De Nederlandse arbeidersbeweging en de strijd voor neutraliteit en vrede Economische samenwerking

december 1961

olitiek en C ultuur

de inhoud:

De Nederlandse arbeidersbeweging en de strijd voor neutraliteit en vrede Economische samenwerking

van socialistische staten West-lrian

1 2

! :'

. I '

i ,' !

j '

' , ! . i

":!

I

DECEMBER 1961

De Nederlandse arbeidersbeweging en de strijd

voor neutraliteit en vrede li H. de Vries 513 Economische samenwerking van socialistische staten G. Verrips 522 West-Irian

Een etnografische schets Picasso tachtig jaar

Wat zeggen zij zelf?

N. A. Boetinow 531 Ilia Ehrenburg 542

546 AANTEKENING:

Het voorspel van de tiende mei C. Klaphek 551 CRITISCHE NOTITIES:

Over de macht en invloed der Sowjet-vakbeweging Onze cijferaars

PARTIJDOCUMENTEN:

Gemeenschappelijke Verklaring Communistische Partij en van Nederland en Indonesië

Communiqué van het Partijbestuur

POLITIEK en CULTUUR

55·1 556

558 560

verschijnt maandelijks bij uitgeverij Pegasus

Leidsestraat 25, Amsterdam-C., tel. 35957.

De abonnementsprijs is f 4,50 per jaar, f 2.25 per half jaar, losse nummers 40 cent.

Ons gironummer is 173127, gemeentegiro: P 1527.

Correspondentie over betalingen en verkoop zenden naar de administratie p/a Pegasus.

Alle correspondentie over de inhoud naar de redactie van P. en C.

Prinsengracht 473, Amsterdam-C., tel. 62565.

21e jaargang no. 12 december 1981

Politiek en Cultuur

maandblad gewijd aan de theorie en praktijk van het

marxisme-leninisme onder leiding van het partijbestuur der c.p.n.

De Nederlandse arbeidersbeweging en de strijd voor neutraliteit en vrede ( 11)

Jn

De imperialisten hebben de afgelopen halve eeuw tweemaal een wereldoorlog ontketend: de wereldoorlog van 1914-'18 en die van 1940-'45. Hoe uiteenlopend ook wat betreft karakter en internationale omstandigheden waaronder zij plaats vonden, beide keren werd de oorlog door de imperialisten begonnen voor een herverdeling van de wereld.

Hoewel het imperialisme zijn agressieve karakter heeft behouden, zijn natuurlijk de omstandigheden thans geheel anders dan twintig en vijftig jaar geleden. Er heeft een heel historisch proces plaats gevonden.

De communisten gaan bij het vaststellen van hun politiek uit van de maatschappelijke werkelijkheid; hun wereldbeschouwing stelt hen in staat op wetenschappelijke wijze de verschijnselen in de maat- schappij te ontleden en een beoordeling van zijn ontwikkelings- tandenties te geven. De Eerste Wereldoorlog luidde de algemene crisis van het kapitalisme in, die na de Tweede Wereldoorlog nog werd verscherpt. We bevinden ons thans in de derde fase van de algemene crisis van het kapitalisme, die zonder oorlog tot stand is gekomen.

Het imperialisme wordt voortdurend zwakker en het socialistische kamp wordt sterker.

Het zijn de imperialisten, die deze ontwikkeling en groei van het socialisme tot staan trachten te brengen en daartoe alle voorberei- dingen voor een oorlog treffen. Er is de dreiging, dat de imperialisten zulk een oorlog zullen ontketenen en zolang het imperialisme bestaat, zal het gevaar van een oorlog aanwezig blijven.

De imperialisten kunnen echter niet meer optreden zoals het hen goeddunkt. De wereld bestaat niet meer uit uitsluitend imperialistische landen [zoals tijdens de Eerste Wereldoorlog) of uit overwegend imperialistische landen [zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog). De internationale omstandigheden hebben zich grondig gewijzigd. Er be- staat thans een socialistisch wereldstelsel met zulk een machtige

economische, politieke en militaire kern als de Sowjet-Unie; de nationale bevrijdingsbeweging is tot een ongekende omvang gegroeid en ondermijnt het imperialisme steeds verder en bovendien zijn de kracht en de rijpheid van de comrrf'unistische wereldbeweging toe- genomen.

In de Verklaring van Moskou ( 1960) stellen de communistische partijen vast:

"Het is het voornaamste kenmerk van ons tiidperk, dat het socialistische wereldstelsel tot de doorslaggevende factor van ontwikkeling der mensenmaatschappi; wordt."

Dank zij deze ontwikkeling bestaat er ook de reële mogelijkheid, dat de gehele vredelievende mensheid en de socialistische landen de imperialisten het ontketenen van een nieuwe wereldoorlog kunnen beletten.

De wereld bestaat uit een kapitalistisch en een socialistisch deel, wier maatschappelijke stelsels tegengesteld zijn aan elkaar. Het gaat erom, dat deze tegenstellingen zich niet in een wereldoorlog zullen ontladen en dat geschillen, die tussen de staten ontstaan, langs vreed- zame weg zullen worden opgelost. Het gaat om een vreedzame coëxis- tentie van staten met verschillende maatschappelijke stelsels en het zijn de imperialisten, die zich hiertegen verzetten. Zij trachten de idee van de vreedzame coëxistentie verdacht te maken door de voor- stelling, alsof er zich slinkse gedachten achter verbergen. Zij spreken van een "communistische versie" van de vreedzame coëxistentie. In- derdaad zulk een versie bestaat er. Zij is echter niet de uitdrukking van slinkse gedachten, maar zegt zeer duidelijk waarom het gaat. In de vredesoproep van de 81 Communistische Partijen van Moskou

(1960) wordt gezegd:

"Met het gevaar voor ogen van een oorlogscatastrofe, die ge- weldige offers zou eisen, honderden mil;oenen mensen in de ondergang zou storten, de belangriikste centra van de wereld- beschaving in puin en as zou leggen, maakt de mensheid zich meer dan ooit bezorgd om het behoud van de vrede.

Wii, communisten, strt;den voor de vrede, vOor algemene veiligheid, voor verhoudingen,· waaronder alle mensen en alle volken zullen. genieten van de weldaden van de vrede en van een leven in vri;heid.

Het doel van elk afzonderzt;k socialistisch land en van de gehele socialistische gemeenschap is daarin gelegen, alle vol- ken een duurzame vrede te verzekeren.

