Het optimale eettijdstip van Lombarts Calville appelen

(1)

S P R E N G E R I N S T I T U U T Haagsteeg 6, 6708 PM Wageningen

T e l . : O837O-I9OI3

(Publikatie uitsluitend met toestemming van de directeur)

RAPPORT NO. 2191

Mevr. R.G. v.d. Vuurst de Vries

HET OPTIMALE EETTIJDSTIP VAN LOMBARTS CALVILLE APPELEN

Uitgebracht aan de directeur van het Sprenger Instituut Project no. 25

(2)

Inleiding

Het ras Lombarts Calville is in toenemende mate in Nederland aangeplant. Het groeiende aanbod van deze goed bewaarbare appel heeft tot gevolg dat ook in toenemende mate export naar andere Europese landen plaatsvindt. Gegevens uit West-Duitsland en Scandinavië wezen uit dat men niet onverdeeld tevreden was over de "eet"-kwaliteit van deze appels.

Hoewel Lombarts vooral in het voorjaar op de markt gebracht worden, werd be-sloten een onderzoek te doen naar het optimale eettijdstip over het hele sei-zoen .

Een dergelijke vraagstelling ligt geheel op het consumentenvlak. Aangezien het Sprenger Instituut (SI) uitsluitend beschikt over een laboratoriumpanel, werd een beroep gedaan op het huisvrouwenpanel van de Vakgroep Humane Voeding van de Landbouw Hogeschool te Wageningen.

Omdat het een onderzoek naar de "eetkwalitëit" betreft, werden de bewaarmethoden aangehouden die in de praktijk worden toegepast nl.:

december - januari: koeling bij 3 C en maximale RV

februari - mei : CA - 3% 00-/32 0- bij 36C en maximale RV.

Proefmateriaal en waarnemingen

Teneinde een uitspraak te kunnen doen over het ras Lombarts Calville werden ap-pels van 9 herkomsten verspreid over Nederland bemonsterd in de maat 65-75 mm. Appels werden betrokken van de volgende herkomsten:

HERKOMST Wognum N-Holland ZuidrBeveland Beemster N-Holland Buren Betuwe Beuningen

Nieuwe Gein Utrecht

Klaaswaal Z-Hollandse ei landen Dronten O-Flevoland

Kraggenburg N.O. Polder

Na uitslag werden de appels gedurende 1 week opgeslagen bij 15 C alvorens tot NO. PARTIJ

1

2

3 k

5

6

7

8

9

TELER Tensen Tol hoek Tensen De Goei Piels v.d. Grift Res Nova v. Dijk v.d. Ploeg

(3)

Tijdstippen van aanbieding

1. December 1979 - koeling

2. Januari 1980 - koeling

3. Februari 1980 - C A .

4. Maart 1980 - C A .

5. April 1980 - C A .

Proefpersonen

Gekeurd werd door een huisvrouwenpanel van de L.H. bestaande uit 99 huisvrouwen

uit Wagen Ingen en omgeving.

Het laboratoriumpanel van het Sprenger Instituut nam deel met

2h

proefpersonen,

allen werkzaam op het Sprenger Instituut.

Aanbiedïngsprocedure

Gemeten werd de mate van aangenaamheid op grond van UITERLIJK, CONSISTENTIE,

SAPPIGHEID, SMAAK/GEUR en TOTALE AANGENAAMHEID.

De proefpersonen gaven hun oordeel per aspect aan op een 7~categorieën schaal

geankerd als volgt:

zeer ^ , zeer

neutraal

onaangenaam aangenaam

I 1

\

1 » — 1 » 1

1 2 3 4 5 6 7

De huisvrouwen kregen per zitting 3 hele ongeschilde appels In aselecte volgorde

na elkaar aangeboden.

De appels werden zodanig over de 99 personen verdeeld dat per partij 33 responsen

werden verkregen.

De proefpersonen van het Sprenger Instituut beoordeelden ieder 9 partijen in

a-selecte volgorde alleen op totale aangenaamheid. In verband met hun grotere

des-kundigheid werden hier 1/4 appels geschild aangeboden.

Chemische metingen

Inclusief een meting direct na de pluk werden op ieder keurîngstijdstïp gemeten

op het Sprenger Instituut: TOTAAL TITREERBAAR ZUUR, REFRACTIE en pH.

(4)

-3-Data analyse

De gegevens afkomstig van de schaalmethode werden verwerkt volgens "The Law of the Categorical Judgement".

Voor ieder keuringstijdstip werd per aspect een gemiddelde groepswaarde bere-kend (programma SECAJU).

