NATIONALE
MUSEUM
NEWS
NUUS
SEPTEMBER 1985
NO. 29
Editorial sta ff/ Redaksie
Dr C.D. Lynch M r / M n r J .J. Oberholzer Dr C .M . Engelbrecht M r / M n r S. Louw M r / M n r J. Haasbroek M is s /M e j L .M . Pretorius (A rtis t/K u n s te n a a r) M m e s /M e w H. de Vi liters I. van Rooyen (T y p e se ttin g /S e tw erk ) M r / M n r S.J. G reyling (P h o to g rap h e r-P rin te r/ Fotograaf-D rukker)
M u s e u m n u u s is 'n gratis ses-m aandelikse nuusbrief van die Nasionale M u s e u m , Posbus 2 6 6 , Bloem fontein, 9 3 0 0 , Tel. (0 5 1 ) 7 9 6 0 9 . Enige foto's of inligting in hierdie nuusbrief m ag m e te rk e n n in g van die bron gereproduseer w ord.
M u s e u m N e w s is a free b i-a n n u a l newsletter of the N a tiona l M u s e u m , P.O. Box 2 6 6 , Bloem fontein, 9 3 0 0 , Tel. (0 5 1 ) 7 9 6 0 9 . A ny photographs or inform ation published in this new sletter m ay be reproduced w ith acknow ledgem ent of the sou roe.
C O N T E N T S /IN H O U D
Beetles and M a n — S. Louw ... Geological R esearch at Florisbad — B.S. Rubidge & J .S . Brink The O n c e -in -a -L ife tim e R etu rn of H ailey's C om et —
C D . Lynch ...
N asionale M u s e u m kry S taa tsp res id e n ts w o n in g ! —
E. du Toit ...
The Lesser (k n o w n ) d w a rf s h re w — C D . Lynch ... N uw e M ierspesie ontdek — R.A. Earte ...
Page
Bladsy
46
10
12
1 3 FRONT C O V E R /V O O R B L A D —Potato snout b e etle /A a rta p p e ls n u itk e w e r b y /d e u r E. Botha
Gedruk deur die N asionale M u s e u m , Bloem fontein. Printed by the N a tiona l M u s e u m , B loem fontein.
RED AKSIO NEEL
Bewaringsinstellings: waarheen?
W a t het van rasio n alisas ie geword? Is fra g m e n ta s ie da n nou die w ag w oo rd ? D i6 vrae kom na vore as m ens na die n u w e S u id - A frikaa n se m u se u m to n eel kyk. V o o r die in w erkin g tred in g van die n u w e gro n d w e tlike bedeling in S eptem ber 1 9 8 4 w a s d a ar 'n heterogene groep van 2 3 sogen aam de verklaarde ku ltu rele in stellings w a t ingevolge die bepalings van die W e t op K ultu rele Inrig ting s, 1 9 6 9 (W e t 2 9 van 1 9 6 9 ) fu n ks io n eer het onder die oorhoofse beheer van die D ep artem en t van N asio n a le O pvoeding. V a n 1 9 8 6 a f sal die tw e e nasio n ale b ib lio te k e e n o o k d ie N asionale Botaniese T u in e onder hul eie w e tte fu nksion eer. D a a r sou dus 2 0 in stelling s oorgebly het, 1 8 sogen aam de n a sio n ale m u seum s, die B iblioteek vir B lindes op G ra h a m s ta d e n die N asio n a le D ie re tu in in Pretoria. W e lis w a a r is die 2 0 in stelling s nog d a a r, m a a r uit die bloute, sonder raad pleg ing van en ig e van die in stelling s, die K om itee van Hoofde van V e rk la a rd e In rig tin g s of die N asio n a le A dvieskom itee vir M u s e u m s , is sew e van die 2 0 , w a t steeds onder
dieselfde W e t bly fu nksion eer, onder die beheer van die
D e p artem en t van O n d e rw y s e n K u ltu u r van die A d m in is tra s ie van die V o lk sra ad (B lanke Eie Sake) geplaas. Die an der 1 3 m useum s, w a a rv a n die N asio n a le M u s e u m gelukkig een is, het onder N asio n a le O pvoeding by A lg e m e n e Sake gebly.
Die sew e 'u itverko re ' in stelling s w a t gevolglik deur 'n an der d e p arte m en t g e ad m in istreer w o rd o m dat hu lle nou B lanke Eie S ake sou verte en w o o rd ig , is die K u ltu u rh isto rie se M u s e u m s in P retoria en K aapstad, die V o o rtrek kerm u seu m in P iete rm aritzb u rg , die M ic h a e lis - e n W illia m F e h r-K u n sve rsa m e lin g s in K aap stad, die E n g e len b u rg h u is -ve rsa m e lin g in Pretoria e n die O o rlo gsm useum van die B oererepublieke in B loem fontein . W a a ro m dit nou ju is gedoen is e n presies h o eg ere d en eer is toe op die verdeling beslu it is,
Knopiespinnekoppe — C M . Engelbrecht ... ... 1 5 Die S u id -A frik a a n s e K rim p vark — J.P. Watson ... ... 18 A short trib u te to C an on Edgar Rose — D.A. van der Bank .. 1 9 A rgeologiese o p g raw in g s op D oornpoort 1 9 , W in b u rg —
J.J.B. D reyer ... 2 2 A ch illes ... ... 2 4 Trad itio n al D agga U sage — S.D. Bishop ... ...2 6 Die Era van die Tran spo rtryer — J. Haasbroek ...2 8
sal ons seker nooit w ee t nie. Hoe regverdig m ens 'n besluit d a td ie geskiedenis v an die V oo rtrekkers 'n Eie S aak net vir Blankes is? Het die V oo rtrekkers dan geen invloed gehad op die inheem se S w a rt volkere nie? Is B loedrivier 'n hersenskim ? Soortgelyke arg u m e n te geld vir al sew e die 'uitverko re' instellings. O n th o u egter dat slegs die a d m in istras ie van die sew e in stelling s 'n blanke eie saak is, hu lle u itsta llin g s bly a lm a l oop vir alle bevolkingsgroepe net soos di6 van die an der 13 instellings!
