Visierapport Veerkrachtig Ranst. veerkrachtig RANST 1

veerkrachtig

www.veerkrachtigedorpen.be

Bewonersvisie en actieplan

voor een veerkrachtig dorp

Visierapport

Veerkrachtig Ranst

2 |

veerkrachtig

COLOFON

PROJECTTEAM VEERKRACHTIGE DORPEN, TRAJECT RANST

Dietmar Bosmans, Katleen Verhaert, Mariska Vonck, Lieven De Rycke - provincie Antwerpen

Kristien Vanlommel, Emily Vandeperre – RURANT In samenwerking met gemeentebestuur Ranst.

Heb je vragen of bedenkingen,

stuur een mailtje naar participatie@ranst.be

EINDREDACTIE

Lisbeth Hoefkens - provincie Antwerpen

VORMGEVING Made By Design

VU: Kris Van Nieuwenhove

veerkrachtig

Inhoud

Woord vooraf . . . 5

Inleiding . . . 6

Het project “Veerkrachtige dorpen” . . . 9

Kennismaking met Ranst. . . .10

1. Veerkrachtige dorpen . . . .13

Veerkrachtig Ranst: wat willen we bereiken, en hoe doen we dat?. . . .14

Doelstellingen . . . .14

Proces . . . .16

2. Dorpenmonitor. . . 19

Overzicht dorpenmonitor Ranst . . . 20

3. Aan de slag met burgers van het dorp . . . 24

3.1. Veerkracht Strategie Ranst: acht wensbeelden. . . . 26

3.2. Verdiepen van enkele wensbeelden. . . 28

1. Verkeers(on)veiligheid . . . 28

2. Sociaal Ranst … Meer sociale samenhang in het dorp . 36 3. Kwaliteitsvol en betaalbaar wonen in een groen Ranst. 48 4. Andere thema’s . . . 56

TOT SLOT . . . 59

4 |

veerkrachtig

veerkrachtig

WOORD VOORAF

Een doe-boek om je dorp mee in handen te nemen

De wereld om ons heen verandert voortdurend, in een steeds sneller tempo. Ook in het dorp waar jij woont, laat zich dat voelen. Stopt er nog een bus, heb je nog een bakker of een slager in de buurt, is er nog een huisarts, een bankautomaat, naschoolse kinderopvang, ken je al je buren nog, is er druk verkeer, … ?

De plaats waar je opgroeit, tekent je voor de rest van je leven. De plaats waar je woont, bepaalt mee je algemeen welbevinden. De invloed van je dorp op wie je bent, is dus niet te onderschatten.

Mensen moeten zich thuis voelen in hun dorp. Dat vinden wij als provinciebestuur zeer belangrijk. De inwoners moeten er alle kansen krijgen om zichzelf te zijn en zich te ontplooien. Dat geldt voor jong en oud. Ook jouw gemeentebestuur denkt er zo over.

Daarom zijn we samen gestart aan het Veerkrachtige Dorpen-traject in Ranst. Als inwoner van dat dorp speel jij daarbij een cruciale rol. We hebben de voorbije maanden goed geluisterd naar jouw mening en die van je buren. We zijn samen op pad gegaan en hebben de uitdagingen én de kansen op een rijtje gezet.

Al die verhalen hebben we gebundeld in het document dat je nu in handen hebt. Deze nota is het eerste resultaat van het dorpentraject.

Maar het mag geen eindpunt zijn. Graag gaan we met de inwoners van Ranst en met je gemeentebestuur opnieuw rond de tafel zitten om te kijken hoe we je vanuit het provinciebestuur nog

verder kunnen ondersteunen op weg naar een echt veerkrachtig dorp.

Met jou erbij wordt deze visienota een doe-boek, klaar voor de volgende stap.

Kathleen Helsen

Gedeputeerde voor Dorpenbeleid

6 |

veerkrachtig

INLEIDING

Dit rapport is een verwerking en bundeling van de input die voortvloeide uit het project ‘Veerkrachtige dorpen’

in (deelgemeente) Ranst. Veerkrachtige dorpen is een participatief project van de provincie Antwerpen waar het gemeentebestuur is ingestapt. We hebben het traject opgestart in deelgemeente Ranst. Daarna zijn Broechem, Oelegem en Emblem aan de beurt.

Het traject in Ranst liep van januari 2020 t.e.m. juli 2020.

Een groep geëngageerde bewoners dachten tijdens enkele participatiesessies na over hun dorp. Dat mondde uit in deze visietekst. In dit rapport worden acties voorgesteld die (deelgemeente) Ranst de komende jaren veerkrachtiger kunnen maken. Dit visierapport wordt als advies voorgelegd aan het gemeentebestuur.

Thema’s die door de deelnemers aan deze sessies hoog op de agenda zijn geplaatst, zijn verkeersveiligheid en sociale samenhang.

Het verkeersveiliger maken van Ranst is voor veel inwoners dé topprioriteit : het verkeer moet veiliger worden en beter afgestemd zijn op maat van de

“zwakke” weggebruikers – fietsers, voetgangers, kinderen, senioren …. Denk maar aan veiligheid aan de scholen, trager verkeer, meer veilige fietspaden en veilige oversteekplaatsen, meer fietsstallingen … Het gemeentebestuur heeft die vraag gehoord. In de loop van 2021 wordt een studie gemaakt over de verkeersstromen in het dorp.

1 Dit wordt ook ondersteund door de brede bevraging van Public Minds in Ranst uit december 2019.

© gemeente Ranst

veerkrachtig

8 |

veerkrachtig

Daarnaast plaatsen de inwoners van Ranst sociale samenhang hoog op de lijst. Er zijn de laatste decennia veel mensen komen wonen in de deelgemeente Ranst (waaronder ook in het gehucht Millegem). Dit wijst op de aantrekkelijkheid van het dorp als woonplek.

De keerzijde ervan is dat het dorpsgevoel is verwaterd. “We kennen elkaar niet meer zoals vroeger. Ranst is te groot geworden”, aldus enkele deelnemers aan het participatietraject.

Daarom pleiten ze voor meer ruimte voor ontmoeting, voor het behoud én versterken van het verenigingsleven en tot slot ook voor een gericht en integraal armoedebeleid.

Er zijn nog andere thema’s aan bod gekomen:

betaalbaar wonen, klimaat, voorzieningen op maat van jong én oud … In dit rapport kan je meer lezen over wat er besproken is tijdens Veerkrachtig Ranst.

Deze visie is het vertrekpunt voor een

veerkrachtigere deelgemeente Ranst waaraan gemeentebestuur én inwoners de komende jaren kunnen werken.

Focus Traject Veerkrachtig Ranst

Het gemeentebestuur van Ranst heeft een dubbel doel met dit traject: samen met haar inwoners een visie op haar dorpen ontwikkelen en de banden tussen bestuur en bevolking versterken. De input die tijdens dit traject is verzameld moet dienen om het beleid van de gemeente in haar dorpen inhoudelijk te versterken.

veerkrachtig

Het project “Veerkrachtige dorpen”

Dorpen ontsnappen niet aan maatschappelijke veranderingen met sociale, ruimtelijke en economische gevolgen. Jongeren die wegtrekken uit het dorp, vergrijzing, voorzieningen die uit de dorps¬kern verdwijnen, toegenomen verkeer en tegelijk een verminderd aanbod aan openbaar vervoer.