Het huisvrouwenpanel en het Sl-panel werden gescheiden gehouden in verband met het verschillende referentiekader van het Sl-panel.

Met de verkregen groepswaarden werd een variantie-nalayse uitgevoerd teneinde een indruk te krijgen van de factoren die leiden tot verschillen ten aanzien van de diverse aspecten.

Uit de variantie-analyse blijkt dat met uitzondering van het uiterlijk en de consistentie er een aantoonbare invloed is van het eettijdstip op de verschil-lende kenmerken. Zie tabel 1.

Tabel 1. Overzicht van de significantie van

kenme rk huisvrouwenpanel LH uiterlijk consistentie sappigheid smaak/geur totale aangenaamheid panel Sprenger instituut totale aarrgenaamheid andere metingen refractie tïtreerbaar zuur

PH

factor eettijdstip n.s. n.s. ** ** * # ** * * ** de factoren factor herkomst *# n.s. ## *# * * ** ** n.s. #* ** significant met P < 1% * significant met P < 5% n.s. niet significant

Het herkomsteffect was niet aantoonbaar voor de consistentie en het tïtreerbaar zuur.

(5)

her-komst. In de grafieken op de volgende pagina's is het verloop van de verschil' lende kenmerken in de tijd weergegeven.

Interpretatie

Op grond van de data-analyse kan men concluderen dat de optimale aangenaamheid door het huisvrouwenpanel in februari wordt gelegd en door het Sl-panel in februari-maart.

Opmerkelijk is dat beide panels de "vroege" CA-appels, die doorgaans minder aromatisch zijn dan appels uit de gewone koelcel, hoger waarderen.

Wat in de bovenstaande cijfers niet tot uiting komt is het niveau van het oordeel t.a.v. de sensorische kenmerken.

Uit tabel 2 blijkt dat het groepsoordeel van het huisvrouwenpanel vrijwel uit-sluitend valt in categorie 5, de klasse volgend op klasse 4 (= neutraal).

Het Sl-panel geeft slecht in februari en maart categorie 5 aan.

Tabel 2. Naar de oorspronkelijke schaalwaarden getransformeerde mediane schaal-waarden, gemiddeld over alle herkomsten per keurtijdstïp.

dec. jan. febr. rraart aprï 1 '79 '80 '80 '80 '80 ui ter 1 ijk

5

consisten-tie

5

sappig-heid

5

6

5

smaak/ geur

5

totale aangenaam-heid L.H.

5

totale aangenaam-heid S. 1 .

k

A

5

it N.B.

Het titreerbaar zuur is niet afhankelijk van de herkomst, echter wel van het tijdstip van uitslag. Mogelijk is deze parameter toch zeer belangrijk bij de bepaling van de optimale "eetkwaliteit" van een ras.

(6)

-5-Samenvatting

- Het optimale eettijdstip wordt gelegd in februari. De waardering op de overige tijdstippen ligt echter niet veel lager.

- De consistentie is niet aantoonbaar afhankelijk van herkomst, noch van tijd-stip van uitslag.

- De herkomst heeft een belangrijke invloed op de aangenaamheidsbeleving. - Het titreerbaar zuur is niet afhankelijk van de herkomst.

Wageningen, 12 november 1981 RGvdVdV/MJ

(7)

BIJLAGE 1 4-> X »   O to s_ M-<U u # c (U en c • fö — f0 • co • 4-> o 4-1 c fU Cn c • <o n : to • _ i • • M O 4-> 1_ 3 .O) cn . \ zz j * ' ro —i ca E w , "O »— _tu JC • C7)3T •—. • Q L _ I Q . fö (/) CL •— 4-1 in X I ~> —