In M e i v a n ja a r is aa ngekon dig da t die stelsel van Provinsiale Rade g aan verd w yn . Elkeen va n die vier provinsies het sy eie m u s e u m d ie n s , p ro v in s ia le m u s e u m s en stelsel w a a rd e u r m use u m s deur plaaslike ow erh ed e gesubsidieer w o rd . Elkeen verskil van die ander. W a a rh e e n nou m et hierdie groep m u s e u m s e n ak tiw iteite? Bly hulle onder die A d m in is tra te u rs en U itvoerende K om itees van die vier provinsies, w a t dalk sew e provinsies of streke g aan wees? O f g aan hulle ook tussen Eie en A lgem ene Sake ingedeel w o rd onder tw e e of m eer departem ente? Ja, meer D ep artem ente as slegs N asio n a le O pvoeding e n O n d erw ys en K u ltu u rl D a a r is ook D ep artem ente van O n d erw ys en K u ltu u r w a t m u s e u m s k a n d a a r s t e l v i r d ie A d m i n i s t r a s i e v a n V erteen w o o rd ig e rs (K leurling e) en van A fg evaardigdes (Indiers). W a a r g a an die T s o n g ak raa l-o p elu g m u se u m van die Tran svaalse M u s e u m d ie n s — w a t seker as 'n Eie S aak vir die S w a rt gem eenskap, of m instens 'n gedeelte van da ard ie gem eenskap beskou kan w o rd — in so 'n geval geplaas word?
D it is ook geen geheim dat tw e e of m eer departem en te N O O IT eenvo rm ig kan ad m in istree r of g e ad m in istreer w o rd nie.
Is d a a r 'n an der logiese a lte rn a tie f om ’n redelik eenvoudige en a a n v a a rb a re stelsel te kry w a a ro n d e r a I le m useum s eenvorm ig geadm in istreer kan w o rd sodat hul eerste ta a k van b e w arin g van die versam eling s van ku ltu u r- en na tuu rg oedere nie skipbreuk ly
nie?
Ja, daar is so n a lte rn a tie f. 'n O utonom e s ta tu te re raad, w a ts o o s die Kanadese se n a rm lengte ver van die regerm g fu n ksio ne e r, deur kundige mense beheer en bedryf w o rd en nie deur politieke b e s lu itn em in g beinvloed w o rd nie, is die a n tw o o rd . Die be w a rin g van ons gesam entlike k u ltu u r- en n a tu u re rfe n is v ir die nageslagte van ons a lm al in S u id -A frik a Is en m o£t verhew e wees bo partyp o litie k. O ns het ook voorbeelde van sodanige in s te llin g s hier te lande. Die W e te n skap likee n N yw e rh eidsn a vo rsin gsra a d is s te llig die beste voorbeeld. Die N asionale Parkeraad is ook een.
O nder s o n N a s io n a le R a a d v ir B e w a rin g (of w a t m ens d it ook a I w il noem) sal ook nie net m use u m s tu is h o o rt nie. Di6 Raad is ook 'n lo g ie s e t u i s t e v ir d ie h u id ig e R a a d o p N a s io n a le G edenkwaardighede w a t veral op die b e w a rin g van die nie- roerende erfe n is — m aar ook w e l die beheer o or die u itvo e r van roerende kultu u rg o e d e re — ingestel is. V ir baie ja re spook die m useum -gem eenskap v ir die d a a rs te llin g van konserverings- in s titu te w a t die navorsing en konservering (d.w .s. preservering en behandeling teen n a tu u rlik e a g teru itg a n g) van k u ltu u rg o e d e re en ook historiese bo u m a te riale sal onderneem . Daar is ook n
t o e n e m e n d e b e h o e f t e a a n 'n s e e v a a r t m u s e u m e n n a v o rs in g s in s titu u t om sistem aties w etenskaplike (onderw ater- argeologiese) studies van skeepswrakke te onderneem voordat a lies deur s k a tte ja g te rs e n fo rtu in s o e k e rs geplunder en ve rn ie tig is. Voeg hieraan toe die gedagte van 'n k u ltu u rs e n tru m /m u s e u m w a arm ee die Presidentsraad doenig is en w a a r op een te rre in aan besoekers in ’n kort tydsbestek 'n deursnee van die hele S u id -A frik a , sy volkere, ve rskille n de le w ensw yses en w a t ook al alles, ve rto o n sal kan w o rd.
Plaas nou al hierdie b e w a rin g s in s te llin g s bym ekaar onder een statutere raad w a t deur die S ta a t ge fin an sie r w o rd , m aar ook self inkom ste skep, dan rasionaliseer ons tog logies. Hopelik kom daar dan ook n einde aan die pro life ra sie van b e w a rin g s in s te llin g s w a t elkeen op sy eie fu n ksio ne e r sonder enige oorhoofse beleid. Daar is reeds 14 staatsdepartem ente w a t h u l eie m useum s hetl
F ragm entering van b e w a rin g s in s te llin g s is n gevaarlike speletjie. O ns erfe n is is te kosbaar om blootgestel te w o rd aan politiek. Die nageslag roep ons to t ve ra n tw o o rd in g fU ji)!
