Die O.B. Jaargang 1, no.33

Geregistreez 111<D d1e B .P.K. u ·n .rl uusolaa.

Op die

reguit

-pad

1.yk jy

DEUR

g

i

ster no

~

ee

rgi

ster

.

EERSTE JAARGANG.

Kan

Republiek

Verkiesung

'Die

vVOE

-sDAG

,

24

JUNJ

E

1942.

Deur

Verkry

'

n

Algemene

Word?

Geskiedenis Bewys die T eendeel

(Oeur Prof. J. A. Wiid.)

Di~ .,,·~rpoliti~kte'' Afrikaner ~n ~y pany-pers beweer ''andag daL die poli~ieke p:nty die alleenreg het om in taaLkundige aangeleen L-hedc nnmen die \·olk te praat, en daL uic poli-tiekc party die enigsie organi nsie i~ wa~ die Republiek kan ,·erkr.'·· ,\angesien aile politieke

partye, onder die .Btitse slel·~l. ,-nn ~temme en die stembus afhanklik is, word vcrdcr bcweer dat 'n dergelik~ republiek all~en lang~ e\'Olu io

-n ore kon~titu,ion~le wee. d.w.s. deur middel

\'fill J ie stem bus, be"·erk~tell ig kan word.

Aile republikeinsgesinde Afrikaners word der-halwe op erg ondemokratiese wyse gelas om hulle onder die ~eiding van die demokratiese politieke party te skaar en om hul stemme ten gunste van die party uit te bring. lndien Afri· kaners aan hierdie bevel nie gehoor gee nie, word sanksics op hulle toegepas. Op hierdie ondemokra tie.s·evol usioner·lwnsti tusionele ma· nier wil 'n demokraties·parlementere party die grootste revolusie wat hierdie land al 'ooit ge-sien het, teweegbring, nl. die Republiek \•an Suid·Afrilta.

Partyregering en die Evolusionere Weg. lJierdie sogt>naamde rcpttblikeinse program

,·an 'n huidi~e politieke party is CI!:LCr niks

andcrs n \'Oik~beurog en uitbuiting ,·an die volkscntimen~ nic. Dit is vreemd aan die hele wese van ons stelsel van partyregering dat hy hom aan iets revolusioners, soos die uitroeping van 'n republiel<, sal waag. Alle<:>n on,·eranL -"·oordelike. oppo~il-.iepanye ~al ·oicts doC'H. Die bestc bcwys vir hierdie stelling word clenr die

geskiedeuis nn die B:ritse parlemenLarismc self gelcwer. IIie~·die stelscl, wnan·an ons buidige swatkundige organi asie so 'n gei.rouo nabooL -sing is, het sedert sy ontstaan uit die Engels·e revolusies van die 17de ·eeu, sander uitsondering die evolusionere wcg gevolg. Jlocwel ]31-i i Lanjc

langs hierdie weg \'an , we :,omehow muddle

through", soos die Brit diL grnag uitdr,uk, vee]

ber<.'ik hct. is daar nog altyd 'n he~e boel nasio· nate vraagstukke waaraan regeringspartye, uit die aarci van hul wese, hulle nooit gewaag hct nie. 'l'erwvl Brit~e parlem<.'ntarismC' en sy ,.muddling throngh" gedurendc die veilige en voorstlOC'dige ] 9do ecu sol1Clt'r aiLe grool govaar hekoslig kon word, heL J3riL!anje en die J~m­

paaier in die 20ste teu voor nasionnle en

inLer-nasionalc vraag wkke Lc st:\an gckom \\iH nic

]anger dour parlcmcn~nrisme en evolusio nie,

mnar siC'gs dcnr rcvolnsic en deur revolusioncrc

midd(']~ opgelos kan word. Partyregering se Onmag.

DiL is egtcr onnodig om rcgcringsonm~g 111 die g('skiedcnis van die BriLse parlemcnlarisme 10 gann sock. , 'uid-.Afrika self, met sy reg e-ringstclscl wat in oorsprong. wcse en fun ksione-:ring JJriLs is, lower oorvloedigo be\\'ySc van die

magtelooshcid ,·an panyrcgcring. Dit het reeds spreekwoordelik geword dat politie!tc partye op di·e vooraand van parlementere verldesings veel ltan teloof maar weinig l1an uitvoer sodra hulle e·ers eenmaal aan die bewind kom. Geen wonder dat Suid-Afrika vandag oorlaai is met onopge· ioste vraagstukke soos di-e Armeblanltelt wessie, die Naturelle· en lndiervraagstukke, om slegs 'n paar te noem. :\lcL :d ons g:rootdoencry is

on~ vadC'rland ,·andag 'n lund \\':lt aan die dode-lik,tc knmkhcdc 1~·. krankheclc w:u nie hn~cr

dour verdo\\'ingsmidclcls C'n selfs 11ic deur

kastCI'-oli(' gcnees kan word niC', maar aileen dour 'n

snykumli~e op('ra ·ic \'C'rW\'d('r knn \\'OI'cl. Hit• r-<li<' snydoktt r kan 11ic 'n politieke party onder

die huidig~ IJritse llC'deling \\'e<'s 11ic.

J~n tog: is diL juis 'n poli~ickc parLy, en tlit

nogal 'n steeds mecr en meer .,afskilfcrcndc''

party, "·at ntndag die ambisiensc repnblikein~c

program uithang. Hoe verklaar 'n mens dit dat 'n politicke party, wat dcur ve.rkeercle leidin<; en vcorligting nie eers in staat is om eenheid onder eie republil~einsgesinde getedere te bewaar nie, dit aandurf om Suid-Afrika in 'n republic!t om te skep? fs diL 'rr poliliekc pan~· wat in die jongste t~·d LoL 'n magtelose opposisieparLytjic - sleg een \'nn \'Crskcie oppm,isie-grocpe teen

die ::;mms-rcgering- gcdaal hot, crns me~ die Hepnbliek ~

Republiek word nie deur die Stcmbus verkry nie.

Die enigst~ dociLr~ffcncle wapen van 'n poli-t iekc pany onder die llriLse stclscl is die stcm -ims by gclcenlhcid van parlcmenUlrc ,·erkiesing~.

J3chaal 'n politieke pany 'n duidclike . tcmbu

s-oorwinning by 'n :tlgcmcne \'Orkiesing, dan kom hy in 'n magsposisic. Bchaal 'n rcpublik

eins-g:c~indc, politicke pany du 'n stembus-oorwrn

-ning, dan kom hy in 'n mag posisi(' om 'n r cpn-bliek ui~ te l'OCp. rn die prakt~·k sal eli~ cgter

nie bO maklik ga~m nic. Virccrs hang dit in die

huiclig omslandigllcdc af van die Tegcring van clio land wanneor 'n algemcnc vcrkiesing gchou

sal "onl. In die geval van Suid·Afrika sal dit dus afhang van die Empaaiergesinde Smuts-regering. Oit l<an dan ook met sekerhcid aan· gencem word dat die Rcgering 'n verlt:esing sal uitskryf op 'n tydstip wat vir hom en sy beleid die gunstigste is en vir die repubtikeinsgesinde

party natUllrlik die ongunstigste is.

Verder snl clio l'O]lltblikcinsgesindo paf'ly sy 1 epu blikei nsc program I'(JOr die \'erl<icsing d n ide· lik en onomwondc nan die kicscrs moet ,·ool'le. Onder hrridige om Landighcdc en as die gemcng· de bevolldng van Suid·Afrika in aannHlrking ge· neem word, knn die uilspraak vnlf die kwsers maar aiJecn t~n die Rcpublick gaan. Onder teenswoordige omstandighcde sal van die vier provinsies waarskynlil< aileen die Oranje Vry·

...

.

.

O

p

die

1.-ronlwl-pad

kyk

jy

OOR

giste

r no

e

e

rgister

.

No.

32

.

staat 'n beslissing ten gunste van die Republick

gee.

Dil kan dus aangcncem word daL die stembns onder l111idige omslandighedc nic vi1· ons die RepubliC'k al bring nic. Self~ 'n ,·olkslcmming, wat by hierdic behprcking nic tui~hoon nic, kan

buite rekening gclaaL word, nange ·ien die hui -dige ~muts-rcgering, onder Ln.ns bestaandc om -slnndighcd ·, nie daan·an gcbrnik sal maak nie. \'olkstcmmings IS origens onbckend m ons

i:13U·anasineric.

Republiek ~.an aileen op Revolusionere Wee verl<ry word.

Js dit dan onmoontlik \'ir . 'nid-Afrika om n r('pnblit'k tc word? Xee:, sckcrlik nie! Die ge -skiedcni:; lewcr ,·olop bewyso "an kolonies en ondcrgcskiklc gcwesLe wa~ rcpubli kc go,,·ord hct, ,·an kolonies wat die bande met die mocder -land I'Nhreck hct. Daar is b., .. die groo~ nan -tal ::"\oord- en Suid-Amerikaan~c republiekc wat

ni~ 13ritse, 8pnansc en Podugcse kolonics ont-staan het. Daar is in, 'uid-Al'rik:t die \'OOrbeeld

\'311 'l'rans,·anl nCt die Ecrst(' \-ryhcid-;oorlog.

