1
Totale
heupprothese
Totale heupprothese
Het plaatsen van een totale heupprothese (kunstheup) wordt vaak uitgevoerd. Mensen met een “versleten” heup zullen voordeel hebben van een kunstheup. De operatie is ingrijpend.
Door uitleg over deze operatie kunt u zich beter voorbereiden op uw opname en het ontslag. Een goede voorbereiding bevordert een beter en snel herstel.
Hier krijgt u nuttige informatie over de periode waarin u een kunstheup krijgt. U leest hierin:
wat het traject inhoudt
wat de voorbereiding op de operatie voor u betekent alles wat u moet weten over de heupoperatie
alles over uw herstel
One2home traject
In Tergooi gebeurt de heupvervangende operatie volgens het one2home traject. Dit traject omvat alles vanaf het eerste bezoek aan uw arts tot en met het allerlaatste bezoek aan uw arts. Hiervan bent u twee dagen en één nacht in het ziekenhuis.
Om goed voorbereid te zijn op de operatie is het belangrijk dat u zo fit mogelijk bent. Daar kunt u voor zorgen door voor de operatie te blijven bewegen. U kunt bijvoorbeeld extra lopen, een extra rondje fietsen en gezond eten.
Vroeger en nu
Vroeger lagen patiënten na de operatie veel op bed. Het lopen (revalideren) werd langzaam uitgebreid. Mensen werden hierdoor zwakker en hun spieren namen in kracht af. In plaats van beter, werden de mensen zieker en bleven hierdoor te lang in het ziekenhuis.
Dit traject is anders. U heeft een veel grotere rol in uw eigen herstel. U traint in de weken
vóór de operatie. Hierdoor zijn de resultaten van de operatie beter. Ook is het belangrijk dat u al snel na de operatie start met lopen. Het traject zorgt voor goede resultaten voor u als patiënt. U bent sneller weer op de been, kunt sneller naar huis en ook kunt u daardoor sneller uw normale leven weer oppakken.
Artrose van de heup
Oorzaken
De heup is een kogelgewricht. Bij het lopen en bewegen draait de kop van het dijbeen soepel rond in de kom van het bekken. Dat komt doordat er op de kop en in de kom een laag kraakbeen zit. Deze kraakbeenlaag is elastisch en kan schokken en stoten opvangen.
Bij het ouder worden vermindert de kwaliteit van het kraakbeen. Meestal is dat de gewone slijtage op oudere leeftijd, de zogenoemde “artrose”. Door slijtage kunnen de
gewrichtsvlakken niet meer soepel langs elkaar heen glijden. Het bewegen wordt steeds moeilijker en pijnlijker. Er zijn ook verschillende ziekten die slijtage van de heup kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn kraakbeenziekten en stofwisselingsziekten, reuma of infecties. Ook beschadiging van het kraakbeen door een ongeval kan slijtage van de heup veroorzaken.
Klachten
Pijn komt het meeste voor bij een versleten heup. De pijn voelt u in de lies en in de
bilstreek en kan doortrekken naar het bovenbeen. Ook wordt het gewricht steeds stijver. Er is vaak sprake van startpijn (stijfheid bij het opstaan). Mensen kunnen moeilijk bukken en traplopen. Als de slijtage verder gaat, worden de klachten erger. Medicijnen en
fysiotherapie helpen dan vaak niet meer. Het vervangen van de heup is dan de enige oplossing.
3
De operatie
Er bestaan verschillende benaderingen om een heupprothese te plaatsen. Het verschil tussen de benaderingen heeft te maken met waar de orthopeed de snede zet en via welke weg de heup wordt benaderd. In Tergooi worden zowel de voorste (anterieure), zijwaartse (laterale) als achterste (posterolaterale) benadering toegepast. Uw orthopedisch chirurg bepaalt samen met u wat voor u de beste benadering is.