Het socialisme heeft geen oorlog nodig. De historische striid tussen de oude en de nieuwe maatschappi;orde, tussen socialis- me en kapitalisme, dient niet door een wereldoorlog te worden beslist, maar in een vreedzame wedi;ver, in de wedi;ver van de beide maatschappezt;ke stelsels met als inzet het hoogste peil van economie, techniek en cultuur, de beste levensomstandig- heden voor de volksmassa's.

Wii, communisten, achten het onze heilige plicht, alles te doen wat in ons vermogen is om de mensheid voor de verschrik·

kingen van een moderne oorlog te behoeden.

Alle socialistische staten hebben, in navolging van de leer van de grote Lenin, aan de buitenlandse politiek het beginsel van de vreedzame coëxistentie van de staten zonder onder- scheid van hun maatschappijorde ten grondslag gelegd.

In ons tijdperk hebben de volken en staten slechts de keus tussen vreedzame coëxistentie en wedijver tussen het socialisme en het kapitalisme enerzijds en een moordende kernoorlog anderzijds. Er is geen andere weg."

*

En de grote vraag is: welke weg gaat Nederland?

Gaat het de weg van De Quay en Luns, die ons land aan de West- duitse en Amerikaanse oorlogsmaniakken hebben gebonden en door hun toezeggingen het lot van Nederland in hun handen willen leggen?

Of zal Nederland een weg gaan, die in het belang is van ons volk en van andere volkeren, die alleen maar belang hebben bij vreedzame coëxistentie? Zal Nederland .zijn lot in eigen handen houden?

Nederland ligt als kleine mogendheid tussen de grote mogendheden, zoals dat eveneens bij de Eerste en de Tweede Wereldoorlog het geval was.

In de Eerste Wereldoorlog bleef Nederland buiten de strijd en be- hoorde tot de neutrale staten. Dit was nàch een gevolg van het actief ingrijpen van de arbeidersbeweging, nàch een gevolg van de coulante houding van de imperialisten. Er bestond een geheel complex van tegenstellingen, waarbij schending van de neutraliteit door de grote mogendheden zeker niet tot de onmogelijkheden behoorde en geen enkele der imperialistische staten de neutraliteit werkelijk kon garan- deren. Temeer waar het Nederlandse imperialisme - als imperialisme van een kleine staat - met zijn rijke koloniën een niet onbelangrijke koloniale mogendheid was. De arbeidersklasse en de werkende mas- sa's hadden er echter geen enkel belang bij zich in het conflict te laten betrekken. Integendeel. Het was een oorlog tussen twee imperia- listische blokken en deelname, aan welke zijde dan ook, zou hebben betekend, dat werd deelgenomen aan het ene of aan het andere im- perialistische blok. Dit zou ook hebben gegolden, wanneer Nederland zou zijn aangevallen door één van de beide oorlogvoerende partijen.

Hoewel beide oorlogvoerende groepen om het hardst propageerden, dat zij voor de "kleine staten" in het vuur traden- Engeland bv. deed het voorkomen alsof het "ter verdediging van België's neutraliteit"

in de oorlog was gegaan - verborgen zich achter al hun gepraat alleen maar imperialistische doeleinden. De positie van de kleine staten was in die tijd moeilijk en ingewikkeld. Zo schreef Lenin in antwoord op een brochure van Junius "De crisis van de sociaal-demo- cratie" ( Junius - pseudoniem van Rosa Luxemburg, die haar brochure in Duitsland illegaal uitgaf):

"Junius heeft volkomen gelijk, als hij de beslissende betekenis van de "imperialistische situatie" in de ge g e VI e n oorlog onderstreept, als hij zegt, dat achter Servië Rusland staat -

"achter het Servische nationalisme staat het Russische imperia- lisme" - en dat de deelneming bijv. van Nederland aan de oorlogook imperialistisch zou zijn, want ten eerste zou Neder-

I:: I i i l!

' ( .

; '

' .

land zijn koloniën verdedigen, ten tweede zou het de bond·

genoot van ~?én van de i m peri al is ti s c he coalities zijn. Dat is onbetwistbaar - ten aanzien van de z e oorlog ... ",

Lenin wees er echter herhaaldelijk op, dat men nu te doen had met de gegeven imperialistische oorlog en dat er later geheel andere voorwaarden zouden kunnen ontstaan. Hij sloot de toekomstige moge- lijkheid van nationale oorlogen, alsmede het recht op zelfbeschikking van de naties onder het imperialisme niet uit. En hier ontstond één van de belangrijkste meningsverschillen tussen Lenin en de Tribunis- ten. Nadat Gorter in "Het imperalisme, de wereldoorlog en de sociaal- democratie" reeds het recht op zelfbeschikking had ontkend, herhaal- de hij nog eens dat standpunt in zijn brochure "Wereldrevolutie"

(1917).

Gorter schreef toen:

"Het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Wanneer slechts iedere nationaliteit onafhankelijk is of zich naar vrije wil bij andere nationaliteiten kan aansluiten, dan zal een hoofdoor- zaak van de oorlog zijn weggenomen.

Maar deze oorlog en het imperialisme tonen aan, dat juist het omgekeerde het geval is. Want als de kleine naties onafhan- kelijk zijn, zoals België, Servië, Montenegro, Griekenland enz., of zelfstandig worden als Polen, Estland, Lijfland, Koerland, Finland, dan worden zij juist tot strijdobject der grote staten.

De Russische revolutionairen hebben wel het zelfbeschikkings- recht tot een grondslag der revolutie, tot een van haar begin- selen, tot haar hefboom gemaakt. Maar zij voerden tegelijker- tijd het socialisme in. Want zij konden immers zonder dit middel het zelfbeschikkingsrecht der volkeren, de revolutie, de omverwerping van het tsarisme, de stichting van het socialis- me niet verwerkelijken en hadden dus het volste recht het te gebruiken. En op schitterende, op volmaakte wijze hebben zij het zelfbeschikkingsrecht der volken als een hefboom der revo- lutie gebruikt. Maar nadat zij de revolutie volbracht hadden, bleek het dat dit middel onder het imperialisme niet onder- stelling, doch slechts gevolg van het socialisme kon zijn" ...

De SDP ontkende dus eens en voor altijd de mogelijkheid van het recht op zelfbeschikking der naties onder het imperialisme, een op- vatting die jarenlang tot schade van de partij is blijven voortwoekeren.