In al hierdie gevalle is die onafhanklikheid egter nie deur die stembus verkry nie. Kolonies word nie l'l'puhlieke op e'·olnsioncro w:o·se nic maar

op J·e,·olusioncre 11 ce en dcu r r'C\'Oiusioncre mid-del». Die bande met die moedcrland word gc -woonlik ,·erbreck ":mnecr die kolonic 'n bcpaal -dc peil ,·an r:yphci<l en !nondighcid bercik het en

hom slPrk genocg ge,·oel onr die moederland se

,·oogdyskap uf tc »kud. Gewoonlil< gaan die kolonie tot hierdie stap oor wanneer die moeder·

( \' crvolg op bls. :2)

TWEE

V

IR KW

A

U

TE

IT

EN TE

V

R

ED

EN-H

E

I

D D

IE

G

O

E

D

ROOP

S

TE

WYNE: Fonkelwyn Lewenswyn Vermouth Hanekraai-Cocktail Likeurwyn Jeripigo, Rooi

Jeripigo, Wit

Soet Muskadel

Port

W.0rcester Hock Pontak

Spesiale Sjerrie Sjerrie BRANDEWYNE: Schoemanello Ekstra Spesiaal F.C. 5/ -3/6 2/6 3/6 2 /-1/3 1/3 1/2 1/2 1/1 1/1 lld. 10d. 5/9 5/6 5/ -JENEWER 6/ -LIKEURS: Ker.sie-Brandewyn 5/-Anys-Brandewyn

5/-Gemmer -Brandcwyn

5/

-Lemoen

5

/

-3/6 2/6 3 /-1/8 1/1 1/1 1/ -1 /-lld. 11d. lOci. 9d.

5/-4/9 4/3 5/ 4/3 4/3 4/3 8/6 6 /-6/ -5/6 5/6 5 /-5 /-4/6 4/ 26/6 25 /-24/

I

24/- I 24/

-I

24 /-Brandewyn

5/

-Peperment-Likeur 5 /-Van der Hum

5/

-4/3 4/3 4/3 24 /-24/:..

I

24/

-

1

JENEWER LIKEURS: Lemoen Jenewer

6

/

-Suurlemo en-Jenewer

6

/

-Voc~ by 5/- vJr lcao;sJc Pn

5

/

-5 /-bottl'b, en J:!/6 ~·ir

vaat.iic wat. YCrguctJ sal wortl by t(•rugsentling". On!~~ Jewer tlr:.ullc in ons inhoau•rs soJanl<" OU!-1 voorrade van

fnhouers hrt, eu a.Uc£>nlilc Ofl voonnUlrdc dat die lnhoucrs binne scsti:::- dac aan ous tcru:,:- bcsor.1:

word. \Vccns bottcl slcaarstc kan ons allccnlil'

in ons clc Uottels, libsiC.'i dranJc verJ)al,, w:tar sullu"

drnnlt 'n minJnmm prys van £ 1·15-0 IJcloop. lntllcn

.(;'OC<.llwper J~issi('S vcrlang word moct u u cie

ln-IJoucrs aan ons ~tuur.

Word verkoop in 12-bottcl-kissies of 5-gclltngvaatjics

oc groter. U klssic van 12 bottels ka·n \Vyn, Bran

-dewyn, Jcnevcr, Lil<eur, Vermouth en Hanf'kraat

bevat. Terme: K.1\L U., plus treinJ;eld na sylync

K.U. A., plus lrei.akommissic. v. O.S. ou DTSHOORN.

BESTEL VAN

JUR

GE

N

S §C

R-IO

lE

MAN

l

P

OSBUS 142,

OUDTSH

OORN.

1

I

fl"'="---

A

- -

-

-

- - - =

BElLE U GELD

waar dit

van

5

%

r

ente kan verdien

.

R

aadpleeg

dadelik

u

EIE VOLKStlAN(<

§

1P'

(Q)

(0

R BOND KAS

REP JERK

Poshus 8289

.

Johann

e

s

b

urg.

Takke

oor die hele Unie

.

l

a

Ondersteun

ons Adve

r't

eerders

!,;

a

n

die R

e

pnbli.ck dem

·

A!g

em

e

n

e

\

'

erkiesing ve

r

lu·y wot·d

'

?

( \" en·olg van bli>. I)

land self met ander moondhede in oorlog gewik

-ke! is of magteloos is om die ~~oloniale bandc te

handhaaf. As di·e moederstaat 'n oorlog verloor, word sy selfstandige kolonies

of

onafhanklik of

hulle word deur die oorwinnaar ingelyf. .Dit

hang natuurli_k baie af ,·an die ~oon nln kolo

-nie.

Die lerse Vrystaat.

Som~ word die rcr~e \'ry.<taat dcur panypol

i-tici hicr tc Iande aan repub!ikeinse Afrikaners ,·oorgehou a~ · n na ,·olgingsw:ta rd ige ,·oorbeeiJ

,·an hol' die Repnbliek op kotbLitusionele wy:,e ,·crkr.'· kan \\'Ord. 'n Ongclukkiger voorheeld is moeilik dl'nkbaar. Die lerse Vrystaat beskik oor 'n homogene bevolking, i•!ts wat in Suid-Afrika natuurtik glad nie bestaan nie. Verder t1et die terse Vrystaat sy huidige status nie aan

'n algemene vcrkiesing te danke nie maar aan onkonstitusionle maa treiHs. Die I c rse Y rysl <ta ~ is origem. ook ma:\r slcgs in naam 'n Rcpu bl ick.

'n Decl n n lerland i, nog :1lcyrl ·n erg lojalc Britse kolonie \\at heftig l l'Cll aar1~luiLin[! by die lp!·,c \'ry$L<\:ll gekant is l'll waL ·n dreigenrle genl:lr ,·ir Suid-lcrlanrl ,·orm. Dat Suid-]erland in di<' huirli~c oorlog tH'ULranl is. lH'w~·s niks nit·.

Ook Suid-Afrilla kon neutraal gcbly hei. D;\t

'n ,·&rsicndl· [cr:--t· regC'ring Y!'OP~l~·di~ van s:'-·

,.:-;imonstown~" onLslae gcraak ht't, bt'wys po!i-tiek(• \'Nllltf en nib, rm·er niP. Nee, die Rcp•.l

-bliclt van Sllid-Afrika wil mellr as 'n terse Vry

-staat wees.

r it. dil Hiles i., dit rJnidcJik tlat Onr]t>rgcskikte gP\\'l'stc· -...oos koloni<'s en dornininrn;-.. nie clt.•ur midrl··l \'lUI die '>it'mbu~ tot ~oewc·r'\,i!l onafhank -like n•publiekt> Llll ont\\·ikkel nit•. Dit i-< tll'r-hahn· 11ic die evolusionere trH\llr rlie ro\'olusio -ner..- wcg wat ge,·olg moel "·orrl indien :-;uitl-Afrika of r\nstra!ie die bestaancle Brilse bande wil vt'rbreck. En wat mee.r is, hierdie revol

u-sionere we.g word nie net bewandel deur die

moederland en die lwlonie nie, maar 'n vre.emde moondheid of moondhede is ook wet teenwoor -dig. Ho heL Frankryk b.''· seggenskap gehad

DI

E

O.B.,~·\~OENSDAG,

2

4

JUNIE 1942

_

.

toe diP onafhanklikhcid ,·an die Amerilmanse kolonics dcur lt;ngcland erken moe,; word en Hl'iLwnje hcL ook aandeel gchad in die vrywor

-ding ,·;~n die f.lpaansc kolonies in Suid-Amorika. Dit kan dus aangeneem word dat die komende Republiek van Suid·Afrika 'n aangeleentheid sal

wees waaroor nie aileen Brittanje en Suid-A frilta nie, maar ook die Spilmagte sal moet bes!is ind1·en die Geallieerdes die oortog verloor.

Wen laasgenoemdcs die oorlog dan bly die R c-publick ,·an Ruid-Af'rika voorlopig ·n akad e-lllie~e kwes:;i(' .

.Die ,·erioop ntn hierdie oor·log bet egwr reeds

bow.vs clai die Hopublick van Suici-Afrika nic

j

'n akadcmie~e kwessie is nie. Daar is ook ticn

-duisendc Afrikaners \1':\t gelukkig nic Ianger

deur wcre!dneemdc poliLieke lcicr·s e11 'n sioriele pnnypoliLieke per.~ mislei kan "·ore! nio. Hullo begr,,·p maar aile gocd clai die huicligc werel d-~ebeurc . .'n bepaalde en onhcnocplike sLap in

die rigting n1n 'n nu\l'e en radikaal-ondcrsoor -tig;e t,,·clperk i~. Die men dom tree oor clio

dnunpel na die He,,olusie van die 'l'"'inLigsie

l·:cu. Die \l'icl van die ge kiedenis draai na die

nu,,·c bedcling.'' Die Afrilwnerdom begryp intultie.f dat sy heil nie in die stembus geJ.ee is

me maar in die nuwe were!dbedeling. Die lwmende R:Jpublie!{ van Suid·Afrika sat dan ook

we·ES 'n ~~Dduk van die Revotusie van die Twin

-tigste Ee.u en ingerig volgens die grondbeginsets

van die nuwe wereldbedeting.

lCOMMANDANT

-

GENEHAAL OP

LO

UIS

T

IUCHARD"i

'

Di(' f\:ommandanl-gPneraal, dr. .J. 1<'. J. van

Hen,hurg. hct ·II vcrgadcrin!!; van rluisend mense

\'OOn'l'rlcde Dondl'rclagmmcl op JJonis 'l'rirhardi, Trath\·aal. tocgespreek. Die midd;1g is hy dour

'11 p<..rrlckommando buitc die dorp onimoet, a:u1

rlic "Pits \\aatT:\11 hy na die tencin gcr.'· hot..