Met alle benaderingen worden goede resultaten behaald. De Nederlands Orthopedische Vereniging geeft ook geen voorkeur aan voor een bepaalde benadering. Het succes van uw operatie heeft naast de behandeling zelf, vooral te maken met het hele traject rondom uw operatie, zoals voorbereiding, conditie en revalidatie. Alle drie de benaderingen zijn volstrekt veilig, maar hebben elk hun voor- en nadelen.
Bij de voorste (anterieure) benadering wordt de patiënt in rugligging
geopereerd en komt de snede niet geheel aan de voorzijde van de heup zoals vaak wordt verwacht, maar iets meer naar de zijkant. Voordeel van deze benadering is dat patiënten snel kunnen mobiliseren en er vrijwel geen restricties zijn na de operatie.
Nadeel van deze operatie is dat er iets grotere kans is dat er schade kan ontstaan aan een oppervlakkige zenuw in het operatiegebied wat enige doofheid kan geven aan de voorzijde van het bovenbeen. De voorste benadering is in principe niet geschikt voor patiënten met afwijkende anatomie, zeer gespierde patiënten en patiënten met flink overgewicht.
Bij de zijwaartse (laterale) benadering wordt de patiënt in rugligging of in zijligging geopereerd en komt de snede aan de zijkant van de heup. Bij deze operatie is er een goed overzicht om de kom en steel goed te kunnen plaatsen. De kans op het uit de kom schieten is na deze operatie erg klein. Een nadeel van deze benadering is dat de spier die het been zijwaarts beweegt, wordt losgemaakt en nadien weer wordt vastgezet. Dit dient te genezen en kan een langer herstel vergen.
Bij de achterste (posterolaterale) benadering wordt de patiënt in zijligging
geopereerd en komt de snede aan de zijkant van de heup, iets afbuigend richting de bil. Deze operatie biedt uw orthopeed een zeer goed overzicht om de kom en steel goed te kunnen plaatsen. De kans dat uw heup uit de kom schiet (luxatie) is bij alle benaderingen erg klein (< 1%), maar bij de voorste en zijwaartse benadering het kleinst. De achterste benadering wordt in Nederland het meest toegepast.
Er zijn verschillende soorten heupprothesen. Het belangrijkste verschil is de manier van vastzetten, met cement of zonder cement. In Tergooi wordt standaard de heupprothese zonder cement gebruikt. Bij de operatie verwijdert de orthopedisch chirurg de heupkop. In de heupkom plaatst de chirurg een kom van metaal met een kunststof binnenkant. Hierna plaatst hij een metalen pen in het bovenbeen. Hierop is de kop vastgemaakt die precies in de kom past. De arts vervangt dus het hele heupgewricht.
Tijdens de operatie en de dag erna krijgt u antibiotica. Dit verkleint de kans op infectie. U krijgt ook bloedverdunners. Tot en met zes weken na de operatie is het nodig om het bloed te verdunnen. Dit gaat trombose tegen. Het medicijn dat het bloed verdunt, geven we in de vorm van injecties net onder de huid. De verpleegkundige leert u hiermee zelfstandig om te
gaan.
Voordelen van de operatie
Ongeacht de benadering zal de pijn die u vóór de operatie had, na de operatie direct sterk afnemen. Soms is de heup de eerste maanden na de operatie nog enigszins gevoelig. Na één jaar is meer dan negentig procent van de patiënten tevreden over de gevoeligheid van de heup. De stijfheid van de heup verbetert ook. Maar omdat de spieren rondom de heup door de pijn wat zijn verkort, wordt de heup vaak niet meer zo soepel als deze ooit was.
Mogelijke complicaties
Meestal verlopen operatie en herstel zonder problemen. Toch is het voor u belangrijk om te weten welke complicaties er kunnen optreden:
infectie van de wond en eventueel ook de heupprothese zelf
luxatie: dit betekent dat de kop van de kunstheup uit de kom schiet nabloeding
beenlengteverschil trombose
botvorming rond de heupprothese zenuwletsel
langdurige zwelling van het been
loslating van de prothese na langere tijd
De Verpleegkundig Consulent Orthopedie
Na het besluit om te opereren, verwijzen we u naar de opnamebalie. Ter voorbereiding op uw operatie worden er voor u drie afspraken gemaakt op de preoperatieve polikliniek.
