De antropoloog als goudzoeker;
geluk en toeval in het veld
Wouter van Beek Rijksuniversiteit Utrecht
'Toeval riekt naar samenzwering' (U Eco De Shnger van Foucault, p 123)
In zijn boek The Innocent Anthropologist vergelijkt Barley (1983) de antropo-logische veldwerker met een goudzoeker die tonnen aarde moet wegwassen om eindelijk de begeerde nuggets over te houden- onder de vele informatie die op de veldwerker afkomt, is veel oninteressants, niet relevant voor het onderzoek Nu hangt dat mede af van de breedte van het onderzoek en de definitie van wat interessant is, Barley deed een zeer gericht onderzoek en was matig geïnteresseerd m met-symbolische zaken In de praktijk echter loopt geen onderzoek precies volgens planning. In de loop van het veldwerk doemen andere zaken op die ook boeiend of veel interessanter blijken; de focus van het onderzoek verlegt zich en het onderwerp wordt geherdefimeerd. Daardoor weet een antropoloog aan de start van zijn onderzoek met precies wat 'goud' is en wat 'aarde', dat blijkt pas later. De vergelijking gaat echter m een ander opzicht beter op Een goudzoeker weet niet van tevoren of zijn claim goud gaat opbrengen en zeker niet hoeveel Hij heeft wat ervaringskennis over plaatsen waar normaliter goud te verwachten valt, heeft mogelijk al wat zien schitteren op de bodem van zijn eerste pan, maar moet verder maar zien of er wat uit komt. Wie goud wil vinden moet geluk hebben
Bij het antropologische goudzoeken is geluk op verschillende manieren van be-lang. Eén soort 'veine' is de aansluiting bij het antropologische discours Meestal zoekt men een onderwerp dat interessant gevonden wordt; het moet tenslotte ge-financierd worden. Dat is echter nog geen garantie dat het inderdaad 'goud' is, dat het gevonden materiaal ook inderdaad interessant blijkt en vooral blijft voor het antropologische discours een interessant onderwerp bij een boeiende groep Wat zou Malinowski geweest zijn zonder Jcula, Boas zonder potlatch, Turner zonder drums of affliction of Chagnon zonder oorlog7 Of zelfs Turnbull zonder
honger? Nu is dat met alleen een tref - men gaat immers voorbereid het veld in - maar een zeker element van geluk is aanwezig.
SS puajpjdsipzuBA oz p u uapg q p q uapui A ua^uerajoiu i tift z u s n u ^jpozjapu o 'n u :yaaj jaïpozjapu o a p :uajnaqa § pi u ai p uaSui p a p us p uajnaqs S pA \ si p uaSui p ap pui pjaa^uojiuooa S ja^fippin p pa A pp A p q u i 'pSoop q spo z 'uau i 5[f.IppUp^I{l 'PU I p q JJUa p ÎJ J 'aipnpa j at^UBUOSSl p J O aiHSlUIÏ^d o U'S « U99 pu i ^daqa q ^fquoosja d î[ i ua q j o 'o z p p s i uaupssip\ [ 'aar a ppaau i p q i(i z ppA pq ui :§BjsuaSa: } j o ïjnpSu o jaszo z pi u 'uaqqa q a^ . jjnp S sueBSjoo p pq ipz J[t qa q joopJBB Q -s i puis q a p ^ m jpisqosa S ua a sraa^maqa S -ui aj[ p jfi.M.ja ^ 'uajBAJ s qoa d s p pajt p pi u USUBAJOO A UB A ppqStzaMj e a p 'uajnaqaS uapoui p uauuroj no z j a yeM. paAV pui uajOAa ^ jaï[ja.M.pp A a p i •uaqqaq a^ jpp a pOAa S p q p p yas S ';jnaqa § sp t jffippup^ m u-e p j a s^y -ua^qoBAi. puajnp^Joo A d o 'SuiAapaui'e s azo^pfi ^ ua a d o 'auu-edssptt y azoppui a uaa d o u i qoi z ^pq. s uar a :^raao u jSuinausjaAïpaAvppA , a p (g86l ) ^Jf^ S y&M. joop É ^npS spa u^Aj a \oi ap ^j'B'BAja u a '^Aao ^ p J9ï[J9AvppA uag -uassiua^jnaqaS ap OTA Su^S ap ui ^pJOA \ U9UI yey psaq pq 'ptaqjffip^u'eqje U« A pOAa S !ja q ppa^sja A yaa q aznaj f uaa S uau i ^•ep ai^o u a p '.