Een veerkrachtig dorp is niet alleen een plaats waar we wonen. Het is een plek waar we onder meer werken, naar school gaan, boodschappen doen, sporten en ontspannen, opgroeien en oud worden, vrienden, familie en buren ontmoeten.

Het is een plek waar we ons thuis voelen.

Veerkrachtige dorpen is een initiatief van de dienst Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen in samenwerking met RURANT vzw. In een ‘veerkrachtig dorp’ werken gemeentebestuur en inwoners samen aan het vermogen van het dorp om met toekomstige veranderingen en uitdagingen om te gaan. Samen wordt bepaald waar er kansen en knelpunten liggen voor het dorp én worden strategieën uitgedacht om hiermee aan de slag te gaan. Een bescheiden budget voorziet de kans om direct één van de ideeën om te zetten in realiteit en zo andere acties te stimuleren. De aanpak van een veerkrachtig dorpentraject ziet er als volgt uit:

vraag gemeente of organisaties

analyse van dorp

focus vervolg bepalen

samen nadenken

over oplossingen

actie- plan

uitvoeren en coördineren

acties/

projecten

Uitvoering acties door gemeente/

burgers/verenigingen/provincie/

andere overheden over partners Algemene opvolging door

provincie

Aanleiding tot deelname

project

Inzicht in dorp/

op basis daarvan vervolg bepalen

Kiezen van concrete vraagstukken voor particiaptie-

traject

Participatie met lokaal bestuur, burgers, anders stakeholders

Concrete voorstel- len voor aanpak knelpunten

10 |

veerkrachtig

Kennismaking met Ranst

Verstedelijkte gemeente

Ranst is een landelijke gemeente, bestaande uit Ranst, Emblem, Broechem en Oelegem. Deelgemeente Ranst heeft ook een gehucht, Millegem. Dat heeft een eigen kerkje en school

(afdeling van de hoofdschool in het centrum). Het landschap kenmerkt zich door weiden, boomgaarden, bossen en kasteeldomeinen. Uit diverse bevragingen bij mensen uit Ranst blijkt dat “(…) het een luxe is om in een dorp als Ranst te mogen wonen, waar nog zoveel ruimte is om te leven, te wandelen, te spelen”. Een andere troef is haar ligging, in de nabijheid van grote buren Antwerpen (op ongeveer 15 km) en Lier (op ongeveer 12 km).

veerkrachtig

Die troeven liggen aan de basis van de snelle verstedelijking van Ranst. Dit valt onder meer af te lezen aan de sterke bevolkingsgroei: in 2019 telde (gemeente) Ranst iets meer dan 19.000 inwoners. Dat is een stijging van 36% sinds 1981. In het dorp Ranst (inclusief Millegem) wonen er ongeveer 6.300 inwoners. Deze bevolkingstoename valt samen met de evolutie van de bebouwde oppervlakte: van 19% in 1990 naar 26% in 2018.

Zeker de verschillende dorpskernen zijn dichtbevolkt. Daarom vragen mensen uit Ranst “om niet alles vol te bouwen”.

12 |

veerkrachtig

Veranderend dorpsleven

Deze inwonersgroei heeft zijn impact gehad op het dorpsleven van Ranst. De tijd dat iedereen elkaar kende in het dorp is verleden tijd. Jongeren kunnen niet overal meer vrij gaan ravotten door de afnemende open ruimte en het toenemende verkeer. De drukke verbindingsweg N116 (Gewestweg die Antwerpen met Nijlen verbindt) loopt door het dorp, op het oude tracé van de weg Antwerpen- Herentals. Dat heeft zijn invloed op de verkeersveiligheid, wat op zijn beurt impact heeft op het informele ontmoeten in het dorp. Meer ruimte voor meer (informele) ontmoeting en een veiligere verkeerssituatie in Ranst zijn twee van de voornaamste bezorgdheden van Ranstenaren.

veerkrachtig

veerkrachtige

DORPEN

1

14 |

veerkrachtig

DEEL 1

v eerkrachtige

Veerkrachtig Ranst:

wat willen we bereiken, en hoe doen we dat?

DOELSTELLINGEN

De centrale doelstelling van het traject Veerkrachtig Ranst is om een gedeeld toekomstverhaal te schrijven voor het dorp: dorpsbewoners en bestuur gaan samen aan de slag.

Bij de start van het traject is een analyse van het dorp gemaakt. De basis was een inventaris opgemaakt door de provincie Antwerpen, aangevuld met informatie en belevingen van dorpsbewoners die voorafgaand aan de opstart van het project werden bevraagd.² Dit vormde als het ware een momentopname van de veerkracht van Ranst vandaag.

Verder werd ook een toekomstbeeld voor het dorp gecreëerd, ontstaan vanuit ideeën en opvattingen van bewoners en betrokkenen bij het dorp. Hierin worden acties en concrete voorstellen opgenomen die het toekomstbeeld van het dorp helpen te realiseren.

2 De analyse – of dorpenmonitor – over het dorp Ranst kan je vinden op de website Veerkrachtige dorpen: https://veerkrachtigedorpen.be/dorpinactie/4849/

veerkrachtig

16 |

veerkrachtig

DEEL 1

v eerkrachtige

Najaar 2019:

De adviseur dorpen van de Dienst Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen maakt de dorpenmonitor op: een statistische vertaling van de huidige situatie van het dorp.

Najaar 2019

Verschillende dorpsbewoners komen aan het woord om de analyse van het dorp te verfijnen.

Deze mensen zijn actief in het verenigingsleven, middenstand of andere organisaties in het dorp.

3 DECEMBER 2019 Iedereen is uitgenodigd op het startmoment. Een 45-tal aanwezigen wordt bevraagd over hun mening en ideeën over het dorp. Wat loopt er goed en wat kan er beter.

16 JANUARI 2020 Werksessie 1 – Ranst vandaag: wat loopt er goed, welke noden zijn er?

veerkrachtig

13 FEBRUARI 2020

Werksessie 2 – Visie op Ranst morgen

5 MAART 2020

Werksessie 3 – Creatieve ideeën voor een Veerkrachtig Ranst

1 JULI 2020:

Werksessie 4 – Acties voor een Veerkrachtig Ranst

BETROKKEN BIJ DE PARTICIPATIE Op het startmoment van het

participatietraject waren een 45-tal mensen uit het dorp aanwezig. Nadien kwamen er tijdens de vier werksessies telkens een 30-tal mensen mee van gedachten wisselen.

Door Corona hebben we de participatiesessies een tijdje moeten onderbreken. Zodra het weer mocht gingen we met andere middelen aan de slag. Zo stonden we in een tentje op het kerkplein of vergaderden we in de schuur van Natuurpunt – altijd met het bewaren van de nodige afstand.