_\leer :1> ,·yf'hondt'nl brandwag;Le hcL hom in ge

-lid opgc·stcl. ingewag. Die Kommandant.-gene

-raal hct ook 'n kranblegging op Sthocmr~nsdal waargcneem die rnir:ldag.

Die funk,ie heL die bedrag ,·au £103 opgo -bring.

GROOT

OOMBL~

K

KE

Vi

r

ware voldoening

en

tevredenheid het

'n

m

ens

nodig gesondh

eid en

welvaart, s

ukses in sy str

ewe,

'

n

aang

e

name

tydve

rdryf of

cntspa

nning,

en

'n

ge

rust

e gem

oe

d

-

ger

ustheid

dat daar nie net

vir

die h

ede g

e

sorg

i

s

nie maar

ook vir die TOEKOMS

.

'n

Gerustt~

t

Otekoms

word

gewaarborg

d

e

ur 'n

Sa

n!am-poHs.

.

5&~~4~

•

$UQD-AfRIKAANSf

LIEWEtJS ASSURANSIE

~4A

S H

H

U l

iE

MPY

.

, 'BPK

-orE UNIE

-=

I - TAKKE OWARSOEUR

HOOFKAMTOOR. WAALSTRAAT U. ltAAPSTAO

·~

'

:CI

E

O.B

.

,

W

O

E

KSDAG, 2

4

JUN

I

E 1

9

4

2

.

Misdadige

Uitbuiting van

G

oudmyne

Werker

s

deur

Teringlyers Ve

r

plig om L

ewe

t

e

V

er

kort Ween

s

Ont

o

ereikende P

e

ns

i

o

e

n

In 'n memorandum wat dour die Afriltaanse Mynw.erkersvereniging aan die Minister van Mynwese voorgete is, word die aandag gevestig op misstande in ons myna wa£ aileen in 'n kapitalistiese land geduld kan word. Geen staat wat die belanga van sy volk ·en vera! van die arbeidende dee! op die hart dra, sal oogluikend toelaat dat die l1ragte en !owens van mensa

eo

uitgebuit word ni,e. Die mc•norandnm wy~ daarop dat die goud -myne scdert. 18 •1 'n opbrengs gclcwer ho~ ter waardc 1·an £1,756,000,000. In 1940 alleen was die oeito-wios \'UU die goudmyne meer as £43,000,000. -'Jaar oor die tydperk van 1911

lot 1911 hc>t die goudmyne die slmmele bcdrag

(vergelckc met sy gewcldige winsie) 1·au £22,318,90 ten opsigte Yan myntcring uitbetaal.

In daardic !ydpcrk hci die myntering 12,000

blankc slagoffcrs opgeeis waan·an 10,000 ste

rf-ge\'allc. J ndicn die gcsin 1·an die myntering -lyers berckcn II'Ord op gemiddcld 'n ,·ron en dric>

kinders, hoi clio 10,000 s!crfgc~·alle '10,000 wcdu -wccs en wcso nagclaat.

Uit 'n beroltel1ing blyk dat jaarliks minder as een-veortigste van die netto·wins van die goucl· IJ.lHlryf bestee word aan myntering.

Yolgens s!atist.ieko blyk dat clio gemidcleldo

lecftyd 1·an · n myn,,·cTker t ussen 45 en 5·b j:ull'

is,

terwyl die gcmiddcldo lceflyd van 'n gowono jong man 1·an 25 jaar nog 42 ja:u, dus 67 jaar, is. In vergelyking met hierdio gogowens word die lcwe van die my11wcrker verltort met gcmid· deld 22 jaar, 011 inuion die verlies van lone inbe· grepe woru, ly uie gesin van die mynwerker '11 geldeliko verlies vo:m £3,300 oor clio 22 jaar.

Die mc>morandum v:ys daarop dat dit 'n alge -mcno rc>gsbcginsl'l is tla~ t>lkcen "'at skacl(:' aan

sy mccle-mu1s \'Croor. auk, eli t ten ,·olle moot

I'Orgocd - ict ~ wn t op verre na nio \'Undag go -skied nio.

As ge\'olg 1·an dio onlooroikondo mynLorings

-pcnsiocn word lallo lcringlycrs vcrplig om ann lc l10n met ondcrgrondso 1\'0rk mot dio ge1·olg tht hul !ewe nog I'Crder ,·erkort II'Ord.

Die memorandum gaan dan in op die metodos

tcr \'Oorkoming

,.,11

,

mynlcring en vcrwys na dio

modi esc bcvind ing da ~ workers 11·a t eel ike maa n -dc lu~son-in gccn ondergrondsc work doen nie,

in staat gcstcl "·ord om bcter wcerstand lc bied

teen tcring. Indien mynwcrkcrs noegtydig uit

mynll \'Crll'ydcr II'Ord, word myntering mer ,·~·

f-tig pcrscnL vcrminder. Tn ,·erband hiermce clocn clio memo1·andum aan die hand dat daar ,·rocgtydig bogrondsc wcrk l'ir mynworkors gc -,·ind moct II'On.l, en 'n aanlal soorte work word ool< gcnocm.

Die I'Crsock is 'n bcnaanbare lcwenspcnsioen aan allo ongcskikto mynworl<ers co bul gcsinno

met 1·oorsicning vir 'n lcwenspcnsiocn nan dio wcdnwco tot sy hcrirou en :~an sy kindcrs tot op 21-jarige lccfLyd; ,·orwydcring l'iln arbcid

s-geskiktc workers sotlr:1 tokens voorkom dat hullc

tcriug of andcr sickLes opgedoen het. n:~, nic -gc,·aarliko bogrondsc work; 'n pensiocnfonds waartoc- dio mynb0d•·yf, dio Rogoring on myn -werkcrs bydra; gra Lis spcsialc mcdicso dions l'ir allo mynworkors Lon opsigtc ,·an kwalo opgcdoon in dio loop Yao hnl work, on 'n medicse appcl -raad "·at. die ongeskikLhcid van die 1\'0rkor moot

,·:~sstcl.

liicnlio ,·orsockc kom so billik 1·oor da~ die cintlik ~nnah is dat. dit gesLcl moot word. Vir

C'nigc onlcntlike rc>goring sou dit 'n skandc go

-woes he~ as sulkc dinge aan hom gevra word

,·oordaL hy dit gee. )laar waar 'n land onder die sC'plcr I'Un die kapiLalis~o staan, hoc die

mynbahe naluurlik die laaslc woord.

TE [KQOP

Opreg en Suiwer

g

eteel

d

e

WANGA

N

ELL

A-

S

KAAP

RA

MME

F

RIESLAND BULL

E

TJI

ES

e

n

GLADDEH

AA

R B

OE

R

BO

K-R

A

MME

P

r

yse

Billil~!!

'l'

c

v

r

e

d

e

nh

e

id

Ge

wa

ar

borg.

13csondcrhcde 1·an:

T

.

B

.

J

ORDAAN

P .S. Buffclsfontein, SOME RSET·OOS.

VAN

KA

A

IPSTAD

~

een v

an

d

ie>

e

e

1-0-Ce

d

jie-

'k.ne-t

~e

o.

r?kc/e

e-

n

e>n

~

~

e

d

<n

&

tad

,?Jo/'-

a

n

~

re

kvu~

i

~

en ve-t

afe.

a

n

t>ndeude

U/

neM:?

ADDER

L

E

Y§TRAATi

3

4

K

AA

P

§

TAD

·

-

----

-

-

-

·

-

-§LUI

T

NOU

AAN

:B

Y DIE V .M

.

K

.

Dr£ AYllllii\l>t·:U SE .Eit: .\IOTOHVJ~ltt;NIGL.-.-G.

V.M.K. Klubbcdleulnr; Slull die Volr;cndc !n:

GrntJs s!ccpdicns.

Gocdl.cope:r nloton·ersct;:crln~, grl\ I 1!4 'I'Cg~uut vies.

\',)!.li:. nu.nbcv(\IC gnl'a~cs, ltotcllc, losleshu.Isc en knfee! wnnr gnuvr·yheld en

bi.llikc .-\frU,ancrbcdlt;nlnt: u IJIWf\g. S1tcUe nucwcrJngsdicn~.

f'ach·c~·slae, rad.. cu roetclm.nrtc. 'n Unlelw motorkentcl~co.

Volle Oesondcrhed& van:

-DIE liOOl'BESTUUUOf:R, Dll: 'l'AliU:ESTUUJIDEJI,

Bus 20-13, li!ut.pat!ld. Dua 10!13_. Johannesburg. JJit; T.UillES'l'UOHUEU, Jlus 38J, lllocmfonteln.

