Bijlagen Bijlage 2 Oorzaken afvalstromen

(1)

Grondstoffen: • Cellulose • Granulaat • Synthetische vezels • Kymene Hulpstoffen: • Diverse chemicaliën • Kokers • Machine onderdelen (filters, zeef, entanglestrips) • Water Leverancier(s) cellulose Leverancier(s) granulaat Leverancier(s) vezels Afdeling “Nabewerking” + leverancier(s) kokers Leverancier(s) diverse chemicaliën Leverancier(s) onderdelen Leverancier(s) Kymene Leverancier(s) water

Afdeling Jetje

Halffabrikaat: • Moederrol doek Archiefmateriaal: • Stukken doek Afval: • Moederrol afval

• Snij afval (snippers)

• Pulp (na waterzuivering)

• Droge stukken doek (spunlace) • Kokers + papier (cellulose) • Plastic (verpakking) • Bigbags • Spinneret afval • Machine onderdelen • Vezels doceerbaan • Divers restafval • Houten pallets • IJzeren strips (verpakking) • Kunststof pallets • Lege chemicaliëntanks • Vuil- / spoelwater (waterzuivering) • Waterdamp Retourmateriaal: • Kunststof pallets • Lege chemicaliëntanks Afdeling Converting Archief

Container snijafval (reifel) Container/bak Pulp Container droge doek / spunlace

Container papier en karton

Container ijzer Container plastic afval Container restafval Voorraad hout(en pallets)

Leverancier vezels Voorraad kunststof pallets Voorraad lege tanks Riool

Afvalbedrijf De Vries Opslag afval moederrollen

Milieu

Leverancier chemicaliën

(2)

Bijlage 2 Oorzaken afvalstromen

In deze bijlage zijn per afvalstroom de oorzaken gecategoriseerd in kaart gebracht. Voor zowel de fysieke als de administratieve afvalstromen zijn de oorzaken weergegeven.

Fysieke afvalstromen:

Moederrol afval:

Hoofdcategorie: Oorzaak:

Opstarten machine; het is onmogelijk om vanuit het niets in één keer doek te produceren. De machine en de dosering van de grondstoffen moet op gang gebracht worden en zodra de juiste instellingen bereikt zijn, kan gestart worden met het opwikkelen van een nieuwe moederrol (halffabrikaat).

Machine / Proces

Machinestoring; wanneer een bewerking van de machine of een dosering van een grondstof uitvalt, wordt er onjuiste doek geproduceerd.

Materiaal / Grondstof Afvalstroom niet geschikt voor hergebruik in proces.

Productovergang; het is onmogelijk om van het ene op het andere moment over te gaan op een andere productkwaliteit

Besturing / Werkwijze

Kleine machineschoonmaak tijdens het draaien, waardoor tijdelijk onjuiste kwaliteit doek wordt geproduceerd.

Snij afval (snippers):

Machine / Proces Eigenschap machine; Breedte moederrol exact vastgesteld t.b.v. afdeling “Nabewerking”; De werkbreedte van de machine kan, binnen bepaalde marges, variabel ingesteld worden. Omdat de zijkanten van de doek nooit kwalitatief goed en recht zijn, wordt de doek breder geproduceerd om vervolgens voor het opwikkelen op de juiste breedte te worden afgesneden.

Materiaal / Grondstof Afvalstroom niet geschikt voor hergebruik in proces.

Besturing / Werkwijze Onvoldoende nauwkeurig afstellen werkbreedte machine waardoor de doek te breed op de baan komt en de af te snijden stukken breder dan noodzakelijk worden.

Pulp:

Machine / Proces Eigenschap machine; om de doek sterker te maken wordt met hoge druk water op de doek gespoten. Hierdoor worden cellulosedeeltjes uit de doek gespoten en in met het opgevangen proceswater afgevoerd naar de waterzuiveringsinstallatie. Het vieze water, wat na de waterzuivering overblijft, wordt gecentrifugeerd, waardoor de pulp-/cellulosedeeltjes er uit gefilterd worden. De gecentrifugeerde pulp, welke niet in het proces hergebruikt kan worden, verdwijnt vervolgens in een container.