18 |

veerkrachtig

veerkrachtig

Dorpen

MONITOR

2

20 |

veerkrachtig

DEEL 2

Dorpen

Overzicht dorpenmonitor Ranst

We hanteren de dorpenmonitor om te bepalen in welke mate een dorp al veerkrachtig is. Op basis van een aantal bronnen definiëren we voor 10 ‘uitdagingen’ de situatie in het dorp:

Donkergroen = relatief hoge veerkracht;

Lichtgroen = eerder gemiddelde veerkracht;

Lichtrood = eerder lage veerkracht;

Donkerrood = lage veerkracht.

Uit de dorpenmonitor blijkt dat Ranst het best goed doet. Ranstenaren wonen graag in hun dorp.

De grootste uitdagingen zijn:

Mobiliteit:

• Verkeersveiligheid voor zwakke weggebruikers;

• Bereikbaarheid met openbaar vervoer;

• Aanpak snel verkeer, sluipverkeer en zwaar verkeer in de kernen;

• Impact op klimaat en gezondheid.

Vergrijzing:

• Het dorp klaarmaken voor de vergrijzingsgolf die bezig is en nog zal toenemen.

Wonen:

• Werk maken van betaalbaar wonen voor minder gegoede Ranstenaren, onder meer door het sociale woningaanbod te vergroten;

Jeugd:

• meer voorzieningen voor jonge kinderen én voor tieners.

Deze informatie was het vertrekpunt voor de participatiesessies en werd aangevuld, gecorrigeerd en verrijkt met de input van dorpsbewoners. Die geeft een subtieler en genuanceerder beeld, omdat hierbij ook meer subjectieve belevingsfactoren en bijkomende parameters worden meegenomen.

veerkrachtig

BRONNEN VAN DE DORPENMONITOR

Voor de dorpenmonitor is gebruik gemaakt van drie bronnen:

1. Cijfermateriaal over het dorp en de gemeente.

Dat komt onder meer uit de databank Provincies in Cijfers.

(https://provincies.incijfers.be/)

2. Beleidsdocumenten van de gemeente Ranst en de provincie Antwerpen.

3. Gesprekken met inwoners en betrokkenen van het dorp die een actieve rol spelen in het dorp.

22 |

veerkrachtig

DEEL 2

Dorpen

UITDAGING KLEUR-

CODE TOELICHTING Sociale

kwetsbaarheid

In Ranst…

• is er een behoorlijk groot en divers aanbod aan verenigingen die vaak ook goed draaien.

• nemen wijkverenigingen en sportclubs stilaan de rol over van het klassieke middenveld in een dorp (zoals KWB, KVLV en OKRA).

• is het aanbod vrijwilligerswerk te weinig bekend.

• is er een groeiend aantal inwoners en is er ook meer diversiteit.

• stijgt het aantal alleenwonenden. Zeker ook het aandeel alleen- wonende 75+-ers.

Financiële armoede

In Ranst…

• is armoede niet meteen naar voren geschoven als eerste aan- dachtspunt.

• is armoede eerder verborgen. Uit de cijfers blijkt wel dat er een 8% van de kinderen in generatiearmoede opgroeit. Dit is een aandachtspunt.

• biedt vrijwilligerswerking Wereld-Delen heel wat diensten aan mensen in armoede aan.

Bereikbaarheid en verkeers- veiligheid

In Ranst…

• is de auto nog altijd (overduidelijk) koning.

• zijn de alternatieven voor de auto niet even goed. Het aanbod van De Lijn is te weinig frequent, er zijn te weinig aansluitingen met andere verbindingen en ze zijn te weinig betrouwbaar.

• zit fietsen in de lift. Veel mensen geven aan dat de verkeersveilig- heid voor zwakke weggebruikers beter moet, zowel infrastructu- reel (meer veilige fietspaden) als in gedrag (teveel snel verkeer in woonwijken).

• is vervoersarmoede³ ook een aandachtspunt.

Klimaat verandering en energietransitie

In Ranst…

• was er in 2017 globaal gezien een stijging van de CO2-uitstoot met 2,4% t.o.v. 2011.

• neemt de gemeente al actie via de duurzaamheidsambtenaar.

• wordt een overstromingsbeleid gevoerd.

• hebben een aantal inwoners al maatregelen genomen om hun woning energiezuiniger te maken.

• is het desalniettemin zinvol om een tandje bij te steken om het be- wustzijn bij de burgers rond dit thema te vergroten.

Aanbod basis- voorzieningen

In Ranst…

• is men over het algemeen tevreden over het aanbod voorzieningen.

Ze melden dat op termijn enkele dokters zouden kunnen stoppen en geven aan dat die dan best vervangen worden.

Economische Veranderingen

In Ranst…

• stelt zich geen (structureel) probleem met werkloosheid.

• werken de meeste inwoners buiten de gemeente.

3 Heel wat mensen zijn veel minder mobiel dan ze zouden willen. Ze zijn ‘vervoersarm’. Ze geraken om uiteenlopende redenen niet op de locatie waar ze zouden willen of zouden moeten geraken.

veerkrachtig

UITDAGING KLEUR-

CODE TOELICHTING Sociale

kwetsbaarheid

In Ranst…

• is er een behoorlijk groot en divers aanbod aan verenigingen die vaak ook goed draaien.

• nemen wijkverenigingen en sportclubs stilaan de rol over van het klassieke middenveld in een dorp (zoals KWB, KVLV en OKRA).

• is het aanbod vrijwilligerswerk te weinig bekend.

• is er een groeiend aantal inwoners en is er ook meer diversiteit.

• stijgt het aantal alleenwonenden. Zeker ook het aandeel alleen- wonende 75+-ers.

Financiële armoede

In Ranst…

• is armoede niet meteen naar voren geschoven als eerste aan- dachtspunt.

• is armoede eerder verborgen. Uit de cijfers blijkt wel dat er een 8% van de kinderen in generatiearmoede opgroeit. Dit is een aandachtspunt.

• biedt vrijwilligerswerking Wereld-Delen heel wat diensten aan mensen in armoede aan.

Bereikbaarheid en verkeers- veiligheid

In Ranst…

• is de auto nog altijd (overduidelijk) koning.

• zijn de alternatieven voor de auto niet even goed. Het aanbod van De Lijn is te weinig frequent, er zijn te weinig aansluitingen met andere verbindingen en ze zijn te weinig betrouwbaar.

• zit fietsen in de lift. Veel mensen geven aan dat de verkeersveilig- heid voor zwakke weggebruikers beter moet, zowel infrastructu- reel (meer veilige fietspaden) als in gedrag (teveel snel verkeer in woonwijken).

• is vervoersarmoede³ ook een aandachtspunt.

Klimaat verandering en energietransitie

In Ranst…

• was er in 2017 globaal gezien een stijging van de CO2-uitstoot met 2,4% t.o.v. 2011.

• neemt de gemeente al actie via de duurzaamheidsambtenaar.

• wordt een overstromingsbeleid gevoerd.

• hebben een aantal inwoners al maatregelen genomen om hun woning energiezuiniger te maken.

• is het desalniettemin zinvol om een tandje bij te steken om het be- wustzijn bij de burgers rond dit thema te vergroten.

Aanbod basis- voorzieningen

In Ranst…

• is men over het algemeen tevreden over het aanbod voorzieningen.