Geneesmiddelen Service Bureau (GSB).
1.
Verpleegkundig Consulent Orthopedie.
2.
Preoperatieve Screener Anesthesie.
3.
Informatie hierover vindt u hier: Preoperatieve poliklinieken.
Er vindt ook een gesprek plaats met de Verpleegkundig Consulent Orthopedie. Dit is een verpleegkundige die alles weet van dit traject. Vraag uw partner/familielid/vriend om mee te gaan naar deze afspraak. Deze wordt uw coach in de weken rondom uw operatie. De consulent bespreekt met u, wat u thuis vóór uw opname al kunt regelen. Tevens bespreekt de consulent wat wij, van u en van uw partner en/of familie verwachten. De consulent doorloopt samen met u een checklist. Het kan zijn dat u, door persoonlijke
omstandigheden of dat u bijkomende ziekten of beperkingen heeft, nazorg nodig heeft of in aanmerking komt voor een revalidatieplek (ELV/GRZ).
De nazorgmogelijkheden zijn:
met thuiszorg naar huis
5
zorghotel/herstellingsoord (door u zelf te regelen) eerste lijnsverblijf (ELV)
geriatrische revalidatiezorg (GRZ)
Helaas komt niet iedereen voor alle nazorgmogelijkheden in aanmerking. Dit heeft onder andere te maken met de wet en regelgeving. Meer informatie over de nazorg kunt u hier lezen: goed geregeld. De Verpleegkundig Consulent Orthopedie bespreekt met u of u voor revalidatie in aanmerking komt.
Herstel en eigen inzet
Vier uur na de operatie start u weer met trainen. Deze inspanning zorgt voor een sneller herstel. We zien u niet als “ziek”, maar gaan juist uit van wat u allemaal wel kunt. Om u wat sterker te voelen, krijgt u een Nutricia PreOp drankje dat u twee uur voor de operatie moet drinken en is het belangrijk dat u na de operatie snel weer gaat eten en drinken.
Wij vragen u actief te zijn met inzet en doorzettingsvermogen:
u bent zo min mogelijk in bed
u heeft overdag uw eigen kleding aan
u oefent tijdens uw verblijf in Tergooi verder met fysiotherapeuten en verpleegkundigen
Om dit snelle herstel mogelijk te maken zijn de verdoving, pijnmedicatie en de fysiotherapie aangepast aan dit traject.
Als uw behandelaars het goed vinden, verlaat u op de eerste dag na de operatie het ziekenhuis. Het kan zijn dat u, doordat u bijkomende ziekten of beperkingen heeft, gaat revalideren. In de revalidatie-instelling komt u, net als in het ziekenhuis, onder
behandeling van een arts, fysiotherapeut en verpleegkundigen. Er is goed contact tussen het revalidatiecentrum en het ziekenhuis, zodat er snel iets kan worden besproken. Zo zorgen we ervoor dat de zorg in het revalidatiecentrum goed aansluit op de zorg in het ziekenhuis.
De arts bekijkt goed uw medicatie en wond, de fysiotherapeut helpt u met opnieuw leren lopen en de verpleging en de ergotherapeut helpen u om weer de dagelijkse dingen, zoals wassen, aankleden of boodschappen te doen.
Als u de revalidatie-instelling mag verlaten, wordt er gezorgd voor overdrachten naar uw eigen huisarts en fysiotherapeut. Daar gaat de revalidatie verder. Als u thuiszorg krijgt, krijgt de verpleegkundige ook een overdracht.
Wat zijn de leefregels na de operatie?
