HANDELS- EN VREEMDE WOORDE EN UITORUKKINGS.

l

I•

t,;·

235

BYVOEGSEL

HANDELS- EN VREEMDE WOORDE EN UITORUKKINGS.

I.

a

• 2. aanbevelings- brief:

,.. 3. aandeel:

4. aanmaan:

5. ^aanmonster: - 6. aanteken:

7. A.C.

8.

a

-10. A.O.

I I. ad interim:

- 12. aksepteer:

akseptant

-13. abbattoir:

- 14. abnormaal:

15.

a

16. absorbeer:

17 absurditeit:

, 18. a bu is:

19. akklamasie:

- 20. akklimatiseer:

21. akkomodasie:

"22. akkoord:

- 23. akkuraat:

teen b.v. 5 lb. koffie ;\ 1/6.

(letter of recommendation): 'n brief om iemand aan 'n ander voor te stel, en aan te beveel.

(share): 'n bewys van deelgenootskap.

(remind): icmand aanspoor om sy ver- pligtings na te kom.

(to sign on): iemand op 'n skip in diens neem.

(register): registreer b. v. 'n brief; verset aan teken (protest).

an no Christi (N. K.) na die geboorte van Kristus.

(on CO'Tldition): op voorwaarde.

(at yours): op u plek, in u stad.

Anno Domino: In die jaar van Onse Heer.

(temporary): tydelik, voorlopig.

(accept): 'n wissel aanneem deur dit een- voudig te teken.

(acceptor): die persoon wat die wissel aksepteer.

slagplek.

(abnormal): gebrekkig, misvormd.

goedkoop.

(absorb) : insu ig.

(absurdity): onsin, ongerymdheid.

(mistake): vergissing.

(acclamation): met algemene goedkeuring, sonder stemming 'n besluit neem.

(acclimatise): aan 'n vreemde klimaat gewend raak.

(accommodation): skikking.

(agreement): ooreen koms.

(accurate}: noukeurig (ww. akkordeer).

' 24. aksyns:

-25. aksie:

26. akte:

-27. aktief: 28. a dato:

29. addisioneel: 30. ad hoc:

31. administrasie:

32 .. ad Ii bi tum: 33. admissie:

34. ad rem: 35. ad valorem:

36. advertensie:

-37. ad vies:

38. affere:

39. affaire d' honneur: -40. affilieer: - 41. affront:

&42. afkoopwaarde:

43· aflos:

,44. afmonster: - 45. afsetgebied:

• 46. afslag:

47. ageer:

:"48.

49. aktuaris:

50. aktuele:

5 1. a la mode:

(excise): verbruiksbelasting, b. v. op tabak, wyn, ens.

(action): aanklag; eis; aandeel.

(act): 'n behandeling; 'n skriftelike oor- eenkoms; 'n wet.

(active): bedrywig.

van die dagtekening af.

(additional): byvoeging.

tot die saak, daartoe.

( administrati01t): bestuur, toesig.

na eie goedvinding.

(admission): toelating.

tersake.

volgens die waarde. Die teenoorgestelde is spesi/iek; spesifieke regte is regte gehef volgens gewig, maat, getal of inhoud. Terme word gebruik by die heffing van invoerregte.

(advertisement): bekendmaking.

(advice): raad, berig, kennisgewing, b.v.

wanneer 'n wissel op iemand getrek word.

( alf air): saak, · voorval.

eresaak.

( af /iliate): verenig.

( inrnlt): belediging.

(surrender 'value): die waarde van 'n polis na iemand 'n seker aantal premies betaal het.

( redeemj: afbetaal b.v. skuld aflos.

(discharge): skeepslui ontslaan en van die monsterrol skrap.

(market): plek of land waar produkte ver- koop word.

( discou1it): korting, diskonto, rabat.

(act): handelend optree.

( agendaj: beskrywingspunte voor 'n ver- gadering.

(actuary): 'n persoon wat berekenings vir versekeringsmaatskappye maak; o.a. in verband met die waarskynlike leeftyd van versekerdes.

(actual): werklik.

na die mode.

52. alienasie: 53. ^alimentasie:

54. amortisasie:

55. ^animo:

56. anker: 57. an nu Heit:

58. ^annulleer: 59. ^anontem: 60. antedateer:

61. a pari:

62. appelleer:

63. approbasie:

64. arbieter: 65. arbitrage:

66. arbitrasie:

67. arresteer: 68. assosiasie:

69. assu radeu r:

70. assu ransie:

71. ^ateljee:

72. attes:

73. ^awery:

237

(alienation): vervreemding van regte.

(aliment): lewensonderhoud. Die Kerk gee b.v. alimentasie aan baie armes in die gemeente.

( amorti\ation): skulddelging; a flossing van 'n lening.

opgewektheid, geesdrif.

'n wynmaat, 1/4 aam.

(amiuity): die bedrag wat jaarliks betaal word om 'n seker kapitaal met rente in 'n gegewe tydperk af te betaal.

(annul): vernietig; ongeldig verklaar.

(anonymous): naamloos.

(antedate): van 'n vroeer datum ·voorsien.

(at par): gelyk aan die waarde, b.v. wan- neer die koerswaarde aan die nominale waarde gelyk is.

(appeal): 'n beroep maak op die hoerhof.

(Snw. appellant).

(approbation): goedkeuring.

(arbiter) : skeidsregter.

(arbitrage): die gelyktydige koop en ver- koop van geldswaardige papier met die doel om 'n prof yt te maak.

(arbitration): bemiddeling van 'n derde persoon of 'n party.

(arrest): iemand gevange neem. (association): vereniging, vennootsakp.

(underwriter): die persoon wat teen 'n premie aandele van 'n maatskappy verkoop. Ook versekeraar (insurer).

(insurance) : versekeri ng.

(studio): werkplek van 'n kunstenaar.

(certificate): verklaring.

(average): alle skade, wat die versekerde voorwerp op see oorkom vanaf die tyd van afsending tot aankoms. Daar is twee soorte: (a) awerygros of algemene awery wat skade aan die skip en lading insluit; (b) besondere (partikulere) awery, wat die skade is aan die skip of lading afsonderlik; d.w.s. 'n gedeeltelike ska de,

74. bakboord:

75. ballas:

76. bank:

77. bankbiljet:

78. bankdiskonto:

79. batige saldo:

8o. bedryfskapi- taal:

81. beedigde ver- klaring:

B.

(larboard): die linkersy van 'n skip.

(Spreekwoord: Om iemand van bakboord na stuurboord te stuur: to send one from pillar to post).

(ballast): 'n lading van min waarde om die skip die nodige diepgang te gee.

'n krediet-instelling.

(a) 'n Sirkulasie-bank (Issue Bank) wat geldswaardige papier, note, ens. in om- loop bring. In Suid-Afrika mag alleen die Reserwe Bank note druk en uitgee vir 'n tydperk van 25 jaar vanaf 1923.

( b) Deposito-ban k (Deposit Bank). Die meeste banke is van hierdie soort, wat geld in deposito aanneem en be!e.

(c) Handelsbank (Commercial Bank) wat krediet verleen vir die handel in die algemeen of vir 'n seker tak van handel in die besonder.

(d) 'n Hipoteek-bank (Mortgage) ver- leen krediet op vaste eiendom.

(e) Landbou-bank (Agricultural Bank) bevorder die landbou deur voorskotte aan grondeienaars toe te staan.

(f) Spaarbank (Savings Bank) neem klein bedrae in deposito teen rente.

(g) Wissel bank (Discount Bank) betas hulle met die diskonteer van wissels, ens.