Ze melden dat op termijn enkele dokters zouden kunnen stoppen en geven aan dat die dan best vervangen worden.

Economische Veranderingen

In Ranst…

• stelt zich geen (structureel) probleem met werkloosheid.

• werken de meeste inwoners buiten de gemeente.

Jongeren / ver- groening

In Ranst…

• is er een goed aanbod van activiteiten en verenigingen voor jon- geren, zeker voor lagere schoolkinderen.

• wensen veel inwoners het behoud van de open ruimte voor kinderen om te spelen, en wensen ze veiligere straten door bij- voorbeeld meer zone 30 in te richten (en te handhaven).

• zijn er te weinig voorzieningen voor kleine kinderen, zoals buiten- speelplekken.

• zijn er te weinig kinderdagverblijven/onthaalouders.

Zorg en welzijn In Ranst…

• laat de golf aan (plattelands)vergrijzing zich ook voelen.

• neemt mantelzorg af, net als in de rest van Vlaanderen.

• is er geen dienstencentrum.

• neemt het aantal alleenwonende 75+-ers toe, net als in de rest van Vlaanderen.

• is het aanbod aan zorgdiensten te weinig bekend.

Woonbehoefte In Ranst…

• is er een beperkt aanbod sociale huurwoningen en een stijgend aantal gezinnen op de wachtlijst.

• zijn de woonprijzen gemiddeld hoger dan in de rest van het arrondissement Antwerpen, en dan het provinciale gemiddelde.

Bestuurskracht Ranst wordt zowel volgens objectieve⁴ als subjectieve (= mening van de inwoners) gegevens goed bestuurd.

4 lokale bestuurskrachtmonitor. Zie https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/monitor-lokale-bestuurskracht

24 |

veerkrachtig

aan de slag

MET BURGERS VAN HET DORP

3

veerkrachtig

aan de slag

MET BURGERS

VAN HET DORP

26 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Bewoners aan de slag tijdens het startmoment.

3.1. Veerkracht Strategie Ranst:

acht wensbeelden

Uit de participatiesessies Veerkrachtig Ranst kwamen we tot acht wensbeelden.

Deze verwoorden een gewenst effect, waarvoor deelnemers aan Veerkrachtig Ranst voorstellen hebben gedaan hoe dat te bereiken. Dit wordt in volgende hoofdstukken verder verdiept.

De acht wensbeelden zijn:

In Ranst…

1) is het groene karakter gevrijwaard.

2) zijn er veel ontmoetingsplekken waar zowel jong als oud hun gading vinden.

3) zijn er goede verbindingen met het openbaar vervoer naar de omliggende steden en treinstations.

4) is het verkeer veilig en afgestemd op maat van ‘zwakke’ weggebruikers, kinderen, senioren.

5) is er een goed draaiend verenigingsleven afgestemd op de noden van alle bewoners van het dorp.

6) voert de gemeente een integraal en gericht beleid inzake armoed.

7) is er een divers en betaalbaar woonaanbod.

8) vinden senioren een woonaanbod op hun maat.

veerkrachtig

Bewoners aan de slag tijdens het startmoment.

Tijdens de eerste sessies kozen de dorpsbewoners de prioritaire werkthema’s voor het dorp:

1. Verkeers(on)veiligheid;

2. Sociaal Ranst… Meer sociale samenhang in het dorp;

3. Kwaliteitsvol en betaalbaar wonen;

4. Ranst op maat van alle leeftijden;

5. Andere thema’s.

In het vervolg van de tekst komen deze prioritaire werkthema’s verder aan bod. We baseren ons hiervoor op de informatie die de inwoners aanleverden tijdens het startmoment, aangevuld met informatie uit de daaropvolgende participatiesessies.

visie doelen acties

28 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

3.2. Verdiepen van enkele wensbeelden

1. Verkeers(on)veiligheid

Dorpen krijgen te maken met een heleboel verkeersuitdagingen. Van sluipverkeer en zwaar verkeer tot snel verkeer in woonstraten. Ook op het vlak van infrastructuur is er nog ruimte voor verbetering. Zo zie je in landelijke gemeenten veel lintbebouwing met langs verbindingswegen en smalle onverhoogde fietspaden.

Situatie vandaag (2020)

veerkrachtig

De verkeersveiligheid bepaalt mee de aantrekkelijkheid van de verplaatsingen in het dorp. Uit meerdere bevragingen blijkt verkeersveiligheid voor inwoners van Ranst met stip het belangrijkste thema. “De verkeerssituatie in Ranst heeft een impact op alle aspecten van het samenleven in het dorp (veiligheid, wonen, luchtkwaliteit, … ) en dient dus prioritair behandeld te worden”. Zeker het snelle verkeer is een serieuze doorn in het oog:

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

30 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Als we kijken naar de cijfers blijkt dat het aantal ongevallen in de hele gemeente Ranst sinds 2005 schommelt tussen 70 en 110 ongevallen per jaar.

TABEL 1: Aantal ongevallen in gemeente Ranst

TABEL 1: Aantal ongevallen in gemeente Ranst

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Aantal

ongevallen

108 103 104 118 99 80 90 70 100 95 76 110

Groei

(2005 = 100) 100 95,4 96,3 109,3 91,7 74,1 83,3 64,8 92,6 88,0 70,4 101,9 BRON: Statistiek Vlaanderen

Tijdens de participatiesessies zijn onder meer volgende knelpunten benoemd:

Voor de fietsers:

Algemeen vinden inwoners dat er een groot tekort is aan degelijke fietsinfrastructuur en veilige fietsroutes in het dorp. Het gaat onder meer om volgende

aandachtspunten:

• Er is nood aan meer (veilige) fietsenstallingen: fietsdiefstallen vormen een probleem in het dorp;

• Het fietspad langs de N116 (Gewestweg die Antwerpen met Nijlen verbindt) is een typisch voorbeeld van een “moordstrookje”: een niet-verhoogd fietspad, niet afgescheiden van de rijweg;

• Er ontbreken fietspaden in diverse straten, of ze zijn niet veilig, zoals bijvoorbeeld in de Kromstraat en Doggenhoutstraat;

• Andere fietspaden zijn in slechte staat;

• Hoe het toenemend aantal e-fietsen en vooral snelle speedelecs inpassen in het verkeer;

• Het ontbreken van verlichting op de fietsverbinding tussen Doggenhoutstraat en Ranstsesteenweg;

• Foutparkeerders op het fietspad (bijvoorbeeld BPost of pakjesleveranciers) tijdens de schooluren;

• Tijdens winterse omstandigheden zijn de fietspaden moeilijk te berijden.

Daarom zouden ze sneller sneeuwvrij moeten gemaakt worden.

veerkrachtig

Te snel verkeer:

• In de Lievevrouwestraat wordt de zone 30 te weinig gerespecteerd;

• In de woonwijken wordt te snel gereden. Hetzelfde voor straten waar mensen samenkomen, zoals de Boerenkrijglaan (waar twee jeugdbewegingen en DVC Zevenbergen gevestigd zijn);

• Er is veel doorgaand en snel (sluip)verkeer via de N116, verkeer dat de files op E313 tracht te vermijden.

