Vraag nr. 124 van 19 maart 1999
van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Dagverzorgingscentra – Vlaamse en federale initia-tieven
De federale ministerraad keurde op 12 februari 1999 een ontwerp van aanhangsel bij het protocol-akkoord van 9 juni 1997 goed. Hierin wordt de op-richting van een centrum voor dagverzorging aan-gekondigd voor zorgbehoevende ouderen. Bij deze toelichting staat vermeld dat het ontwerp is opge-steld door de bevoegde federale, communautaire en gewestelijke overheden.
In Vlaanderen werd in 1998 het thuiszorgdecreet goedgekeurd. Hierin is óók sprake van dagopvang voor zorgbehoevenden, ook voor niet-bejaarden. Allicht zijn er gelijkenissen en fundamentele ver-schillen tussen het Vlaamse en het federale initia-tief. Belangrijk is dat het aanbod voor potentiële klanten duidelijk is en dat er geen overlappingen gebeuren.
1. Werd de minister betrokken bij dit ontwerp ? Zo ja, welke afspraken (in verband met verant-woordelijkheid nemen, financiering, personeels-formatie, ...) werden er gemaakt ?
2. Past dit ontwerp in het Vlaamse (ouderen)zorg-beleid ?
3. Hoe gebeurt de afstemming van dit federale dagcentrum en de dagopvang van niet-bejaar-den in Vlaanderen ?
Antwoord
Vooraleer te antwoorden op de vraag, wil ik eerst nog eens de dagverzorgingscentra situeren in de Vlaamse regelgeving.
1. Situering van de dagverzorgingscentra
De regelgeving inzake de dagverzorgingscentra ligt vervat in het decreet van 14 juli 1998 inzake erkenning en subsidiëring van verenigingen en welzijnsvoorzieningen in de thuiszorg, en in het besluit van de Vlaamse regering van 18 decem-ber 1998. De inwerkingtreding van deze regel-geving is ingegaan op 1 januari 1999. Voorheen was de regelgeving inzake de dagverzorgings-centra opgenomen in de decreten inzake
voor-zieningen voor bejaarden, gecoördineerd op 18 december 1991.
Een dagverzorgingscentrum kan worden erkend via ministerieel besluit van de Vlaamse minister bevoegd voor bijstand aan personen, en dit voor minstens 7 en hoogstens 15 verblijfseenheden. In de praktijk zijn de gebruikers van de Vlaam-se dagverzorgingscentra overwegend oudere personen, die één of enkele dagen per week overdag in het centrum verblijven. Meestal wor-den zij 's morgens thuis opgehaald door het dagverzorgingscentrum en in de late namiddag terug thuisgebracht.
Op datum van 19 maart 1999 waren er in Vlaan-deren 43 erkende dagverzorgingscentra, die samen 590 erkende plaatsen verblijfseenheden telden. De meeste centra zijn erkend voor 15 verblijfseenheden. Deze centra zijn meestal ver-bonden aan een erkend rusthuis.
Deze voorzieningen hebben als twee voornaam-ste bronnen van inkomvoornaam-sten :
1) de bijdrage die wordt betaald door de ge-bruiker van gemiddeld ongeveer 650 frank ; 2) de subsidiëring van de Vlaamse overheid. De
subsidiëring van een dagverzorgingscentrum is bepaald op 1.000.000 frank gedurende de eerste drie jaar. Vanaf het vierde jaar be-draagt de Vlaamse subsidiëring verder 1.000.000 frank indien het centrum een middelde bezetting heeft van minstens 10 ge-bruikers. Is de gemiddelde bezetting vanaf het vierde jaar minstens 7, 8 of 9, dan be-draagt de subsidiëring respectievelijk 700.000, 800.000 en 900.000 frank.
Sommige centra maken gebruik van de moge-lijkheid om via de nomenclatuurregeling te wor-den vergoed door het Rijksinstituut voor Ziek-te- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) voor gele-verde verpleegkundige en verzorgende presta-ties. Dit blijkt echter zeer veel administratief werk te vragen en levert zeer weinig op. De cen-tra die zich toch de moeite getroosten om via deze weg een deel van de prestaties aan te reke-nen, blijken gemiddeld slechts zowat 120 frank per verblijfsdag van een zorgbehoevende ge-bruiker te ontvangen.
rege-ring van 18 december 1998, dient een erkend dagverzorgingscentrum minstens 2 FTE perso-neelsleden in dienst te hebben (FTE : fulltime equivalent), waarvan minstens één FTE dient in te staan voor de verzorging.
