I II III IV V VI VII Labvlees
Zolang het netjes in een piepschuimen bakje in de supermarkt ligt, valt het niet op. Maar voor jouw pond gehakt sterven koeien en varkens en die hebben vaak geen plezierig leven achter de rug. Een leven dat bovendien een stevige belasting voor het milieu vormt, want een koe stoot aardig wat broeikasgas uit. En om de zoveel tijd worden we ook nog met akelige veeziekten geconfronteerd die soms voor de mens gevaarlijk zijn.
Je zou de problemen kunnen oplossen door geen vlees meer te eten. We kunnen allemaal vegetarisch gaan eten. Dat zou veel dierenleed voorkomen en goed nieuws voor het milieu zijn. Het is alleen de vraag of de mens bereid is zijn gehaktballen en biefstukken te laten staan. En sterker nog: hoe meer het mensen economisch voor de wind gaat, hoe meer dier ze gaan verorberen. De
verwachting is dan ook dat de wereldwijde vleesconsumptie halverwege deze eeuw zal verdubbelen. In 2009 was het verbruik in Nederland 472 miljoen kippen, 13,8 miljoen varkens en 2 miljoen runderen; per persoon gemiddeld 86 kg.
Een andere oplossing is om het vlees te gaan kweken, zonder dat je daar een compleet varken of hele koe voor laat groeien. Met stamcellen moet dat in principe kunnen: biefstuk uit het laboratorium. Maar er zijn nog wel wat obstakels. Vlees bestaat uit spiercellen. Hoe kweek je spiercellen? En willen we dat zogeheten “in-vitrovlees ” wel eten?
„Nederland loopt voorop als het om kweekvlees gaat. En die positie is niet moeilijk, omdat er bijna nergens anders daaraan gewerkt wordt,” zegt Mark Post. Hij is hoogleraar fysiologie aan de Universiteit van Maastricht. „Natuurlijk zijn er over de hele wereld onderzoekers bezig met stamcelonderzoek. Maar dat is vooral gericht op medische toepassingen, zoals het kweken van weefsels en organen voor transplantaties. Wij gebruiken stamcellen met het uitgesproken doel om vlees te kweken,” zegt de fysioloog. Zijn lab maakt stukjes spierweefsel met de stamcellen van volwassen muizen en varkens als grondstof. Die hebben het voordeel dat ze bijna vanzelf spierweefsel vormen. Je hoeft alleen maar voor de juiste voeding en omstandigheden te zorgen. Dus voor kweekvlees uit dit type stam- cellen zul je beesten moeten blijven offeren. Het idee is om de veestapel met een factor 100.000 te reduceren. Als nu 1,5 miljoen varkens nodig zijn, dan zouden straks 150 dieren per jaar genoeg zijn voor evenveel kweekvlees.
Toch wil men als ideaal natuurlijk zelfs geen 150 varkens slachten. Dat hoeft ook niet als stamcellen zich eindeloos blijven delen in nieuwe stamcellen. Sinds de jaren tachtig lukt dat in het lab met de embryonale stamcellen van muizen. En sinds de jaren negentig zijn er menselijke stamcellen die je eindeloos kunt laten delen. Zouden we van die stamcellen geen kweekvlees kunnen maken? Ik zou me wel kunnen voorstellen dat we muis eten, maar een worst van menselijk spierweefsel???
Met het varken en het rund is het echter nog niet zover. Het probleem bij deze embryonale stamcellen is dat die cellen bij deling gaan differentiëren. Dat wil zeggen dat ze na een aantal delingen uit zichzelf al gespecialiseerde cellen en weefsels gaan vormen: ze worden bijvoorbeeld darm of zenuw of huid. Terwijl je om eetbaar vlees te maken juist wil, dat die stamcellen eerst heel veel algemene stamcellen maken en daarna, op jouw commando, zich bijvoorbeeld tot spiercellen gaan specialiseren. Maar zover is het nog niet. Om die reden blijft Post dan voorlopig ook met volwassen stamcellen werken. Als het lukt om die spiercellen te vormen, dan nóg zijn we er niet.
73 woorden 101woorden 58 woorden 158 woorden 80 woorden 100 woorden
VIII
Post heeft in elk geval best nog wat aan te merken op de lapjes vlees die hij nu kweekt. De stukjes spierweefsel zijn maar drie centimeter lang, een centimeter breed en twee a drie millimeter dik. Het vlees is ook nog niet stevig genoeg. Het eiwitgehalte is nu nog lager dan dat van gewoon vlees. Dat zul je vermoedelijk proeven en ook voor het oog maakt het verschil. Er zit geen bloed in kweekvlees, dus het zal bleker blijven. Daaraan moeten we dan zien te wennen. Of we moeten het vlees kunstmatig kleuren. Dat gebeurt nu ook al veel omdat het vlees in de supermarkt anders te snel grijs wordt. En met die kleine stukjes vlees kun je alleen maar een gemalen product leveren: gehakt, hamburgers, worst.
Stel dat het lukt, zullen we onze tanden dan graag in zo'n dierloos gekweekte gehaktbal zetten? En wanneer zou dat dan zijn? Volgens Post duurt dat nog eeuwig. De ontwikkeling is direct afhankelijk van geld en mankracht. Er werken nu wereldwijd ongeveer 10 man aan kweekvlees. Met maximale investeringen, nog zo'n 20 jaar denkt Post. Andere onderzoekers durven het niet met zekerheid te zeggen. Als er geen markt daarvoor is, komt het nooit, denken ze. Post zou de wereld willen laten zien dat in-vitrovlees mogelijk is. Maar zo'n worst kost dan wel 2,5 tot drie ton. En dat bedrag heeft hij zelf ook niet zomaar liggen.
Het zal ons een worst wezen of het lukt of niet.
labburger 141 woorden 117 woorden 828 woorden