Nood aan meer en veiligere oversteekplaatsen:

• Er zijn onder meer te weinig veilige oversteekplaatsen op de N116.

Voor de voetgangers:

• In centrum Ranst zijn alle voetpaden op dezelfde hoogte. De afbakening met de autoweg gebeurt met paaltjes. Nogal wat inwoners ervaren dit als gevaarlijk;

• Bereikbaarheid voor mensen met een rolstoel/rollator/buggy kan beter: de voetpaden zijn in vele straten nogal hobbelig. Inwoners geven aan dat het voor rolstoelgebruikers in heel Ranst centrum moeilijk verplaatsen is met uitzondering rond de kerk. Ook het op- en afstappen van de bus is moeilijk.

Veiligheid aan de scholen.

• Voor veel ouders is het zoeken naar een veilige route naar school;

• Er zijn teveel auto’s in de schoolomgevng, voor en na de schooluren.

Verder wordt het gebrek aan openbaar vervoer in het dorp regelmatig benoemd als een pijnpunt. De meest nabijgelegen stations zijn die van Lier en Antwerpen- Berchem. Mensen uit Ranst verkiezen het nabijer gelegen Lier, maar geven aan dat het busverkeer naar Lier ondermaats is. Er zijn verbindingen naar Lier, Herentals en Antwerpen (naar Berchem-station. Vroeger ging er een bus naar de Rooseveltplaats, maar die is er niet meer, hetgeen Ranstenaren betreuren).

De bus komt vaak niet op tijd, waardoor inwoners De Lijn als onbetrouwbaar ervaren.

32 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Elementen van veerkracht

De ligging van Ranst is erg gunstig. De dorpskern van Ranst ligt op ongeveer 12 km van Lier en op 15 km van Antwerpen.

Hoewel de auto nog altijd beduidend meer wordt gebruikt dan andere vervoersmiddelen, merken we uit de cijfers de toenemende populariteit van de fiets. Volgens een onderzoek gebruikt 74% van de Ranstenaren de fiets frequent (wat nog altijd minder is dan de auto, die 92% scoort).

Het gemeentebestuur wil erg inzetten op een verbeterde verkeerssituatie in het dorp. Daarom is er een studie in opmaak die tegen de zomer van 2021 klaar moet zijn. Die verkeersstudie moet handvaten geven aan het bestuur om actief en

stapsgewijs te werken aan een verkeersveiliger Ranst.

veerkrachtig

Toekomstbeeld & ideeën voor verandering voor een verkeersveilig Ranst

Zoals in hoofdstuk 3.1. gezegd, hebben de inwoners van Ranst twee wensbeelden naar voren geschoven inzake mobiliteit. Die zijn verder uitgewerkt in doelen en acties:

1) Het verkeer in RANST is veilig en afgestemd op maat van

“zwakke” weggebruikers, kinderen, jongeren, senioren, ….

DOEL 1.1. De gemeente zet maximaal in op het aanpakken van gevaarlijke punten in het dorp door

• het in kaart brengen van de plaatsen die zwakke weggebruikers veel gebruiken.

• het verlagen van de snelheid van het autoverkeer in het centrum en in de woonstraten door infrastructurele ingrepen (verkeersremmers) en verhoogde handhaving.

DOEL 1.2. Zwaar vervoer wordt zoveel mogelijk geweerd uit de dorpen en woonwijken. Hiervoor…

• wordt een circulatieplan opgemaakt dat moet leiden tot meer verkeersveiligheid en overzichtelijkere situaties.

• worden slimme en eenvoudig realiseerbare acties genomen, zoals vuilniswagens niet tijdens de spits door het dorp te laten rijden, en zeker niet over de N116.

34 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

DOEL 1.3. Het dorpscentrum is verkeersveilig voor fietsers en voetgangers. Dit door…

• een verkeerscirculatieplan voor het centrum op te maken (zie eerder). Daarbij mag een aangepaste, veiligere verkeerssituatie in het centrum niet leiden tot verkeersproblemen elders. Ook laden en lossen voor lokale handelaren moet mogelijk blijven.

• autoverkeer zoveel mogelijk te weren uit de dorpskern.

• fietsers meer ruimte te geven in het centrum.

• parkeren zoveel mogelijk te verplaatsen naar een randparking.

DOEL 1.4. Het verkeer in het dorp is afgestemd op de ‘zwakke’

weggebruiker. Hiervoor…

• zullen bij toekomstige wegenwerken de voetpaden voldoende breed gemaakt worden voor rolstoelen en kinderwagens.

• komen er meer veilige, kwalitatieve fietspaden in de kernen en naar de omringende gemeenten. Er is veel potentie om het concept van de fietsstraten uit te breiden.⁵ Veel smalle straten zouden beter fietsstraat zijn. Door gepaste signalisatie aan te brengen, maak je het visueel duidelijk.

• worden veilige schoolomgevingen voor de scholen in het centrum uitgewerkt. Met onder meer bijkomende begeleidende maatregelen rond de start- en einduren van de school. Concreet is dat op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 8 tot 9 uur en van 15 tot 16.30 uur, en op woensdag van 8 tot 9 uur en van 11.45 tot 12.45 uur. Mits ondersteuning van elektronische borden⁶.

5 Een fietsstraat is een straat die ingericht is als fietsroute, maar waar ook auto’s zijn toegestaan. Het autogebruik wordt beperkt door het karakter en de inrichting van de fietsstraat.

6 Meer informatie over verkeersveiligheid aan scholen in deze publicatie van BIVV: http://webshop.ibsr.be/frontend/files/

products/pdf/1a5f48fa760338c376dd22442449eb4e/30-schoolomgevingen.pdf

veerkrachtig

2) In Ranst zijn er goede verbindingen met het openbaar vervoer naar de omliggende steden en treinstations.

DOEL 2.1. Betere bereikbaarheid met openbaar vervoer.

Hiervoor …

• ijvert de gemeente bij De Lijn voor meer bussen tijdens de piekuren en een frequent busaanbod richting Lier.

• wordt het systeem van autodelen verder gestimuleerd.

• worden er digitale hulpmiddelen ingezet die het carpoolen in het dorp stimuleren.

36 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

2. Sociaal Ranst … Meer sociale samenhang in het dorp

Samenhorigheid, gezelligheid, elkaar kennen: stuk voor stuk kenmerken die geassocieerd worden met een dorp. Toch hebben ook dorpen te lijden onder de toenemende individualisering. Het gemeenschapsgevoel brokkelt ook daar af. De tijd dat iedereen elkaar kende in de dorpen is al lang voorbij. Die individualisering laat zich vooral voelen bij mensen uit maatschappelijk kwetsbare groepen:

alleenstaanden, senioren, mensen in armoede, … Hoe hoger de sociale samenhang van een dorp, hoe meer alle bewoners er zich thuis voelen.

Situatie vandaag (2020)

Dat het inwonersaantal van Ranst de voorbije jaren in stijgende lijn zit, heeft zijn impact op de samenhang van het dorp. Zelfs mensen die er geboren en getogen zijn, kennen niet (meer) iedereen in het dorp.