In uiterste consequentie zouden deze opvattingen in onze tijd leiden tot aanvaarding van een onderwerping van ons land aan het Ameri- kaanse Westduitse imperialisme en een verlamming van de strijd voor neutraliteit en vrede.

*

De strijd voor het recht op zelfbeschikking is van grote betekenis geweest in de jaren voor en gedurende de Tweede Wereldoorlog.

De communisten hebben toen reeds veel gedaan om met de fouten en gebreken uit het verleden te breken en af te rekenen met de oude tribunistische opvattingen over de kleinheid en hulpeloosheid van Nederland, de passiviteit van de massa's, het verwaarlozen van ver- schillen tussen sociaal-democratische leiders en massa, over de rol

van de vakbeweging, kwasi-revolutionaire leuzen en taal, de beoor- deling van de rol van Duitsland.

In de jaren sinds 1930 werd de partij op een gezonde basis ge- schoeid, zowel wat zijn interne organisatorische principes als wat zijll politiek betreft.

Onder de dreiging van het fascistische gevaar riep de CPN op tot waakzaamheid tegen het Duitse fascisme voor de verdediging van de nationale onafhankelijkheid. De CPN lanceerde de leuze: Nederland, onafhankelijk, welvarend, vrij.

Het waren trotzkisten en kwasi-linksen, die zich tegen deze CPN- politiek verzetten en haar "bourgeois-nationalisme" verweten. Daar had het echter niets mee te maken. Het gezonde nationale gevoel der werkende massa's staat immers in onverzoenlijke tegenstelling tot nationale haat en chauvinisme. Het ging om een vooruitstrevende strijd voor nationale zelfbeschikking, die door de arbeidersklasse in de voorste rij en moest worden gevoerd. En de CPN maakte een eind aan de ontkenning en negering van nationale gevoelens der Neder- landse volksmassa's', één van de ergste uitingen van sectarisme in de partij, die op de jarenlange on-leninistische tradities van de

"Hollandse Marxistische School" berustte.

De CPN hield het vaandel van de nationale zelfstandigheid hoog, zonder de imperialistische verhoudingen van de maatschappij uit het oog te verliezen. Ze ging uit van een juiste beoordeling van de wereld- situatie. De ligging van Nederland en zijn koloniën en zijn rol in het wereldgebeuren maakten het waarschijnlijk, dat Nederland in een komende oorlog niet neutraal zou zijn. De strategische noodzaak en de veroveringszucht van het Duitse imperialisme, maakten het gevaar van het verlies van de onafhankelijkheid voor Nederland zeer groot.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak als een oorlog tussen imperia- listische staten, bestond er voor Nederland geen enkele aanleiding zich daarin te laten betrekken. Nederland had belang bij het behoud van zijn staatkundige onafhankelijkheid en dit behoud lag in de strijd om buiten de imperialistische oorlog te blijven. Op het Nederlandse imperialisme kon echter bij deze strijd niet worden vertrouwd. De Nederlandse bourgeoisie liet haar politiek bepalen door haar zucht tot het behoud van de koloniën, waardoor zij zich bond aan de im- perialistische politiek van de grote mogendheden. De neutraliteit van Nederland moest echter in het belang van het Nederlandse werkende volk veilig worden gesteld en de onafhankelijkheid zo nodig gewapen- derhand tegen de fascistische agressors worden verdedigd.

Na de Duitse overval op ons land toonde de CPN zich de werkelijke verdediger van het nationale belang en bleef een klassepolitiek voeren. Het Nederlandse volk wenste te strijden voor zijn onafhanke- lijkheid, voor een Nederland, dat noch Duits noch Engels zou zijn.

Het Nederlandse volk gaf de strijd het karakter van een bevrijdings- oorlog op een moment, dat het Nederlandse imperialisme zowel bij Nazi-Duitsland als bij Engeland zijn belangen trachtte veilig te stellen.

*

Oe patriottische rol van de CPN in de oorlogsjaren is genoegzaam bekend en we willen er hier niet verder over uitwijden.

~ ' 1

. I '

l· '' _''

! ;f '·

I ' I

' ' \

' '

!{

' ; t.

; I

: L

• ; ,I I

i '

l

Zoals de communisten in de oorlogsjaren de verdedigers waren van een politiek in het nationale belang van Nederland, zo zijn ze het ook nu. De Nederlandse communisten gaan bij de bepaling van hun tactiek uit van de toestanden in Nederland, van de specifieke verhoudingen in Nederland en houden rekening met de tradities en historisch ge- groeide vormen van klassenstrijd en Nederlands internationale positie. Het is daarom ook, dat de Nederlandse communisten de politiek van neutraliteit tussen de grote mogendheden hebben ge- lanceerd, omdat zij in overeenstemming is met de hoogste belangen van ons volk. Een politiek van neutraliteit slaat aan bij grote groepen van ons volk en de mogelijkheid om haar uit te voeren is groter dan ooit. De rol van de kleine staten is geheel anders geworden en haar betekenis is toegenomen.

Zoals in het Program van de CPSU wordt gezegd,

"Nu het imperialisme zijn hegemonie in de internationale be- trekkingen heeft verloren en het socialistische stelsel een steeds grotere rol speelt, nu de invloed van de staten, die hun nationale onafhankelijkheid verworven hebben en die van de volksmassa's uit de kapitalistische landen op de wereldpolitiek sterk gestegen is, bestaat de reële mogelijkheid van een over- winning van de nieuwe, door het socialisme ontwikkelde prin- cipes over de principes van de agressieve imperialistische politiek. Voor het eerst in de geschiedenis is een toestand ont- staan, waarbij niet alleen de grote maar ook de kleine staten, de landen die de weg van een zelfstandige ontwikkeling hebben ingeslagen, kortom alle staten die naar de vrede streven, onaf- hankelijk van hun sterkte, een zelfstandige koers op het gebied van de buitenlandse politiek kunnen varen .. " ,

Natuurlijk hangt de politiek van elk land in de eerste plaats af van de binnenlandse krachtsverhoudingen. Maar de internationale toestand is nu zo in ons land, dat een politiek, gericht op neutraliteit en onafhankelijkheid kan worden gegarandeerd, zonder dat imperia- listische staten de gelegenheid krijgen om van buitenaf in te grijpen.