De dagverzorgingscentra werken tot op heden met verlies. Een jaarlijks verlies van twee, drie of zelfs vier miljoen frank is niet ongewoon. 2. Situering van de totstandkoming van aanhangsel
van het protocol
In het protocolakkoord van 9 juni 1997 gesloten tussen de federale overheid en de gemeen-schappen/gewesten inzake het te voeren oude-renzorgbeleid, werd bepaald dat thuiszorgon-dersteunende voorzieningen, zoals onder ande-re het kortverblijf in een rusthuis, en de dagop-vang verder moesten worden ontwikkeld en dat de verstrekte verzorging op de meest passende wijze moest worden gefinancierd door de verze-kering voor geneeskundige verzorging.
In het kader van de totstandkoming van het de-creet van 14 juli 1998 inzake de erkenning en subsidiëring van voorzieningen in de thuiszorg en van het bovenvermeld protocolakkoord heb ik met de federale overheid onderhandelingen aangeknoopt om een billijke financiering van de verstrekte verzorging in de dagverzorgingscen-tra mogelijk te maken. Er werd een interkabi-nettenwerkgroep rond dit thema opgezet, die eind 1998 zijn werkzaamheden afrondde met een consensus inzake de Riziv-financiering van de dagverzorgingscentra.
Ik kan op de eerste subvraag dan ook antwoor-den dat ik niet alleen werd betrokken bij het ontwerp. Mijn kabinet heeft in de besprekingen zelfs een zeer substantiële en richtinggevende bijdrage geleverd. Mijn uitgangspunt was duide-lijk : een substantiële verhoging verkrijgen van de Riziv-financiering voor de Vlaamse dagver-zorgingscentra, dit binnen een kader dat compa-tibel is met het Vlaams (ouderen)zorgbeleid. Op basis van de bereikte overeenkomst in de interkabinettenwerkgroep werd een tekst opge-steld : "Aanhangsel nr. 2 bij het protocol van 9 juni 1997". Deze tekst werd inderdaad, zoals de Vlaamse volksvertegenwoordiger aanhaalt, goedgekeurd op 12 februari 1999 door de fede-rale ministerraad.
Om te antwoorden op het tweede deel van de eerste subvraag, wil ik hierbij de belangrijkste afspraken weergeven.
3. Inhoud van het bereikte akkoord
De door gemeenschappen/gewesten erkende dagverzorgingscentra die zich bevinden in een rusthuis of rust- en verzorgingstehuis, of die een functionele band hebben met een rusthuis, zul-len een forfaitaire tegemoetkoming kunnen ge-nieten per gebruiker die een dag in het centrum opgenomen is. Dit kan als het dagverzorgings-centrum een erkenning heeft van de gemeen-schap/het gewest voor een aantal plaatsen "cen-trum voor dagverzorging".
Deze tegemoetkoming is enkel bedoeld voor gebruikers die behoren tot de categorie B of C van de in de rusthuizen gebruikte Katz-schaal. Per 15 gebruikers waarvoor het forfait bedoeld is, die in het centrum gemiddeld 5 dagen op 7 aanwezig zijn gedurende ten minste 6 uur, dient het centrum volgend personeelsbestand te heb-ben :
– minstens een beoefenaar van de verpleeg-kunde ;
– minstens 1,5 FTE verzorgend personeel ; – minstens 0,5 FTE functie met betrekking tot
de reactivering van bejaarden, die houder is van de titel van kinesitherapeut, ergothera-peut, logopedist of gegradueerde verpleeg-kundige.
De forfaitaire tegemoetkoming zou worden be-rekend aan de hand van deze personeelsnorm. Een forfait van 868 frank per dag per gebruiker met B- of C-profiel werd berekend.
De forfaitaire tegemoetkoming staat los van de terugbetaling van verstrekkingen in de thuis-zorg. Men moet er immers van uitgaan dat ge-bruikers van een dagverzorgingscentrum in hun natuurlijk thuismilieu zorg kunnen ontvangen en dat zij in de regel niet permanent op de dien-sten van een dagverzorgingscentrum een beroep doen.
in 1999 : 733 plaatsen in 2000 : 1.047 plaatsen in 2001 : 1.361 plaatsen in 2002 : 1.675 plaatsen in 2003 : 1.988 plaatsen
Een plaats in een centrum voor dagverzorging dat de nieuwe forfait kan genieten, is onderge-schikt aan de gelijkwaardige sluiting van een rusthuisbed of de niet-opening van een gepro-grammeerd rusthuisbed. Dit betekent dat de to-tale ruimte in Vlaanderen voor zowel erkende als voorafgaand vergunde rusthuiswoongelegen-heden, zoals omschreven in het protocolak-koord, niet meer uitsluitend beschikbaar zou zijn voor rusthuiswoongelegenheden, maar ook voor plaatsen in centra voor dagverzorging die de nieuwe forfait kunnen genieten.
