Gastvrije beleving
van Hollandse natuur en cultuur
Nota Recreatie en Toerisme Gemeente Nieuwkoop
Inhoud
1. Nieuwe impulsen aan Recreatie en Toerisme ... 3
1.1. Tijd voor vernieuwing en actie ... 3
1.2. De trein rijdt al ... 4
1.3. Samen met private initiatiefnemers, buurgemeenten en andere overheden ... 5
1.4. Van feiten en trends, naar ambitie, strategie en projecten ... 5
2. Hoe staan we ervoor? De feiten. ... 6
2.1. Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme gemeente Nieuwkoop beperkt ... 6
2.2. Overnachtingsmogelijkheden in Nieuwkoop zijn beperkt ... 7
2.3. Dagattracties vooral op het gebied van varen, wandelen en fietsen ... 9
2.4. Routenetwerken ... 10
2.5. Huidige toeristische profiel van gemeente Nieuwkoop ... 12
3. Ontwikkelingen met kansen voor Nieuwkoop ... 13
3.1. Groei van het binnenlands en buitenlands toerisme ... 13
3.2. Wandelen en fietsen nu al groot en blijven groeien ... 13
3.3. Waterrecreatie: deelformules en sloepenvaren ... 14
3.4. Stiltebeleving. ‘Uit staan’. ... 15
3.5. Verblijfsrecreatie: beleving, diversiteit in luxe, beleving en grootte ... 16
3.6. Evenementen en vieringen ... 16
4. Visie en ambitie ... 17
4.1. Inleiding: toerisme is geen doel maar een middel ... 17
4.2. De visie: doorbouwen op Nieuwkoops’ profiel/DNA ... 17
4.3. De ambities van de gemeente Nieuwkoop ... 19
4.4. Doelgroepen ... 21
5. Strategie: vier parallelle wegen naar succes ... 23
5.1. Versterking en uitbreiding van de verblijfsmogelijkheden in de gemeente ... 23
5.2. Versterking marketing, communicatie en gastheerschap ... 24
5.3. Hand in hand, ieder vanuit zijn eigen rol ... 26
5.4. Bundeling van initiatieven en samenwerking ... 27
6. Uitvoeringsagenda ... 28
6.1. Een dynamische agenda voor de uitvoering ... 28
6.2. Marketing en Gastheerschap ... 28
6.3. Stimuleren Verblijfsmogelijkheden ... 30
6.4. Toeristische kilometer Nieuwkoop ... 30
6.5. Waterrecreatie ... 32
6.6. Groeistrategie Kunst en Ambacht ... 33
6.7. Beleving Topnatuur en Landschap... 34
7. Colofon ... 35
1. Nieuwe impulsen aan Recreatie en Toerisme
1.1. Tijd voor vernieuwing en actie
Toerisme en Recreatie is voor de ontwikkeling van de gemeente Nieuwkoop van bijzonder belang.
Nieuwkoop vernieuwt en intensiveert zijn Recreatie‐ en toerismebeleid. De gemeente wil, samen met ondernemers, gebiedsbeheerders en andere initiatiefnemers een aantal kansen benutten en tegelijkertijd de ontwikkelingen in goede banen leiden. Het aantal banen in de sector1 is op dit moment nog niet sterk ontwikkeld maar gerichte ontwikkeling van het toerisme in Nieuwkoop levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid en werkgelegenheid van de gemeente. De sector is van belang voor de verdere economische ontwikkeling van de gemeente. Het draagvlak van detailhandel en horeca wordt dankzij toeristische bestedingen vergroot. Toerisme kan daarmee zorgen voor interessante toevoegingen aan het aanbod. Maar toeristische bestedingen kunnen ook het verschil maken tussen open blijven of sluiten van bestaande winkel‐ en horecavoorzieningen.
Ook kan de ontwikkeling van toerisme en recreatie mogelijk zorgen voor een nieuwe balans in het buitengebied. Enerzijds heeft de gemeente te maken met ontwikkelingen in de agrarische sector zelf:
verduurzaming van de landbouwsector en het vrijkomen van agrarische gronden en bebouwing.
Anderzijds komen er nieuwe ruimteclaims ten behoeve van de energietransitie (zonnepanelen en windmolens), voor woningen en voor de uitbreiding van natuur. Ook ligt er een opgave om de sector te verduurzamen (energie, afval en mobiliteit). Het vorige Toeristisch beleidsplan dateert uit 2009.
Kortom: het is tijd voor een update van het Nieuwkoops toeristisch beleid met nieuwe impulsen.
Coalitieakkoord
In het coalitieakkoord 2018‐2022 ‘Verbinden, Vertrouwen, Vooruitgaan’ van de gemeente Nieuwkoop is toerisme een belangrijke onderwerp. Daarin staan onder andere de volgende actiepunten op het gebied van recreatie en toerisme:
Ontwikkeling Nieuwkoop tot toeristisch centrum.
Ondersteunen Nieuwkoop Marketing.
Ondersteunen grootschalige recreatieve evenementen.
350 jaar Oude Hollandse Waterlinie benutten om nieuwe toeristische attracties te realiseren.
Beter bereikbaar maken van de Langeraarse Plassen.
Verbeteren toeristische voorzieningen, zoals huidige fiets‐, wandel‐ en vaarroutes.
Overleg met Natuurmonumenten om aanwezigheid otter beter te benutten voor recreatief aanbod.
Stimuleren educatie‐ en innovatieprojecten rond natuurthema´s.
Aan hand van dit, voor u liggende, nieuwe beleidsplan met geactualiseerde doelen en daaraan gekoppelde acties en projecten wil de gemeente, samen met de partners de ontwikkeling van de sector in de gemeente vorm geven.
1 Het aantal banen in de sector in de gemeente Nieuwkoop bedraagt 440 (LISA in een bewerking van ABF. ‘Waar staat je gemeente’ 2020).
1.2. De trein rijdt al
Ook al is het beleidsplan 10 jaar oud, er is in de tussentijd wel doorgedacht en ontwikkeld.
Ondernemers hebben geïnvesteerd in hun bedrijven. Er ligt een aantal nieuwe visies en plannen van organisaties en overheden, zoals het Marketingplan Groene Hart, het Meerjarenplan van de Rijn‐ en Veenstreek, de Uitvoeringsagenda van de Hollandse Plassen. In 2018 is het DNA van het dorp Nieuwkoop vastgesteld. In mei 2019 vond een drukbezochte bijzondere informatieve
Raadsvergadering plaats rond dit onderwerp. Begin 2020 hebben zo’n 40 ondernemers en initiatiefnemers meegedacht en inbreng gegeven voor het beleidsplan dat u nu leest. Van alle inzichten en initiatieven die dit heeft opgeleverd maakt dit beleidsplan dankbaar gebruik.
Tegelijkertijd met dit plan zijn nog enkele andere plannen en visies in voorbereiding, zoals de centrumplannen voor Nieuwkoop en Ter Aar, de detailhandelsvisie voor de hele gemeente en het Beleidskader Duurzaamheid van de gemeente Nieuwkoop. Ook de nota Cultureel Erfgoed 2020 heeft raakvlakken met deze visie. Vanzelfsprekend zijn en worden deze plannen en dit beleidsplan
optimaal op elkaar afgestemd.
Coronacrisis
Dit beleidsplan wordt afgerond in een periode waarin de gemeente Nieuwkoop, net als de rest van de wereld, heeft kennis gemaakt met het Coronavirus en daarop volgende zware
overheidsmaatregelen om het virus te beteugelen. Deze maatregelen hebben de toeristische‐
recreatieve sector in 2020 tijdelijk stilgelegd. We weten nu al dat de wereldwijde maatregelen leiden tot een ernstige economische crisis; een periode waarin velen minder te besteden hebben, met alle gevolgen van dien, ook nu (delen van) de sector weer zijn opgestart, met de nodige gevolgen van dien voor het vakantiegedrag, waarop ook zal worden bezuinigd. Misschien kost het jaren voordat de uitgaven aan vrije tijd en vakantie weer op het niveau van voor de crisis zitten.
Dit kan betekenen dat de ambities in dit beleidsplan in termen van groei en arbeidsplaatsen mogelijk niet of later worden gehaald.