In Europa bestaan enkele kleinere neutrale staten: Zweden, Zwitser- land en Oostenrijk. De wijze, waarop deze landen hun neutraliteit tot uitdrukking brengen is verschillend. Voor Oostenrijk en Zwitserland is de neutraliteit in de grondwet opgenomen, voor Zweden niet.

Zweden beschouwt zijn neutraliteit vooral als een niet deelnemen aan oorlogsblokken; het is - evenals Oostenrijk - wel lid van de Ver- enigde Naties. Zwitserland is geen lid van de Verenigde Naties ge- worden. Al deze neutrale staten hebben gemeen, dat zij geen buitenlandse bases op hun grondgebied toelaten.

Voor Oostenrijk is de neutraliteit bovendien geregeld in een verdrag, dat in 1955 door de grote mogendheden is gesloten. Er zijn dus ver- schillende wijzen, waarop een staat een neutraliteitspolitiek kan voeren in overeenstemming met zijn historisch gegroeide, traditionele omstandigheden.

Er

*

zich baserend op de geschiedenis van hun land, zich voor een

neutraliteitspolitiek van hun land gaan uitspreken. Op het congres van de Communistische Partij van Luxemburg (december 1960) ver- klaarde de algemeen-secretaris D. Urbani bijvoorbeeld in zijn verslag:

"Het is mogelijk hierbij (bij een neutraliteitspolitiek, opm.}

de garantie van de grote mogendheden en de UNO te verkrijgen.

Zulk een oplossing werd reeds een keer in de geschiedenis van ons land gevonden. In 1867 hebben de toenmalige grote mogend- heden Luxemburg tot een neutrale, onafhankelijke en on- bewapende staat verklaard en de garantie voor de respectering van deze bepaling op zich genomen. Tot 1940 hebben we onder dit regiem geleefd en we hebben er vele voordelen van gehad, onder andere, dat wij geen militaire lasten te dragen hadden.

De bepaling werd tweemaal door het Duitse imperialisme - onder de keizer en later onder Hitler - met voeten getreden.

Zij, die thans aan de andere kant van de Moesel aan de macht zijn, zouden ook nu weer hetzelfde doen. Alleen heeft zich de situatie gewijzigd. Bij de garantie van onze neutraliteit en on- afhankelijkheid door de grote mogendheden en de UNO zouden hierbij deze keer zonder twijfel ook de Sowjet-Unie en het socialistische kamp zijn. En wij weten, dat zij het woord, dat zij geven, ook houden en in staat zijn er voor te zorgen, dat het door hen gegeven woord ook door anderen gerespecteerd wordt. Wij behoeven dan geen angst meer voor de militaristen van West-Duitsland te hebben .. De neutraliteit van ons land zou zonder twijfel de bedreiging door het Westduitse expansionisme kunnen weerstaan en zou een bijdrage zijn tot de vestiging vari de vrede in Europa en de wereld"- ..

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bestond de neutraliteitsgedachte voor alles in het begrip: zich afzijdig houden van elk gewapend con- flict. In onze wereld van vandaag heeft de neutraliteitsictee diepere betekenis gekregen. Neutraliteit betekent niet zich afsluiten in een eng hoekje van de wereld en pogen zich verre van alle grote gebeur- tenissen te houden en die maar gelaten langs zich heen laten gaan.

Natuurlijk gaat het er in de eerste plaats om zich niet in een eventuele oorlog tussen de grote mogendheden te laten betrekken, - maar een staatspolitiek van neutraliteit kan juist ook een bijdrage zijn om zulk een eventuele oorlog tussen de grote mogendheden te voorkomen.

Dr. Bruno Kreisky, de sociaal-democratische minister van Buiten- landse Zaken van Oostenrijk, verklaarde tijdens een lezing over de neutraliteitspolitiek, in Zürich onder meer (mei 1960):

"Wanneer wij ervan uitgaan, dat het doel van de buitenlandse politiek in deze tijd moet zijn een modus-vivendi tussen de beide grote machtsgroepen te vinden, dan zal het nodig zijn, de wrijvingszonen, die er tegenwoordig in een groot aantal op de politieke kaart van onze planeet bestaan, in de eerste plaats tot rust te brengen, het wantrouwen, dat zo groot is, te ver- minderen. Er moeten een paar aanrakingspunten, ook in geo- graphische zin op deze politieke landkaart zijn en de ervaring leert, dat neutrale staten daarbij hun nuttige diensten kunnen verlenen, ofschoon het slechts om kruiersdiensten in de grote

'/ '

' !

I '

I ,

" : ' j '.

I

politiek zal kunnen gaan.

Zo stellen Oostenrijk en Zwitserland graag hun steden voor de vestiging van internationale organen ter beschikking, zoals zij ook hun poorten voor de beraadslagingen van de grote mo- gendheden wijd open houden. Zij streven daarbij helemaal niet het doel na, hun toerisme te bevorderen, doch zij doen dit alles, omdat zij weten, dat men hun goede diensten bij gelegen·

heid nodig heeft ... "

In onze tijd van strijd voor vreedzame coëxistentie kan de neutrali- teitspolitiek tot uitdrukking worden gebracht op cultureel, economisch, politiek en militair gebied.

Nederland geeft een uitgesproken negatief voorbeeld op cultureel terrein, wanneer het de visa voor sportmensen uit de Duitse Demo- cratische Republiek weigert en zo het contact tussen voetballers uit Nederland en de DDR verhindert. Of wanneer het de organisatie van een wereldtoernooi schaken voor vrouwen door eenzelfde visum·

weigering onmogelijk maakt. Sport is een van de aanrakingsvlakken, waar een beter begrip tussen de mensen wordt gekweekt. En juist een klein land als het onze zou een voorbeeld moeten en kunnen zijn bij het stimuleren van vriendschappelijke betrekkingen tussen sport- mensen van de gehele wereld.

Op economisch gebied zou een neutraliteitspolitiek tot uitdrukking kunnen komen in een handel drijven met àlle delen van de wereld.

Ons land is van oudsher een scheepvaart- en een handelsnatie en het zou een belangrijke rol in de wereldhandel kunnen spelen, wat een uitgesproken voordeel voor ons land zou zijn. Handel is een van de activiteiten, die kunnen bijdragen tot een beter begrip tussen de volkeren.

Op politiek gebied zou Nederland ertoe moeten overgaan alle buitenlandse mogendheden op voet van gelijkheid te behandelen. In het artikel van Marcus Bakker: Is een Nederlandse neutraliteits·

politiek mogelijk? [P. en C. maart 1961) is aangetoond, hoe Nederland sinds 1917 zijn traditionele neutraliteitspolitiek heeft verlaten. Het gaat thans om herstel van deze politiek.