Medicatie
Bij pijn kunt u paracetamol gebruiken. Dit is te verkrijgen bij de drogist. Gebruikt u dan drie of vier keer per dag twee tabletten van 500 milligram, op de volgende tijden: 08.00 uur, 13.00 uur, 18.00 uur en 23.00 uur. Als de pijn niet genoeg afneemt, kan u een sterkere
pijnstiller (naproxen + pantozol) erbij nemen. Deze sterkere pijnstillers kunt u ook weer als eerste afbouwen als de pijn minder wordt. De paracetamol stopt u als laatste: als de pijn weg is.
Hechtingen of agraves
Op de operatiekamer worden de hechtingen of agraves (nietjes) afgeplakt met een steriel verband. Dit verband blijft de eerste vijf tot zeven dagen zitten, ook al wordt het aan de buitenkant vies of ziet u opgedroogd bloed zitten. Op deze manier blijft de wond het meest steriel.
Na deze vijf tot zeven dagen mag het verband eraf en is het niet nodig om er iets anders op te doen. De hechtingen of agraves zitten dan nog in de huid. Zolang u hechtingen of
agraves heeft, mag de wond niet verweken in bijvoorbeeld een bad of sauna. De wond mag niet in aanraking komen met zeep en moet na het douchen droog worden gedept met een schone handdoek. De hechtingen of agraves worden door de Verpleegkundig Consulent Orthopedie verwijderd. Mocht u in een revalidatiecentrum verblijven, dan worden deze daar verwijderd.
Krukken
Een aantal weken loopt u met twee krukken, afhankelijk van de benadering, om
overbelasting te voorkomen. Loop hierbij niet te lange afstanden en sta niet te lang achter elkaar. De arts geeft aan wanneer u zonder krukken mag lopen.
Traplopen
Gebruik bij het traplopen altijd de leuning, de krukken houdt u in de andere hand.
– Bij trap lopen: eerst het niet geopereerde been en dan het geopereerde been (met kruk).
– Bij trap aflopen: eerst het geopereerde been (met kruk) en dan het niet-geopereerde been.
Tillen
U mag niet te zwaar tillen. Dus bijvoorbeeld geen zware boodschappen, geen
(klein)kinderen en geen zware huishoudelijke apparaten en dergelijke. Het gewicht dat extra op uw heup drukt, geeft een te zware belasting in de eerste weken na de operatie.
Activiteiten
Autorijden is in het algemeen weer toegestaan wanneer u zonder krukken kunt lopen. Wij raden u aan om vooraf contact met uw verzekeraar op te nemen. Fietsen en zwemmen kunnen worden hervat in overleg met uw arts of fysiotherapeut.
Het gebruik van een hometrainer is, in overleg met uw fysiotherapeut, wel eerder toegestaan.
In en uit de auto stappen
Zet de auto een stuk van de stoep af. Zet de stoel zo ver mogelijk naar achteren. Ga eerst in de auto zitten met het gezicht naar de stoep toe. Draai daarna beide benen in de auto. Bij
7
het uitstappen draait u eerst de benen uit de auto, waarna u kunt gaan staan. Een lege uitgevouwen vuilniszak op de stoel vergemakkelijkt het draaien.
Contact opnemen met het ziekenhuis
Wanneer zich problemen voordoen, vragen we u contact op te nemen met het ziekenhuis.
Van maandag tot en met vrijdag tussen 08.00-16.30 uur kunt u contact opnemen met de polikliniek Orthopedie, T 088 753 1270.
‘s-Avonds en in het weekend kunt u contact opnemen met de afdeling Spoedeisende Hulp, Locatie Hilversum, T 088 753 1560.
We vragen u contact op te nemen wanneer:
de wond gaat lekken de wond roder wordt de wond dik wordt
de wond meer pijn gaat doen
u het been duidelijk minder goed kan belasten dan voorheen u koorts of rillingen heeft
Leven met een kunstheup
Met een kunstheup blijft er ook in de toekomst een kans op infectie. Ontstekingen van bijvoorbeeld blaas, longen of wonden aan de benen moeten mogelijk met antibiotica worden behandeld. Bij een eerstvolgend bezoek aan andere artsen (huisarts of specialist) moet u laten weten dat u een kunstheup heeft.