Mogelijk heeft de intrede van het virus voor de sector ook meer structurele effecten, bijvoorbeeld doordat internationaal reizen of vliegen minder gemakkelijk en duurder is geworden, waardoor vakantiebestedingspatronen veranderen. Mogelijk ook blijft de ‘anderhalve‐metermaatschappij’
langer van kracht en stelt zij nieuwe regels aan ons vrijetijdsgedrag. Daardoor kunnen sommige deelsectoren, bijvoorbeeld evenementen, het extra moeilijk krijgen. Het kan daarnaast ook zijn dat Nieuwkoop, een gemeente die rust en ruimte in zijn DNA heeft, juist beter kan inspelen op de nieuwe situatie dan intensief bezochte toeristengebieden en ‐steden met een hoog percentage buitenlandse bezoekers van buiten Europa. Misschien gaan meer Nederlanders, Belgen en Duitsers dichter bij huis op vakantie en mijden zij drukke gebieden en zoeken zij regio’s waar ze kunnen fietsen, wandelen en varen met minstens 1,5 meter afstand tot de ander. Het is op dit moment (medio 2020) echter nog moeilijk te beoordelen hoe deze, voor Nieuwkoop potentieel
interessante vraag zich zal ontwikkelen.
Ondanks de Coronacrisis behoudt dit beleidsplan zijn waarde. De beschreven kansen en de uitdagingen lijken door de komst van het virus niet veranderd. Wel zijn er grote nieuwe
uitdagingen bijgekomen om deze crisis en de gevolgen van de maatregelen het lijf te bieden. Het gemeentebestuur realiseert zich dat voor (onderdelen van) de sector zware tijden zijn
aangebroken. De gemeente zoekt met ondernemers en bedrijven naar oplossingen. De gemeente volgt de ontwikkelingen rond het virus en de maatregelen, en zal, waar nodig, haar ambities en haar beleid bijstellen.
1.3. Samen met private initiatiefnemers, buurgemeenten en andere overheden
Samenwerking met private initiatiefnemers
Ontwikkeling van toerisme en recreatie kan de gemeente niet alleen. Integendeel. Ondernemers, terreinbeheerders, vrijwilligers zijn in dit veld degenen die het ‘echte’ werk doen: risicodragend investeren en belevenissen bieden aan hun bezoekers. De gemeente wil graag samen met deze partijen optrekken, waarbij ieder zijn eigen rol en verantwoordelijkheid heeft. Ondernemers en initiatiefnemers investeren en exploiteren, beheren de musea en organiseren evenementen.
Nieuwkoop Marketing en de VVV‐verbinden deze partijen en zorgen dat ze goed samenwerken.
De gemeente heeft daarbij een eigen en onmisbare rol. Zij stelt de ruimtelijke plannen op, geeft vergunningen, zij kan partijen met elkaar verbinden en heeft een beperkt budget om ontwikkelingen en activiteiten te stimuleren en aan te jagen. Ook haar taak in de inrichting en het beheer van de openbare ruimte (inclusief groen, vaarwegen) is in dit verband van belang.
Samenwerking in het Groene Hart
De gemeente Nieuwkoop heeft een eigen marketingorganisatie en ondernemersorganisaties die op lokale schaal hun werk doen. Maar sommige zaken doen we in regionaal verband. Onze bezoekers kijken nu eenmaal vooral naar de regio. We werken samen met andere Groene Hart gemeenten zowel in de marketing als in de productontwikkeling. Zo krijgen wij, met het Groene Hart een bereik, merkwaarde en bekendheid die we als gemeente alleen niet kunnen bereiken1.
We zoeken, via Nieuwkoop Marketing, de samenwerking met de andere uitvoerders van de destinatiemarketing in het Marketingplatform ‘Groene Hart Verbinders’. Ook ondernemers werken regionaal en in Groene Hart‐verband, zoals het
ondernemersplatform Hollandse Plassen. Als gemeente werken we nauw samen met de andere overheidspartijen in het Groene Hart, zoals Provincie Zuid‐Holland, de waterschappen (Rijnland, De Stichtse Rijnlanden en Amstel, Gooi‐ en Vecht). Ook deze overheden stellen (ruimtelijke) kaders.
Daarnaast participeert Nieuwkoop in een aantal gemeentelijke samenwerkingsverbanden: de ‘Rijn‐
en Veenstreek’, de Bestuurlijke Tafel Vrije Tijd, Water en Groen in het Groene Hart, het platform
‘Groene Hart Werkt’ (voor circulaire economische initiatieven) en ‘Holland Rijnland’. Binnen de samenwerkingsverbanden stimuleren de gemeenten ontwikkelingen en investeringen in recreatie en toerisme, infrastructuur, duurzaamheid en erfgoed. We gaan op zoek naar mogelijkheden om beleidsdoelen en investeringen van de partners met elkaar te verbinden.
1.4. Van feiten en trends, naar ambitie, strategie en projecten
In deze rapportage presenteren we eerst enkele ‘toeristische’ feiten. Wat voor gemeente is Nieuwkoop eigenlijk als we kijken naar recreatie en toerisme? Hoe zit het met werkgelegenheid en wat heeft de gemeente te bieden aan routes, voorzieningen en overnachtingsmogelijkheden? (H2) In hoofdstuk 3 beschrijven we enkele voor Nieuwkoop kansrijke ontwikkelingen. Vervolgens komt de ambitie aan bod (H4). Wat voor gemeente wil Nieuwkoop zijn over 10 jaar, op het gebied van recreatie en toerisme? Tenslotte komen de strategie (hoe komen we daar?) (H5) en een aantal
concrete projecten (H6) aan de orde.
1 Zie ook ‘Lokale kracht gebundeld. Uitvoeringsplan Toeristische Marketing Groene Hart; 2019’.
2. Hoe staan we ervoor? De feiten.
2.1. Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme gemeente Nieuwkoop beperkt
Jaar Aantal banen R&T gemeente Nieuwkoop
Aantal banen R&T per 1000 inwoners
Nieuwkoop Nederland Woerden Alphen
ad Rijn
Ronde Venen
Uithoorn
2012 510 24,8 40,7 25,9 24,1 25,8 30,1
2013 560 27,1 41,2 26,3 25,3 26,1 22,4
2014 490 23,6 41,5 28,5 25,7 25,2 20,9
2015 480 23,1 42,2 31,7 26,2 28,3 20,1
2016 450 21,4 43,6 33,5 27,1 30,1 20,2
2017 440 20,6 44,6 35,8 27,9 29,9 21,1
2018 440 20,3 45,4 35,3 29,0 29,3 22,3
Eenheid: aantal per 1.000 inwoners van 15‐74 jaar
Bron: CBS Bevolkingsstatistiek / LISA ‐ bewerking ABF Research via Waarstaatjegemeente.nl
Het aantal banen in de sector recreatie en toerisme in de gemeente Nieuwkoop bedroeg in 2018 440. Dat is een betrekkelijk laag aantal, ook in verhouding tot het aantal inwoners. Opvallend is dat er in Nieuwkoop sinds 2013 sprake is van een daling terwijl in de rest van Nederland sprake is van een stijging van het aantal banen in de sector (ook per 1000 inwoners). In de meeste buurgemeenten van Nieuwkoop was ook sprake van een stijging van de banen in de sector, met uitzondering van de gemeente Uithoorn.
Het aantal vestigingen in de sector is de laatste jaren gegroeid (van 140 in 2012 naar 180 in 20181) en volgt daarmee de landelijke trend. Ook in de buurgemeenten groeide het aantal vestigingen. Een daling van het aantal banen in combinatie met een stijging van het aantal vestigingen betekent een afname van de gemiddelde bedrijfsgrootte. Dit heeft mogelijk te maken met de flexibilisering van de arbeidsmarkt, waardoor meer mensen als ZZP’er aan de slag zijn gegaan.
1 Bron: CBS Bevolkingsstatistiek / LISA ‐ bewerking ABF Research via Waarstaatjegemeente.nl
2.2. Overnachtingsmogelijkheden in Nieuwkoop zijn beperkt
De gemeente Nieuwkoop heeft maar een beperkt aantal overnachtingsmogelijkheden. Dat heeft ook zijn weerslag op de bestedingen in de horeca en de dienstverlening. Verblijfstoeristen besteden niet alleen aan de accommodatie zelf, maar gaan ook (veel) meer uit eten, vervoer, et cetera. Die verblijfstoeristen (en bestedingen) mist Nieuwkoop grotendeels en de gemeente is dus vooral afhankelijk van verblijfstoeristen buiten de eigen gemeente en dagtoeristen vanuit de Randstad.