Belang bij zulk een politiek heeft de overgrote meerderheid van ons volk: de arbeiders, de boeren, de middenstanders en de kleine industriëlen. Slechts de grote monopolies verzetten zich ertegen: hun vertegenwoordigers De Quay en Luns behoren tot de grote scherp·

slijpers van de Amerikaanse en Westduitse oorlogspolitiek. Een spre·

kende uiting daarvan is de jongste troonrede, waarin voor het eerst na de oorlog zo openlijk en zo grof anti-communistisch is opgetreden.

De regering zendt nu Nederlandse jongens naar West-Duitsland en stelt de Amerikaanse imperialisten Nederlands grondgebied als militaire bases ter beschikking. Zij heeft militaire verplichtingen op zich genomen die ver buiten het verband van de NAVO gaan.

Daarom is de strijd voor neutraliteit gericht tegen de politiek van de Nederlandse regering, die ons land aan de grote imperialistische mogendheden heeft gebonden. De arbeidersklasse, met aan het hoofd de CPN, vervult in deze strijd de beslissende rol.

*

yan

Hun gemeenschappelijke vijand is de Sowjet-Unie en het socialis- tische kamp, waartegen zij zich verenigen. Maar er bestaan onderlinge tegenstellingen over markten en grondstoffenbronnen, over de heer- schappij in het kapitalistische deel van de wereld. Binnen de Nederlandse bourgeoisie zijn er delen, die het gevaar van het West- duitse expansionisme beginnen te vrezen, hun kapitaalsbelangen gedogen niet, dat bv. de Westduitse imperialisten in de Euromarkt de scepter zwaaien.

In deze veelheid van tegenstellingen wijst de CPN de weg in het belang van ons volk, daarbij bondgenoten zoekend, langdurige zowel als tijdelijke, betrouwbare zowel als minder betrouwbare. Het doel is de breedst mogelijke lagen van ons volk te verenigen voor een neutra- liteitspolitiek. De mogelijkheid voor zulk een politiek bestaat.

Wij moeten ons er niet blind op staren, dat de grote partijen een agressieve politiek voeren en de grote pers met veel geschreeuw deze politiek ondersteunt. Natuurlijk zijn in de politieke partijen leiders aan het bewind, die ons land in de NAVO hebben geloodst, die zich verzetten tegen de afsluiting van een vredesverdrag met Duits- land, die ons land op een levensgevaarlijke weg drijven op een moment, dat het gevaar voor een wereldoorlog groter is dan ooit.

Maar het is natuurlijk niet zo, dat alle leden en aanhangers van deze partijen tevrede;n zijn met zulk een koers. Het "vraagstuk Berlijn" heeft velen de ogen geopend voor het gevaar, dat ons land bedreigt en de onrust en het onbehagen zijn bv. tot uitdrukking ge- komen in vele ingezonden stukken in de pers. Er zijn vele mensen, die in hun hart met de haatcampagnès tegen de communisten niet zijn ingenomen; de "Hongarije-rel", waarop de reactie een soort "DDR- Berlijn-rel" wilde laten volgen, bleek niet voor herhaling vatbaar.

In de rijen van de andere politieke partijen zijn er velen, die niet tot de vertegenwoordigers en de agenten van de monopolies behoren, die wel geïnteresseerd zijn in vrede en vreedzame coëxistentie, die - vanuit verschillende gezichtspunten - voor een goede verstand- houding met alle landen zijn en die de politiek van neutraliteit daartoe als een mogelijkheid leren zien. Van groot belang zal daarbij de ont- wikkeling in de Partij van de Arbeid zijn. De tegenkrachten tegen de regeringspolitiek zijn in potentie aanwezig, zij groeien langzaam, maar zullen op een gegeven ogenblik aan de oppervlakte komen. Naar buiten bestaat er een schijn van eenheid - in werkelijkheid bestaan er tegenstellingen in alle andere politieke partijen.

De leidende rol van onze partij bestaat hieruit, alle vredelievende krachten van ons volk in een brede beweging tegen de regerings- politiek te brengen en een koers voor neutraliteit en vrede af te

dwingen. H. DE VRIES

" f ' . "

'"

': ! .,

( .

I • I

!

I,

•\

I''

Economische samenwerking van socialistische staten

Een

de socialistische landen die in 1955 rond 27 procent van de totale industrieproductie van de wereld voor hun rekening namen, brachten in 1960 reeds 36 procent daarvan voort en hun aandeel is ook sindsdien weer toegenomen.

Zoals in de Verklaring van vertegenwoordigers van de 81 commu·

nistische en arbeiderspartijen in Moskou november 1960 wordt gesteld, gaat het er om de totale industriële en landbouw-productie van het socialistische wereldstelsel binnen de kortst mogelijke termijn groter te maken dan die van het kapitalistische deel van de wereld.

Want de centrale sector aan het front waar de strijd voor de vredE en de algemene totale ontwapening wordt gestreden, is de economi"

sche wedijver tussen de socialistische en de imperialistische staten Op basis van een geweldige productiestijging in het socialistischE kamp zal het mogelijk zijn om daar zowel de welvaart systematisct te verhogen als de defensiekracht voortdurend op het hoogste pei van de moderne wapentechniek te houden.

Snelle ontwikkeling van de socialistische economie maakt he mogelijk de handel met hoogontwikkelde imperialistische staten t vergroten. Dit kan een zeer belangrijke bijdrage vormen voor het to stand brengen van vredelievende betrekkingen met die staten en ee1 degelijke materiële basis aan de vreedzame coëxistentie geven.

De economische kracht van het socialistische kamp is uiteindelijl ook beslissend voor de omvang van de hulp aan jonge, economiscl minderontwikkelde landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Dez, hulp betekent een enorme versterking van het anti-imperialistisch front en brengt de dag waarop de wereld van het oorlogsgevaar ver lost zal zijn snel naderbij.

Voor het overtreffen van de kapitalistische productie zijn in d socialistische landen grote inspanningen vereist. Alle beschikbar reserves moeten worden aangesproken om de economische ontwikkE ling te versnellen. Vandaar dat men in de Sowjet-Unie en een aanté andere landen in het socialistischsche kamp de laatste jaren dan oo zulke belangwekkende discussies en reorganisaties op industriee landbouwkundig en wetenschappelijk gebied kan waarnemen.

