Enige arbeidstechnische en voedertechnische aspecten van traditionele en vereenvoudigde voedering : voederproef met melkkoeien op de proefboerderij te Heino in de winter 1960 - 1961

G e s t e n c i l d e M e d e d e l i n g J a a r g a n g 1961 - n o . 13 Enige a r b e i d s t e c h n i s c h e en v o e d e r t e c h n i s c h e a s p e c t e n van t r a d i t i o n e l e en v e r e e n v o u d i g d e v o e d e r i n g . ( V o e d e r p r o e f met m e l k k o e i e n op de p r o e f b o e r d e r i j t e Heino i n de w i n t e r I 9 6 O - I 9 6 I ) ERRATUM Op b l z . 3 ( l a a t s t e s i n boven t a b e l 1) l e z e men ; voedernorm ruw e i w i t

i . p . v . : v e r t e e r b a a r ruw e i w i t

INSTITUUT VOOR LANDBOUWTECHNIEK EN RATIONALISATIE D r . S.L. Man s n o l t l aan 1 2 , Wageningen

I N H O U D

b i z . Voorwoord

I n l e i d i n g 1 Opzet van de proef 2

Voedering^ 3 V e r r i c h t e werkzaamheden 6 De r e s u l t a t e n 12 Samenvatting 16 Conclusie 18 Bijlagen ; g r a f i e k 1 t/m 5

V O O E W O O E D

In een g r u p s t a l neemt naast het melken het voeren een vrij aanzienlijke tijd in' b e s l a g .

Ook d i t onderdeel van de rundveeversorging v r a a g t daarom de aan-dacht u i t het oogpunt van r a t i o n a l i s a t i e .

Praktijkwaarnemingen deden de wenselijkheid naar voren komen de mogelijkheden van a r b e i d s b e s p a r i n g door middel van een vereenvoudigde voedermethode t e bezien in een proef waarbij de i n v l o e d op het produktieniveau nador onderzocht zou kunnen v/orden. In d i t v e r s l a g i s het r e s u l t a a t van een dergelijke proef weergegeven.

Hoewel nog geen duidelijke u i t s p r a a k mogelijk i s , z u l l e n de h i e r g e p u b l i c e e r d e gegevens kunnen bijdragen t o t het antwoord op de vraag of arbeidsbesparing ook in deze r i c h t i n g kan worden g e z o c h t .

Dit v e r s l a g , dat tevens verschijnt onder no. 26 van de s e r i e Verslagen van de Vereniging Proef boerderij Overijssel, i s samengesteld door s

I r . B.J. Hof, destijds i n g e n i e u r bij de Bijksveeteelt-v o o r l i c h t i n g s d i e n s t , Zwolle,

B . J . van P u t t e n , medewerker I n s t i t u u t voor

Landbouw-techniek en E a t i o n a l i s a t i e , Wageningen De waarnemingen zijn v e r r i c h t door de heer H. Oosterveld, b e d r i j f s l e i d e r van de proefboerderij Overijssel, de heer B . J . van P u t t e n en het p e r s o n e e l van de Proefboerderij. Een woord van dank voor het werk dat zij hebben gedaan, i s h i e r zeker, op zijn p l a a t s .

I r . J . Jepma, Eijksveeteeltconsulent voor Overijssel

I r , K.A. Klarenberg, Eijkslandbouwconsulent voor W.-Overijssel

I r . H.H. Postuma, D i r e c t e u r I n s t i t u u t voor Landbouwtechniek en E a t i o n a l i s a t i e

1

-INLEIDING

Op de p r o e f b o e r d e r i j t e Heino w e r d , i n samenwerking met h e t V e e v o e d e r b u r e a u v o o r Overijssel en h e t I n s t i t u u t Yoor L a n d b o u w t e c h n i e k en R a t i o n a l i s a t i e i n de w i n t e r I 9 6 O - I 9 6 I een v o e d e r p r o e f met m e l k k o e i e n g e h o u d e n .

De b e d o e l i n g van deze p r o e f was om n a t e g a a n w e l k e c o n s e q u e n t i e s h e t h e e f t a l s op een g o e d g e l e i d bedrijf met e e n H o l l a n d s e s t a l i n de s t a l p e r i o d e een z e e r v e r e e n v o u d i g d e v o e d e r i n g w o r d t t o e g e p a s t , waarbij g e b r u i k w o r d t gemaakt van t u s s e n s c h o t t e n i n en v o o r s c h o t t e n l a n g s de v o e r g c o t . Zeer v e r e e n v o u d i g d e v o e d e r i n g v/il h i e r zeggen, d a t e l k der l i v i i y e v o e d e m i d -d e l e n i n p l a a t s van tweemaal eenmaal p e r -dag- v/or-dt g e v o e r -d , -d a t h e t h o o i ' s avonds w o r d t g e g e v e n en de o v e r i g e v o e d e r m i d d e l en

' s o c h t e n d s v/orden v e r s t r e k t .

Nagegaan werd, wat de i n v l o e d van deze e e n v o u d i g e v o e d e r i n g i s op de a r b e i d s b e h o e f t e bij h e t v o e r e n , op de m e l k - en v e t p r o d u k t i e , de ruwvoederopname en k r a c h t v o e r b e h o e f t e en de c o n d i t i e van de k o e i e n .

De p r o e f werd genomen omdat >,

1 . Gedurende de l a a t s t e j a r e n a l s g e v o l g van de moeilijkheden i n de a r b e i d s v o o r z i e n i n g en de w e n s e l i j k h e i d van b e k o r t i n g van de a r b e i d s d u u r , w e r k b e s p a r e n d e v e r a n d e r i n g e n e r g i n de b e l a n g s t e l l i n g zijn gekomen. I n de v e e h o u d e r i j neemt i n de s t a l p e r i o d e , n a a s t h e t m e l k e n , h e t v o e r e n van de k o e i e n een a a n z i e n l i j k e tijd i n b e s l a g .

Het i s daarom van p r a k t i s c h b e l a n g t e t r a c h t e n de v o e r t i j d t e b e k o r t e n j

2 . v o o r v e e h o u d e r s h e t v a a k wel doenlijk i s h e t m e l k e n v o o r één of meer : e r e n . v o o r a l ' s a v o n d s , a a n een vreemde w e r k k r a c h t o v e r t e ^ a t e n , maar d a t daarbij h e t v o e r e n dan e c h t e r v a a k moeilijkheden g e e f t , omdat de p l a a t s v e r v a n g e r n i e t w e e t wat

•m h o e v e e l de d i e r e n moeten h e b b e n . Zou h e t v o e r e n ' s avonds ian ook bf wel g e h e e l kunnen v/orden n a g e l a t e n bf v/el t o t een z e e r e e n v o u d i g e v o e d e r i n g kunnen v/orden b e p e r k t , (bijv. a l l e e n wat h o o i ) dan zou d i t v e l e b o e r e n meer b e w e g i n g s v r i j h e i d gevenj 3 . o r i ' é n t e r e n d e waarnemingen op e n k e l e p r a k t i j k b e d r i j v e n en ook op

de p r o e f b o e r d e r i j t e Heino i n de a f g e l o p e n w i n t e r deden v e r -moeden, d a t h e t mogelijk i s om de v o e d e r i n g van h e t melkvee

op s t a l v e r r e g a a n d t e v e r e e n v o u d i g e n . N a u w k e u r i g e r o n d e r z o e k l e e k e c h t e r n o d i g .

