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering

(7)

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. dit thema ? Waar ben je trots op / welke good practices wil je delen?

3.3 Handelen volgens vakinhoudelijke standaarden / evidence based handelen

Hoe waardeer je het handelen volgens vakinhoudelijke standaarden / evidence based handelen van (aankomende) professionals binnen jouw achterban? (cijfer van 1 tot 10).

Geef een toelichting op je waardering

Wat zijn je wensen / welke witte vlekken zie je m.b.t. dit thema?

Namen en contactgegevens van interessante gesprekspartners en organisaties i.v.m. de bouwsteen ‘beroepsontwikkeling’

Relevante documenten die gerelateerd zijn aan de bouwsteen

‘beroepsontwikkeling’

4 Bouwsteen ‘professionele autonomie’

4.1 Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van professionals / ruimte om te beslissen

Hoe waardeer je de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid / ruimte om te beslissen van (aankomende) professionals binnen jouw achterban? (cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering

(8)

4.2 Innovatief vermogen van professionals

Hoe waardeer je het innovatief vermogen van professionals binnen jouw achterban?

(cijfer van 1 tot 10). Geef een toelichting op je waardering.

Welke ontwikkelingen binnen jouw achterban zijn relevant?

4.3 Nieuw verhoudingen met cliënten en hun systemen

Hoe waardeer je de stand van zaken binnen jouw achterban op het thema nieuwe verhoudingen met cliënten en hun systemen? (cijfer van 1 tot 10).

Geef een toelichting op je waardering

Welke ontwikkelingen binnen jouw achterban zijn relevant?

Namen en contactgegevens van interessante

gesprekspartners en organisaties i.v.m. de bouwsteen

‘professionele autonomie’

Relevante documenten die gerelateerd zijn aan de bouwsteen

‘professionele autonomie’

Slotvraag

Wat is volgens jou de top 5 van thema’s die prioriteit moeten hebben voor de werkagenda?

Geef een toelichting op deze prioritering

(9)

(10)

Bijlage: Uitwerking Gemeenschappelijke basis professionals

Zie ook het Kwaliteitskader Jeugd Cliëntgericht werken

De professionals gaan uit van de wensen en behoeften van jeugdigen en ouders. Ze gaan met hen in gesprek over wat ze willen, wat ze zelf kunnen en welke hulp en ondersteuning aanvullend nodig is voor de jeugdige om zich verder te kunnen

ontwikkelen tot een volwaardige burger die (straks) kan participeren in de samenleving.

Professionals versterken ouders in hun rol als opvoeder, ondersteunen of behandelen hen en werken samen met de sociale omgeving.

Essentieel daarbij is dat de professional voldoende deskundigheid heeft en competenties kan inzetten om passende hulp en ondersteuning te kunnen bieden. Indien de

professional niet de benodigde kennis of vaardigheden bezit, schakelt hij altijd een collega in met de noodzakelijke expertise, zodat eventuele inzet van een hulp- en ondersteuningsaanbod aansluit op wat de jeugdige nodig heeft. Er wordt passende ondersteuning, hulp en zorg geboden.

Signaleren

Professionals zijn alert op signalen die kunnen duiden op (meervoudige) problemen, stoornissen of beperkingen bij jeugdige of ouders. In overleg met de betrokkenen kunnen zij (de deskundigheid van) andere professionals betrekken. De bespreking van de signalen met de jeugdige draagt bij aan een gezamenlijk gefundeerde beslissing over de inzet van passende hulp en ondersteuning.

Versterken eigen kracht en zelfregie

Professionals sluiten aan bij en versterken de eigen kracht en zelfregie van jeugdigen, ouders en hun omgeving. Ze bevragen hun mogelijkheden en de mogelijkheden van hun sociale netwerk en zetten deze in. Ze weten wanneer ze moeten loslaten en afstand nemen. Ze kunnen ook de grenzen van de eigen mogelijkheden en kracht van de jeugdige, het gezin en het netwerk inschatten. Professionals sluiten aan bij de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van de jeugdige.

Veiligheid bevorderen

Professionals hebben oog voor de veiligheid van de jeugdige (zowel fysiek, psychisch als sociaal), zijn alert op signalen die de veiligheid bedreigen en kunnen deze in lijn met de meldcode van de organisatie waarbij ze werken bespreekbaar maken met ouders en jeugdige. Zo nodig winnen ze advies in van het AMHK in alvorens ze acties ondernemen die bijdragen aan het vergroten van de veiligheid of andere professionals inschakelen.

Werken vanuit een integrale blik: breder kijken, meer zien

Professionals hebben een integrale blik, waarbij ze oog hebben voor het functioneren van jeugdigen en ouders in de verschillende leefgebieden en de invloed die hier vanuit gaat. Hierbij dragen ze bij aan een integrale afweging, zowel bij de analyse van de vraag als bij de mogelijke oplossingen.

Samenwerken

(11)

Professionals stemmen, in dialoog met ouders en jeugdigen, af met andere professionals en (vrijwilligers)netwerken met aanvullende expertise.

Ze benutten deze expertise en activeren ouders en jeugdigen dit te doen, zodat ze optimale hulp en ondersteuning krijgen. Professionals herkennen en erkennen hierin hun eigen grenzen en elkaars vakmanschap.

Leven lang leren en reflecteren

Bij de vormgeving aan hun (deels nieuwe) taken krijgen professionals ruimte om op basis van hun expertise professionele afwegingen te maken. Vergroting van

professionele autonomie en vermindering van regeldruk staan centraal. Daarbij moeten professionals voldoen aan de voorschriften die volgen uit de (Jeugd)wet zoals

zelfbeschikkingsrecht van de jeugdige, bejegening, vertrouwelijkheid en privacy.

Ook is het van belang dat ze evidence based⁵ werken. Dit vraagt om een continue investering in hun vakmanschap, zowel vanuit de organisaties als door professionals zelf. Leven lang leren is het devies. Hiermee kunnen professionals hun kennis en kunde op peil houden en hun competenties die het werken in de nieuwe context van de professionals vraagt verder ontwikkelen. Dit vraagt een lerende en reflecterende houding van alle professionals. Doel is de kwaliteit van het professioneel handelen hiermee te bevorderen.

5

Evidence based werken gaat uit van het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor en samen met cliënten. Het gaat hierbij om beslissingen op basis van:

- het best beschikbare bewijs

- de kennis en ervaring van de professional - de waarde(n) en voorkeur van de individuele cliënt.