Patient Reported Outcome Measures (PROM’s)
Kwaliteit is erg belangrijk bij Tergooi. Om goede kwaliteit te kunnen bieden is het
belangrijk om de resultaten van de geleverde zorg continu te registreren en te vergelijken.
De uitkomsten van onze zorg worden gemeten door PROM’s. Dit is een manier om uw gezondheid, dagelijks functioneren, tevredenheid en kwaliteit van leven te beoordelen door middel van vragenlijsten, functiescores en metingen. Deze PROM’s worden afgenomen voor de ingreep, drie maanden na de ingreep en één jaar na de ingreep. Het ziekenhuis is ook verplicht om deze informatie te registreren. De resultaten worden, geheel anoniem, landelijk verzameld om zodoende het effect van de operatie, de kwaliteit van de gebruikte prothese, de kwaliteit van de arts en de kwaliteit van het ziekenhuis te beoordelen.
NB: Uw operatiegegevens worden opgenomen in de Landelijke Registratie Orthopedische Implantaten. Als u hier bezwaar tegen heeft, kunt u dit kenbaar maken aan uw
behandelend specialist.
Vragen?
Wij wensen u een goede voorbereiding en goede gezondheid met uw nieuwe heup.
Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u die stellen aan uw behandelend arts of de Verpleegkundig Consulent Orthopedie.
Polikliniek Orthopedie, T 088 753 12 70.
Verpleegkundig Consulent Orthopedie, locatie Hilversum, T 088 753 36 09.
Bezoek ook: www.orthopedietergooi.nl
Leren lopen met krukken
Algemeen
Plaats uw krukken dusdanig breed dat u er gemakkelijk tussendoor kunt.
Loop goed rechtop.
Til uw voeten op tijdens het draaien.
Wees voorzichtig op een natte ondergrond.
Lopen met krukken
Eerst de krukken naar voren zetten.
Dan het geopereerde been naar voren zetten.
Daarna met het andere been doorstappen.
Als dit gaat kunt u proberen de krukken en het geopereerde been tegelijk naar voren te zetten.
Gaan zitten
U gaat zo bij de stoel staan dat de knieholte van uw niet-geopereerde been de zitting van de stoel raakt.
Uw geopereerde been zet u een stuk naar voren.
U pakt aan beide kanten de stoelleuning vast.
U kunt nu rustig gaan zitten.
Opstaan vanuit de stoel
Het geopereerde been zet u een stuk naar voren.
U pakt met beide handen de stoelleuning vast.
U kunt nu gaan staan.
Drempel nemen
Zet eerst de krukken en het geopereerde been over de drempel.
Het andere been volgt en stapt door.
Traplopen op, gebruik één leuning en één kruk
U zet eerst het niet-geopereerde been omhoog op de volgende trede.
U zet het geopereerde been en de kruk tegelijk bij.
9
Traplopen af, gebruik één leuning en één kruk
U plaatst eerst uw hand een stukje naar voren op de leuning.
Dan zet u de kruk omlaag op de volgende trede, het geopereerde been volgt.
Als laatste zet u het andere been bij.
Opstapje
U zet eerst het niet-geopereerde been op het opstapje.
De krukken en het geopereerde been zet u bij.
Afstapje
U zet eerst de krukken en het geopereerde been naar beneden.
Daarna zet u het andere been bij.
Contact
Orthopedie - Polikliniek T 088 753 12 70
klantcontactcentrum@tergooi.nl Ma t/m vr 08:00 – 16:30 uur
Verpleegafdeling - Orthopedie B1 T 088 753 21 46
Ma t/m vr 08:00 – 17:00 uur.