DRIE

liJ

NJl®

®lt

HI1n®rrdie

IJB®'Ir'

E

JEIL§

r

J.

I'

®n

"un~·§

l1

1tu.

1Ia

~

Weens die tekort aan bottels is

dit nou vir u nodig om u lee K·W·V-reukwaterbottel na u handelaar terug te stuur voordat u verdere voorrade kan verkry.

Deur hierdio handelwyse te volg,

sal u altoos daartoe in staat wees om K·WV-reukwater te ontvang en u sal daartoe bydra om 'n

be-langrike Suid-Afrikaanse nywer-heid aan te help.

(KoOpcratiewe Wynbouersvercnigine van Suid·Afrika, Beperk)

Die Paarl, K.P. Enigste Suid-A(r ikaansc Distribueerder 1 H. J. NIEHAUS, Posbus 2108, Kaapstad

VOLK

S

~(

A

S

iS U

E

I

E

B

A

NK!

f

onds

e

o

o

rskr

y

£1,800,000

.

Hoofhantoorr:

V

olks

k

as

-gebou,

Sentraalstr

u

t,

PR

ETO

RI

A

Volkska

s (

Kooper

a

t

i

e

f)

Rpk.

(0pge7tg Jaagtens dle Ko-oper&ttewe 'WCI'))

G

O

UE

MEDA

L

J

E VRUG

1'

E

B

OME

(

Ju

li

e

-

Aug

u

s

tu

s

p

l

a

n

t

t

y

d)

-'

Dul:-scndc Planters vanaf Kaa·p tot. aan Sambesle gcnfet

die vrur; van hul arbcid mel Hl·:RHOLJJT sc berocmdc

Dome, - hulle gToCi, dra en stel tevrcdc!

J n IU J.gU.\l, ons sevicr·de .. I<crs!ccs Elberta,'· enormc

dra.er wnnncer andcr Pcrsl\:cs raal. HEJUIOLD'l"S X.U .•

on~ nuwc prok scHl<leurlge geclvleis, ryp vroeg Januarlc, srnaak van Tvl. Gcclperskc. £7-10-0 per 100. SUUO:; R-UO~SI E - die Ickkcr vcrbeterdc Parwce, 5/- elk. E;_L~rly Dawn, ).in.m!c Ross, Peregrine, Elbcrtapcrskes.

ApJ)Clkose, Pruime, Nekta.ricne, K'-\'epers, AppeJs, G

ra-nate, Vyc, vrocg tol laat soorte vanar 1/·. Perc, I<cr~lcs, Okkerncule, !Uoerbcl, Tamatiepruime, heerltk~

Tntcldrui\l'C. Aanvraag groot, bestel sonder versuun.

Ccll!ustrccrdc l{atalogus grati~.

HERHOLD'l'

SE BOOlVIK

W

EKERYE

VIER

DIE O.B., WOE:\SDAG, 21 JCNIE 19,12.

Vegme

to

des Wat

Tot Wa

nh

o

op

le

i

:\adat die IT.KP.-Iciding die O.B. so bclcid rnN illlid en haar -die \"lag ink luis -oorge

-nc~m hcL, kan claar nie mccr ,·eel Leon die Oss

c-wabrandwag so amptelike beleicl soncler skadc \"ir die Party self ingcbring word nie. :\on

\\"ord straat.praaLjics \"an naamlose ,0. D.-ondo

r-stcuncrs" opgcdiep as klipp<: om die 0. B. moo tc gooi. Die amplelike bclcid \"an clio beweging is tc onaanwsbaar.

So kom Die Burger ,·an 15 Junie met 'n hoof

-arLikel wa~Hin hy to· ,-clcle LJ"ck teen clio ,·olgcnde

uiLl~Ling in 'n private gesprok van , 'n onLwik -keldc 0.13.-onderstcuoer" : .,As Dnitslaod die oorlog \"erloor, knn ons maar Engelse word .. ,

Die blad work clit dan so uit dat hicrclic uith

-ting die nug moe~ wc·cs vnn clio 0.13.-lciding

so bclcid!

As 'n mens die d:1g jon tccnst:llldcr moor aan-,·al oor wat een of anc!or ongenocmde ondersteu -ncr ,·nn hom orens in 'n private gcsprek son

gcsc het, dan moct jou saak clarC'm al die gronso

,·an hopelooshcid o01·skry he!.

}faar dit is nic clio crgstc nio. \VaL die blad

die O.D. nou in die mond probocr lc, naamlik dnt 'n Duitsc oorwinning ,ann die Afrikanor

-,·olk ,-oorgehou word as sy cnigstc hoop", is

fcitlik 'n woordclikse nitla!ing ,-an die Icier •·an

die 11.:\.P. \'olgcns Di<' Burger n1n l Jnlic

19-11 h0t dr. ~lnlan op Graafw~ttcr vorklaar dnt

Engcland nio bc~ig i. om clio o01·log to ,·erloor

nio, maar daL hy hom ldaar ,·crloor hct. Hy

hct. toe daurop !aut. ,-olg da~ Duitsland graag die unic sal wil losmuak \"all die Dritsc Ryk en dat. .,op hi01·die punt. stem die DuiLso b<'gccrtc en

ons strcwe oorccn." Tl y vcrkla:u vordcr da t Duit~land met 'n n icndskapliko rcgC'l'ing sal ondcrhandcl oor die n yhoid, en beklomLoon

cb n : , Dit is ons hoop en vertroue in hierdie

!<risisuur van ons volksgeskiedenis." As claa r

dus ,·andag icmand is \\"at

so

dat, 'n Duitso oor

-winning ons 0nigstc hoop is, doen hy dit in na -,·olgi ng nio van die 0. B.-lciding nic, maar van

die rartylcier.

t::•3leid toegeeien.

1\ou so Die Du rger die O.D. vorwod die ,.o]k

so \"<'rmoc op nt'L eon pord. Die Ossowabr and-1\"ag so standpun(, is cgtcr herhaaldc rnaal go-stcl, c.n. in Die O.B. ,-~n 29 :\pril as ,·olg: ,Om

die 1·olk gcdissiplincerd; on i nwendig gckonsoli

-clC'crd so ,·oor !c bc·rci daL h~· die uodigc st.ukrag

moot besit om enige geleentheid wa(, hom mag \"OOrdocn. of wa t hy den r sy ,·oorbcroidi ng self

mag skcp, aan t·e gryp em hom vry te maat\ . •. Om en!gc on aile stappe Lc docn wat die om -standighede dan mag bcpaal as die gclccnt.hcid

\"ir \"l"ywording hom ,-oorcloen."

f-ionder om hom to stcur nan hicrdic ampte·

li!•e beloidsYcrldaring, kom die mondst uk van

die Pariy on s0 on~ dobbcl soos 'n a\"ont.urier, torwyl die party soos die vcrslandige staatsrnan

maak: ,Die slantsman hou horn gcrccd om,

wat di·e omstandighede ooh :~J mag wees, die ,·ir

die bcvorderin~ 1·au sy bcginsols on sy st.rcwc to

prohccr bcnul." 1\ldus Die Durger!

Dus, nie aileen word die woorde van, di<e

,\Vo!~\sleier" nou die 0.8. in die mont! gele dat

'n Duitse oorwinning ons enigste hoop is nie,

maar d:e O.B. se amptelike be!2idsverklaring

wc~d r.ou onder die vlerk van die Party inge·

l\r::Jp as die be~cid van ,die staatsman!"

Dit is 'n spcl hiordio waaraan voorwa:tr gcen

kimlcrs in die polit.ick kan dcclncem nio I

Die Oebbe!aar.

Die prcLtig-;tc ,·an hierdic ~pel ,·an hcjaardcs in die politick is cgtor dat dit juis die Party

-leiding was wat wou dobbel ,wat sy geld net op

DI

_

E

O

.B

.

, W

O

ENSDA

G,

24 J

U

NIE

19

4

2.

,Die

U

s

Pad van

die Weg

die Os

s

ewabrandwag

v

an

O

ffe

r e

n

L

y

din

gH

Onderstaande boodskap met die oog op 8 P.ugustus Is van genl. C. 1.. de Jager, A.K.G. van die Vrystaat, scdertdien in g.evangesltap.

Die 0 ·cwabrandwag is die enigstc organis~sie 1\":\t ,-ir die \'OortbesLann en vry\\"orcling \Tan die

Afril"u1er cbadwcrldik \'Cg.

1\ou dut. aile andcr ·motode, en rniddelo gofaal

hcL om ons v:ulerland to red on ons vryhcid te

1·erkry, bly claar nog not die een \\"Cg- die ntn

eli(; Os cwabrandwag.

liicrdic \\t'g gaan oic langs die pad ,-an gc -maksug en lckkcr, sag to parlemon ti?re kussings met. 'n krui~ic Lrek C>lke· ,-~·f jaar nio, maar langs die weg wat ons voorvaders gevolg het, naamlik

offer en lyding. Op hicrdic wcg en ,·ir hiertlio sicn wysc \'an die Osscwabrandwag sit mann~ in

tronkc 1·andag.

'l'crwille van sy deeglikheid ,·an organisnsie en sy stryd teen die gewe1digc kapitnlistiese

mag!c hel hy fondsc nodig.