Hoogtepunten bij de uitwerking van een nieuwe aanpak van d grote politieke en economische vraagstukken die zich in de huidig ontwikkelingsperiade van het socialisme en de internationale situati aftekenen, zijn de drie laatste congressen van de Communistisch

Partij van de Sowjet-Unie en de gemeenschappelijke verklaringen van de communistische partijen in november 1957 en november 1960.

Het nieuwe Program van de Communistische Partij van de Sowjet- Unie kan grotendeels beschouwd worden als een afronding van deze beraadslaging, een samenvatting ervan die het meest wezenlijke in de ervaring van de internationale arbeidersbeweging verbindt met de concrete taak van de opbouw van een communistische maatschappij in de Sowjet-Unie.

"De moedige en onbaatzuchtige strijd van de proletariërs van alle landen heeft de mensheid dichter tot het communisme gebracht" zo staat er in de inleiding van het CPSU-program. "De Partij beschouwt de communistische opbouw in de USSR als een grote internationale taak van het Sowjet-volk, een taak die beantwoordt aan de belangen van het gehele socialistische wereldstelsel, aan de belangen van het inter- nationale proletariaat en van de gehele mensheid."

Zoals het ontstaan van de Sowjet-Unie een grote historische over- winning van de internationale arbeidersbeweging is die de zaak van het socialisme met zevenmijlslaarzen vooruit heeft gebracht, zo zal de verwezenlijking van het program van de communistische opbouw in de USSR eveneens een onschatbare overwinning zijn voor de gehele internationale arbeidersbeweging en een enorme stimulans vormen voor alle volkeren om het kapitalisme af te schaffen en de weg naar het communisme op te gaan.

*

1

Om

t Het tot stand brengen van een doelmatige internationale arbeids·-

11 deling is een der belangrijkste reserves voor de versnelling van de economische ontwikkeling.

k Sedert enige jaren begint deze internationale arbeidsdeling in het h socialistische kamp gestalte te krijgen. De Raad voor Wederzijdse e Economische Bijstand, waar de Sowjet-Unie en de Europese volks- e democratische landen bij zijn aangesloten als lid en de socialistische

landen in Azië als waarnemer, heeft in de loop van de jaren 1956-1960 coördinatie tot stand weten te brengen tussen de nationale econo- e mische plannen van de lidstaten, zodat de ontwikkelingsperspectieven e die men in de verscheidene landen voor 1965 ontvouwt meer dan ooit

J· op elkaar zijn afgestemd.

tl Thans is men bezig economische plannen op lange termijn - tot

k 1980 - te coördineren. ·

I, Een hoofdvraagstuk op dit gebied is het doelmatig gebruik van de in het socialistische kamp aanwezige voorraden grondstoffen en energie . . e Vèrstrekkende concrete plannen op dit gebied zijn reeds in uit-

e voering, zoals het net van pijpleidingen dat Sowjet-petroleum snel en .e goedkoop van de Oeral en de Wolga-boorplaatsen naar centra van e hoogontwikkelde chemische industrie in Polen, de Duitsche Democra-

tische Republiek, Tsjechoslowakije en Hongarije zal voeren, evenals de aanbouw van een groot electrisch net voor geheel socialistisch Oost-Europa, het Europese deel van de Sowjet-Unie daarbij in- begrepen.

Ook op andere terreinen komt planmatig een zekere specialisatie tot stand, binnen het kader van gecoördineerde afzonderlijke natio- nale plannen voor de economische ontwikkeling, bijvoorbeeld in de scheepsbouw, de machinebouw, de chemische en andere industrieën, in het bijzonder tussen de Sowjet-Unie, Polen, de Duitse Democratische Republiek en Tsjechoslowakije.

Welke enorme reserves hier worden aangeboord blijkt bijvoorbeeld uit (in het kader van het geheel betrekkelijk ondergeschikte) onder- delen van de economische samenwerking tussen de Sowjet-Unie en de DDR. Toepassing van Sowjet-ervaringen bij de bouw van stoom- ketels bracht bij de opbouw van het bruinkoolcombinaat "Schwarze Pumpe" een besparing van 26 miljoen DM. Successen van de chemi- sch~ industrie in de DDR worden in de Sowjet-Unie verwerkt; bij de productie van chloormethyl en dimethylsulfaat konden Sowjet- bedrijven de productiekosten met een miljoen roebel per jaar omlaag brengen, bij de voortbrenging van ftaalzuuranhydride zelfs 1,8 miljoen roebel en bij de productie van kaliumchloride wist men investeringen ter waarde van vier miljoen roebel te besparen door toepassing van technische vondsten in de DDR.

Zo zijn er vele voorbeelden te geven van miljoenenbesparingen, al- leen al door het elkaar deelgenoot maken van wetenschappelijke tech- nische inzichten en productie-ervaringen. Veel groter wordt de winst door coördinatie van het wetenschappelijk-technische onderzoek.

Zeven honderd ontwerp- en constructie-bureau's, wetenschappelijke instituten en research-instellingen in de Sowjet-Unie en de volks- democratische landen werken thans gemeenschappelijk aan ruim 3500 beiaugrijke concrete wetenschappelijke en technische problemen.

Een bijzonder voorbeeld van samenwerking van socialistische lan- den op wetenschappelijk gebied is het Verenigd Instituut voor Kern- onderzoek in Doebna in de Sowjet-Unie, waar honderden geleerden en technici voor de atoomindustrie in andere socialistische landen worden opgeleid en waar door internationale samenwerking de vreedzame toepassing van atoomenergie verder wordt ontwikkeld.

Bij de concrete coördinatie van economische plannen, om nog maar te zwijgen van specialisatie en coöperatie op internationale schaal, komt men voor buitengewoon ingewikkelde en tot nu toe ongekende vraagstukken te staan. De economische wetenschap beschikt vaak nog niet over de methoden of nog niet over voldoende gegevens om de doelmatigheid van verschillende mogelijkheden voor kapitaals- investeringen te analyseren, productiekosten in verschillende landen te vergelijken, rekening houdende met verschillen in arbeidsproduc- tiv~teit, loonpolitiek, verdeling van het nationale inkomen e.d.