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

veerkrachtig

Elementen van veerkracht

Toch kwam tijdens dit traject vaak terug dat Ranst een bloeiend verenigingsleven heeft. Scouts, Chiro, Femma, KWB, OKRA, tennisclub TC Ranst, voetbalclub KFC Ranst, zaalvoetbalclubs (Solona en ZVC Ranst) een korfbalclub (Sparta Ranst, in Millegem), Sint-Ceciliakoor, een harmonieorkest (de Nachtegaal), fotokring Dafora, Davidsfonds, LO Pétillante (in Broechem, gericht op heel Ranst, multiculturele organisatie), Rap op Stap Ranst (vrijwilligerswerking rond thema armoede), Velt afdeling Ranst, Heemkundige kring, … . Zowat 40% van de Ranstenaren is lid van een vereniging.

Bovendien zijn er diverse initiatieven – zowel door de gemeente als door mensen zelf georganiseerd – die het dorpsleven verrijken. Zo zijn de bibliotheek en het bibcafé mooie initiatieven die door de Ranstenaren geapprecieerd worden.

38 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Aandachtspunten

Uit de sessies Veerkrachtig Ranst zijn verschillende aandachtspunten benoemd voor de sociale samenhang van het dorp.

1. Verschillende bewoners signaleren dat de trekkers van de verenigingen vaak oudere mensen zijn.

“

We hebben soms wel schrik dat we geen opvolgers zullen vinden. Zo’n vereniging trekken vraagt natuurlijk ook een belangrijke tijdsinvestering. Het is tegenwoordig ook heel wat moeilijker om in het verenigingsleven actief te zijn voor jonge mensen. Om rond te komen, moet je met zijn tweeën gaan werken. en er komen zoveel verplichtingen daarbuiten op hen af: ze moeten allemaal naar de fitness, regelmatige afspreken met vrienden, quality time met hun partner … Er moet zoveel voor hen ”.

deelnemer Veerkrachtig Ranst

Er is de suggestie gekomen dat de verenigingen ook een tandje zouden kunnen bijsteken voor de werving van nieuwe leden onder de nieuwe inwoners. De weg naar het verenigingsleven is voor sommige mensen niet altijd zo eenvoudig.

Verder zie je een ander soort verenigingsleven ontstaan. Meer straat- en wijkverenigingen, meer inzet in sport- en andere ‘thematische’ verenigingen.

Ook geven mensen aan dat het aanbod aan vrijwilligerswerk heel minimaal bekend is.

Tot slot missen verscheidene mensen de vroegere adviesraden.

veerkrachtig

2. Veel mensen zeggen de onmiddellijke buren wel te kennen, maar dat het veel verder dan dat niet (meer) gaat.

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

Dit heeft onder meer te maken met de bevolkingstoename in het dorp Ranst…

Sinds 1990 is het inwonersaantal beduidend (+21%) gestegen (zie tabel 2).

TABEL 2: Evolutie inwoners Ranst-dorp

1990 1995 2000 2005 2010 2015 2019

5.188 5.661 5.950 5.967 6.078 6.183 6.276

0% +9,1% +14,6% +15% +17,1% +19,1% +21%

Bron: Provincies in cijfers/ Statbel.

Er hebben zich veel jonge gezinnen gevestigd. Die zeggen dat het voor jonge gezinnen met kinderen heerlijk wonen is in het dorp doordat er zoveel voorzieningen zijn, en door de goede ligging van Ranst.

Tegelijk vinden nieuwe inwoners niet altijd even makkelijk hun weg in de

gemeenschap. Nieuwkomers zijn over het algemeen wel welkom, maar ze moeten wel moeite doen om door de ‘traditionele’ Ranstenaren aanvaard te worden.

40 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

3. Het aandeel van mensen van buitenlandse herkomst in het dorp Ranst stijgt stilaan. Evenwel lang niet zo hard als in de naburige steden.

Het gaat in Ranst in de eerste plaats om mensen afkomstig uit Nederland.

“We zijn nog een wit dorp, ik zie hier weinig allochtonen”, aldus een deelnemer aan Veerkrachtig Ranst.

Als het gaat om niet-Europese nieuwkomers in het dorp, dan zie je in de cijfers dat het vooral gaat om (een beperkt aantal) mensen uit een Maghreb-land.

“

Toch ervaar ik dat mensen je lang als inwijkeling blijven bekijken. Je blijft de buitenstaander, zeker als je geen kinderen hebt.”

deelnemer Veerkrachtig Ranst

veerkrachtig

4. 4. Er ontbreken plekken voor informele én georganiseerde ontmoeting. Het dorpscentrum wordt bijvoorbeeld te weinig gebruikt. Het plein aan de kerk is ruimtelijk versnipperd:

• centraal een grote begraafplaats omzoomd door hagen,

• best wat parkeerplekken en verkeer rond het plein,

• foutparkeerders aan de hoek Schoolstraat – Molenstraat voor mensen die snel iets gaan halen bij bakker of slager,

• een speelplein,

• een groene plek voor de kerk,

• voetpaden die her en der niet zo

toegankelijk zijn voor mensen die minder goed te been zijn,

• weinig horeca,

• weinig evenementen.

Het plein wordt vandaag voornamelijk gebruikt als veilige doorsteekplaats door lokale mensen.

Sommige inwoners maken er soms wel een kleine wandeling of maken gebruik van het speelpleintje met de kleinkinderen. Het groen op het plein wordt als positief ervaren.

Het algemeen aanvoelen is dat dit plein niet uitnodigt om er te vertoeven.

© gemeente Ranst

42 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

5. Ranst ontsnapt ook niet aan de Vlaamse trend dat meer mensen alleen wonen. Opvallend is het hoge aantal alleenwonende 75-+ers.

TABEL 3: Alleenstaanden in Ranst

2000 2005 2010 2015 2019

Aantal éénpersoons-

huishoudens Ranst 450 534 584 643 695

% alleenwonenden

18-64 jaar 6,8% 7,5% 8,5% 9,4% 9,7%

% alleenwonenden 75+ 39,5% 39% 31,9% 31,1% 30,7%

Bron: Provincies in cijfers/ Statbel.

Het ‘informeel’ sociaal netwerk van vroeger – in de vorm van bijvoorbeeld burenhulp, een sterke kerkgemeenschap of de nabijheid van familie – valt nu vaak weg. Dit kan de kwetsbaarheid van mensen vergroten. Diverse organisaties of zelfs individuele personen vangen dit (deels) op. Onder andere sociaal kwetsbare personen vinden soms moeilijk de weg in het (veranderende) zorgaanbod. Een duidelijk en lokaal aanspreekpunt zou een meerwaarde kunnen zijn.

veerkrachtig

6. Armoede – hoewel vaak niet meteen zichtbaar – is altijd een aandachtspunt.

Een belangrijke risicogroep voor armoede zijn alleenstaande ouders. Hun aantal bedraagt in Ranst 3,3%. Het Vlaamse gemiddelde is 4,1%.

In Ranst zijn er Welzijnsschakels actief waarbij vrijwilligers mensen in armoede proberen te helpen door hun maatschappelijke betrokkenheid te vergroten. Dit is onder de naam “Wereld-Delen”. Meer info via http://

wereld-delen.be/ .