2

-DE OPZET VAN JE PROEF

Vergeleken werd een voedermethode, waarbij zowel hooi en k u i l a l s k r a c h t v o e r ' s avonds en ' s morgens werden v e r s t r e k t ( i n het volgende " t r a d i t i o n e l e voedering" genoemd) met een

voedermethode, v/aarbij ' s morgens a l l e voedermiddel on werden,gege-ven, behalve h e t hooi dat ' s avonds werd gevoerd ( i n het volgende

"eenvoudige v o e d e r i n g " ) . Bij beide voedermethoden werd u i t g e g a a n van i n d i v i d u e l e voedering door middel van voor- en t u s s e n s c h o t t e n , omdat de koeien daarbij e l k a a r n i e t kunnen " b e v r e t e n " . Bij h e t v e r -s t r e k k e n van g r o t e r e hoeveelheden p e r keer lijken de nadelen van de afwezigheid van t u s s e n s c h o t t e n g r o t e r dan bij het v e e l v u l d i g e r v e r s t r e k k e n van k l e i n e p o r t i e s . Daarbij komt, dat de voederproef van een j a a r tevoren, eveneens op de proef boerderij Heino u i t g e -voerd, duidelijk l i e t uitkomen, dat deze i n d i v i d u e l e voedering , \ daar minder werk k o s t dan een goed u i t g e v o e r d e groepsvoedering. Het voeren van de beide groepen koeien werd door êén en dezelfde man v e r r i c h t .

De koeien van beide groepen kregen p e r dag eenzelfde hoeveelheid k u i l v o e r , gedroogd g r a s en aardappelen ( l a t e r b i e t e n ) . Van beide groepen was de hooiopname vrij (er werd wel nagegaan hoeveel hooi werd opgenomen). De k r a c h t v o e r h o e v e e l h e i d werd bepaald naar de normen van h e t Centraal Veevoederbureau.

Aan de proef namen 20 M . H . I J . - k o e i e n d e e l , die allemaal in de h e r f s t of voorwinter hadden afgekalfd. De koeien waren zo goed mogelijk ingedeeld in twee gelijkwaardige groepen.

Bij de i n d e l i n g werd rekening gehouden met ; melkproduktie en vetgehalte^

leeftijd^

tijd van afkalven; gewicht^

ruwvoederopname-capaciteit.

In beide groepen was de h e l f t van het a a n t a l koeien e e r s t e - of t w e e d e k a l f s . Voor de proef i s een i n d e l i n g gemaakt i n d r i e p e r i o d e n , n i . s

a. een voorperiode van ruim 5 wokenf b . een hoofdperiode van ruim 5 wekeïij c. een naperiode van anderhalve week.

Tussen deze perioden v/as t e l k e n s een overgangsperiode van om-s t r e e k om-s een week om de dieren aan de gewijzigde t o e d i e n i n g van het 'voer t e wennen.

In de voorperiode werden beide groepen koeien "eenvoudig" gevoerd, en werd aan de hand van het verloop van p r o d u k t i e , voederopname enz. g e c o n t r o l e e r d of de i n d e l i n g j u i s t was.

1 ) _{G e s t e n c i l d e Mededeling I . L . E . J r g . I96I - No. 1 ,} Verslagen van de Vereniging Pr oefboerderij Overijssel No. -24. •

- 3

In de h o o f d p e r i o d e v/erden p r o e f - en c o n t r o l e g r o e p v e r s c h i l l e n d g e v o e r d en i n deze p e r i o d e werden de n o d i g e a r b e i d s tijdmeting en v e r r i c h t . In de n a p e r i o d e werden b e i d e g r o e p e n weer " e e n v o u d i g " g e v o e r d . Van e l k d e r k o e i e n werd tweemaal p e r week de d a g p r o

-d u k t i e van melk en v e t b e p a a l -d . De k o e i e n wer-den eenmaal p e r twee weken gewogen.

Ket b e h o e f t g e e n b e t o o g , d a t de r e i k w i j d t e van de p r o e f o p c e t b e p e r k t w o r d t door de s p e c i f i e k e o m s t a n d i g h e d e n en v e e b e -z e t t i n g op de p r o e f b o e r d e r i j . V o e r p e r i o d e (16 j a n u a r i - 22 f e b r u a r i ) Tijdens de v o o r p e r i o a e , w a a r i n dus a l l e k o e i e n " e e n v o u d i g ' werden g e v o e r d , k r e g e n de d i e r e n ;

15 kg k u i l g r a s . De l a a t s t e 12 dagen 12 kg van een meer g e c o n -c e n t r e e r d e k u i l y

1 kg k u n s t m a t i g g e d r o o g d g r a s ?

10 kg a a r d a p p e l e n (de l a a t s t e 5 àagen 6 kg)5

h o o i na-ar b e h o e f t e t o t opname ( g e m i d d e l d 4 , 6 5 k g ) , k r a c h t v o e r n a a r b e h o e f t e v o l g e n s normen C V . 3 .

Tijdens de v o o r p e r i o d e werd van i e d e r e koe a f z o n d e r l i j k de " r u w -v o e d e r o p a a m e c a p a c i t e i t " n a g e g a a n . Van i e d e r e koe werd daarom h e t r a n t s o e n dagelijks gewogen en i n d i v i d u e e l v e r s t r e k t , b e h a l v e g e -d u r e n -d e -de w e e k e i n -d e n . De g e m i -d -d e l -d e h o e v e e l h e -d e n v o e r p e r -dag, alsmede de opname van d r o g e s t o f , v e r t e e r b a a r ruw e i w i t en z e t -meel v/aarde g e d u r e n d e de v o o r p e r i o d e zijn opgenomen i n t a b e l 1 . Tabel 1 Gemiddeld r a n t s g e v o e r d ) h o o i k u i l a a r d a p p e l e n k u n s t m a t i g g e d r o o g d g r a s k r a c h t v o e r T o t a a l Groep t r a a 0 « V e e l -h e i d i n kg 4 • '0 "j 1 4 . -9,5 1 , _ 4 , 2 7 -oen i n de v o o r p e r i o d e ( b e i d e £ d i t i o n e l e v o e d e r i n g kg ; k g i 0 0 ! A ~, 1 - ^ - . , ,-, j '"7 :' i ! 3,80 0 . 2 7 4 : 1 , 4 1 4 3 , 1 4 2 , 1 8 0 , 9 0 0 , 4 4 6 0 , 1 4 2 0 , 1 6 6 1,617 1,710 0 , 6 2 4 3,75 0 , 7 0 4 ' 2 , 7 4 7 i | 1:3,8 ! 1 , 7 3 18,11 Groep et h o e v e e l -h e i d i n kg 4 , 6 5 1 4 , -9,5 1 , -3 , 9 2 -groepen >nvoudig kg d , O . 3.80 3 , 1 4 2 , 1 8 0 , 9 0 3,45 1 3 , 5 " e e n v o u d i g " e v o e d e r i n g i kg V • X* • G « j Lim ,i m 0 , 2 7 4 0 , 4 4 6 0 , 1 4 2 0 , 1 6 6 0 , 6 3 7 1,414 1,617 1,710 0 , 6 2 4 2 , 5 2 2 1,67 ! 7 , 8 9

4

-In "tabel 2 i s een vergelijking gemaakt tussen de gemiddeld p e r koe v e r s t r e k t e hoeveelheid v . r . e . en Z.W. en de hoeveelheid die volgens de normen van h e t G.V.B, nodig i s .

Tabel 2 Vergelijking van de voederwaarde die in de voorperiode g e -middeld p e r koe en p e r dag werd v e r s t r e k t met de "behoefte volgens de normen G.V.B.

Groep "traditionele voedering" Groep "eenvoudige voedering"

verstrekt kg v.r.e. 1,73 1,67

z.w.

nodig volgens normen kg v.r.e. 1,55, 1,48

z.w.

U i t deze t a b e l blijktj dat beide groepen^ zowel wat het e i w i t a l s de zetmeelwaarde b e t r e f t , . g e m i d d e l d wel i e t s boven de normen zijn gevoerd, maar dat d i t voor beide groepen in gelijke mate was.