^ 1

to r^. vO r^ O CO 1 3 i — ^~ vO "— «— to cn oo co CD ^_^ 4-> 0) N C •— " CA r-^ — • 4-> O . 0) (/> X } O CD -3" CM CA O -3" a 3 a -oo CD O r— *— 3 -CM ro t — r~-r^ *"* X ) ro co o C A CM (0 r — CM r~-X I ro »—' vO cn T—« cn r^ — » o <U "O • o en co CM CO C A - O o CD t — co CD o C A C A CA CM to -3" - 3 " r~~ ^~ X I to -3" CM C A CM (U 3 -r^ r-^ X ) fD CD » — cn ^-* CD CO — • c ra • — > o CM CM CT\ rsl C A O C A CA r^» co CD o C A C A C A CM X ) r- r~-cn r — j a -3" LA 3 -CM x i v O L A en o CM vO r—' CM CD oo — • u X I 0) 4 -OJ co r^. r~^ CA CA o vO L A VO oo o - Q -3" -3" oo 1 — X ) MD -3--. CD CM a j en vO CM CM fD LT» CO 1--. O X I CA i — CD CM CD OO — *-> J-ro to a i * -CD CD LA -3" C A «3 OO r-> o r~-CD X I CM CM CO i — • X » ro CA en oo * "~ to r--oo « — CM 10 CA 3 -vO to CD CO r-» • o CO — •— (U E r -OO CM CD CD r^ CM CA CD CD 3 -CM 3 -CA CD r^« ^— CM CD OO -3" ^— CD CA L A T — CD vO CO ^-> CD o 4-1 XI c a) o m L. (1) > 4-J C to o c  u a Q) en c ro -to x> u-*—• (U N c (U a> c to > c tu •— _N !_ O o > c tu X) ^— _tu XI XI E tu _C7> 4-1 tn E O .* u tu x: t_ tu CL C tu XJ ^— (U X) X) E tu o c  L. 3 tu en \ : -* to -to E in O) x: en: C L . C L t0 in s- rc (U • 4-> in E O .s: u tu x : X I 10 X I to X I to C A r^. CA OO N û o o v o r-- r ~ CM CM CM to ^X• vO CM X I to CD CD en CM o X I CA CA CD CA O CA CO CM CA O O LA CA CA O X I to r-~ T — CD CA en LA CA CD •> C A C A C A C A C A C A C A C A C A O X I 10 X3 O C A r~- o r-» C D r~-CO •— CD »— LA T— v O •— s o CO LA CM r- CM • - • - CM to CM CM «— CM — X I o CA OO CM O X ) r^ \ o cn - 3 " en t — - 3 " •— v o c D r ^ r ^ c n r A C D c A 4 - N i - m o o m < - o > -L A i — < T CO »— • — -L A C D T — T - CM «— CM «— CM CM X I to XI tu x> o X I tu X I o X I o X I to r ^ - 3 - T- r*-» - P A v o T— r^» e n e n >— v o T— -3" CD CM CA CM tu XI u LA CA 3 -o LA tu X I o r-. CA CA C M C M C M C M C M C M C M C M C M 10 X I to i— e n C A CM »— CM L A en vo LA oo oo LA en oo en L A x> - 3 " cn r^> o LA L A OO o X ) CM CA r^ oo LA CD CM XI u X ) 10 CO vO i— • -CM «— CA L A r-» T - o o «— X I o X ) vO -3" o X » o x> to X I _to o X I to - 3 - CO OO v D L A L A >— CO en •— co oo T- CM r- » - CM — «— to to to to to to X ) vo r-v en r-^ -3- c n -3- oo oo r^ r>» oo CM oo o -3" vO L A v O L A v O v O r-^ r - . -— CM r-i— •— C M CM CM * - C M C A - 3 - L A v O I - » C O C n en CM L A oo en en en -3" CM v O CA CM O • tu Q XI • L. CO (0 • to - J 3

(8)

BIJLAGE 2

2.2

2.0

1.8 u i t e r l i j k LH

< L _ ,

dec

j a n

f eb mrt

CA-cel

koelcel

mei

N S

2,6 r

2.4

2.2 consistentie LH

1 B

C A-cel

koelcel

x

NS

dec

j a n

feb mrt

_mei

Verloop van de diverse kenmerken in relatie tot eettijdstip

Xpunten voorzien van eenzelfde l e t t e r zijn niet aantoonbaar

(9)

BIJLAGE 3

sappigheid LH

2,2r c

2,0

1.8 -ab

L

lib

bc

C A - c e l

koelcel

I

j

dec jan f eb m r t

_mei

2,0 1.8 1.6

smaak L H

„ •

t

D

C A - c e l

koelcel

dec jan f e b m r t

i

met

(10)

BIJLAGE k

totale aangenaamheid LH

b

2.4

2.2 ab ab

2.0

! _ .

CA-cel

koelcel

dec jan feb mrt

mei

t o t a l e aangenaamheid SI

2 , 0

-

1,8-

1,6-"L

C A - c e l

Koelcel

*

x

dec jan feb mrt

— i

(11)

r e f r a c t i e

12

11

10 a

1 c c c

' l - l L BIJLAGE 5

s e p t dec jan f eb m r t m e i

H

t i t r e e r b a a r z u u r

1.1 0,9

0,7

p-H

- 3 , 4

- 3 , 2

- 3 . 0

i

PH

t i t r e e r b a a r z u u r

j l i L