.Die huidigt' Hcgcring moL sy ontsagliko st::wLs -kapitaal mik op die ioialc Yernietiging ,·an die

Ossewnbrantlwag. Ook i~ claar die pors, Engels sowel as die: ,Xasion:dc" moL ·n kapitanl 1·an

bykans twccmiljoen pond met hul bykomendc

Briise en Joodsc ach·crtcnsiegeldc waaruit hu!lc

!ewe-.

,

DAAR §

A

lL

GEJLE

T

WORD OiP'

liD

M

AAT§K

A

P

"

Op ·n ,·crgadcring van die Hcrenigdo Po.

rty-tak 'l'uino he·(, adv. F. C. Erasmus, sekrotaris \":\n die P:Hly, die volgendc in 'n ioespraak gesc,

\"Olgens be rig in Die Durger ,·an 13 Junie:

,Ek het opdrag g·ekry orn dit. duidelik Lc stel

da1 die huidigo :\asionaie ParLy nic weer die

font van ~y ,.oOl·gangor in ]924 gaan rnaak met

aanstellings e.d.m. as hy oers aan bcn·ind kom

me. A~ daar vir 'n aansLelling iussen twoo persono gekies moeL word, en a!bci so be,·ocg d-hcdo dicselfdo is, sal daar wei deeglill ge!et word op hti! lidmaatskap uan 'n party."

Sal on~ hierop antwoord? Onnodig. Die

Partylciding kan ,·ir hornself praaL: Dit was op :3 1\laart hitrdio jaar dat Die Durgor in sy hoof

-arlikcl hom oor hicrdic snak as volg uiigespreok hot na aanlciding 1·an ~y eie berig oor die Ko

m-manclant-ge:ncraal se toespraak op }fajuba. (ons

,·eranclcr net , O.D.'' na , fL:\l.P-"):

.,';vat!cr niinodiging nan al dic·gcwimockcrs,

aan alm~l \\ai hul cio sak bo die hoi! Yun hul \"Oik stel, om betyds tot die H.N.P. toe te tree!"

Die anikC'l het dir. ook genoem , 'n beieid wat ellle ragskape 1-Hrikaner

so

s!tcrp in die Empire·

pany veroordeei het."

:'\on wonJcr mens of 'n beleicl wesenlik I'O

r-andcr word ns dan.r 0. B. in pia as ,.;, n H.:\ .P.

g:eskrywe slaan? Of sou drio maando en L!Cil

d:1c as lnng genoeg tyd bcskou II"Ord vir die volk om te ,·ergcet?

soos lmlle hom "·il he . . . daardic republick

l

o

op clio pad wnarop clio sternbus is!''

Nee, as daat• ,-andag ,ont.wikkelde

o

.

n

.

-ondersteuncrs" is \\'at wanhoop oor wat gaan

gcbeur as DuiLsland die oorlog vcrloor, moet

daarctie wanhoop toegeskry f word

a

an hierdie sinnelose beleid van von~sverdcling deur ve1·skille te soek by eendcrsdenkende5 op so 'n skaal dat

die eie uitspra!te naderhand in die monel van die gewaandc teenstander gelc word en sy beleid

weer rieur jot!S·elf toegceien word net om vet·· deeldheid te kan saai en republikein teen repu•

blikein op te hits.

As icmand ,-andag ,·erklaar daL clit met clio

!lfrikancrvolk klaar ~al \\·ces as Eogcland won, dan is clit, net. omdaL hy bowus geword he(, van

die foit d:11 as Duitsland wen, 'n vcrdeelclc ,U

ri-kanerdom cb rem rni8kicu nog sy nyhoid kan

onLvang, ma«r as !Engeland wen, het •n volk

wat deur hi·eruie ,volllsleierskap" in flarde ge·

Op die Sstc Augustus ]9,12 moeL ons met groot kragsinspanning proheer so,·ool fondsc insamel

\"i•· die otganisasie ns moontlik.

Ons as Ossewabrandwag glo dat ons vryheid

'n s!ryd is, en nic 'n guns of gawe nio- 'n

sirycl meL opoffering en onLboring; 'n SLryd wat

ons gccrf hot ,-an ons ,-oon·aclers en 'n taak wat.

ons meL eer moei ,·olbring. Dib is die stryd

,·an 'n ,·crarmdc volk Yir sy YOortbe·staan; 'n

stryd ,.jr heroworing \·au ons nyheid. DiL is die la:t~ie kaus om oosself met eer te red. C. L. DE JAGER, A.K.O. Onwje-Vrystaat.

Vir 'n Suksesvolle

Loop

b

aarn

St

ud

i

e me

t

b

e

h

ulp

van die beprocf

-dc

l

e

sin

g

s Y

a

n die H

el

pmekaar Ko

r-rc

s

p

o

ntl

e

nsic Kollegc is die b

es

L

e

e

n

g

oe

dko

o

pt

se m

a

n

i

cr

o

m u s

u

kses

in

di

e

l

ewe tc v

c

r

se

ke

r.

M

E

ER AS 200 K

U

RS

U

SSE

Di

e

H

e

lpmekaa

r

i

s die enigs

t

e

s

ni

\

\

·c

r

o

p

Yo

e

dk

u

n

d

i

ge

A

f

r

i

k

a

anse

K

o

n

csp

on

d

e

n

sie

K

olle

ge in

Su

i

d

-A

i

l.'ik

a

.

R

ee

d

s

m

ee

r a

s

16,000 §tudente

h

ct

m

et bchul

p Yan on

s

l

e

sings suk

se

s

b

c

hnal. O

o

k

U

kan d

it

d

oe

n

.

P

os die Koepon nog

vau

dag

vi

r grati

s

hes

oud

erh

e

d

e

Die Bestu:eodc Dtrekteur,

Helpmckaar Korrcspondcns!e Kollege,

Posbus 3512, Voortrel<kcrgebou,

JOHA..'\KESBURG.

Stuur my ass~biiCf be:dondc•rhede omtrent u korrcspondensie Kursusse.

Ek stel be lang !o. . . . .

Nn,am: ..... . . .

Ad res ...•...• (0. B. 2i ~Iei 19{2)

Bcsturende D!rektour: Dr. B. G. Lutt!l:, M.A.

(S.-A.), D.Litt. ct Phil. (Leldeo).

\ie<ie·D!rekteure: J. H. Gre!jbe (voors.), S. N.

van Vuurcn, P. Joubert. P. J. v. Z. Hattloc;b,

A. C. v. w. Stroh.

H

el

p

mekaar

KO

RR

ES

P

ONDE

N

SIE KOLL

E

GE

V oortrekkergebou 31

o

,

Hoekstraat 18,

die stcmbus wcu wcu! Tot so 'n mate \\"as clit s~;eur is oor suH1e nietighede dat dit naderhand

JO

HA

N

N

ESBURG.

die gc,·al dat adv. l~rasmus op \'ryburg ,·erklaar hot: ,l•~k bedank u ,·ir 'n rcpublick wal En gc-land of DuiLsl,md ons sal gee, want h~· sal lyk

(\'c"'·olg op \"Oct 1·an 1·olgcndc kolom)

ook nie meer saak maa:l wat die versldlpunte

is nie, volstrc!{ geen hoop om voort te bestaan

ni·r:, al!ennins om 'n repubiiek blf 'n stembus te verl<ry.

IE

1942.

ag

,,

I A.K.O. .; mat e;root lso illll8 mel 1ns vryheid ·~ nie-'n 1 stryd wat 'n tnak wat 3 die etryd bc-9taan; 'n

d

.

mot Mr te JAGER, je-\' rystut.

rol/e

beproef-Lar

Kor-besle en

ukses

in

iUSSE

enigfite

l

rikaanse

n

Suid-tudente

gs sukses

I.

·a

ndag

ede

ge. omtrtot u L..utttr, W.A. Or11.), 8. N. Z. SattlD(II,

tar

OLLEGE

tstraat 18,

.,

~.

22-3512.

DIE O.B., WOENSDAG,

24

JUNIE

1942.

Vryheid vir Skuldbekentenis

vir Ontkenning

I nternering

Politieke Verhoor van Manne Wie se Skuld nie Bewys

kan word

'n Persoon wat vier maande gelede deur die polisie aangehou Is omdat hy, volgens be-wering, telefoondrade sou geknip het, hat onla ngs in die Nelspruitse magistraatshof verskyn en ,skuld beken" op die aanklag teen hom, maar omdat daar geen getui4mis teen hom was nie,

moes

die magistraat hom ontslaan en hom op vrye voete stel.

Hierdil' eienaardigE' voon·al was die klimaks van 'n rel'k, nog eienaardiger gebeura in die omgewtng. A11n die begin '\"an die junr is 'n

groot aautal tell'foondrnde in die omg••wing van Nelsprnit gl'knip.

Die

poli~ie het 'n groot aan-tal personl>, onder wie ook 'n aanaan-tal staats-amptt>nart>, in hegtenis genet!m en in dit' tronke op ~ .. J~pruit en Barhl.'rton aangehou. Yier

maanut• lank het hierdie twrsone in die tronke vertoef. ~onder dat 'n aanklag teen hulle inge-bring is.