Verder is er ook de facebookpagina “Ranst Geeft!”.

44 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Toekomstbeeld & ideeën voor

verandering voor een verkeersveilig Ranst

Zoals in hoofdstuk 3.1. gezegd, hebben de bewoners van Ranst enkele wensbeelden naar voor geschoven over sociale samenhang. Die zijn verder uitgewerkt in doelen en acties

3) In Ranst zijn er veel ontmoetingsplekken waar zowel jong als oud hun gading vinden.

DOEL 3.1. In Ranst zijn er veel informele ontmoetingsplekken. Hiervoor…

• komen er verspreid over het dorp comfortabele en goed onderhouden zitbanken, met ook vuilbakjes en straatlantaarns.

De zitbanken moeten uitnodigend zijn, fantasierijk en onderhoudsvriendelijk.

• zijn bestaande ontmoetingsplekken goed onderhouden.

DOEL 3.2. Ontmoeting stimuleren door bepaalde plekken in het dorpscentrum een bijkomende of andere functie te geven. Hiervoor…

• wordt onderzocht hoe kerk en pastorij meer gebruikt kunnen worden. Naast de religieuze functie kan er in die gebouwen ook ruimte worden gemaakt voor nevenbestemmingen, zoals een buurthuis uitgebaat door bijvoorbeeld verenigingen.

• wordt toegewerkt naar een dorpskern die een echte ontmoetingsruimte is.

 Met een groen karakter (een park), met waterelementen die voor verkoeling zorgen;

 Waar autoverkeer ontmoedigd wordt en parkeren veiliger is;

 Waar evenementen en een regelmatige markt kunnen doorgaan (incl. een kiosk);

 Waar jongeren kunnen spelen;

 Waar senioren kunnen petanquen en een praatje kunnen slaan met elkaar.

veerkrachtig

Ideeën voor activiteiten op het dorpsplein

Bij de start van de zomervakantie (1 juli 2020, vlak na de eerste lockdown) hebben mensen uit het dorp ideeën kunnen aanreiken over leuke, zomerse activiteiten op het dorpsplein. Een greep uit de voorstellen:

• “Rijkdommen uit Ranst” :

• Regelmatige optredens van Ranstse cultuurverenigingen, zoals het koor Sint-Cecilia, verhalenvertellers, comedy;

• Lezingen door mensen uit Ranst die iets specifieks doen, zoals een imker, een meditatiecoach, een natuurgids … ;

• Openlucht tentoonstellingen;

• Gegidste dorpswandelingen;

• Wekelijks een buurtbarbecue of Ranst-picknick;

• Regelmatig een boerenmarkt met lokale producten;

• Jaarlijks een jaarmarkt annex festival – met dieren, muziek, entertainment, barbecue, kinderrommelmarkt, kraampjes … ;

• Crea-activiteiten zoals tai chi, yoga, meditatie, zang;

• Een open (permanente) ontmoetingsplaats zoals bijv. een kiosk;

• Infrastructuur die openstaat voor 65+-ers;

• Spelnamiddagen met diverse activiteiten; zoals knutselen;

• Een zomerbar of pop-up bar;

• Openlucht fitness voor volwassenen;

• Dansen bij valavond;

• Meer activiteiten voor jonge kinderen (peuters): spelletjes, kindertoneelstukken, iets met dieren (konijnen).

46 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

DOEL 3.3. Nieuwe inwoners voelen zich thuis in Ranst. Hiervoor…

• wordt een systeem van Buddywerking opgezet. Een nieuwe inwoner van Ranst wordt op sleeptouw genomen door iemand die er al lang woont.

• wordt het aanbod om Buurtwerking/Straatactiviteiten te ondersteunen verder uitgebouwd. Initiatieven zoals samen tuinieren, speelstraten, straatbarbecues … zorgen ervoor dat je al eens sneller bij elkaar over de vloer komt of vaker iemand in de straat zal helpen met een klein of minder klein klusje als dat nodig zou zijn.

4) Ranst heeft een goed draaiend verenigingsleven afgestemd op de noden van alle bewoners van het dorp.

DOEL 4.1. Het verenigingsleven verenigt zich. Hiervoor…

• komt er een soort van verenigingskoepel ter ondersteuning van het verenigingsleven.

• organiseren verenigingen af en toe acties die hun eigen werking overstijgt, die een dorpsbreed bereik beogen, bijv. een dorpsquiz.

• komt er een herkenbaar jaarthema waar verenigingen zich kunnen rond organiseren.

DOEL 4.2. Het verenigingsleven verbreedt haar bereik. Hiervoor …

• verbreden verenigingen hun werking, gaan ze creatief op zoek naar manieren om meer mensen te bereiken. Veel gezinnen hebben bijvoorbeeld tijdens de week geen tijd en in het weekend willen ze quality time met het gezin. Daar zouden we met onze verenigingen moeten op inspelen. Door iedereen van het gezin aan te spreken, verbreden we de werking en zorgen we voor verbinding tussen dorpsgenoten.

• zijn verenigingen alert voor nieuwe maatschappelijke evoluties en spelen ze daarop in. Voorbeeld is het inzetten van sociale media.

• komt het aanbod van verenigingen op overzichtelijke wijze op de website van de gemeente.

• hebben verenigingen een plaats op het onthaalmoment voor nieuwe inwoners waar ze zich voorstellen.

veerkrachtig

• komt er bijkomende ruimte voor hobby-beleving in een losser verband.

Er zijn nogal wat creatieve mensen actief op allerlei terreinen (naaien, breien, koken, duivenmelken, repair-café …) die zich niet per se willen verbinden aan verenigingen.

5) De gemeente Ranst voert een integraal en gericht beleid inzake armoede.

DOEL 5.1. Er is een integrale aanpak van armoede in Ranst. Hiervoor…

• moeten we armoede in de brede zin bekijken en een integraal beleid.

Armoede is een ruimer probleem dan alleen maar het nijpende gebrek aan centen. ‘Armoede’ gaat bijvoorbeeld ook om een gebrek aan sociaal contact. Vereenzaming komt meer voor dan men denkt.

DOEL 5.2. Er is een gerichte aanpak van armoede in Ranst. Hiervoor…

• wordt er geen top-down, maar wel een stimulerende beleid gevoerd.

Goede initiatieven ondersteunen, verbinding creëren door bijvoorbeeld een jaarthema voor te stellen waarrond verenigingen en burgers geactiveerd kunnen worden. In dit beleid dient de gemeente zeker ook het asielcentrum en Wereld-Delen te betrekken. De accommodatie van de Loods is trouwens aan dringende opwaardering toe.

• zijn er extra stimuli voor verenigingen, huisartsen en anderen die hiervoor actie ondernemen of die een signaalfunctie kunnen hebben.

48 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

3. Kwaliteitsvol en betaalbaar wonen in een groen Ranst

Wat wonen in een dorp op het platteland aantrekkelijk maakt, is de nabijheid van open ruimte en natuur. Die open ruimte staat in Vlaanderen onder druk door de bevolkingstoename en verdere verstedelijking. Als we ondoordacht met onze open ruimte blijven omspringen, dreigt een nog grotere versnippering. Tegelijk hebben diverse doelgroepen nood aan diverse woonvormen. Ouderen hebben bijvoorbeeld nood aan woningen aangepast aan hun behoeften (beperkingen in verband met toegankelijkheid van de woning,

bereikbaarheid van voorzieningen vanuit de woning, betaalbaarheid …).