In antwoord op de tweede subvraag meen ik dan ook te mogen stellen dat de gemaakte af-spraken perfect passen in het Vlaamse ouderen-zorgbeleid en dat de invoering van deze nieuwe financiering een belangrijke stap zal zijn voor de betere financiering van de werkingskosten van de Vlaamse dagverzorgingscentra.
De toepassing hiervan zal leiden tot een gevoe-lige verhoging van de inkomsten van de Vlaam-se dagverzorgingscentra. Voornamelijk de dag-verzorgingscentra die zorgbehoevende gebrui-kers opvangen (dementerenden of fysieke zorg-behoevenden) zullen een belangrijk supplemen-tair inkomen verwerven, wat de financiële leef-baarheid zal verhogen. Het stemt ook overeen met het principe van de cofinanciering van de thuiszorgvoorzieningen, waarbij diverse overhe-den een inbreng doen.
De opgelegde personeelsnormen zijn in over-eenstemming met de noden van de dagverzor-gingscentra die zorgbehoevenden opnemen. Bo-vendien voldoen de meeste Vlaamse dagverzor-gingscentra reeds aan de gestelde personeels-normen, temeer daar het personeel van een dagverzorgingscentrum zal kunnen worden ge-globaliseerd met dat van het rusthuis waaraan het dagverzorgingscentrum verbonden is. Het standpunt van de federale overheid dat eerst en vooral de financiering van de opvang van de meest zorgbehoevenden moet worden geregeld, kan worden onderschreven.
Verder is het een goede zaak dat de Riziv-tege-moetkomingen in de thuiszorg niet in rekening worden gebracht bij de forfaits in de
dagverzor-gingscentra. Indien dit wel zou gebeuren, dan zou er een rivaliteit ontstaan tussen de thuiszorg (thuisverpleging, kinesitherapie, ...) en de dag-verzorgingscentra.
De beperking tot het aantal plaatsen en de voorgestelde fasering is voor Vlaanderen haal-baar. Van de 790 plaatsen die er op dit moment erkend zijn, wordt gemiddeld minder dan de helft gebruikt door zorgbehoevenden zoals be-doeld in het bereikte akkoord. Dit betekent echter niet dat de Vlaamse overheid afstand doet van haar bevoegdheid inzake de program-matie van de dagverzorgingscentra. Enkel wordt hierbij aanvaard dat de federale overheid een fasering en een limiet hanteert met betrek-king tot de financiering.
4. Verdere stappen
Ik heb het voorgestelde aanhangsel nr. 2 bij het protocol van 9 juni 1997 aan de Vlaamse rege-ring voorgelegd. Op 30 maart 1999 heeft de Vlaamse regering beslist om de voorgestelde tekst goed te keuren en om de Vlaamse minis-ters bevoegd voor bijstand aan personen en be-voegd voor het gezondheidsbeleid, te machtigen om voornoemd aanhangsel te ondertekenen. Die ondertekening kan eerstdaags gebeuren. Daarna dient de federale overheid nog het wet-telijk en administratief kader te creëren om te kunnen overgaan tot de uitvoering de toeken-ning van de Riziv-forfaits aan de dagverzor-gingscentra. E wordt in het vooruitzicht gesteld dat nog tegen midden 1999 op federaal niveau het nodige wettelijk kader kan worden ge-creëerd en dat de regelgeving op zijn vroegst op 1 oktober 1999, zo niet op 1 januari 2000 zal in-gaan.
In elk geval heeft de Vlaamse overheid het no-dige gedaan om vanwege de federale overheid een billijke financiering van de zorgkosten van de dagverzorgingscentra te verkrijgen.
In de praktijk zijn de gebruikers van de Vlaam-se dagverzorgingscentra in overgrote mate – maar niet uitsluitend – bejaarden. Eenzelfde si-tuatie doet zich voor in de rusthuizen, waar ook niet alle bewoners bejaarden zijn. Naar Riziv-fi-nanciering levert dit geen problemen op.