Materiaal / Grondstof Afvalstroom niet geschikt voor hergebruik in proces. Besturing / Werkwijze

Droge stukken doek:

Machine / Proces Kleine machinestoring; proces draait door maar er wordt tijdelijk foutieve doek geproduceerd.

Materiaal / Grondstof Afvalstroom niet geschikt voor hergebruik in proces

(3)

Spinneret afval:

Eigenschap machine; het onderdeel van de machine dat de eigen vezels maakt, moet granulaatkorrels tot boven de 200 graden Celsius verwarmen. Het is hierdoor niet mogelijk deze machine even snel aan of uit te zetten.

Machine / Proces

Machinestoring; spinnen van de vezels gaat tijdens een storing gewoon door met een lage dosering. De vezels komen dan niet op baan, maar worden in een bigbag geblazen.

Materiaal / Grondstof Afvalstroom niet geschikt voor hergebruik in proces

Besturing / Werkwijze Productovergang; opstarten/opwarmen en stopzetten/afkoelen is een geleidelijk proces. De vezels komen dan niet op baan, maar worden in een bigbag geblazen.

Geknoeide vezels:

Machine / Proces Eigenschap machine; de spijkerband waarmee de vezels op de weegband worden gebracht heeft een dusdanig ruwe structuur dat vooral de korte (6mm) vezels van de band vallen en vervolgens slechts gedeeltelijk terug in het proces komen.

Materiaal / Grondstof Diversiteit grondstoffen; niet alle producten bevatten dezelfde grondstoffen. Daarnaast kunnen geknoeide vezels niet hergebruikt worden i.v.m. stof/vuil. Knoeien van vezels tijdens het legen van bigbags/zakken.

Productovergang; wanneer een productovergang plaatsvindt van een gekleurd (blauw/grijs) product naar een wit product, moet de doceerbaan schoongemaakt worden.

Verpakkingsmateriaal:

Machine / Proces

Weinig hergebruik/retour; Slechts een klein gedeelte van de verpakkingsmaterialen is voorzien van statiegeld en gaat retour naar de leverancier, mede omdat een aantal belangrijke leveranciers ver weg zijn gelegen en het hergebruik gezien de transportkosten niet interessant is.

Materiaal / Grondstof

Weinig bulk; Slechts 1 grondstof kan in bulk worden aangeleverd. Besturing / Werkwijze

Restafval:

Machine / Proces Slijtage onderdelen; de strips met gaatjes waar met hoge druk water doorheen wordt gespoten om de doek te knopen (entanglen) zijn na 50 dagen dusdanig versleten dat ze vervangen moeten worden, omdat anders de kwaliteit van de doek onacceptabel wordt. Diverse filters kunnen een aantal maal worden hergebruikt waarna ze moeten worden vervangen. De zeven waarop de doek door de machine wordt getransporteerd, kunnen door slijtage aan vervanging toe zijn.

Materiaal / Grondstof Natte stukken doek; Natte stukken doek, grondstofresten welke tijdens storingen, schoonmaak vrijkomen en als restafval verwijderd worden.

Besturing / Werkwijze Zeef; door bedieningsfouten of onoplettendheid kunnen machineonderdelen zoals een zeef verloren gaan.

(4)

Water:

Spoel-/proceswater; water wat tijdens het proces verbruikt wordt en tijdens het schoonmaken van de machine vrijkomt, wordt niet opgevangen en verdwijnt in het riool.

Vuil water na zuivering; Vuil water wat na de waterzuivering gecentrifugeerd wordt en weggaat in het riool.

Machine / Proces

Eigenschap machine; doek wordt gedroogd, waardoor het water verdampt. Deze waterdamp wordt niet opgevangen, maar verdwijnt rechtstreeks de open lucht in.