De ruwvoederopname was k l e i n , maar d i t i s voor een belangrijk deel t e v e r k l a r e n u i t het g r o t e a a n t a l jonge k o e i e n .

Hoofdperiode (27 f e b r u a r i - 5 a p r i l )

Gedurende de hoofdperiode was er een v e r s c h i l i n voederwijze. Het voederschema s t a a t i n onderstaande t a b e l aangegeven.

Tabel 3 Voederscherna tijdens de hoofdperiode in chronologische volgorde

Groep " t r a d i t i o n e l e voedering" Groep "eenvoudige voedering" ' s ochtends

Voergoot schoonmaken Helft krachtvoer AL het gedroogde gras

melken Helft hooi Helft kuilvoer Voergrot schoonmaken Al het krachtvoer Al het gedroogde g r a s melken Alle aardappelen Al het k u i l v o e r Voergoot schoonmaken Helft k r a c h t v o e r Alle aardappelen HëTft hooi melken H e l f t k u i l v o e r ' s avonds Al het hooi melken

B e h a l v e g e d u r e n d e êén week i n de tweede h e l f t van de h o o f d -p e r i o d e , werden de h o e v e e l h e d e n ruwvoer -oer v o e d e r i n g v o o r b e i d e g r o e p e n p e r g r o e p afgewogen. Dax w i l z e g g e n , d a t de

sen v o e d e r a a n d e e i v o o r i e d e r e g r o e p = 1 oog zo goed. mogelijk werd t o t a l e h o e v e e l h e i d V-L

i n één k e e r werd afgewogen en op v e r d e e l d t u s s e n de k o e i e n : h e t k

koe a f z o n d e r l i j k af aewoa-en. 5ra voor ï e a e r e ^"W;tmaxig gedroog ie h o e v e e l h e d e n k u i l . ' r a s v o e r n a a r b e h o e f t e , maar werd a o a "cv e e r he h o of t ^ werJ i n h o7" C o n t r a a l Veevoeder— Ook i n de h o o f d p e r i o d a a r d a p p e l e n ( l a t e r r i e t e n ) en k h e i d e g r o e p e n g e l i j k . De hooiopname aan ,vei o t e e d t p e r g r o e p gewagen. 1 V•rii'.tiv-- •-••' ramena v o l g e n a go normen

k u i l en aaaaUa; wwvien (i.v.tor t i e t e n1 1 uiw^;.. av.. -•::•.._ vea n : : 1 oraam-e

p e r k o e , a i e g e b a o a e r a was eg as hoeicanaaie van de b e t r e f f e n a s koe i n de v o o r p e r i o d e , v e r m e e r d e r d ^f v e r m i n d e r d mei 1 /10 g e

d e e l t e van de wijzigingen i:: de hooiopname van zijn c r o e p s e d e r t d i e n . Het v e r s c h i l i n o.e t i t e l e h o e v e e l h e i d v e r s t r e k t e v o e d e r -waarde p e r dag, d a t aan h e t e i n d van. ds v o e r n e r i o d e b e s t o n d t u s s e n de b e i d e g r o e p e n , werd g e d u r e n d e de g e h e l e h c o f d p e r i o a e g e h a n d h a a f d , m . a . w . . i n h e t g e v a l d a t de ene g r o e p s n e l l e r i n m e l k p r o d u k x i e acu d a l e n dan de a n d e r e g r o e p en de k o e i e n van de

e e r s t e g r o e p dus v o l g e n s de normen met m i n d e r k r a c h t v o e r t e e zouden kunnen, sou de v e r s t r e k t e p r a e h i v c e r - h o e v e e l h e i d t o c h op een p-n ' ï i r c k n g e h o u d e n , d a t d i s g r o e p t e n o p z i c h t e van de a n d e r e g r o e p i n t o t a a l e v e n v e e l v o e i e r w a a r d e meer of m i n d e r zou krijgen a l s aan box e i n d van de v o o r p e r i o d e . De e v e n t u e l e v e r

-s c h i l l e n i n _{r u k x i e en o o n a i t i e z c u a e n erac n e t r u n n e n} worden g e w e t e n aan e e n v e r s c h i l i n v e r s t r e k t e v o e d e r w a a r d e . In t a b e l 4 sijni de g e m i d d e l de r a n t s o e n e n van de b e i d e g r o e p er-tijdens de h c o f d p e r i o a e v e r m e i d . Tabel 4 Gemiddeld r a n t s o e n i n de h c o f d p e r i o a e Hooi Kuil Aardappelen Bieten Kunstmatig g e d r o o g d g r a s K r a c h t v o e r Groep ' ' t r a d i t i o n e l e v o e d e r i n g " h o e v e e l -h e i d i n kg Kg .5 .-Kë • e . 5,25 1 2 , 4 , 1 3 , 2 1 , -3 f ,*• 4 , i O • 3,60 | 0 . 9 4 ! 0 . 4 8 | 0 . 9 0 3,22 0 , 3 7 8 0 , 6 1 0 0 , 0 6 1 u , u i 9 1.627 2,050 0,738 0,304 0 , 1 6 6 ' 0 , 6 2 4 0 , 3 7 6 ; 2 , 4 6 1 ( 1 3 , 3 : 1,61 : 7 , 8 0 ür-^ep h o e v e e l -h e i d i n kg ; en v oud i g e vee de r i n g " \ Kg dTs. - 2 , 2 4 . 1 3t 2 3 , 6 9 O , C U 0.94 0,48 I ^ ca u ? ^ ! 8,24 u, od-5 0 , 6 1 0 0 , 0 6 1 0 , 1 6 6 ),3óOI 2,464 1,401 2 , 0 5 0 0 , 7 3 8 0 , 3 0 4 0,624 -1.«./ . , 5 4 17,60

- 6

3ij deze t a b e l kan worden opgemerkt, d a t t o t 25 m a a r t 6 kg a a r d -a p p e l e n p e r koG p e r d-ag i s g e v o e r d en d -a -a r n -a 10 kg v o e d e r b i e t e n . Op 2 a p r i l werd een a n d e r e k u i l gegeYen met een l a g e r droge s t o f - g e h a l t e , w a a r d o o r s i n d s d i e n de h o e v e e l h e i d van 12 t o t 15 kg p e r koe p e r dag i s v e r h o o g d .

Nap e r ie-'o ': ") C a p r i l - 20 a p r i l )

li. de — . r e r i g d e werden h e i d e g r o e p e n v:eer ! !e e r v o u d i gi ! g e v o e r d . s ;d k o r t g e w e e s t . Ir.. v-•-V'__:.A '>~~ h - t v r o e g e v o r . i a a r

do 2 0e a p r i l i n de • . •:.;:•,.... -Ik. ' "' e i d

Vanaf 15 a p r i l werden geen h i e l e n - m e e r v e r s t r e k t en v a n a f

16 a p r i l werd h e t k u i l v o e r v e r v a n g e n door 40 kg snijrogge p e r koe p e r dag. De k r a c h t v c e r h o e v o e l h e d e n zijn h i e r b i j d i r e c t a a n g e p a s t . Tabel 5 I a a t de g e m i d d e l d e h o e v e e l h e d e n van de v e r s t r e k t e v o e d e r -m i d d e l e n p e r koe en p e r dag ~ien g e d u r e n d e de n a p e ' r i o d e . Hierbij

i s de h o e v e e l h e i d a . ' - . , v . r . e . en Z. tv. n i e t v e r m e l d , omdat de a e van do snijrcgge n i e t p r e c i e o bekend zijn. h e s e o n n a u w k e u r i g h e i d g e l d t o v e r i g e n s v o o r h e i d e g r o e p e n I n geijike m a t e . Tabel 5 Gemiddeld r a n t s o e n i n de n a e e r i o d e _{g - — 11 * — _ _ _ _ _ _} droop Groep t r a d i t i o n e l e v o e d e r i n g e e n v o u d i g e v o e d e r i n g s n o 9 , - . 5',~ ' 1 6 , 1 , -3,31'

Tijdens de g e h e l e p r o e f werd p e r koe en p e r dag een m a a t s c h e p j e m i n e r a l e n ( - 50 grain) o v e r h e t k u i l g r a s v e r s p r e i d .