Het is ook nog niet zover, dat een centrale instantie in staat zou zijn economische ontwikkelingsplannen voor het gehele socialistische kamp uit te werken. De objectieve omstandigheden zijn nog zodanig, dat de internationale economische samenwerking moet worden ver-

groot lang de weg van het beter op elkaar afstemmen van de nationale economische plannen in tweezijdige of meerzijdige overeenkomsten tussen socialistische landen, terwijl gezamenlijke bestudering van de mogelijkheden en concrete vooruitzichten van internationale socialis- tische arbeidsdeling wordt geïntensiveerd. Dit laatste geschiedt voor- namelijk binnen het raam van de organen van de Raad voor Weder- zijdse Economische Bijstand.

Planmatige evenwichtige ontwikkeling van de nationale economie - een kenmerk van elk socialistisch land - plus de omstandigheid dat alle socialistische landen dezelfde belangen hebben en dezelfde politieke doeleinden nastreven, vormen de objectieve voorwaarden voor het tot stand komen van wat Lenin omschreef als "een unitaire, volgens het algemene plan van het proletariaat van alle naties geregelde wereldeconomie als een geheel, welke tendentie reeds onder het kapitalisme volkomen duidelijk aan de dag is getreden en die onder het socialisme onvoorwaardelijk verder ontwikkeld en vol- tooid zal worden."

Het oplossen van de bijzonder gecompliceerde vraagstukken waar·

voor de arbeidersbeweging komt te staan op de weg naar volledige, verantwoorde internationale economische eenheid, vereist uiteraard grote eensgezindheid en internationale gedisciplineerdheid van de communistische en arbeiderspartijen. Het vereist een internationa- listische gezindheid zoals die met name door de Communistische Partij van de Sowjet-Unie aan de dag werd en wordt gelegd en bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in de brief van Lenin aan de Oostenrijkse commu- nisten in 1920 - "Wij zijn er trots op dat wij de grote vraagstukken van de strijd van de arbeiders voor hun bevrijding beslissen, doordat wij ons aan de internationale discipline van het revolutionaire proleta- riaat onderwerpen, daarbij rekening houdend met het inzicht van de arbeiders van de verschillende landen, met hun kennis en hun wil en op deze wijze metterdaad de eenheid van de klassestrijd der arbei- ders voor het communisme in de gehele wereld tot werkelijkheid maken."

*

Bij het tot ~tand brengen van doelmatige internationale arbeidsdeling binnen het socialistische kamp moeten grote weerstanden worden overwonnen welke voortspruiten uit conservatisme en overblijfselen van bekrompen nationalisme enerzijds, uit gebrek aan internationalis- tische gezindheid en revisionisme anderzij ds.

De blaasbalgen van de imperialistische propaganda trachten vooral smeulende resten van nationale tegenstellingen en revisionistische opvattingen aan te wakkeren tot conflicten binnen het socialistische kamp, die de snelle versterking van de economische kracht van het socialistische kamp en de opbouw van het communisme in de Sowjet- Unie hinderen.

In het nieuwe Program van de Communistische Partij van de Sowjet- Unie wordt hiermee rekening gehouden: "Het belangrijkste polltieke en ideologische wapen dat de internationale reactie en de overblijf- selen van de binnenlandse reactionaire krachten in de strijd tegen de

' j

eenheid van de socialistische landen hanteren is het nationalisme. De uitingen van nationalisme en nationale bekrompenheid verdwijnen niet automatisch zodra het socialistische stelsel is opgericht. De natio- nalistische vooroordelen en de overblijfselen van vroegere nationale twisten zijn het terrein waarop het verzet tegen de sociale vooruitgang het meest langdurig, hardnekkig, verbitterd en geraffineerd kan zijn."

Onvermogen om zich los te maken van het verleden, nieuwe ver- houdingen naar waarde te schatten, nieuwe problemen te onderkennen en tot oplossing te brengen, gaat hier hand in hand met het onder- schatten van het imperialisme, dat alles op alles zet om verloren ge- bied terug te veroveren, zowel op het terrein van raketten en kern- wapens, als bij het terugwinnen van zijn invloed in de vroegere kolo- niale landen, als bij het ongedaan maken van de groeiende eenheid van het socialistische kamp en de internationale arbeidersbeweging.

De revisionisten verzetten zich tegen grotere economische samen- werking met argumenten waarip gesproken wordt over "de noodzaak om rekening te houden met nationale bijzonderheden", ongelijkheid in het ontwikkelingspeil van de verschillende landen eri mogelijkheden dat er op grond daarvan "uitbuitersverhoudingen en onderdrukking"

ontstaan tussen de grote socialistische mogendheden en kleine landen.

Het is glashelder dat men daarmee speculeert op herinneringen aan nationale tegenstellingen en onderdrukking in de hoogtijdagen van kolonialisme en kapitalisme.

Natuurlijk moet er rekening gehouden worden met de nationale bijzonderheden van elk land - vandaar dat men zich op de bijeen- komsten van vertegenwoordigers van de communistische en arbeiders- partijen ook niet met de interne vraagstukken van de afzonderlijke partijen en socialistische landen bij de opbouw van het socialisme heeft bezig gehouden!

Maar men kan de betekenis van deze bijzonderheden gemakkelijk overdrijven, handelend volgens de moraal: ieder kookt zijn eigen potje, als mijn eten bederft kom ik wel bij jullie aan tafel.

Waar een dergelijke instelling de overhand heeft vervalt men tot revisionisme en een avonturistische politiek die schade berokkent aan de zaak van de wereldvrede en de opbouw van socialisme en com- munisme. Vandaar dat het voor de gehele internationale arbeiders- beweging zaak is deze verschijnselen en hun oorzaken onverzoenlijk te bestrijden.

De betekenis van de strijd tegen nationalistische vooroordelen kan men niet gauw te laag aanslaan, de gecompliceerdheid van die strijd evenmin. Lenin verklaarde in 1922 in een interview aan het Britse blad Observer: "Onze ervaring schonk ons de vaste overtuiging dat alleen de grootste aandacht voor de belangen van de verscheidene naties de grond voor conflicten, wederzijds wantrouwen, angst voor een of andere intrige wegneemt en het vertrouwen, in het bijzonder van de arbeiders en boeren die verscheidene talen spreken, vestigt, zonder welk vredelievende betrekkingen tussen de volkeren en een noemens- waardige succesvolle ontwikkeling van al datgene wat in de moderne beschaving waardevol is, absoluut onmogelijk zijn."

De Communistische Partij van de Sowjet-Unie heeft deze politieke

wijsheid ook in het nieuwe partijprogram verwerkt.