Materiaal / Grondstof Besturing / Werkwijze

Administratieve afvalstromen:

Doek met te hoog gramsgewicht (g/m²):

Machine / Proces Materiaal / Grondstof

Grote marges kwaliteitcontrole; Te grote marges waarbinnen de specificaties (waaronder het gramsgewicht) van de doek zich mogen bevinden.

Bediening; Doek wordt zwaarder geproduceerd, omdat het proces dan mooier loopt, of omdat de doek er dan mooier uitziet.

Instructies; Druk om op gramsgewicht of zelfs onder gramsgewicht te produceren is laag.

Kokers waar de doek omheen gewikkeld wordt:

Machine / Proces Materiaal / Grondstof

Besturing / Werkwijze Onjuiste werkwijze; Het gewicht van de koker waar de doek omheen gewikkeld is, wordt niet afgetrokken van het gewogen gewicht. Dit heeft als gevolg dat er meer kilo’s halffabrikaat geregistreerd worden dan werkelijk het geval is. Het is niet duidelijk of dit door alle operators structureel gebeurt.

Moederrollen met onjuiste kwaliteit/niet bruikbare doek:

Machine / Proces Versleten onderdelen; messen waarmee de doek op maat wordt gesneden zijn stomp / ten einde.

Materiaal / Grondstof

Onjuiste machine-instellingen; Messen staan niet goed ingesteld, waardoor het het stukje doek niet goed wordt afgesneden.

Procesbeheersing; Proces is niet goed onder controle, wat leidt tot gebreken in de kwaliteit.

(5)

Bijlage 3 Analyse besparingsmogelijkheden afvalstromen

In deze bijlage wordt van de afvalstromen snijafval, moederrollen afval, spinneret afval, pulp, een te hoog gramsgewicht en water een analyse gegeven van de

besparingsmogelijkheden.

Snijafval (snippers)

De randjes welke van de doek worden afgesneden voordat de doek wordt opgewikkeld, zijn per kant ± 1,5-3,5 cm breed. Omdat van alle producten/halffabrikaten de randjes worden afgesneden, geldt dat de omvang en de kosten van deze afvalstroom evenredig stijgen of dalen met de omvang van de productie. De oorzaak van deze afvalstroom komt voort uit het feit dat de doek niet kaarsrecht over machine loopt, de doek schommelt wat. Daarnaast zijn de zijkanten van de doek niet van de gewenste kwaliteit en is het noodzakelijk dat deze onjuiste kantjes worden afgesneden. De mogelijkheid om deze afvalstroom te enigszins te reduceren is aanwezig, maar is risicovol en niet eenvoudig. Door het verkleinen van de werkbreedte hoeft er minder doek te worden afgesneden. Hierbij ontstaat een grotere kans op foutproductie, omdat bij het verminderen van de werkbreedte van de machine, de marge (breedte van de af te snijden randjes) ook minder wordt. Tevens kan vastgesteld worden dat de sprits (onderdeel dat de werkbreedte van de machine bepaald) lastig en onnauwkeurig ingesteld kan worden.

Moederrollen afval

Deze afvalstroom is het gevolg van productovergangen en vooral van de storingsgevoeligheid van de machine. Voor de productovergangen geldt dat langere runs tot minder productovergangen leiden. Daarnaast geldt dat een overgang naar een product met (bijna) dezelfde grondstoffen als het eerste product een snellere overgang met minder afval oplevert. De hoge storingsgevoeligheid heeft als gevolg dat gedurende een bepaalde tijd er onjuiste doek wordt geproduceerd. Daarnaast moet na een stop (als gevolg van een storing) de machine opnieuw opgestart worden. Door de complexiteit en onvoorspelbaarheid van de machine is het erg lastig om de storingsgevoeligheid van de machine te verlagen.