DE VEfiBICHTE /dSEKZAdMLEDEK Het meten van de a r b e i d s t i j d e n

Tijdens de h o o f d p e r i o d e werden de b e n o d i g d e werktijden gemeten voor de e e n v o u d i g e en de t r a d i t i o n e l e v o e d e r i n g . D e . b e n o d i g d e h o e v e e l h e i d a r b e i d v o o r h e t g e r e e d - z e t t e n van de v o e d e r m i d d e l en werd. tijdens d i t o n d e r z o e k b u i t e n beschouwing g e l a t e n , Deze \was "'voor behde .gxoepen g e l i j k , maar week af van de i n de p r a k t i j k g e

-b r u i k e l i j k e , , d o o r d a t h e t r o e r - f l i o e s t worden- gewogen. Hooi K u i l V o e d e r b i e t e n Snijrogge K u n s t m a t i g g e d r o o g d g r a s Krach t v o e r 5 , 1 1 9 , 5 « 1 6 , 1 , -3, h l

- 7

De waarnemingen begonnen "bij het ophalen van de voedermiddel en vanaf de p l a a t s waar ze aijn k l a a r g e z e t .

De omstandigheden waaronder moest worden gewerkt

De proef vond p l a a t s in een dubbele Hollandse s t a l met 40 koeien, waarvan elke zijde i s v e r d e e l d in twee groepen van 10 kooien door een tussengang, die voergang en mestgang v e r b i n d t . Het gedroogde g r a s i s opgeslagen op de z o l d e r boven de s t a l . De o p s l a g p l a a t s van de andere voedermiddel en i s n a a s t de s t a l gelegen en t e bereiken v i a t u s s e n - en verbindingsgang. De a f s t a n d van de voergang t o t de o p s l a g p l a a t s bedraagt - 8

me-t e r . De proefgroepen (van e l k 10 koeien) sme-tonden n a a s me-t e l k a a r aan de zijde tegenover de toegang n a a r de opslagruimte.

Bij beide groepen werd i n d i v i d u e l e voedering toegepast met g e -bruikmaking van t u s s e n s c h o t t e n . Om het uitwerpen van h e t voer op de voergang t e voorkomen waren bovendien voorschotten aan-wezig.

De afmetingen van voergoot, s c h o t t e n en voergang zijn s

Voergoot p e r koe l e n g t e -110 _cm? b r e e d t e 55 cm? v o o r s t e rand 10 cm hoog;

bodem; een gladde tegelvloer^ op doorsnede rechthoekig om met een schuif te kunnen schoon-schuiven.

Tussenschotten

Voorschotten

Voergang

b r e e d t e 65 cm^ hoogte 60 cm.

Drie t u s s e n s c h o t t e n zijn met een plank van 10 cm breed aan e l k a a r verbonden. Deze v e r -bindingsplank r u s t op de rand van de voergoot l a n g s de voergang.

deze zijn per groep van 10 koeien in d r i e g e lijke l e n g t e n v e r d e e l d . Elk deel i s s c h a r n i e -rend bevestigd op de rand van de voergoot en schuin hangend naar de voergang met een k e t -t i n k j e vas-tgemaak-t, -t e l k e n s aan he-t m i d d e l s -t e t u s s e n s c h o t .

Hoogte van de s c h o t t e n 60 cm. b r e e d t e 265 cm, betonnen v l o e r .

Transportmiddelen on gereedschap

1 . Een v i e r w i e l i g wagentje op zwenkwielcn met een voor- en a c h t e r s c h o t , geen zijschotten,• "te gebruiken voor t r a n s p o r t van koek on aardappelen.

Afmetingen; l e n g t e 210 cm, b r e e d t e 100 cm, hoogte l a a d -v l o e r -vanaf de grond 36 rm.

2. Een Tafelwagen b e s t a a n d e u i t pen t a f e l op .lor on i e r c i a u n i n g -en met e-en c n d e r s i e o k w s g e n cv twee w i e l e n voor t r a n s p o r t van de t a f e l . Deze w o r d t g e b r u i k t voor t r a n s p o r t van a c t k u i l v o e r . Afmetingen van de t a f e l •: l o n g t e 110 cm? b r e e d t e 8p om,

h o o g t e 50 cm.

3 . Een k l e e d van z e i l d o e k voor a a n s l e p e n van h e t op h e t z e l f d e k l e e d afgewogen h o o i .

4 . Een z i n k e n emmer, inhoud 14 l i t e , m i n e r a l e n .

5« Een h o u t e n s c h u i f b r e e d 54 om, boeg 17 om i e t o s c h u i n aan een van 200 om l e n g t e & :en "'''an de v o e r g o o t . s t e e l van 200 om l e n g t e g e p l a a T s i g g o b r u i k x voor h e t s c h o o n -6 . Een d r i e t a n d s v o r k , t a n d l e n g t e 23 cm. v c r k b r e e d t e 19 cm, s t e e l l e n g t e 145 ^mr t e g e b r u i k e n v o o r h o t v e r d e l e n , van h e t k u i l g r a s .

7 . Een aardappelmand van s t a a l d r a a d , hoog 40 cm., d i a m e t e r onder 30 cm, boven 47 cm. Tegenover e l k a a r sijn aan de b u i t e n z i j d e twee l a t t e n b e v e s t i g d , d i e i/o r.n boven de b o v e n r a n d u i t s t e k e n . De b o v e n e i n d e n h i e r v a n zijn met een touw aan. e l k a a r v e r b o n d e n om de mand aan een u n s t e r t e kunnen h a n g e n .

Voor h e t wegen van gedroogd g r a s w o r d t oen k l o k u n s i e r g e b r u i k t . 8. A a r d a p p e l k i s t j e s , l a n g jb rinf b r e e d 34 '"mi, boog 23 om.

9 . Voor bijvegen w o r d t een rOchou ten bezem g e b r u i k t . Het v e r s t r e k k e n van de r a n t s o e n e n

Tabel 6 De r a n t s o e n e n p e r koe p e r dag tijdens de waarnemingen i n de hoofdpericcle in v o l g o r d o van t o e d i e n i n g 0-roep Groep t r a d i t i o n e l e "'voedering ' e e n v o u d i g e v o e d e r i n g ."L.n kg s i n kg 1 Morgen E ,</! Koek l , c ' 0 ! 3,0. Gedroogd g r a s 1,00 1,00 A a r d a p p e l e n - ; 6 , 0 0 K u i l g r a s 6 , 0 0 1 0 , 0 0 M i n e r a l e n 0,05' I 0 , 0 5 Hooi 3;00 ; -' s Avonds : ;K o ek 1,79 Aardapp el en 6 « 0 0 Kuilgras 6,00 Hooi 2,25 A '-:- ; .

9

-Omschrijving van de handelingen

Hieronder zijn a l l e e n die handelingen opgenomen, die op een prakiijkbedrijf ook moeien worden u i t g e v o e r d , begingen, die voor de proef noodzakelijk waren, zijn weggelaten. Elk volgend voedermiddel werd pas toegediend, naaat h e t vorige door de koeien was opgenomen. B i t houdt in dat men s i c h voor hei halen van elk voedermiddel opnieuw naar de b e t r e f f e n d e o p s l a g p l a a t s moest b e -geven, Be t u s s e n l i g g e n d e tijden werde" voor ander werk op de boerderij benut.