Type Aantal
Accommodaties
Aantal slaapplaatsen
Namen van de accommodaties
Hotels 2 35 De Watergeus en ZoetWater
B&B en
vakantiehuisjes
9 64 Elzinga, Blauwe Meije, Wielewaal, Noorden,
Veenhoeve, Rustende Jagher, Laantje , Sfeerstal, Witte Kerkje, Dobberhuisje, Pietje Potlood, BedjeplusBootje, De Uilentuin, HiHaHut
Appartementen 6 78 Oa. Newhouse, Nicolaashoeve, Vosseburch, Kapitein
Groeps‐
accommodaties
2 241 Zwaluwnest en Koole
Campings 4 175 Welch/Naescas, Koole, Madeira en Groene
Hart
Caravanpark 2 Enkele
tientallen
De Visotter en ‘t Oude Veerhuis. Parken met geen of beperkte toeristische verhuur.
Onderzoek op basis van Webresearch, oa. OntdekNIeuwkoop.nl, BedandBreakfast.nl en Vekabo.nl en Airbnb. Verhuur van kamers bij particulieren of privéverhuur van woningen tijdens vakantie van bewoners is niet meegenomen. Soms zijn schattingen van het aantal bedden gedaan.
Daarnaast heeft Nieuwkoop nog een aantal stacaravan‐ en huisjesparken die niet in de toeristische verhuur zijn en in een groot aantal gevallen permanent worden bewoond. Deze parken zijn hier niet meegenomen omdat ze geen toeristische betekenis hebben.
In diverse bestemmingsplannen van de gemeente Nieuwkoop zitten mogelijkheden voor kleinschalige B&B die nog niet zijn ingevuld.
De tabel op de volgende pagina toont de overnachtingsmogelijkheden in de regio rondom Nieuwkoop (alleen Zuid‐Holland), de toeristische regio Hollands‐Utrechtse meren (waar ook
Nieuwkoop deel van uitmaakt) en, als vergelijkingsmateriaal de regio Utrechtse Heuvelrug en ’t Gooi.
De regio rondom Nieuwkoop heeft meer overnachtingsmogelijkheden, zo laat deze tabel zien. Toch is de regio, bijvoorbeeld vergeleken met de Utrechtse Heuvelrug en ‘t Gooi nog minder ontwikkeld.
Overnachtingsmogelijkheden Regio’s
Regio Zuid‐Holland Oost
(Alphen aan den Rijn, Bodegraven‐
Reeuwijk, Gouda, Krimpenerwaard, Nieuwkoop, Waddinxveen)
Hollands‐
Utrechtse meren1
Utrechtse Heuvelrug en ‘t Gooi
aantal accommodaties aantal slaapplaatsen
Totaal 47 4.775 8.734 27.558
Hotels/pensions/jeugdaccommodaties 25 1.330 2.668 6.342
Kampeerterreinen 15 1.544 3.481 15.453
Huisjesterreinen 11 1.507 1.983 3.365
Groepsaccommodaties| 6 394 602 2398
Bron: CBS, situatie november 2019
Ook hoort de regio als vakantieregio bij de laag scorende toeristische regio’s van Nederland, zo laat de bijgaande kaart zien die is samengesteld op basis van CBS‐
gegevens2.
1 Gemeenten Nieuwkoop, Kaag en Braassem, Aalsmeer, Ronde Venen, Stichtse Vecht, Wijdemeren, Weesp, Uitgeest, Wormerland, Oostzaan en Landsmeer.
2 Bron https://www.reddit.com/r/thenetherlands/comments/9767dr/populariteit_van_nederlandse_toeristengebieden/
2.3. Dagattracties vooral op het gebied van varen, wandelen en fietsen
De dagattracties in de gemeente Nieuwkoop zijn kleinschalig en zij concentreren zich rond de Nieuwkoopse plassen en de kern Nieuwkoop. Daar zijn:
Rondvaart over de plassen (Natuurmonumenten). Overige mogelijkheden om met een groep een rondvaart te maken zijn er op dit moment niet meer.
Huur van sloepen en kano’s (diverse plaatsen), met eventueel een GPS escape tour.
Galeries/expositieruimten (o.a. Reghthuys en Hoeve Rijlaarsdam1)
Kleine musea (Smederijmuseum, Poldermuseum, Schaats‐ en mutsenmuseum, Historisch Museum Ter Aar en Historisch Museum Liemeer Nieuwveen)
Zwemmen in de plassen, (o.a. Strand Zomer bij Zuideinde).
De Langeraarse plas biedt nu nog vrijwel geen mogelijkheden voor dagrecreatie, maar hier wordt binnenkort een recreatie‐eiland gerealiseerd met onder andere een uitkijktoren en mogelijkheden om te recreëren bij de plas. Het eiland is te voet, per fiets en met een kleine boot bereikbaar. In Nieuwveen is de grote golf‐ en countryclub Liemeer2 en een populair openluchtzwembad (Aarweide).
Daarnaast zijn er enkele solitaire recreatiebedrijven in het agrarisch gebied met mogelijkheden voor groeps‐ en bedrijfsuitjes reguliere openingstijden in het seizoen, zoals Boerensport Verhaar, Riga Ranch, de Vosseburch, de Escape Rooms en Newhouse.
Riga Ranch Strand Zomer
Op korte afstand buiten de gemeente bevinden zich diverse grotere attracties: Archeon en Avifauna in Alphen aan den Rijn. Leisure Village en Snowworld in Zoetermeer. Ook is er het
Veenweidebezoekerscentrum in Alphen aan de Zegerplas en Poldersport in De Kwakel. Dit jaar (2020) worden, onder voorbehoud van crisisomstandigheden, nog de Cheese‐Experience in Gouda en FloriWorld in Aalsmeer aan het aanbod toegevoegd. Ook de historische binnensteden van Gouda en Woerden liggen binnen een half uur rijden. Net over de gemeentegrens bevindt zich de
Molenviergang van Aarlanderveen: een uniek molencomplex uit de 18e eeuw dat, als enige windmolencomplex ter wereld, nog steeds in werking is en de polders droogmaalt.
1 Net buiten de kern van Nieuwkoop, maar op slechts enkele minuten rijden of fietsen.
2 Het betreft een 18 holes baan (Torenbaan) en een 9 holes baan (Bovenlandenbaan), met een par 3 en par 4 baan waar ook qualifying gespeeld kan worden.
2.4. Routenetwerken
Routegebonden recreatie is voor de gemeente Nieuwkoop een zeer belangrijk onderdeel van het toeristisch‐recreatief product.
Fietsen
Goed/in orde:
Knooppuntensysteem
TOP met parkeerplaats
Fietsbrug tussen Aarlanderveen en het recreatiegebied
Zegerplas in fase van realisatie, waardoor aantrekkelijke fietsverbinding Alphen‐
Nieuwkoop ontstaat (gereed eind 2021).
Niet optimaal:
Aansluiting met het systeem van de provincie Utrecht
Horeca redelijk gespreid, maar niet altijd open.
Wandelen
Goed/in orde:
Knooppuntensysteem.
TOP met parkeerplaats.
Niet optimaal:
Slechts één mogelijkheid om de plassen te ‘doorkruisen’
(tussen Meije en Zuideinde).
Horeca voor wandelaars hier en daar beperkt. Aan de Meije bevinden zich alleen de Blauwe Meije (buiten het seizoen gesloten) en eetcafé de Halve Maan1. Ook in de omgeving van Noordse Buurt / Groene Jonker is het aanbod beperkt.
1 De Halve Maan ligt overigens net buiten de gemeente Nieuwkoop, maar wel aan de Meije die hier de gemeentegrens vormt.
Varen
Goed/in orde:
Knooppuntensysteem.
De mogelijkheden in Nieuwkoop zijn verschillend voor jachten, (elektrische) sloepen en kano’s. Voor sloepen is een knooppunten‐
netwerk gerealiseerd.
Twee zeilscholen en een cursus motorbootvaren
een kano‐overdraagplaats halverwege de Ziende
Een trailerhelling (aan de Langeraarse plassen); en drie loswallen (aan de Nieuwkoopse plassen).
Niet optimaal:
Knooppuntensysteem voor sloepen. Bordjes niet overal aanwezig.
De mogelijkheid om een rondje Nieuwkoopse plassen te varen
Zonering, waar je wel en niet mag komen is niet goed aangegeven.
Doorvaart naar Langeraar bij Papenveer lastig i.v.m. verouderde, maar ook monumentale, sluis.
Passagetijden en ‐procedures van bruggen en sluizen onoverzichtelijk.
In het weekeinde, ook in de zomer is het na 7 uur niet meer mogelijk de bruggen te passeren.