(h) Volksbank (People's Bank) waar depositos kan gemaak en lenings vir klein bedrae gesluit word.

(banknote): banknoot.

(bank rate): die offisiele ren tekoers waar- teen die hoofbank van 'n land wissels diskonteer.

(credit balance): voordelige balans.

(working capital): die kapitaal wat vereis word om 'n onderneming te drywe; dus nie daardie gedeelte van die kapitaal, wat in vaste goedere soos werktuie, gereedskap, ens. bele word nie, wat die vaste kapitaal genoem word.

( af!idavit): 'n verklaring onder eed geteken.

'

-

82. begroting:

83. beredderaar:

84. bergloon : 85. bestelling:

86. bestelbriefie (-nota) 87. betrokkene:

88. besoldig:

~ 8g. bimetalisme:

90. blanko:

91. blanko krediet:

92. blanko endos- sement:

93. bona fide:

, 94. bonus:

1 95. borgtog:

.-g6. brosjure:

97. bruikleen:

"' 98. bruto:

, 99. buro:

, 1 oo. carriere:

1o1. carte blanche:

102. ceteris paribus:

103. circa:

104. conditio sine qua non:

105. contradictio in term in is:

1o6. corpus delicti:

~39

(budget): 'n beraming van inkomste en uitgawes vir die volgende boekjaar.

(administrator): persoon wat boedels afsluit.

(storage): wat betaal word vir die stoor (opberg) van goedere.

(order): order.

(Order form): 'n briefie waarop 'n bestel- ling geskrywe word.

(acceptor, endorser): die persoon aan wie 'n wissel gerig is.

(pay): beloon.

(bimetallism): die stelsel van die dubbele muntstanderd, d.w.s. goud en silwer is altwee wettige betaalmiddels.

(blank): oningevuld.

(blank credit): die beskikking oor 'n bepaalde som geld (soos vasgestel tot 'n bepaalde maksimum bed rag).

(blank endorsement): waarby alleen die naamtekening van die endossant op die wisselbrief voorkom.

te goeder tyd.

(bonus): premie, 'n ekstra diwident.

(bail): die bedrag wat gestort word om iemand op vrye voet te stel tot tyd en wyl die saak voor die hof dien.

(pamphlet): vlugskrif.

(loan without interest): iets teen net vir die gebruik daarvan.

ru: bruto-gewig (gross-weight): die gewig van die goedere en emballasie tesame).

(office): kantoor.

c.

loopbaan.

'n blad papier slegs van 'n handtekening voorsien; onbepaalde volmag.

onder gelyke omstandighede.

ongeveer.

onvermydelike voorwaarde.

teenspraak in die woorde.

voorwerp waaraan of waarmee 'n misdaad begaan is.

• 107. data:

r'Io8. de bet: ^(~.

109. de jure:

110. deklarasie:

1 1 1. de! k redere:

112. depesje:

"'113. deposito:

'114. depot:

vi 15. deprcsiasie:

116. depressie:

117. direksie:

VI 18. diskonto:

119. dispensasie:

120. dispuut:

.,, 121. diwident:

.. 122. doeaneregte:

123. domisilie:

124. donasie:

125. draadberig:

126. du bieus:

'I' 127. duplikaat:

128. Eau de Cologne:

1 29. eel ictale c i ta tie :

1 30. ediesie:

131. editeur:

112. edition de luxe:

133. effek:

1 34. effekte:

135. egaal (egalig):

136. ekonomies:

1 37. ekskursie:

D.

(data): gegewens . (debit): skuldig.

volgens wet.

(declaration): verklaring, opgawe van koste.

loon wat die afslaer of agent bo en behalwe sy kommissie ontvang wanneer hy borgstaan vir die transaksie.

(dispatch): ampsberig; spoedberig.

(deposit): geld b.v. in 'n bank stort (ww.

deponeer).

(depot): bewaarplek, magasyn.

(depreciation): waardevermindering.

(depression): daling in die besigheid.

(directors): bestuur.

(discount): afslag, korting.

diskonteer: in diskonto neem.

verdiskonteer: in diskonto gee.

(dispensation): vrystelling.

(dispute): woordestryd, geskil.

(dividend): wins aan aandeelhouers uit- betaal.

(customs duties): in- en uitvoerregte.

(domicile): woonplek; ook plek waar 'n wissel betaalbaar is.

(donation): skenking.

(telegram): telegram.

(doubtful): twyfelagtig.

(duplicate): 'n dubbele afskrif.

E.

Keulse water.

geregtelike openbare dagvaarding.

(edition): uitgawe (b.v. van 'n boek). (editor): uitgewer.

pragu i tgawe.

(effect): gevolg.

(stocks): goedere, vermoe, wissels, skuld- briewe, ens.

(equal): gelyk.

(economic): spaarsaam.

( exrnrsion): uitstappie.

, 138. eksekuteur:

139. eksemplaar:

140. ekspediteur:

141. ekspert:

142. eksplanasie:

- 143. eksploitasie:

144. ekspres:

145. elastisiteit:

1 46. Eldorado:

147. elegant:

~ 148. elimineer:

149. emansipasie:

• 1 50. emballasie: .

• 151. embargo:

1 52. emolument:

153. emplojeer:

• 154. en bloc:

1 5 5. en corps :

, 1 56. endosseer:

' 157. en masse:

158. enorm:

' 1 59. en route:

1 16o. entrepot :

161. entrepreneur:

162. en vogue:

163. envelop:

164. erfpag:

165. errare huma- num est:

166. erratum:

1 167. esprit de corps:

168. essensiele:

241

(executor): uitvoerder, b.v. van 'n boedel.

(Executor Testamenti).

(copy): af druk.

(forwarding agent): vervoerder van goe- dere oor land en/of oor water.

(expert): deskundige.

(explanation): uitleg, verklaring.

(exploitation): onderneming, ontginning;

uitbuiting.

(on purpose) : met opset.

(elasticity): veerkrag.

I u ilek kerland.

(elegant): smaakvol, sierlik.

(eliminate): wegdoen, uitgooi.

(emancipation): vrymaking.

(packing): soos kiste, vate, sakke, papier, ens. waarin goedere verpak word.

(emballeer, emballeur).

(embargo): beslag op skip of goedere le;

ook op in- of uitvoer van goud.

(emolument): betaling, fooi.

(employ): in diens neem.

by die hoop, in massa.

gesamentlik.

(endorse): handtekening op agterkant van 'n tjek, wissel, ens. ( endossant, endosse- ment).

in menigte.

(huge): baie groot.

op weg, onderweg.

(bonded warehouse): pakhuis, magasyn, bergplek vir handelsware, wat onder- hewig is aan invoerregte, maar van betaling daarvan vrygestel solank as wat hulle daarin opgesla,?n is.

ondernemer.

in die mode.

(envelope): om slag, koevert.

(quitrent): huur.

dis menslik om te dwaal.

fout, setfout.

kameraadskaplike gees.

(essential): die kern, hoofsaak.

169. estimasie:

,. 170. etiket: 171. ewentueel:

172. ex ju re:

173. ex officio:

174. ex parte:

175. ^ex tcmpore:

176. fabrick-of handelsmerk:

177. fabrikaat:

178. fabrikasie:

179. faksimilt::

18o. faktuur 181. faljiet: 182. fa ta morgana:

183. faux pas:

184. felisiteer:

185. ferm

186. festina lente:

187. fiasko: 188. finaal:

189. finansieel

1 90. fiskus:

191. fluktuasie:

192. force majeure:

193. formaat:

194. formaliteit:

195. formeel: 196. formuleer:

197. formulier:

1 g8. f ranko:

199. frankeer:

200. funksie:

201. funksionaris:

(estimation): skatting, waardering, hoog- agting.