Voorsch 0Tt:;r .:aar beneden halen - 3 meter lopen naar het voorschot;

- k e t t i n k j e losmaken v: n het tussenschot:: - voorschot op voergang l a t e n zakken;

(per groep van 10 koeien i s deze handeling' driemaal n o d i g ) . Tussenschotten omhoog z o t t e n

- met beide handen d r i e aan e l k a a r verbonden i u s s e n s c h o t t e n omhoog t i l l e n ;

-- deze met de l i n k e r h a n d op de j u i s t e hoogte houden;

- met de r e c h t e r h a n d haak van de verbindingsplank nemen en i n een oog aan de z o l d e r i n g haken>

(per groep van 10 koeien i s deze handeling driemaal n o d i g ) . Yoerg o o t s cho ons c huiven

- 3 m e t e r - l o p e n naar schuif tegen de achtermuur;

- met schuif teruglopen naar h e t andere einde van de voergoct (14 m e t e r ) ;

- de voergoot in êen keer schoonschuiven n e t houten s c h u i f in handwerk;

aan einde van voergoot de r e s t e n met de schuif b u i t e n v o e r -goot duwen;

- de schuif v/eer tegen de achtermuur p l a a t s e n . Tussenschctten weer l a t e n zakken

- '3 meter lopen naar t u s s e n s c h c t t e n ;

- met de l i n k e r h a n d s c h o t t e n die aan de z o l d e r i n g hangen i e t s oplichter, en met de r e c h t e r h a n d haak losmaken.;

- met be,ide handen de s c h o t t e n l a t e n zakken in de voergoot en haak l a n g s v e r b i n d i n g s p l a n k leggen?

(per groep van 10 koeien i s deze handeling driemaal n o d i g ) . Voorschotten weer opzetten

- met beide handen h e t voorschot o p t i l l e n ;

met de l i n k e r h a n d het voorschot tegenhouden en met r e c h t e r -hand schot met k e t t i n k j e vastmaken aan het m i d d e l s t e tussen-schot;

10

-Koek voeren

- vanaf voergang naar o p s l a g p l a a t s lopen (12 meter)?

- wagen waarop de koek s t a a t naar voergang duwen t o t TDor de koeien (14 meter)?

- met beide handen benodigd a a n t a l koekjes à 185 gram u i t de p a p i e r e n zakken pakken en voor de koeien werpen (1-4 k e e r p e r koe al naar behoefte)?

- tijdens h e t voeren de wagen t e l k e n s over 1-3 meter v e r p l a a t s e n ? - wagen met overblijvende koek en lege zakken terugrijden in de

opslagruimte (15 m e t e r ) . Aardappelen voeren

- van de voergang naar wagen met aardappelen i n de opslagruimte lopen (15 meter)

- wagen waarop 10 k i s t j e s met aardappelen s t a a n voor z i c h u i t duwen t o t op voergang (15 meter)?

- voor elke koe een k i s t j e met 6 kg aardappelen l e e g s t o r t e n ? - tijdens het voeren de wagen t e l k e n s over 2-3 meter verplaatsen? - wagen met l e g e a a r d a p p e l k i s t e n meetrekken naar opslagruimte

( l 6 m e t e r ) .

Gedroogd g r a s voeren

- 5 meter lopen over voergang, 2^ meter t r a p op, 10 meter over de z o l d e r t o t bij het gedroogde gras?

- l u i k in s t o r t k o k e r openzetten en gedroogd g r a s , dat n a a s t s t o r t k o k e r l i g t , in l o s s e t o e s t a n d naar beneden werpen? l u i k weer s l u i t e n ?

- t e r u g naar voergang (15 meter + 2-g- meter trap)?

- mand halen u i t opslagruimte en teruglopen naar het g e s t o r t e gedroogde g r a s (12 meter)?

- mand opzij op de grond leggen en met beide handen vol gedroogd g r a s schuiven?

- met mand langs de koeien lopen en met de hand gedroogd g r a s v e r d e l e n , p e r 5 koeien êên mand vol?

- mand terugbrengen naar opslagruimte (12 meter l o p e n ) . Kuilgras voeren

- van voergang naar tafelwagen met k u i l v o e r in de opslagruimte lopen ( l 6 meter)?

- wagen met k u i l v o e r opnemen en op voergang duwen ( l 6 meter)? - met een d r i e t a n d s v o r k het k u i l g r a s voor de koeien werpen, p e r

koe 6 of 12 kg in 2 of 3 keer?

- tijdens h e t voeren de wagen t e l k e n s over 2-3 meter verplaatsen? - wagen terugbrengen naar opslagruimte ( l 6 m e t e r ) .

Mineralen voeren

- in a a n s l u i t i n g op het v o r i g e werk de emmer met mineralen u i t opslagruimte meenemen naar voergang?

- bij elke koe een maatbakje vol mineralen over het k u i l g r a s s t r o o i e n (10 meter lopen)?

- 11

Hooi voeren

- van voergang lopen naar opslagruimte (12 meter) n a a r het op een dekkleed afgewogen en gereedliggende hooi;

- hooi met dekkleed naar voergang slepen (12 meter)5

- met heide handen het hooi van h e t kleed pakken im het voor de koeien t e verdelen;

- tijdens het voeren het k l e e d t e l k e n s '•»ver 1-2 meter door voort-slepen verplaatsen»

- icieeü opnemen en terugbrengen naar opslagruimte (12 m e t e r ) . Veer hjivegen

met de bezem, die bij de middengang l i g t , de bij het voeren ge-morste voedermiddelen bij e en vegen en voor de koeien werpen; bezem terugbrengen (deze handeling g e s c h i e d t t e l k e n s na het voeren van gedroogd g r a s , zowel a l s k u i l g r a s en h o o i ) .

12

DE RESULTATEN

1 . De a r b e i d s t i j d e n

De r e s u l t a t e n van de tijdmetingen bij b e i d e g r o e p e n zijn samen-g e v a t i n t a b e l 7» Hierbij i s de b e n o d i samen-g d e tijd p e r dasamen-g en p e r g r o e p van 10 k o e i e n v e r m e l d a l s h e t g e m i d d e l d e van de w a a r -nemingen op d r i e a c h t e r e e n v o l g e n d e dagen.

Tabel 7 Benodigde tijden p e r g r o e p van 10 k o e i e n i n m i n u t e n p e r dag ( g e m i d d e l d e n van d r i e dagen) T r a d i t i o n e l e v o e d e r i n g Eenvoudige v o e d e r i n g k e r e n p e r dag t i j d k e r e n p e r dag t i j d V o o r s c h o t t e n n a a r beneden t u s s e n s c h o t t e n omhoog s c h u i f p a k k e n v o e r g o o t u i t s c h u i v e n s c h u i f w e g z e t t e n t u s s e n s c h o t t e n n a a r beneden v o o r s c h o t t e n o p z e t t e n n a a r koek i n o p s l a g r u i m t e met de koek n a a r de s t a l k o e k v o e r e n