Aanlegplaatsen bij Dorpsplein Noorden ontbreken
Horeca aan Langeraarse Plassen, Aarkanaal en Kromme Mijdrecht ontbreekt
Beperkte overnachtingsmogelijkheden aan het water voor sloepvaarders
Gebrek aan een overzichtelijke waterkaart.
De Meije is moeilijk bevaarbaar, door lage betonnen bruggen. Kanovaren kan, met enige lenigheid, wel.
Gebruik routenetwerken
Uit een onderzoek van de provincie Zuid‐Holland1 blijkt dat routenetwerken steeds vaker gebruikt worden. 43% Van de fietsers, 34% van de wandelaars en 23% van de watersporters gebruikt de routenetwerken in de provincie. Van deze groepen combineert 60% de tocht met een bezoek aan de horeca. Zichtbaarheid en vindbaarheid van de routenetwerken is nog een aandachtspunt in de hele provincie.
1 Bron: Health check recreatieve routenetwerken Zuid‐Holland (2018)
2.5. Huidige toeristische profiel van gemeente Nieuwkoop
Wat is het huidige toeristische profiel van de gemeente? Het komt erop neer dat Nieuwkoop in potentie zeer veel te bieden heeft, maar nog nauwelijks door de bezoeker ontdekt is. Het
‘stamkapitaal’ is aanwezig in de vorm van natuur, landschap en kunst, maar de bekendheid is laag en de mogelijkheden om ervan te genieten en om bezoekers te ontvangen zijn beperkt.
Groene Hart gemeente pur sang: Nieuwkoop past met zijn polders, koeien, water, natuur, erfgoed en stilte perfect in de kernwaarden van het Groene Hart. Het relatief nieuwe Tulpenfestival versterkt dit karakter.
Topnatuur‐ en eeuwenoud landschap midden in het Groene Hart
Binnen het Groene Hart heeft Nieuwkoop een bijzondere positie omdat snelwegen, grote bedrijvenparken en bevolkingsconcentraties op afstand blijven.
De keerzijde hiervan is een relatief slechte bereikbaarheid per openbaar vervoer.
Kunst en Ambacht nu al onderscheidend met Musea, Galeries, kunstmarkten en eigen geschiedenis, oa. Haagse school, (maar dit is nog niet goed bekend).
De pracht van Nieuwkoop is lang niet altijd beleefbaar.
Veel oevers zijn volledig geprivatiseerd; het
bezoekerscentrum van Natuurmonumenten is gesloten. Iconische elementen of uitkijktoren niet of nauwelijks toegankelijk: hét landmark van Nieuwkoop, de Reghthuystoren, daterend uit 1627 en gebouwd als onderdeel van het, inmiddels gesloopte, Hooge Huys van Johan de Bruijn van Buytewech, is alleen op afspraak te bezoeken. De iconische watertoren Pietje Potlood is niet te bezoeken.
Het DNA van het dorp Nieuwkoop, zoals vastgesteld in 2016 door de gemeenteraad, sluit aan bij het toeristisch profiel van de gemeente.
Natura 2000 in donkergroen
3. Ontwikkelingen met kansen voor Nieuwkoop
3.1. Groei van het binnenlands en buitenlands toerisme
Huidige en verwachte aantallen toeristen en vakantievierders in Nederland uit binnen‐ en binnenland (NBTC).
Zowel het binnen‐ als buitenlands toerisme in en naar Nederland is de laatste jaren fors gegroeid1, en blijft de komende tien jaar flink toenemen. In 2019 was het aantal bezoekers uit het buitenland met 7 procent gegroeid naar 20,1 miljoen. De sterkste groei werd veroorzaakt door bezoek uit Duitsland en België. De verwachting was, aan het begin van 2020, dat het aantal vakantievierders in ons land de komende tien jaar met tientallen procenten zou toenemen – maar er was nog niet gerekend op de Coronacrisis2. Groeiende aantallen zullen op sommige, nu al drukke plekken, zorgen voor knelpunten. In veel andere delen van Nederland liggen kansen om extra gasten te ontvangen. De gemeente Nieuwkoop kan van die groei profiteren, op voorwaarde dat ze de bezoekers aantrekt die passen bij haar (gewenste) profiel en dat ze overlastgevende pieken in het bezoek weet te beperken.
3.2. Wandelen en fietsen nu al groot en blijven groeien
Wandelen is de meest populaire vorm van vrijetijdsbesteding onder Nederlanders. Maar liefst 10,5 miljoen Nederlanders wandelen voor hun plezier.
De totale uitgaven aan wandelen bedragen 1,7 miljard Euro; daarvan wordt 320 miljoen tijdens het wandelen besteed.
Van de wandelaars gebruikt 18 procent hulpmiddelen, GPS en een knooppuntensysteem. Dit gebruik neemt gestaag toe.
1 Nederland heeft in 2019 20,1 miljoen internationale verblijfsbezoekers verwelkomd, een groei van 7 procent ten opzichte van 2018. In 2018 groeide het inkomend toerisme met 5 procent iets minder hard na een jaar (2017) met sterke groei (13 procent).
2 Op het moment van schrijven is de impact hiervan nog niet duidelijk, waardoor we volstaan met cijfers van vóór de crisis.
Wandelen wordt ook populairder door gaming‐elementen als ‘geocaching’, virtual reality games tijdens de wandeling, et cetera. Nieuwkoop kan hiervan met zijn wandelnetwerk en ligging aan het lange afstandswandelpad – het Marskramerpad – profiteren.
De elektrische fiets is bezig aan een opmars. In 2019 was, net als in 2018, sprake van meer dan 1 miljoen verkochte fietsen, waarvan 42% e‐bikes (Bovag, 2020). 47% van de Nederlanders overweegt om een e‐bike aan te schaffen, verreweg het hoogste percentage van de onderzochte landen in Europa. (bron YouGov 2019).
Het grootste deel (59%) van de fietsdagtochten wordt direct vanuit huis gestart. De gemiddelde duur is 2 uur en 12 minuten. (Fietsplatform, 2019).
Volgens het onderzoek ‘Recreatief fietsen in Nederland 2016’ vindt 32% van de recreatieve fietsritten plaats op een elektrisch ondersteunde fiets. Dat zullen er in 2020 bepaald niet minder geworden zijn gezien de opmars van de e‐bike.
Dankzij het gebruik van de elektrische fiets wordt de actieradius van de fietser groter. Nieuwkoop komt in het fietsdagtochtbereik van Leiden, Gouda, Zoetermeer, Utrecht en Amstelveen.
3.3. Waterrecreatie: deelformules en sloepenvaren
Particulier bootbezit maakt plaats voor allerlei vormen van varen met geleende, gedeelde of gehuurde boten. De huidige generaties kiezen steeds minder voor het hebben van een boot, maar voor gedeeld eigenaarschap, het varen met de boot van je ouders, lenen van vrienden, delen via een app. Dit betekent dat jongeren nog wel varen, maar dat het bootbezit als geheel achteruitgaat.
Nederlanders willen meer variatie in de vrijetijd, ook op en aan het water. De ene keer met een roeiboot, een zeilboot of een sloep, de andere keer lekker aan het water liggen en misschien een paar rondjes kabelskiën. Waterrecreatie Advies schat dat het aantal zeil‐ en motorjachten in Nederland, in de komende 30 jaar met 20 tot 30% zal dalen (ca. 1% per jaar). Onderzoek in het IJsselmeergebied, de Hollandse Plassen en in Zeeland wijst uit dat deze ontwikkeling al een aantal jaren gaande is1. Met, al dan niet gehuurde, luxere sloepen worden meerdaagse tochten gemaakt.
Deze ontwikkelingen bieden kansen voor de horeca en de verblijfsaccommodaties. Sloepvaarders koken en slapen over het algemeen niet op hun boot. Zij zullen dus op zoek gaan naar mogelijkheden dicht in de buurt van hun aanlegplaats om te eten en te slapen.
1 Bijna 75% van de huidige booteigenaren is momenteel ouder dan 50 jaar tegen 35% in 1993, zo blijkt uit gegevens van Waterrecreatie Advies.