(label): prysbriefie, aanhegkaartjie.

(eventually): moontlik, gebeurlik.

van regswee.

ampshalwe.

van die een kant.

voor die vuis, onvoorbereid.

F.

(trade mark): handelsmerk; 'n besondere merk ter onderskeiding van iemand se fabrieks- of handelsware van die van 'n ander.

(malle).· kunsproduk.

(manufacture): vervaardiging ( bewer- k ing) van goedere.

(facsimile): noukeurige nabootsing van 'n oorspronklike handskrif.

(invoice): 'n gespesifiseerde opgawe van gekoopte goedere (ww. faktureer).

(bankrupt): bankrot, insolvent.

(mirage): lugspieeling.

misstap.

(congratulate): gelukwens.

(firm): vas, standvastig.

haas u langsaam.

(fiasco): mislukking.

(final): eindelik, ten slotte.

(financial): geldelik.

(treasury): staatskas.

· (/luctuation): skommeling.

onoorkomelike moeilikhede.

( sbape, siz.e): grootte, vorm.

(formality): vorm, reels, ens. wat onder bepaalde omstandighede inaggeneem moet word.

(formal): volgens die vorm.

(formulate): opstel, in 'n bepaalde vorm uitdruk.

(formulary: form): voorskrif.

(franco): vragvry.

(prepay postage): posgeld vooruit betaal; vragvry maak.

(function): ampsbediening; werk.

(functionary): persoon wat 'n amp beklee.

202. garandeer:

203. gedelegcerde:

204. gekonsolideerde skuld:

205. geroetineerd:

206. gevolmagtigde:

207. ghienie:

208. gratis:

209. graveer:

2 1 o. gratifikasie:

2 1 1 • griffier:

/ 212. gyseling:

213. goudpunte:

2 14. handelspapier:

21 5. handelspari:

" 2 16. hipoteek:

217. honorarium:

,,f' 2 18. honoreer :

2 19. honoris causa:

220. identiteit:

221. illustrasie:

222. indeks:

~ 223. inferieur:

v 224. in forma pau- peris:

225. in loco:

226. in natura:

243

G.

(guarantee): waarborg. (snw. garansie).

(delegate): afgevaardigde.

(consolidated debt): vaste of blywende skuld.

(skilled): bedrewe, ervare.

(representative): iemand wat vol mag (prokurasie) ontvang het.

(guinea): een-en-twintig sjielings.

(free): kosteloos.

(engrave): insny in metaal.

(snw. graveur).

(gratuity): vergoeding; toelac bo die vas- gestelde loon.

(registrar): geregskrywer.

(imprisonment for debt): tronkstraf veral vir skuld.

(gold points): stand van die wisselkoerse waarby dit voordelig is om goud in of uit te voer.

H.

(commercial paper): tjeks en ander gelds- waardige kredietpapier, wat as betaal- middel diens doen.

(par of exchange): die verhouding tussen die waarde van twee soorte munt.

(mortgage, bond): verband.

(honorarium): vergoeding, besoldiging, ereloon.

(honour): betaling van 'n wissel op die vervaldag.

as ereblyk.

I.

(identity): volkome ooreenstemming.

(illustration): opheldering; plaatwerk.

(index): register, inhoudsopgawe.

(inferior): minderwaardig.

as 'n arm man. ter plaatse.

in natuurlike toestand.

227. in optima forma:

~ 228. insolvel)t: ... 229. inter alia:

230. interes:

~ 231. interim:

232. intiem:

""233. in tranisto:

" 2 34. in trip lo:

235. introduksie:

" 236. inwentaris:

237. ipso facto:

2 38. joernaal: 239. judisieel:

• 240. jurisdiksie:

241. kaai:

242. kabotasie: 243. kapasiteit:

244. kapitaliseer:

245. karakteristiek:

.. 246. kasboek:

247. kasjet:

- 248. klandiesie- waarde:

249. kiosk:

250. koers:

251. koertasie:

252. kolporteur:

253. kompensasie:

244 in die beste vorm.

(insolvent): bank rot, faljiet.

onder andere.

(interest): rente, tussentyd.

(intimate): innig vertroud te wees.

onderweg.

drievoudige afskrif.

( introductio11): inleiding; invoering.

(inventory): lys van voorhande voor- werpe. (I nwentarisasie: voorraadsop- name).

uit krag van die daad.

J .

(journal): dagboek; tydskrif.

(judicial): geregtelik.

( jurisdictio11): regsmag.

K .

(quay): aanleplek vir skepe.

( cabotage): kusvaart; kushandel.

(capacity): bekwaamheid; inhoudsgrootte.

(capitalize): berekening van die kapitaal na die rente.

(characteristic): kenmerkend.

(cash book): boek waarin alle ontvangste en uitgawes in geld aangeteken word.

(seal): seelstempeJ.

(goodwill): die goeie naam wat iemand opgebou het.

Dit hang af van: i. Tyd.

ii. Ligging.

iii. Goedwilligheid.

iv. Kwaliteit van goedere ( dien- ste).

(kiosk): koffiehuis met 'n mooi uitsig.

(rate): Iopende prys b.v. van wissels, geld, ens.

(brokerage): makelaarsloon.

(book-canvasser): iemand wat intekenaars op boeke of tydskrifte probeer kry.

(compensation): vergoeding.

•.

.. 254. kompromis:

2 5 5. konsessie:

2 56. konsessionaris:

-257. konkurent:

2 58. konneksie:

2 59. konsulaa t: 26o. kontraktueel:

261. kontroleu r: 262. konvensie:

263. koopakte:

.. 264. ~oopbrief:

265. koopbriefie:

266. kortpapier:

267. kortsig:

268. kraan:

~ 26g. kredietbrief:

• 270. kredietbriefie:

- 271. kl,!rator:

- 272. kwitansie:

273. laairuimte.

274. Jangpapier:

(compromise): ooreenstem; skikking . (concession): vergunning, verlof.

(concessionaire): persoon, wat die kon- sessie verkry.

(competitor): mededinger.

(connection): handelsbetrekking; relasie.

(consulate): kantoor van 'n konsul.

(contractual): volgens kontrak.

(controller) : persoon wat met die toesig belas is.

(convention): ooreenkoms; verdrag.

(deed of sale): skriftelike ooreenkoms i.s.

koop en verkoop van die daarin genoemde goedere .

(deed of sale): dieselfde as koopakte.

(bought and sales note): 'n dokument, waarby 'n makelaar kennis gee aan die koper en verkoper van die verkoopte goedere.

(short term): handelspapier wat binne enkele dae verval (gewoonlik hoogstens 15 dae na akseptasie). ( Kyk lang- papier).

(short-sighted): koers vir wissels, wat op korttermyn verval. ( Kyk langsig). (crane): werktuig om swaar laste op te

hef.

(letter of credit): 'n brief wat 'n reisiger ontvang om krediet te verkry by die geadresseerde.

(credit note): 'n briefie of nota wat 'n handelaar aan sy klant gee as hy b.v.

iets, wat gekoop was, terugstuur.

persoon wat aangestel word om 'n insol- vente boedel te beredder.

(receipt): bewys van betaalde skuld.

(ww. kwiteer).

L.

(hold): ruimte op 'n skip waarin goedere gelaai kan word.

(long term): wissels, ens. wat na enige weke of maande verval. ( Kyk kort- papier).