Gt>dun•ncll.'. hul verhlyf in die tronke is, na bewttr word, aan !mile ge"~ dat intlu·u laulle skvltl la·kl'n op die aanklagte van kwaadwillige beskatlij:(ing van eiendom, hulle lig be9oet sou wont. Aan hullc is ook ge"'c dat inuien bulle nie :-kuhl bt•k~>n nic-, hJtllc gelnterneer sal word.

!-lnmmig<' van liie per >0111.' het di" .. nanhod" aanva:.r, in dil.' hof n•r'k~n . .. -.kultl" btokcn en getuicnis t!'t•u hubE'If afgdl-. Hullc is ~kuldig

bevinol, lig hehoet en to1.•gdaat orn hu1~-toc te gaan. Die meerd&rheid van hulle het egter ge-weier om skuld 1e beken en verklaar dat hulle

geen skuld daaraan het nie. Hulle is nooit

aan-gekla nre, maar na die Koffi&fonteinse interne-ringskamp gestuur.

Die pPrsoon wat ~kuhl hekt>n het. maar tog ontslaan is, i::; in die hof ,·eniP1iig dcur 'n

Engel~~prPkendc prokureur. Op di<~ oanklag het by skuld heken, maar omdat g<'(>ll }Jer:~oon

kragten~ die rnie se rl.'gstelsel. skuldig bevind kan word indien daar nie getuieni~ i~ om sy

bkt1ld h• bl.'wys nie, moel; die magistraat ge-tuienis teen die persoon aanhoor.

Polisie-gctuie-nis was daar nie. Die beKkuldigde is govra of

hy telefoondrad~ geknip het, maar het ontken tint hy uit ooit gl.'doen het.

Die aanklaer het sy ontenedenhllid in die hof te kenne gegeo e-n verklaar dat ooroengekom iR

dat die man sal skuld beken. Die beskuldigde

;,(' prokureur hct tlrkl.'n dat dit die goval was en

oint sy klient dit wei gedoen bet, maar gese dat sy klii.'nt hom tOK nie ,kuJdig kau maak ann nwirw('d d<.!ur to n~rklaar dat by drade- gcknip

lwt, as hy dit nie werklik gedocn hot nie. Hy

het verklaar dat sy klii!nt onder dwang van

bUite skuld beken het omdat hy met internering bedreig is indW!n hy dit nie doen nre.

Di~ rnagi~traat wa, \'erplig om die persoou onskulolig to bo,·irul en tl.' ontsln:ln en hy is tans op vrye voet. Arult•r persone wat moontlik ll('t

so (l!t~>kttldig !loos hy is, maar wa,t geweier het

om skuld tl.' bl'kt•n, i.-; ~clntl.'rneer.

Tans is daar nog vier van hierdie manne in die gevangenis op Nelspruit. Drie weke gelede is hulle voor die magistraat gebring. Hulle het

geweier om skuld te beken op •n aanklag van

kwaadwillige beskadiging van eiendom. Daar

was geen getu•enis teen hulle nie en aan hulle

is gcse dat hulle saak voor die Minister van

Justisie gele sal \NOrd. Dusver het hulle nog niks van die kant van die Minister verneem nie.

105Takke _40.000

AVBOB

Lede Hoofkantoor: Reaer.,e -fonda £90.000

St. Johnstraat

65,

BLOEMFONTEIN

BEGRAFNISSE. KISTE. KRANSE. GRAFSTENE

ON DERWYSERS I

VYF

SASBANK

Vooreien in 'n noodeaaklike behoefte ••••

•

LENINGS vir die gesalarieerde man

ver-krygbaar vir enige regmatige doel teen

uiters billike terme.

LEEF OP 'N KONTANTBASIS EN BLY

U

EIE

BAAS.

Duieende maak gebruik Ya.n IJtSBANK fuiliteite om hulle nn die ekonomieM

juk te beny.

•

SASBANK

ia 'n lrind van die Volk en dien die Volk.

Raadpleeg StUbank.

PAARL: P~rel-Boedelgebou,

Hoofatraat 327, Poab111 2Ge. KAAPSTAD:

Parlementstraat 32, Posbus 2387. WORCESTER:

Lea.dergebou, Hoogatraat 4, Posbu1 57.

v'--'F-2 2 t====== Z 2 2 ; 2 2 2 : :: : ...58

VIR ENIG lETS SMAAKVOL EN DEFTIG IN

DAMES-ROKKE

besoek

PAROW SE

NUWE MODERNE SAAK. "

l¥ : : : = ; ;::;:=e=:=: =:= : : : : : = _::::::!

Kies

u Skool-handboekle

uii

die welbekende

en

populere ,Voortrekkerreeks."

AFRIKAANS:

Afrikaanse Spraakkuns, derde verbl't.enle

druk, deur prof. dr. A. C. Bouman en prof. dr. K C. Pienaar. ('n Standaarcl

Wt•rk) .. . . . . . . . . .. . . . . 4/1 Ceskiedenis van Suid·Afrika, Deel I, deur

prof. tlr. :::.F . .:-1. Gi\·. ('n Standaard WPrk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/• Ceski·edenis vir Suid·Afrika, Oeel II, deur

prof dr. ~- F . .N. Cit• . . . . . . . . . . 7/6

Ceskiedenis van Suid·A frika, ( 1700--191-1.

denr A ric St~cken!-.lrom, B.A. . . . . 7/·

Europes2 Geskiedenis ( 1775-1919), dl'ur

.J<:ric l"tockenstrom. B.A. . . . . . . . . 6/6

Geskiedenishandboek vir die Junior Serti·

fikaat dcur Eric Htockenstrom, B.A. 5/6

(Ook in Engels verkrygbaar.)

Historiese Atlas van Suld·Afrika, door Eric Stot'k(lnstrom, B.A. . . . . . . . . . . . . 20/·

Aardrykskunde en Geskiedenis, vir Sten-d~nds YII en Ylll, deur J<~ric Stoekenstrom, B.A. . . . . . . . . . . . . 6/6 Die Renaissance, vir Standaa.rds

VII

en

en VIii, deur Eric Htockenstrom, B.A. 1/4

Die Vwdedlgingsstelsel aan die Kaap, on-der die H.O. Kom. (16.';2--1759), dl.'ur P. E. Roux, :\LA, - - - 7/6 Trigonometrie, deur dr E. T. Stegmann . . 4/6

Meetkunde vir Junior· en

Senior-Sertifi-kaat, ( volgl!ns die nuw.t• ><illabus), dcur Du Toit t>ll Prl!tMiuH . . . . . . . . . . 6/6

,Per Asp2ra," Eerstt·j~t;.H Latynse

T.t•es-en Grammatika.-Handboek, deur J. J. Strashe1m, )LA , met medewerking van prof. P. v11n Braum, Ph.D. 4/6

Jl

erkrygbaar

by:

Eenvoudig! Deeglik!

Jl

ertroubaar! Standaard!

Natuurkundige Terme ( Engo:.-1~>-A frikaans). d('ur D. J. •lu Ples,is, B.A., (Lektor

J

in Hkeikuntll', P.LK.) - - - 1 •

Beknopt.e L·eerboek oor die Natuurkunde, tiPur prof. W. K ~lalherbe. Oor die

:100 bladsye. (R:;k geillustreN) - - 1'2/6

Landbou, volgens die Jnnior-SI.'rtifikaat

Lct•rplan, dl.'ur H. G. Yiljot•n, .B Sc., .\j!rie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/·

Liggaamsopvoeding in die Skool, dl'ur dr. A. Obholzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/•

lnleiding tot die Natuurwet.enskappe,

be-werk en uitgl.'brei tot en vir .Matriek, dt-ur prof. W. E. :\Ialherbe, prof. dr.

C. J). van der )lerwe en prof. dr. D .

F. du Toit. (Ryk geillustrecr en baie oe£eninge) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/6 Fiesiese Gemie, dour prof. dr. D. F. du

'l'oit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10/8

Landboubaktuiologle, dour prof. dr. P. A.

van der Byl en prof. I. de V. :.\Jalherbe 1'2/6 Handboek oor Wynbou, deur prof. dr. A. I.

P(>rold. (Ryk geillustreer. 'n

Stan-daard Werk) - - - - -- - - 17/6

Eksperimentele Physlologie, deur dr. H. K .Brink . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10/6

Pr~tiese Physiologie, dour dr. II. E.

Brink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5/·

lnhliding tot die Studie van Suid·Sotho,

dcur dr. H. I. C. van Eeden . . . 11/9

_lnleiding tot die Empiriese Opvaedkunde,

dNtr dr. J. Chris. Coetzee . . . . . . . . 6r

Skandinawiese Vo~~rtellinge, deur prof. A.

C Douman, Litt.D., en dr. C. G. S.

c..lo Villiers, l\f.A., Ph.D. - - ·- - 5/6

ENGELS.