20 km
15 km
Het varen met boten is maar een onderdeel van het fenomeen ‘waterrecreatie’. Ook zwemmen, strandwatersporten (surfen, kitesurfen, golfsurfen, foilen en blokarten), sportvissen, suppen, kanoën, roeien, sportduiken, waterskiën, flyboarden, snelvaren met jetski’s, speedboten en snelle stevige rubberboten (RIB’s), of langzaam varen met bijvoorbeeld een BBQ‐donut, vallen eronder. De populariteit van deze activiteiten neemt toe, gezien het toegenomen aantal accommodaties, verhuurbedrijven en clinics. Recente harde cijfers ontbreken echter. De rustige en relatief langzame vormen als suppen, kanoën, roeien bieden kansen voor Nieuwkoop. De wateren van Nieuwkoop zijn niet geschikt voor de snelle gemotoriseerde vormen van waterrecreatie als speedboten en
waterskiën.
Suppen is onder jongeren erg populair; op zee, maar ook binnendijks op meren en in stedelijk gebied. De aanschaf van een sup, (golf)surfplank of kite is voor jongeren te overzien, het is te vervoeren en thuis op te slaan. Parallel daaraan nemen de verhuurmogelijkheden snel toe, vaak via surf‐ en kitesurfscholen. Opslag van materiaal en verkleedmogelijkheden (douches) zijn voor deze sporten belangrijke faciliteiten.
Kanoën en roeien worden door alle leeftijdscategorieën beoefend, van jong tot op hoge leeftijd.
Kanotochten zijn populair en ook bijna alle wateren kunnen worden bevaren. Kanoverhuur op de juiste locatie is kansrijk en trekt een brede doelgroep. Kanoën hoeft in veel gevallen de aanwezige natuurwaarden niet te verstoren en het kan tegelijkertijd bijdragen aan waardering en zorg voor de kostbare natuur.
3.4. Stiltebeleving. ‘Uit staan’.
“Rust en stilte worden de nieuwe luxe producten in de gastvrijheidsindustrie van 2020. In onze hectische maatschappij is steeds minder tijd om even rust in te bouwen. Hierdoor zien we een groei van wellness, bamping (back‐to‐basic camping), en natuurbeleving. We zetten onszelf graag een tijdje ‘uit’ of zijn niet continu online of bereikbaar. Onthaasten kan door wandelen en fietsen in de natuur. Door de komst van de e‐bike wordt het bereik van fietsers steeds groter. Ook
ontspanningsactiviteiten als yoga en meditatie nemen in populariteit toe”, aldus trendwatcher in de vrijetijdsindustrie Goof Lukken bij de bespreking van de belangrijkste trends voor 2020.
Als het ergens in het Groene Hart nog stil is, is het dat zeker ook in Nieuwkoop, ook al zijn de
aanvliegroutes van Schiphol dat op sommige plaatsen en op sommige momenten (afhankelijk van de windrichting en de openstelling van startbanen) zeker niet. Maar drukke snelwegen, spoorlijnen en grote bedrijventerreinen met intensief vrachtverkeer zijn in Nieuwkoop niet te vinden, en dat is, ook in het Groene Hart een onderscheidende kwaliteit.
Ook kun je in Nieuwkoop de natuur beleven en het gevoel hebben even in een andere wereld te zijn, weg van de hectiek. Nieuwkoop kan dit in principe bieden, misschien wel meer dan welke andere Groene Hart‐gemeente dan ook. Dat betekent wel dat er meer verblijfsmogelijkheden moeten komen waar je het gevoel van natuur en stilte en helemaal weg zijn kunt beleven.
3.5. Verblijfsrecreatie: beleving, diversiteit in luxe, beleving en grootte
In de verblijfsrecreatiesector gaat het al een tijd niet meer om het bieden van onderdak, maar om het bieden van een beleving, toegesneden op de wensen en verwachtingen van de gasten. Het verblijf moet iets bijzonders bieden, het liefst passend in een thema en aansluitend bij het doel van het uitje: jezelf in alle rust en stilte opladen, ‘echt even samen’, genieten van de natuur. En natuurlijk bij de samenstelling van de groep: stellen, gezinnen met kinderen, vriendengroepen,
familiebijeenkomsten, et cetera.
Dat betekent variatie, eigen sfeer en beleving. Het aanbod is nu al gevarieerder dan ooit, met boomhutten, hooibergslapen, ecolodges, luxe verblijven in full service, luxe groepswoningen met sauna en jacuzzi. Ongetwijfeld komen daar de komende jaren nieuwe vormen bij die we nu nog niet eens kennen: alles is mogelijk. Nieuwkoop kan met nieuw aanbod goed op deze trend inspelen. Dat betekent wel dat de bestemmingsplannen en bouwvoorschriften voldoende flexibiliteit moeten bieden om de nieuwste ontwikkelingen, die we nu nog niet eens kennen, te kunnen accommoderen.
3.6. Evenementen en vieringen
In 2020 is het 750 jaar geleden dat Nieuwkoop voor het eerst werd genoemd in een oorkonde. De vieringen van het 750 jarig bestaan zijn uitgesteld naar 2021. Ook is het in 2020 75 jaar geleden dat Nieuwkoop werd bevrijd. Onder voorbehoud van crisisomstandigheden, zal dit in september 2020 worden gevierd.
Andere geplande grotere evenementen en themajaren die, onder hetzelfde voorbehoud, ook in Nieuwkoop ‘geladen’ kunnen worden zijn:
2021 Themajaar Ode aan het Landschap
2022 Oude Hollandse Waterlinie 350 jaar, herdenking Rampjaar 1672 Deze vieringen zijn niet alleen feesten voor de
lokale gemeenschap maar ze trekken ook bezoekers en dragen bij aan het imago. Deze evenementen bieden kansen voor Nieuwkoop om bekendheid te krijgen en zich te
positioneren.
4. Visie en ambitie
4.1. Inleiding: toerisme is geen doel maar een middel
Toerisme is geen doel op zichzelf. Meer toeristen is niet per definitie beter dan minder toeristen.
Ontwikkelingen in sommige gemeenten laten zien dat het zelfs uit de hand kan lopen als er teveel bezoekers komen, vooral als zij niet goed worden ontvangen en in goede banen geleid. Nieuwkoop heeft hier nu zeker niet mee te maken en er is ruimte voor een verdere ontwikkeling van het aantal bezoekers. Maar wel op een manier waarbij de gemeente er beter van wordt. Met zijn ligging dichtbij Schiphol, Amsterdam en binnen het bereik van de rest van de Randstad bestaan hiervoor goede kansen. Voorwaarde is dat de partners (overheid, bedrijfsleven en vrijwilligers) in de gemeente niet afwachten en samen de regie nemen.
Toerisme kan zorgen voor meer levendigheid in de kernen, meer goede horecavoorzieningen, een levendig cultureel klimaat, meer draagvlak voor de dagelijkse detailhandel. Draagvlak voor de natuur en het erfgoed: nieuwe vrijwilligers en donateurs. Last but not least zorgt toerisme voor
werkgelegenheid voor jong en oud en voor hoger en lager opgeleiden.
Om toerisme in te zetten als een middel dat beter gaat werken voor Nieuwkoop is het belangrijk dat we de gewenste bezoekers op de beste momenten naar onze gemeente weten te trekken. Het aanbod moet de juiste bezoeker trekker en de bezoeker moet dit aanbod goed weten te vinden.
Marketing/promotie en ontwikkeling van het aanbod moeten daarbij hand in hand gaan.
Wat voor gemeente willen we straks zijn? (visie) en wat willen we met ons toerismebeleid bereiken?
(ambitie). Daarover gaat dit hoofdstuk.
4.2. De visie: doorbouwen op Nieuwkoops’ profiel/DNA
Wat voor gemeente wil de gemeente Nieuwkoop over 10 jaar zijn op het gebied van recreatie en toerisme? In het Collegeprogramma staat de ambitie beschreven om verder te groeien als toeristisch centrum op basis van de aanwezige kwaliteiten: “De ligging van Nieuwkoop, midden in het Groene Hart, de schitterende natuur en plassen op ons grondgebied en de cultuurhistorie die er te vinden is, bieden volop mogelijkheden voor (kleinschalige) recreatieve en toeristische activiteiten”. Nieuwkoop wil groeien, en daarbij zijn identiteit als gemeente met kleinschalige dorpen, natuur en erfgoed versterken.
“Wie niet kiest wordt niet gekozen” is een bekende gouden regel onder marketeers. Gemeenten, maar ook productmerken die een helder en herkenbaar profiel hebben en dit goed communiceren trekken klanten aan. Ze krijgen bovendien de bezoekers en de klanten die vinden wat ze zoeken. Een profiel dat uitstraalt ‘voor ieder wat wils’ trekt weinig bezoek en de bezoekers die wel komen vinden vaak net niet wat ze zoeken. Nieuwkoop moet daarom kiezen, in thema/identiteit, doelgroep en met passende activiteiten die zij in de etalage zet.