275. langsig:

276. legaat:

• 277. leweransier:

278. ledae:

279. legeld:

. 280. lias:

, 281. likwidasie:

282. Lloyd's:

• 283. lo!<et:

, 284. loods:

• 285. loon:

ti' 286. maanbrief:

287. maatstaf:

" 288. magasyn:

~ 289. makelaar:

" 290. mala fides:

.- 291. mandaat:

, 292. mandataris:

293. mandator:

, 294. manuskrip:

.,295. masjinaal: 2g6. massief:

297. memorie:

,, 2g8. meriete:

299. merkantiel:

,. 300. modus oper- andi:

30 r. monometalisme:

(long-sighted): koers vir wissels op 1.ang- termyn (kyk kortsig).

(legacy): gedeelte van 'n erfenis aan iemand toegewys deur die erflater ( legataris) .

• (purveyor): iemand wat goedere !ewer of besorg.

dae toegestaan vir die op- en alfaai van 'n skip.

(dock dues): geld betaal vir die le van die skip aan die kaai; ook kaaigeld.

(file): Jeer; omslag (ww. liasseer).

(liquidation): vereffening; afrekening van sake.

maatskappy vir seeversekering in Enge- land.

(pigeon-bole): hokkie, vakkie .

(pilot): seem an, wat 'n skip in en uit die hawe bring .

(wage): betaling vir bewese dienste.

(Vgl. gasie, loon, traktement, salaris, fooi, honorarium).

M.

(letter of demand): 'n brief wat iemand aanmaan om sy skuld te betaal.

(measure): meetstok.

(warehouse): gebou waarin goedere gebere word.

(broker): 'n persoon wat koper en ver- koper bymekaar bring.

te kwader trou.

(mandate): volmag, opdrag .

(mandatory): gevolmagtigde, lashebber.

( mandator): lasgewer.

(manuscript): handskrif.

(mechanical): werktuiglik, meganies . (massive): swaar, vas, sterk.

(petition): gedenkskrif.

(merits): verdienste.

(mercantile): handeldrywend.

prosedure wat gevolg moet word.

( monometallism): stelsel van die enkele (goud of silwer) muntstanderd.

302. modiste:

303. ^moment:

' 304. monopolie:

305. ^monster: 3o6. ^muntpari: 307. mutasiereg:

::>.47

(milliner): modemaakster.

(moment): oomblik.

(monopoly): alleenhandel.

(sample): staal van 'n koopwaar.

(mint par of excbange): die verhouding tussen die waarde van twee soorte munt.

belasting op die oordrag van onroerende goedere by verkoop.

3o8. mutatis mutan- met die nodige veranderinge.

dis:

309. nabestelling:

310. ^naskrif:

311. ^negosie:

312. ^netto:

013. nolens volens:

,,_-314. ^{nom de plume:} 315. ^non-akseptasie:

316. ^non-betaling:

317. noodadres:

318. notaris:

319. notiesie:

r 320. notule:

321. neu traal:

322. obligasie:

32 3. obstinaat:

324. obstruksie:

N.

(repeat order): Dit is 'n herhaling van 'n vorige bestelling.

( post-scriptum): iets wat onderaan 'n brief, bevoorbeeld, geskrywe word.

(trade): handel.

(net): die regte hoeveelheid of bed rag.

goed- of kwaadskiks; teen wil en dank.

skuilnaam.

(non-acceptation): weiering om 'n wissel te aksepteer.

(non-payment): weiering om 'n wissel te honoreer.

(address in case of need): die ad res wat die trekker of endossant van 'n wissel-

brief aangee en op wie die houer die bedrag kan verhaal ingeval die betrok- kene die wissel nie aksepteer of betaal nie.

(notary public): 'n open bare amptenaar, wat alle outentieke aktes opmaak.

(Bvnw. notarieel).

(notice): kenn is.

(minutes): kort aantekeninge of verslag van wat in 'n vergadering bchandel word. (w.w. notuleer).

(neutral): onsydig.

0.

(debenture): skuldbrief; verpligting.

(obstinate): hardnekkig.

(obstruction): verhindering.

32 5. oktrooi:

326. off erte:

.-327. offisieel: 328. offisieus:

329. omset:

330. opponeer:

331. opsie:

J32. op sig:

333. ordiner:

334. ordonnansie:

335. orientaal: 336. orienteer:

(sig):

337. origineel: 338. outentiek:

339. outorisasie:

340. p.a.

341. paaiement:

342. pag:

-'342a. pagina:

,343. paraaf:

344. par excellence:

345. pariteit:

246. pasmunt:

347. paspoort:

348. passasie:

349. passief:

3 50. pastoraal: , 3 5 1. perforeer:

.# 352. periodiek;

(patent): vergunning van die owerheid verkry om 'n bedryf uit te oefen, of iets bepaalds te vervaardig of te verkoop.

(offer): aanbieding; aanbod. ('n Bemon- sterde offerte is 'n aanbod vergesel van monsters). Vgl. 'n vaste offerte en 'n vryblywende offerte .

(official): amptelik, van ampswee.

( o//icioiH): gedienstig.

(turnover): totale verkoop gedurende 'n bepaalde tydperk.

(oppose) : teespreek.

(option): vrye keus; voorkeur.

(at sight): betaalbaar op vertoon.

(ordinary): heel gewoon.

(ordinance): bevel, voorskrif.

(oriental): oosters.

(to /ind one's bearings): sig met die ligging en verhouding van iets bekend- maak.

(original): oorspronklik.

( authe11tic): geloofwaardig.

( atttborisation): magtiging.

P.

(per annum): per jaar.

(instalment): gedeeltelike afbetaling van 'n skuld.

(rent): huur.

(page): bladsy.

(initial): verkorte handtekening; begin- letters. (w.w. parafcer).

by uitnemendheid.

(parity): gelykheid.

(token coin): kleingeld. (In Suid-Afrika silwer- en kopergeld, waarvan die nomi- nale waarde baie groter is as die werklike waarde).

(passport): verlofbrief; vrypas.

(passage): deu rtog, deurvaart.

(passive): lydelik.

(pastoral): herderlik.

(per/orate): deurboor; gaatjies in papier om dit maklik af te skeur.

(periodical): gereelde, wederkerende tye.

,353. permanent:

,354. per procura- tionem:

355. per se:

1356. perseel :

;357· personeel:

358. plus-minus:

1359. polis:

36o. populer:

1361. port (o):

n62. poste restante:

, 363. post scriptum:

364. premie:

365. preskripsie:

366. presen tasie:

367. pryshoudend:

368. pryskoerant:

36g. pnema:

370. proefbestel- li ng:

371. prokurasie:

372. prokurasie- houer:

373. pro Deo:

374. produsent:

375. pro-forma rekening:

376. progressiewe:

377. prolongasie:

378. promes~e:

379. promos1e:

38o. promotor:

249

(permanent): vas, voortdurend.

volmag.

vanself.

(lot, plot): onbeboude stuk grond.

(staff): staf.

ongeveer.

(Policy): 'n dokument van ooreenkoms tussen die versekeraar en versekerde.

'n Lewenspolis (life policy) is betaal- baar na die versekerde se dood. 'n Begiftigingspolis of n uitkeerpolis (Endowment Policy) is betaalbaar op 'n vasgestelde ouderdom en word dus aan- gegaan vir 'n bepaalde aantal jare.

( Kyk afkoopwaarde).

(popular): volksliewend; gemeensaam.

(postage): brief geld.

op briewe, wat op die poskantoor afgehaal moet word.

naskrif.

(premium): vergoeding, prys.