ï[j9^ s pg q pp A p q u i s i psa q ^I Q 'd o ^fipprap S uia q ^ao p uar a 'app ua^ jaa z JB'BU I ^la^uspt-sïpozjapu o ufi z ^saii f uap ^ -9ar a pue q a p u'B' B 9JBA \ pq sp uep !jdoo^ aajjaozjapu o a p ipSjoAa S Suipuaz ua gissiu i BI A ppaqjooAfi q - ai^onpoj^u t aSqpAao ^ a p UU A uauf q g p uapJO M djo p p q uauut q 'uazatï [ djo p uaa Sou uaui u^^ j ua^aozjapu o a p joo p azna5 [ ua a UTS A ajfßjd s utuiuaA a j a s i ajapu« ap TIBA paA uj •uajpa.M.^i n UBJJ ; Siîfîfnp S ^9i u u^ p J B 9i p §qpA90^ usa j'BBui 'aznaj [ uaa S 5[fipnn^ u 'praaoua S jop^ j ua s sp 'aapuaS si 0 2 'd o feiauiap q pi u ^B p yatiS ua^-eAaS p9A uj -jg^aozjapu o a p joop azna>[ aSipuis^sjp z ua a U'B A 'azn95 [ U-B A UBBagS^t n jj i ug q 'î[np S U 9 U-BA uapads B a^sja a a p XIB A Suijjajdsa q a p u j -^uauiap-aznaï[ ;a q UB A ap si fiqjat q j^j'ijSu'Bpg ; -uaqqa q a ^ S'epuaSa ^ yaa q poAa S p q jaazo z ^ai u uuai q uara yep p-B^o^ o z s i ua^u^uijoiu i ufi z UB A jaï[jampp A a p UB A ppq^fipjra'euj e 9 Q •aAai^isod ^aq J-B^U Suurajp^jaA uaa pui 'uaj^AJ a jaipap s frai joo p suuq^f e - sn p uapjoA t ï[j9A\pp A ^a q u i î[np S u s pAao ^ U-B A uauiJO A apugnjnpsja A aza Q ua •SuiAaSrao apA\noj^jaA uaa ui uapA \ stnq ^ u a qoiz UB A poAa S puaAfq q ua a u i puojSa S u a ^daipja A jat q ^pjOA V 'stua^jnaqa S a p d o aip^eaj s[ e puiaoua S 'auoin a 9 Q -ïjaozjapu o p q u i uaSfuï j a^p^sa S ja^aozjapu o a p ITBA ppqj[firaoosjad ap UB>[ u a Stpfizua a japuiu i ai^'epJSpiaq^fqaspi'eqj' B a p ^pjOA v Joopj-BBQ 'pjaaj[aSuio ua 'jaïfaozjapuo ap TTCA ppaqjp z p q ^japu^ja A japu-e a p joop Suiuuajjao^siua^apq ap q-BAao^ ( auoAV9S, p q uaAo q ^uS^ m ai p 'siroïpp q 9p§9OAaSao^ ua a stua^jnaqg S ai p ^SfiJ ^ joopJ'B'B Q -siua^Jngqa S a p U^ A ^ m pa p jpz ua^Bra PAJOO A p q d o auiAaSra o ap p o s ufi z UB A u a jajpozjapu o a p U'B A -o^aj a p :uaA8A\ja A fi z uapjo A ad ^ !ji p u i 'uappqosjapu o a ^ uapi A Suojdsjoo 9japui3 U'BA ua (ppqîffipîpreqj'B) Suojdsjo o aî[fipsuau i UB A
ap i p u a 9 pui uaSuu-BAJ pAao^ ua ïjnpS ap sai^ou U'BA atp u"sp n^SAi u japu B ua a UB A ua a s p pAi . u^ p u a ' sp J9ï[aozjapuo ap joop ^PJOA\ '^jpd^ m uaSuiuua^ao^siua^ap q U'B A azap aojj 'ireB^sa q 3 ^ ^iqosja A uaizjoo A a ^ pr a ua a suajjp ^ ^^fi W -is>[3ozj9pu o ap JOOA aip ua ua^u^rajojui a p JOO A siua^jnaqa S a p UB A siuaï[ap q a p uassnj , szsp
UBA o q ui i p ^ paa A a p uajat §uipdjop, s ( •
Noten
1. Daar ik uit eigen veldervaring schrijf gebruik ik gemakshalve telkens de manne-lijke onderzoeker als voorbeeld, hoewel gelukkig m het veldonderzoek de sexebalans langzamerhand is hersteld.
2 Onderzoek in Kameroen is verricht onder de Kapsiki/Higi m 1971, 1972-3, 1979 en 1989, en werd gefinancierd door de Stichting WOTRO en de RU Utrecht.
3. Onderzoek onder de Dogon van Mali vond plaats in 1978,1979-80, 1981,1982,1984, 1985, 1986 en 1989, en werd gefinancierd door de Stichting WOTRO, de RU Utrecht, Time-Life en de Dapper Stichting
Literatuur
Baal, J. van
1981 Man's quest for partnership The anthropological foundations of ethics and religion Assen. Van Gorcum.
Barley, N
1985 The Innocent Anthropologist London: Pengum Beek, W.E.A. van
1978 Bierbrouwers in de bergen De Kapsiki en Higi van JVoord-lïameroen en Noord-Oost Nigeria. ICAU 12, Utrecht: ICAU.
1987 The Kapsiki of the Mandara Hills. Prospect Heights. Waveland Press. Bergson, H.
1932 Les deux sources de la morale et de la, religion. Paris Alcan Berreman, G D.
1982 Behind many masks Impression management in a Himalaya village. Society for Applied Anthropology Monograph no. 4, Ithaca, N.Y.
Bleek, W
1978 Achter de coulissen Antropologisch veldwerk in Ghana. Assen: Van Gorcum Bouju, J
1984 Graine de l'homme, Enfant du Mil. Paris: Société de l'Ethnographie Pern, S.B. Alexander & W.E.A. van Beek
1982 Masked dancers of West Afrfca the Dogon. London Time-Life.
f, «T ä.llb