Nieuwkoop kan (en wil) daarbij gebruik maken van zijn huidige profiel/DNA. Dit leent zich voor verdere ontwikkeling; het past helemaal bij de kernwaarden/DNA van het Groene Hart. Bovendien kan de gemeente daarbinnen onderscheidende lokale accenten leggen.
De kernwaarden/DNA van het Groene Hart
Nieuwkoop is een echte Groene Hart gemeente. Nu al ervaar je er het Groene Hart in zijn
belangrijkste facetten: een uniek Hollands landschap (de verveningen met bijbehorende polders en plassen, molens en dijken); historie met een verhaal (het verhaal van het landschap en de
bijbehorende economische activiteiten, dat zichtbaar terug gaat tot de 17e eeuw) en
Waterrecreatiegebied van Allure, (de prachtige plassen en watergangen). Daarbij is de gemeente Nieuwkoop met zijn kernen Buitengewoon Leefbaar, dankzij zijn lokale voorzieningen, het dorpse klimaat in de diverse kernen, zijn prachtige natuur en zijn centrale ligging.
Lokale profilering van Nieuwkoop in het Groene Hart
Binnen de kernwaarden van Groene Hart kan de gemeente Nieuwkoop zich met toerisme en recreatie profileren met twee lokaal onderscheidende profielen / thema’s:
Topnatuur en landschap. De gemeente Nieuwkoop heeft, na de Loosdrechtse Plassen, het grootste Natura 2000‐gebied1 van het Groene Hart. Het is een veengebied dat vanwege zijn ontstaansgeschiedenis, maar ook vanwege de bijzondere flora en fauna een van de belangrijkste laagveenmoerassen van Europa2 is. Er is open water, moeras, moerasbos en vochtige grasland op een relatief kleine afstand van elkaar. Er zijn zeldzame moeras‐ en rietvogels als de roerdomp, de zwarte stern en de snor. Maar ook de otter, die sinds 2002 in Nederland is geherintroduceerd, heeft er zijn leefgebied. Natuurmonumenten beheert nu het natuurgebied en maakt dit beleefbaar door middel van rondvaarten, wandelrondjes en wandelingen met de boswachter.
Ook al zijn de hiervoor genoemde zeldzame soorten voor bezoekers zeer waarschijnlijk niet in het wild waar te nemen; alleen al het feit dat deze dieren er zijn, maken Nieuwkoop bijzonder.
De natuur is, zoals gezegd, niet los te zien van het landschap en de unieke ontstaansgeschiedenis door het ingrijpen van de mens (sinds de 13e eeuw met turfwinning, droogmakerijen,
1 Europees ‘keúrmerk’ van kostbare natuurgebieden. Deze gebieden genieten in Nederland de hoogste status en de grootste bescherming.
2 https://www.natuurzuidholland.nl/gebieden/nieuwkoopse‐plassen‐de‐haeck
Het Groene Hart van Holland bestaat uit vier kernwaarden:
1. Puur Hollands Landschap 2. Historie met een Verhaal 3. Waterrecreatiegebied van Allure
4. Buitengewoon Leefbaar
trekvaarten, Oude Hollandse Waterlinie). Het groot aantal (rijks‐ en gemeentelijke) monumenten maakt het profiel compleet1.
Kunst en Ambacht. De gemeente Nieuwkoop onderscheidt zich nu al met een
kunstenaarsgemeenschap en diverse galeries en exposities. Nieuwkoop was daarnaast een geliefde plek voor meesters van de Haagse School, als Jan‐Hendrik Weissenbruch en Constant Gabriël. Diverse bekende werken van de Haagse School zijn in de omgeving van Nieuwkoop geschilderd. Tijdens de jaarlijkse Haagse Schooldagen schilderen hedendaagse kunstenaars het landschap met het perspectief van de Haagse School. Nieuwkoop heeft ook zijn jaarlijkse kunstroute met meer dan 40 kunstenaars. Nieuwkoop is ook trots op zijn ambachten, (zoals rietsnijden en turfsteken) waarbij de smederij er als ambacht uitspringt. Nieuwkoop had
eeuwenlang een bekende naam op dit gebied. In de 18e en 19e eeuw werkten ruim 200 knechten aan de blaasbalg of met de hamer aan het aambeeld. Het
smederijmuseum is de laatst overgebleven smederij aan huis, vertelt over deze
geschiedenis en er wordt nog steeds gesmeed.
De smedendagen van het Nationale Smederij Gilde kenden in 2019 in Nieuwkoop een succesvolle editie. En, als het aan Nieuwkoop ligt, worden ze eens in de 2 à 3 jaar in
Nieuwkoop gehouden. Ook zijn er nog steeds
enkele grote gespecialiseerde bedrijven op het gebied van metaalbewerking met hun wortels in Nieuwkoop.
Het voorstel is om de kernwaarden van het Groene Hart en de twee lokale profielen te gebruiken bij de verdere ontwikkeling en profilering van Nieuwkoop. De profielen sluiten ook aan bij het DNA van het dorp Nieuwkoop, zoals in 2016 door de gemeenteraad vastgesteld.
Nieuwkoop in 2030
Ook al is Nieuwkoop een Groene Hart gemeente ‘pur sang’, daarmee is niet gezegd dat je de
kernwaarden van het Groene Hart er goed en gastvrij kunt beleven. En daarin zou het verschil tussen 2020 en 2030 moeten zitten. Over 10 jaar wil Nieuwkoop een gemeente zijn waar de rust en
schoonheid van de natuur en de plassen, de rijke historie van ambachten en kunst sterker dan nu aanwezig zijn en waarin zij veel meer dan nu, in allerlei (tussen)vormen van verblijf, vermaak, sport en educatie, beleefbaar zijn, zo veel mogelijk het hele jaar rond. De bezoeker voelt zich gastvrij ontvangen, weet zijn weg te vinden en zorgt niet voor overlast bij de bewoners.
4.3. De ambities van de gemeente Nieuwkoop
Naast de visie is er behoefte aan ambities. ‘Wat willen we bereiken?’. Het voorstel is om met de volgende drie ambities te werken. Ze sluiten nauw aan bij de ambities van het Uitvoeringsplan Toeristische Marketing voor het Groene Hart uit 2019.
Ambitie 1: Duurzame groei van de gastvrijheidssector
De gemeente streeft naar een jaarlijkse groei van de toeristisch‐recreatieve bestedingen. Dat zorgt voor omzet die leidt tot meer arbeidsplaatsen, zo mogelijk voor de eigen inwoners. Deze groei draagt
1 Nieuwkoop kent thans 54 gemeentelijk en 27 rijksmonumenten; het is de bedoeling daar nog tientallen gemeentelijke monumenten aan toe te voegen.
ook bij aan de kwaliteit van leven van inwoners en de vitaliteit van de bedrijven, doordat het
voorzieningenniveau beter op orde is. De sector zorgt tevens voor werkgelegenheid bij toeleverende bedrijven, creëert nieuwe bestemmingen voor leegstaand agrarisch vastgoed en bijzonder erfgoed.
De gemeente wil de komende tien jaar groeien van 440 naar minimaal 750 directe arbeidsplaatsen in de sector. Dat is een groei van 6 tot 7 procent per jaar. Omdat er nu sprake is van een achterstand ten opzichte van de meeste buurgemeenten en het landelijke gemiddelde maakt de gemeente daarmee een inhaalslag en wil zij daarmee de verwachte landelijke groei van de sector (met ongeveer 4 procent) overtreffen1.
Die groei kan, als het aan Nieuwkoop ligt, alleen op een duurzame manier plaatsvinden. Bovendien wil de gemeente ook de bestaande sector recreatie en toerisme, net zoals alle andere sectoren in de economie, verduurzamen. Aanvragen uit de sector voor de start, aanpassing of uitbreiding van recreatieve activiteiten zullen mede op dat criterium worden beoordeeld. De gemeente wil over 10 jaar behoren tot de voorhoede van gemeenten op het gebied van duurzaamheid (opwekking van energie, vermindering van afval, duurzame mobiliteit, et cetera)2.