Spinneret afval

Deze afvalstroom is tevens het gevolg van de storingsgevoeligheid van de machine. Wanneer de machine minder vaak in storing valt, zal deze stroom significant afnemen. Daarnaast is de duur van de storingen van grote invloed op deze afvalstroom, wanneer een storing sneller kan worden verholpen, zal de omvang van de het spinneret afval ook afnemen.

Pulp

Deze afvalstroom is het gevolg van de entangle bewerking die op de doek wordt uitgevoerd. Deze bewerking is nodig om de gewenste eigenschappen in de doek aan te brengen. Doordat de uitgespoelde cellulose/pulp dusdanig veel van structuur veranderd, kan het niet in het proces hergebruikt worden. Mogelijkheden om deze afvalstroom te reduceren, kunnen onderzocht worden in bijvoorbeeld andere type zeven (welke bijv.

(6)

minder pulp/cellulose doorlaten), andere kwaliteit cellulose (welke minder snel wordt uitgespoeld) of andere drukverhoudingen bij de entangle bewerkingen.

Te hoog gramsgewicht (administratief afval)

Deze afvalstroom kan relatief eenvoudig gereduceerd worden, door het proces beter te gaan beheersen en sturen. Door structureel te sturen en daarin de operators ook te sturen, op het gewenste gramsgewicht of zelfs daaronder, kan deze afvalstroom helemaal voorkomen worden.

Water

Ondanks de relatief lage hoeveelheid kosten, gaat er veel water verloren op afdeling “Jetje”. Dit betreft spoelwater, afgeschept water van de waterzuiveringsinstallatie en water in de vorm van waterdamp. Wanneer het water opgevangen wordt en kan worden teruggebracht naar de waterzuiveringsinstallatie kan het water opnieuw gebruikt worden voor het productieproces op afdeling “Jetje”. Daarnaast geldt dat het vervuilde water (spoelwater “Jetje”) nu rechtstreeks in het riool verdwijnt wat tevens tot boetes/aanslagen voor vervuild water leidt (Vervuilingkosten). Tot slot kan gesteld worden dat elke kuub water die verloren gaat ook weer uit de grond of uit de waterleiding moet worden gehaald, wat naast de hoeveelheid kosten ook tot een grotere last op het milieu / de natuur leidt.

(7)

Bijlage 4 Beschrijving steekproef

Inleiding

Deze bijlage geeft een beschrijving van de steekproef welke is gedaan tijdens het onderzoek. Eerst wordt het doel van de steekproef beschreven, waarna de aanpak en de daarbij genomen besluiten worden toegelicht.

Doel steekproef

De steekproef is uitgevoerd met twee doelstellingen, te weten:

• Inzicht verkrijgen in de huidige situatie (juni 2006) omtrent het oververbruik en de opbouw/samenstelling van het oververbruik. In stap 3 van het onderzoek wordt het oververbruik van 2005 onderzocht en verklaard, maar mede door de onzekere situatie in 2005 en de vele aannames/schattingen die daarvoor zijn gemaakt, was er behoefte aan recentere data/informatie omtrent het oververbruik.

• Het achterhalen van de werkelijke verhouding van grondstoffen in het geproduceerde product (onderzoeksstap 4). Omdat deze informatie niet kon worden verkregen door de geproduceerde doek te onderzoeken of in delen te ontleden, is een steekproef uitgevoerd.

Aanpak en inhoud steekproef

Om de genoemde doelen te bereiken, is eerst de benodigde data, welke t.b.v. de doelstellingen moest worden verkregen, geïnventariseerd. Vervolgens is vastgesteld hoe deze data verkregen moest worden.

Benodigde data

Voor stap 3 van het onderzoek was de volgende data nodig:

• Omvang van de geproduceerde hoeveelheid halffabrikaat, uitgedrukt in droge stof.

• Omvang van de netto gebruikte hoeveelheid grondstoffen, uitgedrukt in droge stof.