(prescription): verjaring van skuld of grond.

(presentation): aanbieding.

(firm price): prys bly meer of min vas.

(Egalig).

(price list): pryslys.

(prime): eerste, beste.

(trial order): 'n klein bestelling om die goedere te probeer.

(power of attorney): vol mag om te han- del in naam van 'n ander.

(confidential clerk): gevolmagtigde, kosteloos, gratis.

(producer): voortbrenger.

prysopgawe in die vorm van 'n rekening waarop die koste en onkoste voorkom.

(progressive): trapsgewyse; vooruitgang.

(prolongation): uitstel; verlenging van termyn van betaling.

(promissory note): skuldbrief, belofte.

(promotion): bevordering.

(promoter): bevorderaar.

381. pro patria:

382. pro rata:

383. pro tern pore:

384. protes:

385. prowiand:

386. publisiteit: 387. punktuasie:

vir die vaderland.

na eweredigheid, na verhouding.

vir die teenswoordige.

(protest): verset.

( provisio11): voorraad van lewensmiddele.

(publicity): algemene bekendheid.

(punctuation): Jeestekens.

Q.

388. quid pro quo: iets in die plek van iets anders.

389. rabat:

390. radeer: 391. raffineer:

392. raming:

393. rangeer:

394. rapport: 39;. ratifikasie:

396: reduksie:

397. regspersoon- likheid:

3g8. regres :

399· regsgeldig:

400. regisseur:

401. rehabilitasie:

.102. rekening- koerant:

• 403. reklame maak:

404. rekogniesie:

40;. rekommen- dasie:

406. remiese:

407. rentenier:

,408. rentevoet:

409. resep:

R.

(discount): korting op die prys van goedere.

(erase): uitkrap, uitveeg.

(refine): suiwer.

(estimate): beg roting, skatting.

(shunt): in orde stel (b.v. van trokse).

(report): verslag (ww. rapporteer. snw.

rapporteur).

(ratification): goedkeuring.

(reduction): vermindering, af slag.

(corporate body): bevoegdheid om in regte op te tree:

(recourse): Die reg van verhaal. van die houer van 'n weens non-betaling gepro- testeerde wisselbrief op die trekker of endossante.

(legal): gel dig vol gens wet.

(stage manager): toneelbestuurder.

(rehabilitation): herstelling in vorige stand van 'n insolvent.

(account current): 'n opgawe aantonende die finansiele verhouding tussen twee firmas of persone.

(advertise): adverteer .

(rates): erkenning; vergoeding deur die erfpagter aan die eienaar betaal.

(recommendation): aanbeveling.

(remittance): oorstuur van 'n som geld. (gentleman): iemand wat op sy rente leef.

(rate of interest): bed rag wat as rente betaal word.

(recipe): voorskrif.

I

, 41 o. respytdae:

411. restant:

412. resume:

413. retoer:

414. retoerneer:

~ 415. riesiko:

. 416. rojeer: .417. roukoop:

418. rubriek:

•

420. salvo errore et omissione:

421. satisfaksie:

422. sekwestrasie:

• 423. sigwissel:

424. seewaardig:

425. skeidsman (-regter):

426. semester: - 427. solvent:

428. soliditeit: 429. sollisiteer:

430. spesifiseer:

431. sersje: 432. sessie:

433· stabiliteit:

434. status quo: 435. stipulasie:

436. stortgoedere:

437. struktuur:

251

(days of grace): in England drie dae uit- stel na die vervaldag van 'n bewys. In Suid-Afrika word geen respytdae toege- staan nie.

(remainder): oorskot.

(summary): samevatting, oorsig.

(return): terug.

(to return): terugstuur.

(risk): verantwoording, gevaar van skade.

(cancel): kanseleer.

(smart money): geld wat iemand gee om 'n koop, waarvan hy berou het, te ver- nietig.

(category): afdeling, kl as.

s.

(balance): (batige of nadelige) oorskot, balans.

( S.E. & 0.): foute en weglatings uitge- sonder.

(satisfaction): voldoening.

( seqitestration): geregtel ike beslaglegging op eiendom of die beheer daarvan.

(sight draft): 'n wissel wat op vertoon betaalbaar is.

(seaworthy): in staat om uit te seil.

(arbitrator): iemand wat geroep word om 'n geskil te besleg.

(semester): halfjaar.

(solvent): kredietwaardig.

(solidity): vertroubaarheid.

(solicit) · aansoek doen.

(specify): afsonderlik aandui.

(serge): wolstof.

(cession): afstand of oordrag van iets.

Sessionaris-persoon aan wie iets oor- gedra word. (Nw. sedeer).

(stability): standvastigheid; duursaam- heid.

die toestand, waarin 'n saak tot dusverre was.

(stipulation): vasstelling.

wat los vervoer word, b.v. steenkool.

(structure): bou, samestelling.

438. stukgoedere:

• 439. sub judice:

- 440. su bsied ie:

441. suksessie:

• 442. surplus:

, 443. surrogaat:

444. t. t. ( totus tuus):

445. tarra:

446. taksateur:

447. terrein: 448. tjarter:

449. to!:

450. tonnemaat:

. 45 1. traktement:

5 52. transito:

553. ultra vires:

... 554. uitstal: 555. ut supra:

5 56. vakant:

5 57. vakatuur:

5 58. valuta:

.. 5 59. vennoot:

56o. verbatim:

561. verbeurdver- klaar:

• 562. vereffen:

563. verjaring:

252

(piece goods): goedere wat in bale, rolle, pakke, ens. opgegee word.

nog onbeslis; nog onder verhoor.

(subsidy): ondersteuning.

(succession): erfnis, opvolging.

(surplus): oorskot .

(substitute): plaasvervangende middel.

T.

geheel die uwe.

(tare): verskil tussen bruto en nettogewig;

die gewig van die emballasie; gewig van 'n lee trok.

(valuator): skatter.

(building-site): stu k grond.

(charter): voorreg; huur van 'n skip.

(toll: customs): deurtoggeld, belasting (tonnage): inhoud van 'n skip.

(pay): besoldiging . deurvoer.

u.

buite jou bevoegdheid.

(exhibit): tentoonstelling .

SOOS bo.

v.

(vacant): ledig, oop.

(vacancy): ongevulde pos.

(currency): waarde, geldswaarde, wettig betaalmiddel.

(partner): deelnemer aan 'n maatskappy . (Aktiewe en stille vennoot).

woord vir woord.

(confiscate): in beslag neem van goedere weens ontduiking van die wette op in- en uitvoer.

(settle): betaal.

(prescription): na 'n seker deur die wet bepaalde aantal jare kan skulde nie meer ingevorder word nie.

564. verkoop- reken i ng:

56 5. verreken:

566. vervaldag:

567. versekeraar:

568. via media:

569. viseer:

570. vryblywend:

571. waarborg:

572. waardeer:

573. wanbetaling:

574. winsdeling:

57 5. winsverdeling:

576. wisselpersoneel :

577. yk:

(account sales): rekening of faktuur, wat aan iemand gestuur word, vir wie se rekening goedere verkoop is. Daarop kom voor die bruto verkoopsbedrag, die onkoste van verkoop en die kommissie betaalbaar.

(to clear): vereffen, gelykmaak.

(due date): betaaldag.

( inmrance agent): assuransieagent.

die middelweg.

(to vise): nasien, b.v. 'n paspoort.

(free): nie gebonde nie; onder voorbehoud van verandering van prys, b.v. 'n vry- blywende offerte.

w.

(surety): borgstelling, garansie.

(appraise): skat; takseer (snw. waar- dasie).