Ambitie 2: Beleving, comfort en kwaliteit afgestemd op de doelgroep
Een gebied dat toerisme als middel wil inzetten en meer bestedingen en arbeidsplaatsen wil, moet, naast voldoende capaciteit ook zorgen voor de gewenste kwaliteit. Bezoekers verwachten steeds meer comfort en geven hun geld uit aan belevenissen en ervaringen. Een simpele dienst als een kopje koffie of een overnachting is niet meer genoeg. Als ontvangende partij moeten we daarom meer denken in een complete dag uit, een weekend uit, waarin alles draait om de beleving. Een bezoek waarin alles ‘klopt’ vanaf het moment van oriënteren tot en met de thuiskomst. Marketing en gastheerschap spelen daarin een zeer grote rol. De bezoeker wil daarbij altijd en overal beschikken over (digitale) informatie over wat er te doen is en het liefst meteen boeken! Kortom de eisen worden hoger. We werken aan gezamenlijke producten met een hoge beleving, en een ‘state of the art’ informatievoorziening en gastheerschap. Die beleving kan variëren van een ‘basic’ verblijf in een
‘hutje’ in het veld, tot en met een luxe design accommodatie met wellnessvoorziening.
Ambitie 3: Spreiding van bezoekers door het seizoen, met duurzaam vervoer
Het gaat niet alleen om meer omzet, maar ook om hoe, waar en wanneer de Nieuwkoopse bedrijven hun omzet genereren. Het is belangrijk dat de bezoekers zich spreiden over het seizoen; daardoor zijn bedrijven in staat vast personeel aan te nemen. In samenhang met die spreiding wil Nieuwkoop ook aantrekkelijk zijn als uitvalsbasis voor bezoekers die meerder plekken in het Groene Hart en/of de Randstad bezoeken. Juist deze groepen komen ook buiten het hoogseizoen.
Nieuwkoop wil ook dat bezoekers zich op plekken begeven waar dat kan, zonder dat de natuur of het leefklimaat voor de bewoners worden gehinderd. Daarom stimuleert de gemeente dat bezoekers, waar dat nodig is, gebruik maken van vervoerswijzen die voorkomen dat kwetsbare infrastructuur te zwaar wordt belast. Het eerste stuk eventueel met auto, trein of bus. Daarna fietsend, wandelend en varend het gebied in. Ook hierin spelen marketing en heldere informatievoorziening een grote rol.
1 Deze ambitie houdt nog geen rekening met de komst van het Coronavirus. Crisisomstandigheden in verband met Coronavirus kunnen leiden tot bijstelling van de ambitie, maar op het moment van schrijven zijn de gevolgen nog niet goed in te schatten.
2 Het Beleidskader Duurzaamheid beschrijft de ambities van de gemeente op dit gebied.
4.4. Doelgroepen
Cultuur‐ en natuurliefhebbers, wandelaars, fietsers, sloepenvaarders, en rustzoekers Kijkend naar het algemene beeld en het geschetste profiel, kan ook een specifieke doelgroep worden geschetst. We richten ons op bezoekers die zich aangetrokken voelen tot het profiel/DNA van de gemeente. Daarbij denken we aan cultuur‐ en natuurliefhebbers, wandelaars, fietsers, sloepenvaarders en rustzoekers. We denken daarbij ook in de eerste plaats aan bezoekers die in kleinere groepen op eigen gelegenheid komen. Dit zijn de groepen die Nieuwkoop over het algemeen gemakkelijker kan ontvangen. Het zijn waarschijnlijk eerder de Nederlanders, Belgen en Duitsers, dan de ‘verre buitenlanders’ die in grotere reisgezelschappen een bezoek brengen aan Amsterdam en van daaruit in korte tijd veel willen beleven. Maar ook onder de ‘verre buitenlanders’ zien we dat zij meer en meer in klein verband en zonder reisbegeleiding op stap gaan en dat zij steeds vaker alternatieve doelen zoeken. Dit zijn de doelgroepen waarop Nieuwkoop zijn promotieactiviteiten richt.
Een focus op bepaalde doelgroepen betekent niet dat andere doelgroepen worden uitgesloten.
Iedereen is welkom in Nieuwkoop en ook individuele recreatiebedrijven hebben soms een eigen specifieke doelgroep die afwijkt van de hierboven gekozen doelgroep. Ook die bedrijven en hun activiteiten krijgen vanzelfsprekend aandacht in de communicatiekanalen van de Nieuwkoopse destinatiemarketing.
Leefstijlgroepen
Denkend in leefstijlgroepen is er in Nieuwkoop, redenerend vanuit het DNA en de ambitie van Nieuwkoop, een specifieke match met drie van de zeven lijfstijlgroepen van Leefstijlvinder.nl.
Leefstijlvinder is een indeling die veel wordt gebruikt bij de toeristische gebiedsmarketing.
Leefstijlvinder beschikt op postcodeniveau over gegevens van de betreffende recreatieleefstijl. Deze drie groepen zijn:
Inzichtzoekers ‘Kunst, cultuur en wandelingen houden je fit!’. Dingen leren en ervaren willen ze, in de natuur en met culturele activiteiten. Het liefst alleen of in klein gezelschap. Museumbezoek en bezienswaardige gebouwen; daar liggen de interesses. Actief de natuur in kan ook: het liefst wandelend of fietsend. 11,2 Procent van de Nederlanders bestaat uit inzichtzoekers.
Verbindingszoekers ‘Gewoon, samen even lekker ontspannen.’ In hun vrije tijd zetten zij zich graag in voor anderen, met vrijwilligerswerk of in een vereniging. Ze genieten graag van de natuur, op de fiets of al wandelend. Maar ook een bezoek aan museum of theater vinden ze fijn.
12,6 Procent van de Nederlanders bestaat uit Verbindingszoekers.
Rustzoekers: ‘Dichtbij huis is genoeg moois te zien’. Eigenlijk vinden ze het leven het prettigst als ze lekker rondom huis hun eigen gang kunnen gaan, beetje tuinieren, wellicht een rondje fietsen of wandelen. Maar natuurlijk gaan ze er ook wel eens op uit. En dan vinden ze het fijn om van tevoren zoveel mogelijk te regelen. Geen verrassingen, geen drukte. Privacy en rust zijn belangrijk. 17,6 Procent van de Nederlanders bestaat uit rustzoekers.
Deze groepen vormen samen 41% van de Nederlanders.
De beleving die de partners in Nieuwkoop aanbieden moet zo goed mogelijk bij deze groepen aansluiten. Verhalen vertellen. Informeren. Kunst, cultuur en erfgoed positie geven. Wandelen, fietsen en varen centraal stellen. Geen onverwachte verrassingen. Goed geregeld moet het zijn, overzichtelijk! Vrijwilligers worden als positief gezien en verdienen sympathie bij de doelgroep.
5. Strategie: vier parallelle wegen naar succes
Hoe kan Nieuwkoop zijn ambities waarmaken? Wat is de wijze waarop de gemeente, samen met haar partners, kan komen waar ze wil zijn? Er zijn vier parallelle wegen naar succes. Deze vier wegen beschrijven niet alles wat er moet gebeuren, maar het zijn wel de belangrijkste. Deze wegen moeten stuk voor stuk en tegelijk worden bewandeld.
5.1. Versterking en uitbreiding van de verblijfsmogelijkheden in de gemeente
Verblijfstoeristen besteden veel meer dan dagtoeristen en leveren een hogere bijdrage aan de werkgelegenheid. Nederlanders geven volgens CVTO gemiddeld in Nederland zo’n 17 euro uit tijdens een dagje uit. Verblijfsbezoekers besteden tussen de 23 euro (kamperen) en 82 euro (hotel en B&B) per nacht1. Buitenlandse bezoekers en zakelijke bezoekers besteden nog aanzienlijk meer. De gemeente Nieuwkoop heeft nu zeer weinig verblijfsmogelijkheden, wat zijn neerslag heeft op de bestedingen en arbeidsplaatsen. Als er meer verblijf in Nieuwkoop is biedt dit draagvlak voor horeca, attracties en retail in Nieuwkoop2. Dagtoeristen zijn nog altijd welkom en zeer belangrijk voor het toerisme in Nieuwkoop, maar zonder uitbreiding van de verblijfsmogelijkheden worden de doelen om verder te groeien niet gehaald. Daarbij denken we aan verblijf met een onderscheidend karakter en passend bij het DNA van de gemeente, variërend van luxe tot basic en van hotel tot tiny house.