Er zijn in het verleden fouten gemaakt, welke de ontwikkeling van progressieve betrekkingen tussen de volkeren van het socialis- tische kamp schade berokkenden. Maar deze fouten zijn hersteld waar dit mogelijk was. Hoewel de CPSU en de Sowjet-regering tot het uiterste gingen in hun streven onjuiste verhoudingen en versehij nselen in de betrekkingen met Joegoslavië op te ruimen, stuitte dit af op de verraderlijke instelling en revisionistische praktijken van de leiding van de "Bond van Communisten" in dit land die, in dienst van de imperialisten, verdeeldheid poogt te zaaien in het socialistische kamp en de arbeidersklasse in de kapitalistische landen, die tegenstellingen tracht te provoceren tussen de jonge onafhankelijke staten en het socialistische kamp.

Hun revisionistische theorieën klinken door waar men veel nadruk legt op het eerbiedigen van de bijzondere nationale belangen ter rechtvaardiging van het remmen van de versterking van de econo- mische samenwerking binnen het socialistische kamp.

Het Program van de CPSU geeft behartenswaardige aanwijzingen in dit verband: "De ervaringen van het socialistische wereldstelsel hebben voor de landen die uit het kapitalistische stelsel zijn weg- gevallen de noodzaak bewezen van een hecht bondgenootschap en van de vereniging van hun inspanningen bij de opbouw van socialisme en communisme. De koers op een geïsoleerde, van de wereldgemeen- schap van socialistische landen losgemaakte opbouw van het socia- lisme is theoretisch onhoudbaar, daar hij in strijd is met de ontwik- 'kelingswett;en van de sodialistische maatschappij. )Jeze koers isj economisch schadelijk, daar hij leidt tot verspilling van maatschap·

pelijke arbeid, het groeitempo van de productie remt en het desbetref- fende land afhankelijk maakt van de. kapitalistische wereld. Hij is reactionair en politiek gevaarlijk, daar hij de volkeren tegenover het verenigde front van de imperialistische machten niet vereent, doch hen van elkaar scheidt en uiteindelijk kan leiden tot het verloren gaan van de socialistische verworvenheden."

Bij de imperialistische en revisionistische pogingen om nationale

*

tegenstellingen tussen socialistische landen tot ontwikkeling te brengen, tamboereert men op twee zij den van eenzelfde trom.

Aan de ene kant waarschuwt men voor het overwicht van de grote, economisch hoogontwikkelde Sowjet-Unie, dat onvermijdelijk zou moeten leiden tot "hegemonie van de Sowjet-Unie" [zoals dat in ver- pakte revisionistische termen wordt genoemd), tot "Sowjet-imperia- lisme "[zoals dat onomwonden uit de mond van de werkelijke imperialisten kan worden vernomen).

Aan de andere kant spreekt men in het Westen dan over onver- mijdelijke, objectieve "belangentegenstellingen" tussen industrieel hoogontwikkelde socialistische landen als de Sowjet-Unie en Tsjecho- slowakije enerzijds en vroeger koloniale of half-koloniale econo- misch minderontwikkelde landen als China, Viet-Nam, Roemenië e.a.

Eerstgenoemden zouden belang hebben bij een eenzijdige snelle

welvaartsstijging in eigen land, de anderen zouden belang hebben bij delen in de welvaart van de rijke landen en geen interesse hebben voor de opbouw van het communisme in de USSR.

Vooral de burgerlijke pers in de Verenigde Staten, Engeland en andere koloniale mogendheden meet deze gedachtengang gretig breed uit om daarmee de indruk te vestigen: Zie je wel, koloniale tegenstel- lingen zijn niet op te lossen, zelfs niet onder het socialisme - con- flicten met volkeren van ander ras zijn onvermijdelijk ... Daarmee trachten zij het verzet tegen hun koloniale onderdrukking te ver- lammen.

Ook voor de communistische politiek in de hoogontwikkelde kapi- talistische landen is het daarom van groot gewicht uiteen te zetten dat de economische samenwerking van socialistische landen niets gemeen heeft met bijvoorbeeld de "integratie" van kapitalistische landen in West-Europa. En verder dat er geen sprake is en kan zijn van enige vorm van koloniale betrekkingen of rassentegenstellingen binnen het socialistische wereldstelsel - integendeel, dat de wanverhoudingen welke door het kolonialisme met zijn rassenonderdrukking zijn te- weeg gebracht in snel tempo de wereld uit worden geholpen.

De onderlinge betrekkingen tussen de socialistische staten worden gebaseerd op het socialistische internationalisme, dat wil zeggen op basis van vrij willigheid, ge lij kberechtigdheid, strikte eerbiediging van de nationale souvereiniteit, niet-inmenging in binnenlandse aange- legenheden, wederzijds voordeel en kameraadschappelijke weder- zijdse hulp.

Bij de economische samenwerking in het socialistische kamp geen

"supranationale organen", maar twee- en in enkele gevallen meer- zij dige overeenkomsten tussen zelfstandige staten.

"Wij willen het vrt;willige V!ilrband van de naties, een verbond dat geen enkele onderwerping van een natie door een andere toelaat, een verbond dat op vol vertrouwen is gegrondvest, op duidelijke erken- ning van kameraadschappelijke eenheid, op volledig vrijwillige overeenkomst," schreef Lenin in dit verband.

Revisionisten trachten de beginselen volgens welke de internatio- nale betrekkingen tussen socialistische staten worden opgebouwd te beperken tot algemene volkenrechterlijke principes die van toepassing zijn op internationale betrekkingen in de burgerlijke maatschappij of tot de beginselen van vreedzame coëxistentie tussen socialistische en kapitalistische staten.

Een onverbrekelijk bestanddeel van de betrekkingen tussen socia- listische landen is echter de kameraadschappelijke onderlinge hulp bij de verdediging van elk socialistisch land afzonderlijk. tegen de aanvallen en intriges van de imperialisten, bij verzekering van de vrede en een voorspoedige opbouw van socialisme en communisme.

Juist in deze wederzijdse kameraadschappelijke hulp komt het socialistische karakter van de nieuwe internationale betrekkingen in het socialistische wereldstelsel tot uitdrukking.

Het bèginsel van socialistische gelijkberechtigdbeid in internationa- le betrekkingen betekent niet alleen de formele gelijkberechtigdbeid van de betrokken naties en staten (dat is in het algemeen ook in bur-