Starters hebben nood aan betaalbare gezinswoningen, mensen die het financieel minder ruim hebben nood aan (sociale) huurwoningen, enz..

veerkrachtig

Situatie vandaag (2019)

Veel huizen gebouwd na WOII zijn te groot, onvoldoende geïsoleerd en hebben te grote tuinen. Die huizen worden veelal bewoond door ouderen, wiens kinderen het nest hebben verlaten. Zij gebruiken hun huizen vaak nog maar voor een beperkt deel. Liefst 72% van de woningen in Vlaanderen is onderbezet⁷.

Ook in Ranst is deze situatie bekend. Bovendien valt op dat de woningmarkt in Ranst veeleer duur is. Zo zijn de (mediaan)prijzen⁸ in Ranst hoger dan in de rest van het arrondissement en de provincie Antwerpen. Als we kijken naar de wachtlijst voor sociale huisvesting valt het op dat het aantal gezinnen op die wachtlijst de laatste jaren toeneemt. Tegelijk ligt het percentage sociale huurwoningen in de gemeente Ranst ver onder het provinciale en Vlaamse percentage dat rond de 6%

schommelt. In Ranst zijn er 32 sociale huurwoningen (0,4%).

Deelnemers aan de sessies Veerkrachtig Ranst vinden dit een belangrijk thema voor het dorp en de gemeente. Algemeen stellen ze dat het klassieke verkavelen niet meer van deze tijd is.

7 Uit een studie van Dominique Vanneste (Sociale & Economische Geografie, KU Leuven - 2011), Past het woningenbestand bij de demografische behoeften? Focus op onderbezetting.

8 We geven hier de mediaanprijs en niet de gemiddelde prijs. Dit omdat bij de gemiddelde prijs extreme waarden de gemiddelde prijs kunnen scheef trekken.

50 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Ze willen meer diversiteit in het woonaanbod en het maximaal vrijwaren van de resterende open ruimte, zodat het landelijke karakter van Ranst behouden blijft.

De groene samenhang van het dorp zou dus bewaard moeten blijven én versterkt worden door krachtige groene elementen en ontmoetingsplekken die de woonontwikkelingen verbinden en waarbij de auto uit het zicht is.

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

veerkrachtig

© gemeente Ranst

“

deelnemer Veerkrachtig Ranst

52 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

Toekomstbeeld & ideeën voor verandering voor een groen Ranst

Zoals in hoofdstuk 3.1. gezegd, hebben de bewoners van Ranst enkele wensbeelden (of wensbeelden) naar voren geschoven inzake het behoud van open en groene ruimte. Die zijn verder uitgewerkt in doelen en acties:

6) Het groene karakter van Ranst is gevrijwaard.

DOEL 6.1. Verdere verharding in het dorp tegenhouden. Onder meer door goed na te denken over hoe de open ruimte in het dorp verder evolueert.

Hiervoor…

• wordt in het dorp méér groen in het straatbeeld gecreëerd, zones waar kinderen op straat kunnen spelen en waar senioren elkaar kunnen ontmoeten.

• zal de “Vergroen je voortuin”-methodiek – een participatieve methodiek om met burgers te werken aan de beeld- en leefkwaliteit van hun buurt – worden toegepast. Door bewoners te stimuleren om hun voortuin open te stellen voor de buurt, krijgt de straat niet alleen een mooier uitzicht. Het draagt meteen bij aan de sociale samenhang van de buurt.

Meer informatie via http://www.vergroenjevoortuin.be/.

• zet de gemeente in op een andere manier van verkavelen waar de focus ligt op meer gemeenschappelijk groen.

• wordt sluikstort op het dorpsplein aangepakt.

DOEL 6.2. Er wordt verder ingezet op meer natuurbeleving in Ranst. Dit door meer gemeenschappelijke en bestaande groenruimtes aantrekkelijker te maken, zodat ze nog meer uitgroeien tot ontmoetingsplekken. Hiervoor…

• wordt van de begraafplaats voor de kerk een park gemaakt, met respect voor de grafzerken met een historische of esthetische waarde. Ook de hagen die het plein nu versnipperen, worden waar mogelijk verwijderd.

• worden meer bomen in de straten en in het de dorpscentrum geplant.

Die kunnen bijdragen aan een groener dorpsbeeld.

veerkrachtig

54 |

veerkrachtig

DEEL 3

aan de slag

7) In Ranst is er een divers en betaalbaar woonaanbod

Doel 7.1. In Ranst komt er een meer divers woonaanbod.

Doel 7.2. Een doordacht ruimtebeleid voor het centrum. Hiervoor…

• worden geen nieuwe bedrijven in het dorpscentrum toegelaten(uitgezonderd handelszaken);

• worden nieuwe woonontwikkelingen bij voorkeur gebouwd op voormalige bedrijventerreinen;

• zullen kleine ondernemers (in de eerste plaats handelszaken) worden aangetrokken in het dorpscentrum en bij nieuwe woonontwikkelingen;

• zal het publiek parkeren anders worden aangepakt, bijvoorbeeld meer aan de rand van het dorpscentrum.

8) Senioren in Ranst vinden een woonaanbod op hun maat

De typische (te grote) woningen op het platteland zou je kunnen opsplitsen in meerdere woonheden. In heel Vlaanderen zijn er inmiddels voorbeelden van:

1. Kangoeroewonen: een oudere (of een ouder koppel) woont op de gelijkvloerse verdieping. Een jong gezin bewoont de andere verdieping(en). Ze delen dus hetzelfde huis, maar wonen apart.

Dit heeft praktische voordelen voor beide generaties. De ouderen passen wel eens op de kinderen en houden een oogje in het zeil. Het jonge gezin kan boodschappen doen en is bereikbaar in noodsituaties.

2. Zorgwonen: Dit is het creëren van een kleinere woongelegenheid binnen een bestaande woning zodat maximaal twee oudere of hulpbehoevende personen kunnen inwonen. Meer info via https://www.vlaanderen.be/zorgwonen

3. Cohousing: Verschillende gezinnen / personen wonen samen. Elk gezin heeft zijn eigen privéruimtes. Er zijn ook gemeenschappelijke ruimtes, zoals een tuin, speelruimte, vergaderlokaal, televisie- of computerkamer, kindercrèche, werkplaats, wasruimte ...

4. Woningopsplitsing en eventueel aanbouwen. Voer bij toekomstige bouwvergunningen de voorwaarde in dat het gelijkvloers zo ingericht moet worden dat het als appartement kan dienen (voor bijvoorbeeld senioren die minder goed te been zijn). Op die manier kan de tweede verdieping verhuurd worden.

5. Anders verkavelen: meer mensen op een kleinere

oppervlakte laten wonen door publieke en private ruimte goed te doordenken, door bijvoorbeeld parkeren te groeperen.

De Standaard, 8/2/2021