wagen met koek v e r p l a a t s e n wagen t e r u g n a a r o p s l a g r u i m t e n a a r de a a r d a p p e l e n i n de o p s l a g r u i m t e met a a r d a p p e l e n n a a r de s t a l a a r d a p p e l e n v o e r e n wagen met a a r d a p p e l e n v e r p l a a t s e n wagen t o r u g n a a r o p s l a g r u i m t e n a a r de z o l d e r g e d r o o g d g r a s a f g o o i e n t e r u g van de z o l d e r mand h a l e n g e d r o o g d g r a s v e r d e l e n mand t e r u g n a a r k u i l v o e r i n o p s l a g r u i m t e met k u i l v o e r n a a r de s t a l k u i l v o e r v e r d e l e n wagen met k u i l v o e r v e r p l a a t s e n wagen t e r u g i n o p s l a g r u i m t e met m i n e r a l e n n a a r de s t a l m i n e r a l e n v o e r e n * ] m i n e r a l e n t e r u g i n o p s l a g r u i m t e ; n a a r h e t h o o i i n o p s l a g r u i m t e '] met h e t h o o i n a a r de s t a l ; h o o i v e r d e l e n h o o i op k l e e d v e r p l a a t s e n k l e e d t e r u g b r e n g e n ; g e d r o o g d g r a s bijvegen k u i l v o e r bijvegen i h o o i bijvegen ; T o t a a l 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 1 1 1 2 2 2 2 2 1 2 2 | 0 , 5 7 \0,% 0,20 0,70 0,22 0 , 5 6 0 , 5 7 | o , 5 9 ' o , 83 4 , 4 1 0 , 3 2 0 , 8 5 0 , 3 2 0 , 4 4 1,42 0 , 1 8 0 , 5 3 0 , 8 6 1,20 0 , 5 2 0 , 4 5 1,79 0 , 4 2 0,75 0,78 3,42 0,32 0,87 0 , 2 8 0 , 5 2 0 , 2 5 0 , 5 6 0 71 2 , 7 2 0 , 1 3 0 , 7 6 0 , 6 1 1 , 5 3 l j l l , 3 3 , 8 3 100 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 , 3 2 0 , 3 1 0 , 0 9 0 , 0 2 0 , 0 5 0 , 3 7 0 , 3 1 0 , 3 1 0 , 3 8 3 , 5 4 0 , 2 2 0 , 5 2 0 , 3 2 0 , 4 4 1 , 4 2 0 , 1 8 0 , 5 3 0 , 8 6 1,20 0 , 5 2 0 , 4 5 1,79 0 , 4 2 0 , 3 2 0 , 4 1 2,57 0 , 2 2 0 , 5 4 0 , 2 8 0 , 5 2 0 , 2 5 0 , 3 3 0 , 3 5 1,42 0 , 1 5 0 , 2 8 0 , 6 1 0 , 6 0 0 , 6 2 24,44 72,2

13

-De vereenvoudigde voedering g e e f t r e l a t i e f een vrij "belangrijke a r b e i d s b e s p a r i n g te z i e n . Er i s n l . 2rJ,dfo of 9*39 minuten p e r

dag p e r groep van 10 koeien minder nodig dan bij de t r a d i t i o n e l e voedering. Naast deze a r b e i d s b e s p a r i n g b i e d t de vereenvoudigde voedering nog een voordeel dat vooral op eenmansbedrijven van b e -lang kan zijn. Door het toepassen van deze eenvoudige voedering kan de boer ' s middags lajiger e l d e r s aan het werk blijven en bovendien kan hij het voeren (en het melken) ' s avonds gemakkelij-k e r aan een vreemde overgeven. Naast .rbeidsbesparing g e e f t de eenvoudige voedering dus ook een a r b e i d s v e r l i c h t i n g en kan het de boer, vooral van het eenmansbedrijf, meer bewegingsvrijheid

geren.

2. De c o n d i t i e en gezondheidstoestand van de koeien

Eenmaal in de 14 dagen werden de koeien gewogen. Het verloop van de gewichten van beide groepen i s vermeld in g r a f i e k 1. De een-voudig gevoerde groep was aan het begin van de proef gemiddeld p e r koe ca. 10 kg l i c h t e r dan de t r a d i t i o n e e l gevoerde g r o e p . Hier kwam gedurende de proef geen wijziging i n . Vfes het zo dat in

de e e r s t e h e l f t van de proef beide groepen i e t s in gewicht af-namen, i n de tweede h e l f t van de proef groeiden beide groepen i n

ongeveer gelijke mate.

Er waren bij deze proef geen abnormale s t o r i n g e n van de gezondheids-t o e s gezondheids-t a n d , die hegezondheids-t beeld van de r e s u l gezondheids-t a gezondheids-t e n zouden kunnen v e r gezondheids-t r o e b e l e n .

3. De ruwvoederopname

In g r a f i e k 2 wordt de hooiopname in kg p e r koe per dag voor de

beide groepen aangegeven. Deze hooiopname g e e f t een goed i n z i c h t in de ruwvoederopname, omdat de overige ruwvoedermiddelen voor a l l e koeien in gelijke hoeveelheden werden v e r s t r e k t . In de voorperiode werd dus de dagelijkse hooihoeveelhoid p e r koe per dag afgewogen,

terwijl in de hoofd en de naperiode de dagelijks benodigde h o e v e e l heid per groep werd afgewogen en zo goed mogelijk over de groep v e r -deeld. Ter c o n t r o l e werd gedurende een a a n t a l dagen in de hoofd-p e r i o d e de hooihoeveelheid hoofd-p e r koe afgewogen.

Grafiek 2 l a a t zien dat in de voorperiode de hooiopname nog wel eens veranderde, vooral omdat de j u i s t e v e r z a d i g i n g s g r a a d nog moest worden gevonden en omdat de k w a l i t e i t van het hooi nog wel

eens w i s s e l d e . Ten opzichte van e l k a a r bleven beide groepen gelijk. Dit veranderde al d i r e c t aan het begin van de hoofdperiode, want

toen ging met de i n v o e r i n g van de t r a d i t i o n e l e voedering voor de ene g r o e p , de hooiopname met 0,75kg omhoog en d i t b l e e f zo t o t het eind van de hoofdperiode. De andere groep b l e e f op het niveau van de hooiopname tijdens de l a a t s t e dagen, van de voorperiode.

In de naperiode kwam de hooiopname van beide groepen weer op h e t -zelfde niveau t e l i g g e n . Dit niveau was hoger dan dat van de voor-p e r i o d e , maar. d i t i s v/el te v e r k l a r e n u i t de veranderingen in de k w a l i t e i t en hoeveelheden van de overige ruwvoedermiddelen. Het v e r s c h i l in hooiopname en daarmee van de ruwvoederopname van

14

-4 . De opbrengst aan melk

I n ' g r a f i e k 3 i s de opbrengst aan melk voor beide groepen n e e r g e -l e g d . Gedurende de voorperiode i s de p r o d u k t i e van beide groepen ongeveer gelijk. •

Nu eens i s de ene groep wat hoger, dan v/eer de andere, maar het zijn s l e c h t s k l e i n e v e r s c h i l l e n .

In de hoofdperiode komt er e c h t e r een duidelijk en vrij c o n s t a n t v e r s c h i l ten gunste van de t r a d i t i o n e e l gevoerde groep. Dit v e r -s c h i l houdt e c h t e r weer op t e be-staan i n de naperiode en de daaraan voorafgaande overgangsweek. De p r o d u k t i e d a a l t dan vrij s n e l , maar e r i s geen n i v e a u v e r s c h i l tussen beide groepen. S t a t i s t i s c h e bewerking l a a t zien dat s

a. er een v e r s c h i l i s i n melkgift per koe gedurende de hoofd-p e r i o d e van gemiddeld 0,8 kg hoofd-p e r dag en wel ten gunste van

de t r a d i t i o n e e l gevoerde groep?

b , h e t v e r s c h i l goed betrouwbaar i s (0,002<^p ~ < " 0 , 0 l ) .

De standaardafwijking van h e t gemiddelde v e r s c h i l i s - 0,234.

5* Het v e t g e h a l t e van de melk

In g r a f i e k 4 i s het verloop van h e t v e t g e h a l t e der melk van beide groepen vermeld. Gedurende de voorperiode i s soms de ene en soms de andere groep wat hoger. Gemiddeld h e e f t de t r a d i t i o neel gevoerde groep een i e t s hoger v e t g e h a l t e , hoewel het v e r -s c h i l k l e i n i -s .

Tijdens de hoofdperiode wijzigt d i t beeld zichj de eenvoudig g e -voerde groep komt permanent hoger t e l i g g e n . Tijdens de naperiode wordt het niveau van beide groepen weer ongeveer gelijk.