History Handbosk, for Junior Certificate, by Eric ~to<·kenstrom, B.A. . . . . S/6 New Matriculation His tory, (Part I), by

F;ric Rtockt•n~;trom, .B.A. . . . . . . . . 5/6

New Matriculation History (Part II), by Eric t:.tOt·kl.'nstrom, B.A. - - - - 6/6

Geometry for Junior and Senior Certifi·

cate, (Kew !:>yllabus), by Du 'l'oit and

Pretorim; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/6

Trigonometry, by Dr. E. T. Stl.'gmann . . 5/6 Common Idiomatic Phrases, for

Matricula-tion Btudcnts, by Rev. P. J. Loseby,

!\!.A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . '2/6

BIBLIOTEEK· EN PRYSBOEKE. Vername Persone uit die Suld·Afrikaanse

Geskielllenis, Deel 1, deur Eric Stocken-strom, B.A. . . . . . . . . . . . . . . . 6/• Die Afrikaanse Vrou, deur Eric

Stocken-strom, B.A. . . . . . . . . . . . . . . . . 8/· Maryna, deur mev. Ma!herbe-Carinus . .

S/·

Die Ou Bybel, deur mev. S. Niemeyer . . 3/6

Ole Arme Blanke, deur Wiilem Landman 3/8

Die Eersta Afrikaanse Grappebundel . . . .

s/·

Mietes en Sagas (geillustreer), deur mev.

P. van Braum . . . . . . . . . . . . . . . . 6/1

Suid·Afrikaanse Soogdiere, (Leesboek),

deur dr. C S. Grobbelaa.r, met 'n

voor-woord deur prof. J. J. l:lmith, (Ryk

geillustroor) . . . . . • . . . . • . . . . . 6/6

Ll EDERBUNDELS.

Volksliedet'e (Dee! I) . . . . . . . . . . . . . . 2/·

Volksliedere (DI.'el II) . . . . . . . . . . . . f./t Twintig Skoolliedjies, met Hol£a. en Ak.sies 3/·

SES

AA

:v

DIE PE_\.KOPPE

Olifante Help

:Uekaar

D:<· afg<'IOp<' tyd her ons heelw::n a~nda~ 1!<'

-sl;c·nk aan die h<'clrywighede \':tll PcnkOJ•Pl.

Lnat ons hic•r<lic keer wC'er 'n bictja· tern;,!!!:aan ua. ons rliC'I'<'\'Crhalc. Bk hot eenmaal g<'IC'l·s \':111

'n grootwildjagler wat in die hosn•hl olifante

ge~ki<'t het. ~oos julie wcet, loop olifante in

troppe onder Ieiding van 'n groot bnl. Ilierdic: lC'irr van die trop i~ die sLerkste en ~limfilc \'an

al die bulle. Daarom is hy Icier. By die olifantc is dit nie soos in die demokraticsc Iande ''a:.u die Ic-ier dil' man is met die mc·este geld of clir man wat <lie grool.stc lawaai kan mnak nit•. Jfien.li<' olifant.leil'r hou wag oor die vciligheicl van die trop. Ily ste-1 nic sy cie veiligheid bo

die \'<Ill die antler olifante nie. 0 nee, as tlaa r

ge,·aar kom, sorg hy dat hy sy trop betyds waarsku al moet hy die koecl ,·an die jagter kr.v. As daar 'n lwei met 'n kalfie in eli<' moeilikheid kom, sal <lie Ieier ,·an die trop om-dr:wi c·n hulle gaan help. nl moct hy s~· cic lc·\\·e daarby inRkiet. Xou ja, <lit is die r<'gte mani<'r van doen. n }lens moet vir jou volk c·n jon mecle-.Afrikaner altyd meer oor

be

as \'ir jonsel f.

}bar non wil ek Yertel wat ek gelees hC't. Die jagtcr hct daelank <lie trop olifante agter-volg om 'n paar van die grootstes te skiet.. :Eindclik het hy op die- trop afgekom en so tns-sen <lie takke deur op bulle losgetrek. Daar

het egter nie een agtergebly nie, hoewcl <lie jagter goecl geweet het dat hy raak geskiet het. Hy het toe maar weer op die spore van die trop aangestap, en die volgende dag kry hy hulle weer. En wat dink julie sou by toe sien? Daar \'OOr sy oe sien hy die olifant wat hy gekwes het. swaar gewond. Die- arme dier kon am per nie meer loop nie, en was dit nie vir die Icier ,-an <lie trop en nog 'n ander groot bul nie. sou hy moes agterbly. Maar hierdie twee ander olifante stap weerskante hom en hou hom so tussen hulle orent dat hy nie kan om val nie! Hulle het nic kans gesien dat een van hul maat.s ge" ond agtcrhly nie. al moos dit ook hul gang

~o vcrtraag dat die jagter hulle kon inhaal! Dit is wat die Osscwabrandwag bcuocl as hy

~c .,<:en vir alma! en alma! vir een'' Ons moet

uooil eerstc aan onsself dink nie, maar altytl

aan ons mede-Alrikancrs wat in mocilikheid is. As die yyantl van on' Yolk 'n Afrikaner bankrot

!aat gaan d hom in die tronk ~top. rnoet ons

:mder b~·spring en hom weer op die vocte help.

A~ ons met hicrdie gees besiel is, sal ons ook

nooit daaraan dink om 'n rncde-Afrikaner te

\'Crraai nic, want as 'n dicr S0\'1;-el liefclc vir

~y mede-dicr het dat by sy eie !ewe aan gevaar blootst.el net om sy maat te help, hoe onwaarclig is dit dau nic: ,·ir 'n mens om sy medc-Yolks

-gcnoot aan <lie vyand te verraai nie? J ul

en'-leidster, J~lsabe Xel, het ook gcu·eicr om 'n

Afrikaner uit te !ewer a! moes sy self· daarvoor

tronk-toe gaan.

TE KOOP

BOME: Gcokkulccrdc Pekaan-neutbome, Tung, vrugte en Rose. Besi;;hcld 20 jaar ge-estabiliscerd. Bank: Volkskas, Pietermaritzburg. Skryf vir Katalogus.

RUD:IlA."'SE EDENV.'\LE 1{\VERERY,

EDE:IiVALE NATAL.

MARKAGENTSKAp

Vroee

Dlore

Alark

KAAPSTAD

f)

Betaling

ge~kied

onmiddellik,

of

SOG8

-,.,;cekliks, maandeliks

verlang.

MlNNAAR

&

VAN SCHOOR.

ilena&r 1 GustGw l!latl3f.

Tclefoon 2-0212.

DIE

0.8.-NOODffiJLPFONDS

Die volgende verdere bydraes In Ka.apland tot on• toncts \'Jr hulpverhminJ; aao afhankJikcs van t;elDter·

necrdes Is aan D1e 0. B. bekend ;;emaak.

l!ed~..·s 1.. rkt-·n .• .z.J .J;'jl l l 0 'V!· t-nd Cl~ ft'monl . . • •

\'ru:nd Port Elizaht::h ..

1

,,

()

1 r,

;, 0

)lnr. Volschcnk, Touwsri\·icr ..

.\Inr. J3rcvtt·nbach, l3onniC\"<llc ..

Pcnl\oppt·.· Prir~:){a . . . . . . • :l!nr. J. H. Licl!cnbcrg, Brcdasdo"P

~fnr. Brool-><•s, P.K. Volgran·fsig

1 0 (I

Vrour· Kommando, B()'autort-wcs en lJisrik

Karrooho:-~, Kaapslad . . . . . . . :\lnl". ..-\ur·et, :McGregor . . . . . . Ly!)tC 527, 528 en 325 J\fanne~ Kommando, Parow VJ'iend, KaapRtad .. Strllenbosch Werkgesleskap,

~handeliksc bydrac

.~lanne-Kommando, Bca·uforl-\Ves Dotp

J(a.nnie<.loods, ).1owbray . . . . . . , . . . Lys 110, ::\lanne-Komma.ndo, Aberdeen l\!ajul!afees-Kollekte, Al!erdeen . . . . . . Lys 355 }.!anne- en Vrouc-Kommando

Ri('tbron oor \\"i!lowmore Qpvoering-. Rietbron oor Willowmore Vrvuc-Kommando. Robertson Lys 427, ~loblesfonteinstasie .. 10 0 ., _{0 0} 10 0 1 !(I (I ·I 0 0 l:l (I H 1 ()

"

0 0 2 !I (I :J 10 0 J 9 0 10 s 0 11 0 0 4 0 0 3 6 :; 211 (I 9 !i 0 13.:>2~ 3 2

Di<' VO}I-'Cnde vE"rdere bydraes in Transvaal tot on~

fonds vir hulpverlening: a an afha-nklikes van

gcinter-nel·rdes is aan J:'1e O.B. bckend gcmaak.

Reed" ontvang .. !5,192 18 6

Kwitanslc 2262 Oostl. B. X Vricndckring 8 0 0

2264 Kommando 2B5 2 2 6 2269 Kommando 5B3 21 b 0 2271 Kommando lA2 6 1 !J 2273 Kommando 5C5 4 7 0 22U Kommando 5C2 11 0 0 2275 I<ommando 5Cl 17 15 6 2276 Komma·ndo 5C3 29 1

a

2277 Kommando 5C6 29 1 ;) 2278 Kommando 5C1 ·I 10 0 2281 Kommando 3C2 21 7 0 2282 Bydrae .. 1 0 0 2283 Bydrac .. 2 2 0 2281 Kommando 9A6 .. 5 19 3 2285 Bydrae .. 3 0 0 2286 Kommando 13B3 36 1 3 2287 Kommando 3C5 19 0 2288 Kommando 8B·I .. BH 6 2290 Kommando 91\3 .. 18 14 9 2292 Bydrae 10 0 2293 Kommando 3C4 .. 36 17 G 22!}4 Kommando ·JB6

..