Een faciliterende houding van de gemeente is cruciaal. In sommige gevallen zal een initiatief voor een verblijfsaccommodatie niet precies passen in het bestemmingsplan of voldoet het plan niet aan de exacte vergunningeisen. Het is dan aan de gemeente om naast de initiatiefnemer / ondernemer te staan, mee te denken en te adviseren hoe het wel kan. De gemeente wil bij initiatieven die de verblijfsmogelijkheden uitbreiden, een optimaal faciliterende houding aannemen. Toekomstige regelgeving moet dan ook maximaal bij deze doelen aansluiten en voldoende flexibiliteit bieden om ondernemers met kwalitatief goede en onderscheidende plannen ruimte te kunnen bieden. Er moet meer ruimte komen voor maatwerk in de bestemmings‐ en omgevingsplannen, waarbij ondernemers creatief kunnen inspelen op nieuwe trends. Vanzelfsprekend mogen daarbij de belangen van de natuur en het leefklimaat niet worden geschaad en is het behoud of de versterking van de ruimtelijke kwaliteit een voorwaarde. De flexibiliteit is zeker niet bedoeld om kwalitatief minder goede plannen mogelijk te maken. Het gaat om het mogelijk maken van bijzondere en onderscheidende
verblijfsconcepten met een hoge belevingscomponent die mogelijk net niet in de bestaande bouw‐ of omgevingsnormen vallen.
Daarnaast een onderzoek kunnen worden gedaan naar de haalbaarheid van een locatie voor een (klein) kwalitatief onderscheidend verblijfsrecreatiepark of een hotel, gericht op toeristisch verblijf.
1 Besteding per nacht per accommodatietype in Nederland, 2012 & 2017. Bron: CVO, op basis van driejaarsgemiddelden.
2 Vanzelfsprekend besteden verblijfstoeristen ook buiten de gemeente waar zij verblijven, vooral als de verblijfsgemeente weinig mogelijkheden biedt om te besteden. Feit blijft dat verblijfstoeristen (veel) meer besteden dan dagtoeristen.
5.2. Versterking marketing, communicatie en gastheerschap
Actieve destinatiemarketing, promotie en gastheerschap, gericht op de gewenste doelgroepen en activiteiten is de tweede onmisbare weg naar het bereiken van de ambities. Daarbij maken we onderscheid tussen het trekken van bezoekers (de beïnvloeding van de keuze om naar het Groene Hart/Nieuwkoop te komen) en het verwelkomen van de bezoekers (zorgen dat bezoekers die in Nieuwkoop zijn zich welkom voelen, goed worden ontvangen, weten wat er zoal geopend is en zo mogelijk ook nog kunnen boeken. Daarmee worden zij verleid hun verblijf te verlengen en meer te besteden. De grens tussen beide (bezoekers trekken en verwelkomen) is overigens niet altijd goed te trekken, maar het gaat hier om het principe. Mede door de veel gelezen bezoekersbeoordelingen op sites als TripAdvisor en Booking.com is gastheerschap en kwaliteit van de accommodatie belangrijker dan ooit. Deze sites bieden nieuwe kansen om hoog te stijgen, juist ook voor (kleinere) ondernemers die minder ‘in de loop liggen’. Die transparantie biedt overigens ook risico’s voor ondernemers om bij slechte beoordelingen snel hun reputatie te verliezen.
‘Trekken van bezoekers’ kan Nieuwkoop het beste zoveel mogelijk gezamenlijk doen met andere Groene Hartpartners, door via Nieuwkoop Marketing actief te participeren in het Marketingplatform van de Groene Hart Verbinders en mee te doen met het Actieplan Toeristische Marketing Groene Hart. Investeren in publieksbereik kan nu eenmaal beter onder de vlag en het merk Groene Hart, dat nu al over een flinke merkenbekendheid beschikt, dan als Nieuwkoop afzonderlijk. Daarnaast zijn individuele attracties en bedrijven actief met het trekken van bezoekers via hun eigen kanalen en ketens (denk aan Landal, Natuurmonumenten, Vereniging Kamperen bij de Boer,
BedandBreakfast.nl).
‘Verwelkomen van bezoekers’, gastheerschap, is daarentegen een primaire lokale
verantwoordelijkheid van de gezamenlijke lokale partners1. Nieuwkoop Marketing is de aangewezen partij om samen met VVV, BIZ en VON, ondernemers, gebiedsbeheerders en vrijwilligers met elkaar
1 Succesvolle lokale en regionale destinatiemarketingorganisaties in Nederland kunnen overigens vrijwel nooit zonder financiële steun van de gemeente. Ook na een fase van opbouwen zijn zij, naast de bijdragen van de ondernemers, afhankelijk van een substantiële
exploitatiesubsidie van de gemeentelijke overheid, al dan niet via specifieke belastinginkomsten (BIZ, toeristenbelasting).
Rendement van de marketingeuro
Vaak wordt gevraagd wat de marketingeuro nu concreet oplevert, in aantallen arbeidsplaatsen, belastinginkomsten, et cetera. Die vraag is niet zo concreet te beantwoorden, zeker niet in
‘Coronatijd’. Wel weten we dat streken en gemeenten die niet aan destinatiemarketing doen niet succesvol zijn. Zij trekken geen, of niet de gewenste bezoekersgroepen aan en bereiken geen spreiding door het seizoen. Marketing en gastheerschap betekent bezoekers goed informeren, geleiden en verwelkomen. Er zijn talrijke voorbeelden van groene en landelijke gemeenten en regio’s die, nadat zij hun marketinginspanningen opvoerden, hun bekendheid en bestedingen zagen groeien (bijvoorbeeld de Veluwe, maar ook Fryslan en Zeeland).
te verbinden en op zoek te gaan naar combinaties en arrangementen. Ze werkt aan verbetering van diensten, promotie en toeristisch aanbod.
Een up to date eigen lokale toeristische website is en blijft noodzakelijk, met daarop alle
mogelijkheden, openingstijden, evenementen, et cetera. Deze lokale website is dé informatiebron die naar alle ondernemers en organisaties verwijst, maar waar die organisaties op hun beurt ook weer naar terugverwijzen. OntdekNieuwkoop.nl vervult deze functie. Die functie verdient verdere structurele steun en permanente zorg. Bovengenoemde data van OntdekNieuwkoop.nl kunnen daarnaast direct op GroeneHart.nl worden geplaatst, zodat ze nog beter vindbaar zijn en het bereik groter wordt.
Verblijfsaccommodaties, grotere winkels en attracties hebben een folderrek met daarin de mogelijkheden in de regio en een routekaart of fietskaart. Op plekken waar veel bezoekers het gebied in‐ en uitkomen is in principe een moderne, aantrekkelijke en goed onderhouden digitale informatiezuil1. Baliepersoneel wordt getraind en geschoold zodat ze klanten verder kunnen helpen en informatie kunnen verschaffen over wat er in de regio te doen is. Een fysieke VVV in de vorm van een winkel of balie op drukke momenten kan ook bijdragen aan de gastvrijheidsbeleving van de bezoekers, al dan niet in combinatie met een museum of informatiecentrum. Uitstekende, up to date online informatie die altijd beschikbaar is, is echter cruciaal en het allerbelangrijkste.
1 Overigens kende het centrum van Nieuwkoop ook al rond 2009 al een interactieve informatiezuil met toeristische informatie.
Het Groene Hart als (toeristisch) merk
De term Groene Hart is voor het eerst gemunt in 1958 door de Rijks Planologische Dienst. Zij is daarmee als streekmerk jong, vergeleken met streekmerken als de Achterhoek, de Veluwe of Zuid‐
Limburg. Het Groene Hart staat qua merkbekendheid op plaats 18 in Nederland, zo blijkt uit een merkanalyse uit 2019 van Beerda Brand Consultancy. Door de Nederlanders die bekend zijn met de betreffende streken worden de Veluwe en het Waddenzeegebied het meest gewaardeerd; het Groene Hart staat op een relatief hoge 13e positie, op de voet gevolgd door de Utrechtse Heuvelrug (15e) en de Bollenstreek (16e).
Groene Hart heeft een sterke potentiële en nog onbenutte merkkracht. Nieuwkoop, en ook de Rijn‐
en Veenstreek hebben dat niet, maar kunnen er wel van profiteren. Groene Hart is een jonge naam voor een oud gebied; de grenzen zijn niet altijd helder, maar de naam klinkt goed, dekt de lading en beklijft gemakkelijk in het geheugen. Nieuwkoop heeft bovendien het voordeel dat het qua gewenst imago en identiteit zeer goed aansluit bij de merkwaarden van het Groene Hart (zie ook paragraaf 2.5 en 4.2). Er liggen goede kansen om de waardering en binding met het Groene Hart verder te
versterken. De Groene Hartgemeenten investeren gezamenlijk in de merkwaarde van het Groene Hart met behulp van het Uitvoeringsplan Marketing Groene Hart (2019).