S t a t i s t i s c h e bewerking van de uitkomsten l a a t h i e r zien d a t e r een gemiddeld v e r s c h i l tussen de beide groepen i s van 0, 20/£ v e t ten gunste van de eenvoudig gevoerde g r o e p . Dit v e r s c h i l i s b e -trouwbaar (0,002 < P < 0 , 0 l ) en de standaardafwijking van h e t gemiddeld v e r s c h i l i s - 0,0537.

6. De opbrengst aan vetgrammen

Grafiek 5 toont de gemiddelde opbrengst aan vetgrammen van beide groepen. Hierbij i s het b e e l d veel minder duidelijk dan bij de op-b r e n g s t aan melk en het v e t g e h a l t e . Dit i s ook op-begrijpelijk, omdat het v e t g e h a l t e bij de ene groep hoger was, terwijl de melkhoeveel-heid bij de andere groep het hoogst was.

Ook s t a t i s t i s c h e bewerking van de uitkomsten l a a t geen betrouw-baar v e r s c h i l ' tussen beide groepen z i e n . Het gemiddeld v e r s c h i l i s n l , 9j7 vergrammen p e r koe per dag ten gunste van de e e n

15

-7. Het e i w i t g e h a l t e en de opbrengst aan gremmen e i w i t

Betreffende het e i w i t g e h a l t e van de melk zijn s l e c h t s weinig • v/aarnemingen v e r r i c h t ? n l . 3 gedurende de voorperiode, 2 in de hoofdperiode en 1 in de n a p e r i o d e . H i e r u i t i s n i e t duidelijk gebleken dat h e t p e r c e n t a g e e i w i t der eenvoudig gevoerde p r o e f -groep gedurende de h o o f ' p e r i o d e evenals het v e t g e h a l t e hoger l a g dan hij de t r a d i t i o n e e l gevoerde g r o e p .

In overeenstemming met de l a g e r e m e l k g i f t der eenvoudig g e -voerde groep was. de opbrengst aan gi ammen e i w i t bij deze groep eveneens l a g e r ten opzichte van die van de t r a d i t i o n e e l g e -voerde g r o e p ,

Het a a n t a l waarnemingen moet e c h t e r a l s onvoldoende worden be-schouwd cm aan deze uitkomsten een c o n c l u s i e t e verbinden.

SMBTVATTING

K o r t o v e r z i c h t var, doei en c n o e t

Op cie p r o e f b o e r d e r i j "te Heine word i n de w i n d e r van I 9 6 O / I 9 6 I een v o e d e r p r o e f m i n e l k k c e i e r gehouden»

Deze p r o e f werd genomen i n oarenwerk.ing ir, e't h e t V e e -v o e d e r b u r e a u -v o o r ü -v e r i i s e e l en h e t I n s t i t u u t ^'oor

Landbouw-t e c h n i e k en H a i i o n o l i o a oio i e Wagen i r : - e n .

Hierbij i s een o i e r k v or ': • or"'0. a m i s de methode van v o e r e n

( " foei"'a - -ig'-- V-:.j.j.fcjdiifed v e r o r k d a r • '•: ar i. d-" 'r-dot^k ' ;Ce r

, . . . . • . .. if i-,..m,:.óhoOe '• ' P V r •: / - ' g ^ O " - . ' i r k - - ' ' .

Het doel van de p r o e f va;/r na t ; gaan wan de con se

q u e n t i e s van de e e n v o u d i g e v o e d e r i n g v/aren op v o e d e r t e e h a i s e h en a r b e i d s i e c h n i s c h g e b i e d on wat do i n v l o e d oaa op do m e i k -o p b r e n g s t , h e t v e t g e h a l t e en d-o cp, b r e n g e n aan vergrammen d e r melk en op h e t g e w i c h t en de c o n d i t i e d e r kooien,,

Er i s u i t g e g a a n van owee g o l g k w a o r d i g e g r o e p e n van 10 M.E. I J . - k o e i e n » r e p r o o i " d i e r e u -•.veröden, i n d i v i d u e e l g e v o e r d met b e h u l p van v o o r - an tu o o eno c h a t t e n .

I n h e t p r o e f s o r e m n min d r i e u e r i o a o n o n d e r s c h e i d e n , dj.e a l s v o l g t kunnen wer don omschreven, s

a. Een v o o r p e r i o d e van ruim p weken. H i e r i n v e r d u n a l l e k o e l e n ' ' e e n v o u d i g " g e v o e r d , 1, ••/,>/. dau :o morgana n e t g e h e l e d a g

r a n t s o e n aan k u n s t m a t i g g e d r o o g d g r a s , a a r d a p p e l e n , k r a c h t -v o e r en k u i l were, -v e r n t r e k t , i e r r o l l ;s agendo a l h e t hooi

werd g e g e v e n . '.De vc e a e r m i a d e i e n worden angeiuk1; o e r koe a f

-gewogen.

b . Een h o o f d p e r i o d e van r u i n 5 weken, r e ene g r o e p werd h i e r b i j a l s i n de v o c r p e o ' i c d o g e v o e r d , dan de a n d e r e g r o e p d a a r e n t e g e n w e r d . v o l g e n s do t r a d i t i o n e l e m e t h o d e , hoor,, a a r d a p p e -l e n , k u i -l en ï r r a c h i v c e o two einaar p e r dog v e r s t r e k t ,

, B e h a l v e ' h e t k r a c h t v o e r en do a a r d a r o e l e r . die o t e e d s v o o r i e d e r e koe werden algemenen, we: '. nev, v e e r pa:: g r o e p a l g e -wogen voor e l k e v c e o e r i n g en v e r v o l g e n ? 00 her. oog sq g o e d mogelijk v e r d o o l d tuooon 5e .'rooien. 1 e r - r n t r o l e werden e c h t e r g e d u r e n d e een b e p e r k t aauó <.,.',_ .n,0v;u Hilv: '"/ e d r n i d d e

-l e n we-l p e r koe afgewogen.

c . Een n a p e r i o d e van o n g e v e e r a n d e r h a l v e week, w a a r i n de k o e i e n weer g e v o e r d werden a l e i n ae voor o e r i n d e ,

r u s s e n a e z e d r r o p o n c a e n '~os

p e r i o d e van bijna oen week om do p r o e f g r e e p aan de gewkoigde v o e d e r m e t h o d e t e l a t e n wennen.

De- h o e v e e l h e d e n v e r s t r e k t k u n c i m a i i g g e d r o o g d g r a s , a a r d a p p e l e n en k u i l v o e r waren v o o r a l l e k o e i e n g e l i j k . He h o o i opnarne was vrij naar b e h o e f t e , de h o e v e e l h e i d h o o i werd wel g e -wogen. Het k r a c h t v o e r werd v o l g e n s normen C V . 3 . gegeven^ met

- 17

dien v e r s t a n d e dat het v e r s c h i l in voederwaarde tussen de hoe-veelheden zoals die aan het eind dor voorperiode p e r groep

werden v e r s t r e k t ? gedurende de gehele hoofdperiode "bleef b e s t a a n . Hierdoor kan een., l a g e r e rnelkproduktie van de ene groep ten op-z i c h t e van de andere n i e t veroorop-zaakt op-zijn door een l a g e r voeder-n i v e a u .

In de hoofdperiode werden do arbeidstijdmetingen v e r -r i c h t voo-r de beide voede-rmethoden. Hie-rbij we-rden a l l e e n d i e werkzaamheden opgenomen, die een boer in de praktijk ook moet v e r r i c h t e n . Met het wegen e n z . , wat a l l e e n voor de u i t v o e r i n g van de proef nodig wa^ w>rd geon rekening gehouden.