1 15 6 2295 Kommando 2A6 .. 1111 0 2301 Kommando HC4 817 3 2302 Ko:nmando 2A2 7 0 (I 2303 Kommando 3Al H 10 0 2305 Kommando 3B2 !) 4 0 2307 Komma·ndo 2Al 14 12 0 Totaal £0,527 0 9

Geklassifiseerrde Advertensies

DANKBETUIGING

KO.\IDT. en A". Hjl(om<lte. G<·ldcnhu)·,, wens hier-mPr, naas die Heer, hul innige dan!< t(• b(>luig aan

Hoof·Grn(>raal F. cJu 'l'olt \'an Z~;l en J)r. ,J. Br<>mf'r

vir die bekwame en sorgvuldu:::e bchandeling- vnn Kmndtt•. G(·ldt•nhu~·~. tydens haar vt.~rblyf van agt maandt.• in c1it: Volk~hospitaal. On~ wil <he IJt•r~o,c,nrrl

'an di(' 'olli',ho"pita.aJ ook van harte bed ani<. vJr hut

~org::;ame \'Crpleginr;. Ook on::; oprcgtc dank :u.an die

l\..G.. die .·\.K.G.. Gc·ncrale. 110\omm:uHh\nh•,,

1\.mn-mandan((~~oo. Offisil•r(> en nrandw.aJ:te \'an vcr~k11lendf'

l<ommanuo·~ ,·ir hut g-eretHde besoeke en belangsh•lhnv

,.\RUJ·:ID:o;(a:xOT,'' \\Y!\';\'J:::o;TR.\.\T l:l. 1',\1!0\\.

VERLOWING

S

TA:\DBR - RADEMEYER. - Ons twee, Lettie

Stander en Coenraad Rademeyer. albci van

Oudt!i-hoorn, wens hiermee bekend tc maak <.hH on~

vcr-lowing~·bootjle \'Cilig weggevaar het onder Gods Lcidin~

na die hawC' van g:eluk.

MIELIES TE KOOP

lltielles (Gr. 5 en 6) . . . . . . . . . . . . . . lG/

No. 1 Gcmen!;dC Mielicmeel 17/H

Onl(esifto Gccl Ml~liemecJ . . . . . . . . . . 16/6 Gcel Gebrecl<tc Mielies . . . . . . . . . . 16/9 Koclmeel (150 lbs.) . . . . . . . . . . . . . . 9/6 V.O.S. Senekal. I-;: . .M.B. plus bankkoers. \\', .T. I>U

PLESSIS (Edm,.) llplc., Posbus 108. SE~'F.I{Al ..

TE KOOP

1

3-SKAAR 12 duim )foilne Tr~ltlterplor~:e in !<Oeic

werkcnde kondisie. Prys £22-10-0. 1 ~kottel Dtcoc:-\"ir Trekker. Skottels nog baie ~oed. Het agt nuwc bussc nodip: om te wcrk. !\faak ,. Wild Boar." Prys !26. Teen hierdie pryse word dit wcgg-egee. Ka·n g:esi~n

word by. of skr~""e aan : - J. G. J{F.~IP, Bus IG,

JURKWOOD.

SPI:\WIEL. - So te s~ nuut, komptect met borsele.

Prys £3. f.,:'elewer op Senekalsta~ie. Skryf aan

mcv. 1• • • J. Ucynl•Ju:•, Biddulphsbcr,J::", Sf"n<"l<al.

AAR'I'.\PPEL:\10ERE. - Uitgesocktc ;\URAX ('lllf:'f',

gewaarborJ; skoon, eier en okkerncut h'TOOlt£1. Pry.

2:;_- J')C'J' 100 pond, op sta~ic f!Ciewcr. Jh'..,tt'l d:ult·lllc

(;. TI·:RHJ.Al\'CHt:, l'ITI{l'Ji:, GF:ORGI-:.

'N GULJDE KANS

DRn:

(;Ot:DimTAU·:NnJ: Al'Rll{.<\.:'\'ER nEswu~:vt:

WORD Tl-~ KOOP

AANGEBIED:·-1\Rl'IIH:"'IERS- F.~ YJ\RSPRODri>TE:- Ee,ondcr

~OC'dg:elet: in stad, g-ocie naam en Klandisie. hapitaal

ut~dk cmJ:f'\·~·t"r £;)00. Volle Oesonderhcdc verl<rygbaar.

'n:r.KWI:\'IU:I,: - Netto profyt £16 per maa·nd vir

'n belegginJ; \'an £120. Kan uiq:~<'brei word.

')l>OJ:::\f:-HJ-:R.s'rt:L-l'LAAS : - Eersteklas hesl!'heid met vollt:> toerusting, masjienerie, ens. K::t.J')itaal uutli~

on~:<·H<'r £300. DOE:\ NAYRAAG.

Po•bu' 2363 of :.<kakel 3-2083. U!\AI'ST.\U.

Ultl;'~get' denr \'oorstag (Edms.) Beperlc, Knmer 916,

Groote Kerlu:ebou, Adderleystraat, Knap~tad. en gedrak deur Pro Ecclesla-Drnkkcry, Die Laan, Stetlenbosch.

DI8 O.JL WOEXSDAG,

2-1 Juf\IE l_Q4Z.

:l8elle

Blliance

Prhraat Hotel.

DIE

AFRIKAl~ER

SE TUIS'f:E

alle

mode,-m~

g·eriewe

Hillike Terme

Eienares: Mev. P. J. RETIEF,

Foon 2

-

8883

ODI Ontmo~t 11ile Treine.

Kloof8traat,

Kaapstad.

'N VOORBRAND PRODUK

TANS IN VIER

VERPAKKINGS:

GEEL-lig

BLOU

-

mi

dd

e

l

ROOI

- l

igswaar

GROEN

-

donke

r

pyp

Voorbrand

Tabakmaatskappy

(Edms.) Bpk.

Kommissarisstraat 200

JOHANNESBURG

DE KOCK

se

GARAGES

Voortrekkentraat, MIDDELBURG, Tvl. Herefordstraat, GROBLERSDAL, Tvl. Eientu~r : D. D. DE KOCK

A&ente vir Pontiac en G.M. Vraernotore

TO

T

U D

IE

N

S

!

V.M.K. AANBEVEEL.

HAVENGA SE MOTORS

Agente vir

CHEVROLET en PONTIAC

l\IOTORKARRE Goeie en billikc bediening

Posbus 45 CERES

EGTE BOSSIEVELD DROE FYN

l{AROO

-

I{RAALMIS

Gemaalde mis

29/-Mis en misas gemeng ( Potas-mengsel) 39/· Misas ( Potas) . . . . . . . 39/· Bostaamle prysc algar per ton van twaal~

goci<' sakl(o g(:!cwcr ny op spoor

Klipplaat-Rtasie. Die mis is clroog hamenncul-gemaald sp<'siaal voorbcrei nr kunsmistoestc·lle. Ek l<'\\l'l' alkcn die beste, afkomstig van egte Karoo-ho%ieveld. Gcen onkruicl. Monsters op aanvraag. Onmiddellike aflewering. K.m.b. of k.b.a. Posbus 15 B. J. R 0 0 DE KLIPPLAAT

Gereguttreet

41t!t~

In di<•

party-politid•

1VOrll

gepoog

om die

volk se

GUNS

te

verou·er

·

.

EERSTE

J

AAR~

Kra

K.G.

Toe

Nad

.

In onderst~ burg, tc Springs c

die nuwe gedagto Critse stelsel. 0!

Die o~~el\ abram!

vyande bestempt'l a~

ing vermin"~, nnzis,

meer :,~. Dit w:t" element. Sl•rlNtdicJ ,Duitse bapp(·" en

was deur tlr. ~lal;u

Die twee flanke front word gevorm van alles wat dem parlementcr is, te1 wat nie meer glo setelboerdery nie. organiese gehe~l e1 votksgenoot, die dr en nie net die kieser

moet maak ni'EI.

Aan die t·<'n k:

party~tt•lst•l lll<'L a!

~n V<'nk(·ldlwdt• ond op rlie p:trly~t'IH>ot

front \'an aile• nasi( m('t part yn·rdel'ldh si<·n iu di<' ~olidar

word in 'n ('hrislel met klem op die Vl

gonoot.

Oor tlie he]Q bhr Europcso uc-skawing of re<'ds ,·oltooi.

In Duitsland hct <

~;aamgespan teen d

'l'<'at geskaar was on kruis, en homs<'lf t noem lwt. In Ita! beweging \\at om d van <lie Romeinse

n

die fasci~mo gNlocn lrot die nasionale on van die Afrikaner, c

noem hom die Ossew

En omdat die part

heid gcsaai het. voc nuwe gees nic in daa nie.

STE~IBRIEF l Wat het in die I: onenighcid en bittc: Afrikaner gcbring? kloof wa.t vader en broer en suster gesk