(non-payment): nie betaling.

(share in profits): 'n dee! he in die winste.

(division of profits): die verdeling van die winste onder die betrokke persone.

(party to the bill): die persone wat betrokke is in 'n wissel, b.v. die trekker (maker), houer, betrokkene.

Y.

( assire stamp): die merk, wat op geykte mate en gewigte geplaas word.

AFKORTINGS:

aanvr.

a/b

A.C. Anno Currentis adj.

ad. lib. ad libitum

adv. ·

ad val., ad valorem afd.

alg.

afl.

ant.

A.P., Anno Passato A.P.K.

art a.s.

asb.

- hep.

- Bep. (Bepk.) , bes. · ,. betd.

, bl:

,, bnw.

-b.o.

- B.0.A.

bto. (bro.) .... b.v.

, byl.

,, byw.

C.

c.c.

A.

aanvraag aan boord lopende jaar adjutant na verkicsing .

advies, adviseur, advokaat na ( volgens) die waarde afdeling

algemeen aflewering antwoord lopende jaar

in die afgelope jaar algemene poskantoor artiekel

aanstaande asseblief

B .

bepaling Beperk besending betaald bladsy

byvoeglike naamwoord blaai om.

Brits-Oos-Afrika bruto

byvoorbeeld bylae bywoord

c.

van die lopende jaar lopende rekening met (die) koste mens vergelyk

koste, assuransie, vrag

- _-

dat.

d/d

dd. de dato Delkr. Delkredere dept.

d.i.

disk.

dist.

div.

dm. Om.

dm.² dol. of $

dos.

Dr.

Os.

Dt.

D.V. Deo Volente d. v. dicti valoris d.w.s.

e.a.

e.d.

Ed e.d.m.

Eerw.

v

ens.

e.o.

• E. & O.E.

e.o.w.

ev.

fabr.

' fakt.

ff.

• fff.

. fig.

ex officio

Err9rs and omis- sions excepted

255

D.

datum dae na datum

daterende, van die dag af.

riesiko van die tussenpersoon departement

dit is diskonto distrik diverse desimeter dekameter

vierkante desimeter dollar

dosyn Dokter Dominee debet (aan) As God wit genoemde waarde dit wil se

E.

en ander en dergelike Edele en diesmeer eerwaarde eersgenoemde eerskomende ensovoort ampshalwe

behoudens weglatings en vergissings

eerste oop water (skeepvaart) eersvolgende

F.

fabriek: fabrikasie; fabrikaat faktuur

baie fyn ekstra fyn figuurlik

fo. (fol.) fo.ro.

f.s.

fo.vo.

fut.

' Gebr.

ge'ill.

, get.

ggw.

goewt.

gr.

gtr.

• H.d.L.

hh.

• h/v

folio folio recto faire mivre folio verso fuluri anni

ib. ibid. ibidem

· id. idem inkp.

ins.

ins!.

int. interim .. i.p.v.

• I.S.M.D.

l/W

J.

jaarl.

j I.

... jr. jnr . .. jt.

d.j.; l.j.

kapl.

k.a.v.

k/b

bladsy rcgterbladsy om te laat volg;

nastuur op telegramme linkerbladsy

die volgende jaar

G.

Gebroeders ge'illustrecrd

getekend goete gewig goewerment grem goederetrein

H.

Heil die Leser here, menere hoek van

I.

sien daar dieselfde inkoopprys insonderheid insluitende (in) tussentyd in plaas van

In Sy Majesteit Se Diens 'n inkasseerde wissel.

J.

jaar jaarliks jongslede junior jaart

van die jaar; van die lopende jaar.

K.

kapitaal

koste, assuransie, vrag.

kredietbriefie

...

I

~

I

I

"-

kf

- ko. (kie.) (my.) ... K.0.A.

K/S ks.

k.s.

kt.

lb. libra L/B

I. c. loco citati lit.

II.

L/R L/S.

L.S. lectori Salutem L.W.

,,.m.a.w.

m.i.

m.p. niensis praeteriti m.r.

r ms. mss.

N.B. Nota Bene net.

n.K.

/ nl.

n.n. nonien nesczo n.m.

nom. kap.

N.S.

N.V.

0. (mn.) o.a.

okt.

o.i.

257

koopfaktuur

Kontant Met Bestelling maatskappy; kompanjie Kontant Op Aflewering Kortsig

koste krediet saldo krediet L.

pond ladingsbrief

op die aangehaalde plek literatuur

laaslede

lopende rekening Langsig

Aan die Leser Heil Heil die Leser Let Wei

M.

met ander woorde myns insiens

van die vorige maand my rekening

Manuskrip(te)

N.

Let Wei, Let Goe<l Op net to

na Kristus n:i.amlik

ek ken die naam nie onbekend

namiddag

nominale kapitaal Naskrif

Naamlose Vennootskap

0.

as merk van kwaliteit onder ander

oktawo onses insiens

./

oksh.

o.l. op las o.m.

ong.

ons.

oorg.

oorl.

opm.

0/R.

OS.

, p.a.

P.O.

pk.

p.k.

P.K.

P.O.

Po.

p.p. pr. pr.

praes.

P.S.

P.W.

rab.

rek.

R/I<.

Pro Deo-Voor God

Passato

praeter, propter praesens

Post Scriptum

R. P. JUponsee Payee r. r. reservates

258 okshoof

(aan) die order- op wissels onder meer

ongeveer onsydig oorganklik oorlede opmerking op rekening onderstaande

P.

per adres gratis

pakke, pakette perdekrag Poskantoor posorder jongslede paginas ongeveer teenwoordig naskrif poswissel

R.

rabat rekening

Rekening-koerant antwoord bctaald R/T. (R/D: Refer to drawer)

onder voorbchoud Refereer na Trekker-

S.S.

S. B. S.B.

s.c. mo co11te ,. S. E. et 0. Salvo Err ore

et Omissione S.G.

s.i.

(by wisscls)

s.

stoomskip saldo; balans skuldbewys sy rekening

behoudens vergissings soortlike gewig syns insiens

259

s.l. sino loco by horn; op sy plek

SS. stoomskip

v st. sterling

T.

T. Tarra

t.a.p. ter aangehaalde plaatse

t

t.w. te wete

t

u.

v.

v.a.b. vry aan boord

V/B vragbrief

v.b.b. volgens bygaande briefie

v.d. van 'die

ver. vereniging

-.vgl. vergelyk

v/h. voorheen

v.K. voor Kristus

v.1.s. vry langs skip

v.m. voormiddag

.., v.o.s. vry op spoor

vv. vragvry

v.v.b. vry van beskadiging

w .

&

wk. wisselkoers

, w.g. was geteken

wnd. waarnemend

WO. waaronder.

BYVOEGSEL II.

UNIE-DEPART.EMENT VAN ONDERWYS.

NASIONALE HANDELSEKSAMENS (NOVEMBER),

1928.

AFRIKAANS.

(LAER GRAAD.)

Twee uur, met Diktee.

1. Skryf 'n opstel van minstens dertig reels oor een van die volgende onderwerpe : -

(a) Geld.

(b) "Eet meer vrugte."

(c) Die nut van bebossing.

(d) Die ontwikkeling van moterverkeer.

(e) Spaarsaamheid. [ 40]

2. Skryf een van die volgende briewe, met 'n gepaste antwoord daarop. Die inhoud van sowel die brief as die antwoord meet nie minder as 10 reels beslaan nie.

(a) Jansen en Fourie, wolmakelaars, Oos-Lon- den, kla aan Mnr. Jan Jooste, Bolsfontein, Fouriesburg, oor die onbevredigende ver- pakking van sy wol.