• Omvang van zes afvalstromen, uitgedrukt in droge stof. De zes afvalstromen zijn: moederrollen afval, pulp, spinneret afval, snijafval, stukken doek en geknoeide vezels.

• Schatting van het percentage retourstroom t.o.v. het totaal.

Met deze data kon een overzicht (zie tabel 7.2) worden samengesteld, waaruit het oververbruik en de opbouw van het oververbruik kon worden herleid.

Voor stap 4 van het onderzoek was dezelfde data nodig als voor stap 3, aangevuld met:

• Verhouding van de grondstoffen in de zes genoemde afvalstromen.

Met deze data kon een schema (zie tabel 8.3) worden ontwikkeld, waarmee de werkelijke verhouding van grondstoffen in de geproduceerde doek kon worden vastgesteld.

(8)

Inhoud steekproef

Om de benodigde data voor de steekproef in kaart te brengen, is deels gebruik gemaakt van de huidige registratiedocumenten. Daarnaast zijn voor de steekproef de volgende activiteiten verricht:

• Afvalstroom moederrollen afval: alle moederrollen afval wegen en registreren.

• Afvalstroom stukken doek: elke volle bak wegen en registreren.

• Afvalstroom spinneret afval: elke zak spinneret afval wegen en registreren

• Afvalstroom pulp: omvang gedurende een aantal tijdsduren (à 3-6 uur) wegen en registreren. Gezien de hoeveelheid werk, was het niet mogelijke alle pulp, die tijdens de run is vrijgekomen, te wegen.

• Afvalstroom geknoeide vezels: apart opvangen, wegen en registreren.

• Vaststellen netto gewicht van de bak en/of waarin de afvalstroom wordt gewogen.

• Afvalstroom snij afval (snippers): op diverse momenten breedte snipper t.o.v. moederrol meten en vaststellen.

• Vochtpercentage vaststellen(van halffabrikaten, grondstoffen en afvalstromen): monsters nemen, wegen, drogen en droog wegen.

• Registreren begin en eindtijd van de run

• Vaststellen van de hoeveelheid grondstoffen die bij het begin en op het einde van de run op de doseerbanen liggen.

Keuze productieruns

Voor de steekproef is gekozen om twee verschillende (lange) productieruns van begin tot eind te volgen. Dit betrof een productierun (± 58 ton) van artikelnummer 52030 en een productierun (± 66 ton) van artikelnummer 53010. Deze keuze is gemaakt om de meest juiste data te verkrijgen. De juistheid van data is gebaseerd op een aantal factoren (Bots, Van Heck e.a., 1999), op basis waarvan de genomen keuze kan worden toegelicht:

• Betrouwbaarheid; de betrouwbaarheid van een steekproef kan enerzijds behaald worden uit het aantal metingen en anderzijds uit de duur van de meting. Vooral wegens de gewijzigde werksituatie en taken van de machineoperator is gekozen om twee lange runs te volgen. Daarnaast geldt dat de invloeden van machinestoringen minder groot zijn op lange dan op korte runs, even de fouten/vergissingen in de registratie van de gebruikte hoeveelheid grondstoffen.

• Nauwkeurigheid; Omdat het opstarten en het afsluiten (of overgaan) een van de oorzaken van afvalvorming is, is bewust gekozen de runs vanaf het begin tot het eind te volgen. Daarnaast is voor lange runs gekozen om de invloeden van meet- en registratiefouten uit te vlakken.

• Relevantie; De keuze voor de twee producten waarvan een productierun is gevolgd, komt voort uit het feit dat de gekozen producten twee hoofdproducten zijn. Hierdoor is het voor het bedrijf ook interessant om praktische resultaten te ontvangen welke zijn gebaseerd op de hoofdproducten. Daarnaast worden hoofdproducten met gemiddeld langere runs geproduceerd dan de andere producten. Tot slot geldt dat wegens beperkte beschikbare tijd niet meer runs (eventueel ook van andere producten) zijn gevolgd.