De r e s u l t a t e n

De invloed van de eenvoudige voedering i s in de v o l -gende punten g e k a r a k t e r i s e e r d °,

1 . De ruwvoe der opname ? d i c: ondat a l l e andere ruwvoe dermiddel en

in gelijke hoeveelheden werden v e r s t r e k t , t o t u i t i n g kwam in de hooiopnarne, bleek v~or de t r a d i t i o n e e l gevoerde groep 0,75 kg hooi p e r koe per dag meer t e zijn dan voor de andere groep«

2« De rnelkproduktie was 0 , 8 kg melk p e r koe p e r dag hoger bij de t r a d i t i o n e e l gevoerde g r o e p . Dit v e r s c h i l bleek betrouwbaar (standaardafwijking ven - 0,231 en 0,002 < P < 0 , 0 l ) .

3 . Het v e t g e h a l t e der melk gaf f en v e r s c h i l t e zien van 0,20^ v e t ten gunste van de eenvoudig gevoerde groep. D i t v e r -s c h i l wa-s bc trou vb aar (-standaarden wijking van - 0,0^87 en 0,002 < F-c c,o:.),

4« De opbrengst aan vetgra.nmoii bleek geen betrouwbaar v e r s c h i l op te l e v e r e n bij vergelijking van beide groepen k o e i e n . 5 . Betreffende het e i w i t g e h a l t e der melk i s n i e t duidelijk g e

bleken dat d i t , evenals .Vot v e t g e h a l t e bij de eenvoudig g e -voerde groep hoger va-;.

6« De c o n d i t i e van de kce:„o,i onderging geen wijziging; evenmin proef verandering op in het gexvichtsver-t r a •A (: s c h i l b e s De de t o n b e n om s e d u r e n d a t ?,a '•-<- « .odigr.e 'b a n -J.ig c. • ki ,"5 d^ jo o "v__. den e- I' . c c " p e r i o de tu s sen de gr o en en 7« De benodigde ar:,: ' î.;t.d'.. -cor het 'eeren van 10 koeien onder

)als die .tic h op het proefbedrijf v o o r -deden, bleek ';oor de groep n e t eenvoudige voedering 9? 39 ffl

i-nuten minder t e zijn. Dit betekent oen bekorting van de arbeidstijd van 27,8 <ó ion opzichte van de t r a d i t i o n e l e voedermethode,

~ 18

-Conclusie

De a r b e i d s b e s p a r i n g , b e r e i k t door een a a n t a l voeder-middelen eenmaal in p l a a t s van tweemaal p e r dag t e voeren, i s

een belangrijk voordeel. Hiertegenover s t a a t bij deze proef het nadeel van een verminderde melkproduktie, hoewel d i t nadeel gedeeltelijk wordt opgeheven door een verhoogd v e t g e h a l t e ,

waardoor de p r o d u k t i e aan vetgrammen geen wezenlijke verandering heeft ondergaan. Daarbij komt een vermindering .van de ruwvoeder-opnamo "hij de eenvoudig gevoerde g r r >p, h i e r 0,75 kg hooi p e r d i e r p e r dag", die moet worden gecompenseerd door een verhoogde k r a c h t v o e r g i f t van bijv. 1 à -|- kg rundveemeel-A.

?-" Ie h i e r gevonden vermindering ~*an de melkproduktie

moot -„O^WJ. •.•.orden bedacht, dat ;

a. bij deze proef n i e t duidelijk n a a r voren i s gekomen, v/elke van de veranderingen het p r o d u k t i e v e r l i e s en de verminderde ruw-voederopnarne hebben v e r o o r z a a k t ;

b . een i e t s minder vor doorgevoerde vereenvoudiging van het voeren, waarbij bijv, het k r a c h t v o e r aan de nieuwmelkse dieren tweemaal p e r dag wordt v e r s t r e k t , het voordeel van de

arbeidsbesparing" g r o t e n d e e l s l a a t b e s t a a n , terwijl het v e r l i e s aan melk dan wel eens zeer miniem kan zijn,

o. de gevolgen van het h i e r toegepaste "eenvoudig voeren" bij koeion met een zeer hoge p r o d u k t i e mogelijk g r o t e r zijn, t e r -wijl d i t e f f e c t dan misschien ook in de v/ei de tijd doorwerkt en dat daarentegen bij lage p r o d u k t i e het v e r s c h i l waarschijn-lijk weer minder g r o o t zal zijn dan h i e r i s gevonden.

De f i n a n c i ë l e gevolgen van het invoeren van eenvoudige voedering zullen van a l l e r l e i omstandigheden afhangen en van b e -drijf t o t be-drijf v e r s c h i l l e n . Zo zal het f i n a n c i e e l nadeel van een verminderde tnelkproduktie met daarbij een ongeveer gelijkblijvende v e t p r o d u k t i e vooral .afhangen van de grondslag van u i t b e t a l e n van de melk. Het vervangen van - 0,75 kg hooi door k r a c h t v o e r zal bij

de tegenwoordige prijsverhouding h o o i - k r a o h t v o e r een g e r i n g geldelijk nadeel betekenen.

De waarde van h e t voor de e." der a r b e i d s b e s p a r i n g kan naar omstandigheden s t e r k w i s s e l e n . Een f i n a n c i ë l e waardering i s s l e c h t s ten dele mogelijk en i s dan -uider meer afhankelijk van het r a t i o n e e l gebruik van de bespaarde tijd. Ook moet er in de praktijk rekening mee worden gehouden, dat de mate waarin door vereenvoudigd voeren

a r b e i d kan worden bespaard, afhangt van zulk?? bedrijfsomstandig-heden a l s bijv. de v a r i a t i e in de v e r s t r e k t e voedermiddel en, het a l of n i e t i n d i v i d u e e l voeren,- enz.

In a a n s l u i t i n g hierop moet worden opgemerkt dat de v e e -houder het "eenvoudig voeren" ' s avonds in combinatie met het melken gemakkelijker aan een andere n i e t g e r e g e l d met d i t werk

19

-"belaste a r b e i d s k r a c h t kan o v e r l a t e n door een g r o t e r e over-z i c h t e l i j k h e i d . Ook moet het in de b e d r i j f s o r g a n i s a t i e a l s een voordeel worden g e z i e n , dat de boer l a n g e r e l d e r s op zijn bedrijf werkzaam kan zijn,, indien hij minder tijd en aandacht behoeft voor de avondvoedering.

Een vereenvoudigde voedering zal vooral voor b e drijven, die krap i n hun a r b e i d s k r a c h t e n z i t t e n , zeker p e r s -p e c t i e f bieden. Hoever deze vereenvoudiging van het voeren moet gaan, aal van bedrijf t o t bedrijf moeten v/orden bekeken, maar zeker i s dat zij zonder bezwaar verder kan gaan dan op

kg 570 560 550 540 530 520 510 500 ^» « Vi 18 / 1 1/2 16/2 voorperiode y3 15/3 29/3 13/A datum traditionele voedering eenvoudige voedering hoofdperiode naperiode

grafiek 1: Het levend gewicht der dieren

kg hooi gem. koe/dag 5,4 5,3 5,2 5,1 5,0 4,9 4,8 4,7 4,6 4,5 4,4 4,3 4,2 4,1 4,0 3,9 3,8 1 1

h

z5 en e E P 0 >C T g <J> \

y

E O) 01 j £ JZ £_ -^= . «••» "•"" * ""• • » * * -r- ' \ v. te^ ^' " ^ • x > ** ^ . - - ' \ _\ \ . — - i ^^* * . c^~ ""* > ^

.-"ƒ

S

•8 E E en IEJ r ^ ~~-:& ^> v *** ^^ ^^ > \ / ^ ~ ~ -1 f ^ % *«.] X • -- ~ ~ -J^" ^-^ f ^ *-* • * * - x . • - " ' •te ^ ^ - ' ' 5 ^ ^ - - ^ ^ x . ^ ~ . . "•-., "x, x , / / / / <* y • " " • ^ - - ' ^ -\ V / \ /*

£•-