(b) Venter en Vermaak, Standerton, wil by Malan en Nel. Malmesbury, inligting inwin oor die geldelike stand van Mnr. Frans Smuts, voorheen van Malmesbury, daar hy by hul 'n rekening wil open.

Of,

Skryf twee van die volgende advertensies : - (a) Plaas te koop.

(b) 'n Vrugtekweker bied aan om verbruikers regstreeks te voorsien.

(c) 'n Hotel te huur.

(d) 'n Stadsraad vra inskrywings vir meubelering

van 'n nuwe stadsaal. [30]

l

\

3. Skryf sinne om die betekenis in die bandelsgebruik van die volgende woorde duidelik te laat blyk:-

Kredietbrief. Verwysingsnommer.

Tonnemaat. Verskeping.

Prysopgawe. Afsetgebied.

Rekening-koerant. Pakketpos.

Sluitingspryse. lnsetprys. [ 10]

4. Dui aan deur middel van flinke sinne wat die betekenis-verskil tussen die volgende woordpare is:- Bele-verle, loon-salaris, bruikbaar-gebruiklik, welsprekend-spraaksaam, verkieslik-verkiesbaar.

[ 10]

5. Die algemene sinsontleding van die volgende stuk word verlang:

Hoewel die vereniging 'n jaar of wat gelede sy werk aanvaar het met 'n bespotlike klein aal).tal lede, bet dit egter soveel kostelike werk in die distrik verrig, dat die ledetal nou die aansienlike syfer van 8 70 bereik bet, wat tot lof strek van die wakkere bestuur en bul ywerige amptenare, maar daar bly nog baie oor om te doen alvorens <lit tot een van die vooraanstaandes onder die soortgelyke liggame wat oral in ons land

bestaan kan gereken word. [20]

6. Skryf oor in die direkte rede:-

Die besturende direkteur (Mnr. Gert Nel) het in sy toespraak aan die aandeelbouers sy leedwese uitge- druk dat daar so min belangstelling onder bul skyn te heers. Hy was van oordeel dat, as bul <lit opreg meen met die vooruitgang van bul organisasie, die saal stampvol sou gewees het. Hy en sy broer (Mnr.

Piet Nel) en twee van hul kollega's op die bestuur bet die ganse distrik deurreis, nadat hul sekretaris orals rond en bont skriftelike kennisgewings uitgestuur bet, en in die loop van bul reis bet by en sy reisgenote beloftes van ruime ondersteuning gekry. Toe wat sien hy nou? Net 'n klompi_e dorpelinge wat-bulle moet horn asseblief verskoon as by horn 'n bietjie kras uitdruk en miskien een of ander onskuldige te na kom

maar betreklik min geld in die saak gesteek bet, terwyl die oorgrote meerderheid van hul lede glad nie skyn te besef <lat die hele saak in duie sou val as hul nie

gou alle seile bysit nie. [ 10]

7. Skryf 'n saaklike opsomming, hoogstens een derde van die oorspronklike, van die volgende stuk : -

Die Minister van Spoorwee en Hawes het onlangs na Lisbon afgereis om daar met die Portugese regering 'n nu we ooreenkoms te tref om die vervalle Mosam- biek-Konvensie te vervang. Na lang besprekings en onderhandelinge het <lit hom geluk om 'n vergelyk te tref, en op 'n eetmaal waar die geslaagde pogings gevier is, bet die Minister 'n interessante toespraak gelewer. Hy het veral gewys op die noue verband wat daar bestaan tussen al die regerings en lande van Suid-Afrika, en by bet die hoop uitgespreek <lat hul Portugese bure dieselfde vooruitgang en ontwikkeling sou geniet as hul noordelike bure in Rhodesie. Die Unie, so verseker hy, stel steeds 'n innige en simpatieke belang in die ontwikkeling en vooruitgang van sy naburige lande. Hy probeer om hul moeilikhede te besef net soos hy verlang <lat sy moeilikhede besef word. Die Unie se gedragslyn is die van samewerking en kooperasie. Die moeilikhede waarmee hulle almal te karnpe bet is grotendeels van dieselfde aard. Daar is bevoorbeeld die naturelle-vraagstuk- die belang- rikste waarin die belange van die verskillende dele en gebiede van Suid-Afrika so aanmekaar geskakel is dat dit moeilik is om die eenheid van belange te veront- agsaam. Almal stem saam dat hierdie vraagstuk behandel meet word op 'n grondslag van regverdig- heid en onpartydigheid in die behandeling van die naturelle-inwoners van Suid-Afrika. Almal stem ook saam dat die beskawing van die blanke gehandhaaf meet word. Dis dus nie alleen wenslik nie maar drin-

gend noodsaaklik dat die buurlande in die nouste verbinding met mekaar staan en saamwerk om hul gemeenskaplike vraagstukke te probeer oplos. [ 20]

r

UNIE-DEPARTEMENT VAN ONDERWYS.

NASIONALE HANDELSEKSAMENS (NOVEMBER). 1928.

AFRIKAANS.

(LAER GRAAD.) DIKTEE.

Die Opsiener moet die volgende woorde stadig en duidelik, en elke woord net eenkeer uitlees. Daarna moet by die hele lys herhaal. maar die hele oefening moet nie

"" meer as ticn minute in beslag neem nie.

L

"

V erkiesingsdag.

Landboubedryf.

Duursaamheid.

Kruidnaelolie. Skryfbehoeftes.

Skoorsteen veer.

V erkoelingstoestel.

Plesiervaartuig.

Putswingel.

Doeanekantoor.

Kapitaalrekening.

Pasmunt.

Landbouwerktuie.

Borduurwerk.

\Vanbetaling.

Steenkoolmyn.

Metaalskuim.

Onvergelyklik. [10]

UNIE-DEPARTEMENT VAN ONDERWYS.

NASIONALE HANDELSEKSAMENS (NOVEMBER), 1928.

HANDELSAFRIKAANS. (INTERMEDIERE GRAAD) .

Drie uur.

1. Skryf 'n opstel van omtrent 40 reels oor een van die die volgende onderwerpe : -

(a) Die bandelswaarde van vliegtogte.

(b) Banke.

(c) Kan ons sonder die middelman in besigbeid k.laarkom?

(d) Die invloed van die mode op die handel.

[20]

2. Skryf (a) en (b), of (c) en (d) : -

(a) 'n Twede maanbrief aan 'n klant wat aan u firma £ 100 skuld, en van wie daar geen antwoord op die eerste maanbrief ontvang is nie.

(b) 'n Antwoord op (a).

Of,

(c) Aan die redakteur van 'n groot koerant 'n brief waarin u horn versoek of hy gewillig sal wees om sekere artiekels te plaas wat u geskryf bet ( se waaroor) en wat sy terme is.

(d) 'n Antwoord op (c).

3. Die firma Verloren en Bok, Hoofstraat. Pretoria, bet 'n goeie tweetalige snelskrif-tikster nodig vir bulle korrespondensieafdeling. Hulle adverteer vir een ^tn Die Volkstem van 26 November 1928

(a) Skryf die advertensie-gee volledige beson- derhede-soos dit in Die Volkstem sal verskyn.

( b) Doen aansoek om die betrekking. [ 10]

...

f

.

265

4. Skryf kort aantekeninge (omtrent 8 reels) oor:- (a) Omsendbriewe.

( b) Gekruiste tjeks.

(c) Antwoorde op klagte. [9]

5. Jansen en Kie. (Kaapstad), een van die grootste Adderleystraat-firma's, bet uit Parys 'n besending tabberds ontvang, watter feit hulle dadelik en promi- nent onder die aandag van die publiek wil bring.

Beskryf kortliks drie maniere waarvan hulle gebruik kan maak om dit te doen. [9]

6. Kondenseer die informasie wat in die onderstaande paragraaf staan sodat dit geskik sal wees om in tele- gramvorm gestuur te word. Sorg <lat u telegram kort en saaklik is, en tog al die nodige informasie bevat:-

" Dit spyt ons dat ons nie in staat is om u bestel- ling vir 500 kissies lemoene op die oomblik ten volle uit te voer nie. Ons kan u nou net 300 kissies laat kry; die ander sal ons u binne die volgende twee weke kan stuur. Laat ons dadelik per telegram weet of hierdie voorstel u goedkeuring wegdra." [ 5]

7. V erklaar enige ti en van die volgende : - Entrepotprys. Diwidentreserwe.

Preferente aandele. i.s.

Inwentarisasie. Awerygros.

Voorkeurtariewe. Toekomstige aflewering.

k.m.b. Assuradeur.

Kaart en transport. Handelskommissaris.

Ex parte F. en W.U.

Uitkeerpolis. [ 10]

8. Kies 'n geskikte opskrif vir, en geen 'n kort en saak- like opsomming van die volgende : -

Dat daar in die afgelope paar jaar heelwat voor- uitgang te bespeur is wat betref kooperasie in Suid- Afrika, is 'n feit waaroor ons seker almal baie verheug 1s. Uiteindelik skyn <lit asof alle seksies van die same- lewing die groot voordele besef wat saamwerk mee- bring. Nie alleen in die groot stede vind ons <lat groepe mense met dieself de belange saamstaan en saamwerk nie, maar ook op die platteland tref ons

teenswoordig kooperatiewe liggame aan. So kry ons kooperatiewe verenigings van wolboere. graanboere, vrugteboere, ens., en die uitstekende resultate wat in baie gevalle deur die boere-kooperasies bereik word is genoegsame regverdiging vir die kerngesondheid van die ondernemnigs. en terself dertyd 'n aanmoediging vir ander wat nog nie deelneem aan die voordele wat so'n saamwerk-stelsel aanbied nie, en dadelik stappe te doen in die regte rigting. Dat kooperasie, indien <lit op die regte manier aangepak word, 'n sukses-en 'n baie groot sukses-moet wees, sal niemand tog vandag meer wil betwis nie. Maar, soos ons gese bet, dit moet op die regte manier aangepak word. Daar moet, met ander woorde. sorgvuldige aandag bestee word aan die faktore wat enige besigheidsonderneming 'n sukses- of andersins- maak. faktore soos 'n bekwame bestuur aan die hoof van sake en die stig van 'n reserwefonds

vir maer jare. [ 10]

9. Verbeter die stukkie drukwerk wat u ontvang bet, en le <lit in u antwoordeboek. [5]

10. Onderstaande brief is sleg gerangskik en in slordige taal opgestel. Skryf die brief oor nadat u die taal- foute verbeter en die informasie beter gerangskik het: -

Geachte Heer,

Hierby ons wens die ontvangs van jou brief van l 8de deser te herken, asook die bestelling soos per bestel briefie No. 81. Ons is egter spyt dat ons jou bestelling nie kan uit voer voordat jy nie jou voorige rekening by ons gebetaal bet. Ingesluit sal jy 'n ekstemplaar van ons jongste pryslys vind, en hoop ons jy sal die geskik vind. Ons kan jou verseker dat ons jou bestelling uit sal voer onmidelik na ontvangs van jou tjek ter verefening van die ingeslote rekening:

Daar ons die geld dringend noodig he, ons sal baai bly wees om die so gou soos moentlik te ontvang.

Blyfende, Jou,

B. Handelaar. [10]

267

UNIE-DEPARTEMENT VAN ONDERWYS.

NASIONALE HANDELSEKSAMENS (NOVEMBER), 1928.

(HObR GRAAD.) Drie uur.

1. Skryf 'n opstel van omtrent veertig reels oor een van die volgende onderwerpe : -

~. (a) Ouderdomspensioene.

( b) Droogtebestryding.

(c) Tegniese Onderwys.

(d) Spaarsaamheid. [20]

f 2. (a) Skryf die volgende briewe:-

(1) Die sekertaris van 'n Kooperatiewe boerever- eniging in die Westelike Provinsie skryf aan die sekre- taris van 'n dergelike vereniging in Transvaal dat sy vereniging alleenlik uit bona fide boere bestaan; dat hulle verlang om met die boere van Transvaal saam te werk; dat hulle gereed is om direk hulle benodig- hede van die Transvaalse boere te bestel; dat hulle die Transvaalse boere van produkte, in die Westelike

~ Provinsie gekweek, kan voorsien.

(2) Die sekretaris van die Transvaalse vereni- ging verwelkom die wenk, maar meen dat 'n verga- dering van die bestuur van die twee verenigings in Pretoria behoort bele te word om 'n bepaalde organi- sasie vir die doe! daar te stel.

(3) Die sekretaris van die Transvaalse vereni-

~ ging rig 'n brief aan elke lid van sy bestuur om so'n vergadering te bele.

( 4) Dieselfde sekretaris skryf 'n brief aan die gewone lede van die vereniging waarin die ooreenkoms tussen die twee besture verduidelik word en vra om hulle ondersteuning.

( 5) 'n Lid skryf aan die sekretaris van sy vere- niging waarin hy voorlopig sy volle ondersteuning beloof en vra om meer besonderhede.

(b) Skryf 'n indeks van voorgaande korrespondensie.

[20]

268

3. Wat is die vereistes vir 'n deeglike sake brief? [ 10]

4. Skryf 'n kort verhandeling oor die verskillende lias- seerstelsels, en beveel een van die stelsels aan.

5. Verklaar:-

Prokurarie, deurslag, wisselkoers, entrep6t, etiket, slytasie, afsetgebied, verhandelbare instrument,

rabat, tarra. [ 10]

6. U is distriksbestuurder van 'n vooraanstaande lewens- versekeringsmaatskappy. Skryf 'n jaarverslag waarin u o.a. melding maak van die moeilikhede waarmee u

te kampe het. [ 15]

7. Gee 'n opsomming van die inhoud van die volgende:- (a) ,,Die doel van die huidige wetsontwerp is in

die eerste plek om die volksgesondheid te beskerm, maar 'n ander vername doel is ook om bedrog en wanvoorstelle in verband met voe- dingstowwe en rnedisyne te voorkom en eerlike produksie en handel in egte artiekels te bevorder.

Die wetsontwerp handel byna uitsluitelik met vervalsing van 'n skeikundige aard. Die hoof- idee in verband met wetgewing insake voeding- stowwe en medisyne is in alle lande dat dit sake is ten opsigte waarvan die publiek nie in staat is om homself te beskerm nie. Die wetsontwerp bevat geen bepaling wat beskou word as 'n willekeurige bemoeiing met die smaak of die wens van die publiek nie, en daar is geen beper- king in die wetsontwerp nie, nog word daar enige beperking voorgestel in die bepaling ten opsigte van die produksie of verkoop van voedingstowwe solank as war dit gesond is en die koper weet wat hy kry. Die plan is om in oorleg met die Departement van Landbou te handel en veral met sy amptenare wat met die suiwelbedryf te doen bet sowel as met die Raad van Handel en Nywerheid wat met die invoer van voedingstowwe, plaaslike produksie en die