Vraag nr. 43
van 7 december 2004
van mevrouw HELGA STEVENS Aidspreventie – Migranten
Het aantal nieuw vastgestelde aidsbesmettingen in ons land neemt jaar na jaar toe. De eerste helft van 2004 vormt hierop een uitzondering, maar traditioneel ligt het aantal nieuw vastgestelde be-smettingen in de tweede helft van het jaar hoger dan in de eerste helft. Hopelijk vormt 2004 een uitzondering op de regel en zal niet opnieuw een triest record gebroken worden.
Aangezien ik in de beleidsnota van de minister, in het kader van het preventief gezondheidsbeleid, geen specifieke vermelding van de aidsproblema-tiek heb teruggevonden, wil ik graag volgende vragen aan haar voorleggen.
Ondanks de verschillende campagnes lijken we er niet in te slagen om dit cijfer naar beneden te ha-len. Het is natuurlijk niet zo eenvoudig. Enkele grote mediacampagnes volstaan niet, want paalde doelgroepen worden op die manier niet be-reikt. Het is namelijk zo dat het vooral personen van een andere nationaliteit zijn die een HIV-be-smetting hebben opgelopen. 7.160 van de 11.955 besmette personen waarvan de nationaliteit be-kend is (dus zo’n 60 %), hebben niet de Belgische nationaliteit.
Uit informatie van Sensoa blijkt dat er voor de Subsaharamigranten reeds sinds 1995 een speci-fieke campagne bestaat. De financiering hiervan gebeurt via het Tropisch Instituut. Voor migran-ten van een andere origine wordt gewerkt aan "seksuele voorlichting" in de cursus Maatschap-pelijke Oriëntatie. Dit project is echter pas dit jaar opgestart en zit nog in een testfase. Ook de finan-ciering blijkt geen evidentie. Een deel van de fi-nanciering gebeurt via het Europees Vluchtelin-genfonds, dat werkt met een cofinanciering. Er moeten dus 50 % andere middelen gezocht wor-den. Deze stiefmoederlijke behandeling is zeker niet gerechtvaardigd, de recente noodroep van Pe-ter Piot indachtig. Al één op honderd inwoners van Rusland en Oekraïne is besmet.
Hier ligt dus nog een belangrijke uitdaging.
Een ander belangrijk gegeven is dat personen met HIV blijkbaar meer en meer onveilig vrijen. Het aantal HIV-seropositieven dat ondanks hun be-smetting toch syfilis oploopt, neemt spectaculair toe, zo blijkt uit een steekproef van het Weten-schappelijk Instituut Volksgezondheid. Dit is toch een bijzonder zorgwekkende evolutie.
1. Hoe speelt de minister momenteel in op de uit-daging van aidspreventie bij migranten en mo-gen we nieuwe initiatieven verwachten ?
2. Pleegt de minister overleg met de minister be-voegd voor Inburgering in het kader van aids-preventie voor nieuwkomers, eventueel via sek-suele voorlichting in de cursus Maatschappelij-ke Oriëntatie ?
3. Wat zijn de financiële middelen die vanwege de Vlaamse overheid worden vrijgemaakt voor aidspreventie en aan welke verschillende initia-tieven, projecten worden ze besteed ?
4. Hoe wordt, of zal worden, ingespeeld op de vaststelling dat meer en meer personen met HIV onveilig vrijen ?
Antwoord
1. Preventieve gezondheidszorg is de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap. De huidige in-spanningen van de Vlaamse Gemeenschap met betrekking tot de aanpak van de preventie van SOA-besmettingen zijn in overeenstemming met internationale richtlijnen van organisaties zoals Unaids (United Nations Programme aga-inst Aids – red.) en de Wereldgezondheidsorga-nisatie. De Vlaamse Gemeenschap volgt hun werking voortdurend op.
bes-chreven. De werkmethode, werken met conve-nants, is opgenomen in het decreet betreffende het preventieve gezondheidsbeleid van 21 no-vember 2003.
Ook in het Vlaamse regeerakkoord van 2004-2009, "Vertrouwen geven en verant-woordelijkheid nemen", wordt het beleid rond seksualiteit benadrukt.
– We verzamelen systematisch gegevens over gezondheidsrisico's (roken, druggebruik, overgewicht, gebrek aan beweging, depressies, osteoporose, seksueel overdraagbare aandoe-ningen, vervuiling enz.). We zetten deze om in concrete gezondheidsdoelstellingen en trekken daaruit conclusies voor het preventie-en gezondheidsbeleid.
– We drijven de inspanningen op het vlak van gecoördineerde preventieve gezondheidszorg op. We vermijden versnippering van midde-len. We concentreren het preventief gezond-heidsbeleid vooral op de problemen van over-gewicht door ongezond voedingsgedrag en on-voldoende lichaamsbeweging, preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen door een goede voorlichting m.b.t. seksualiteit, preventie van depressies en (pogingen) tot zelfdoding.
De cijfers over aidsbesmettingen nemen inder-daad langzaam toe; toch wil ik deze cijfers graag met de Vlaamse volksvertegenwoordiger bekijken vanuit een andere hoek. Een toelich-ting en verklaring ervan zijn nodig.
In 2002 overleden in ons land 32 mensen aan aids. Dat lage cijfer bevestigt wat wetenschap-pers al langer zeggen: de aidsepidemie in Bel-gië verloopt heel wat kalmer dan in andere Eu-ropese landen. Met Denemarken, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk behoort ons land tot de minst aangetaste landen van Europa. Sinds de aidsepidemie in het begin van de ja-ren tachtig op gang kwam, kregen in België ze-stienduizend mensen te horen dat ze besmet zijn met het aidsvirus HIV. Ruim drieduizend onder hen hebben de ziekte inmiddels ook ef-fectief gekregen. Van hen zijn er al 1.700 over-leden. Negenhonderd aidspatiënten zijn nog in
leven, van de bijna vijfhonderd resterende aid-spatiënten zijn artsen het spoor bijster.
Er zijn vandaag ruim 12.000 seropositieven in België. Twee derde van hen is buitenlander. Het gaat vooral om Subsaharaanse Afrikaanse migranten die in ons land vernamen dat ze se-ropositief zijn, maar de besmetting veelal bui-ten de landsgrenzen opdeden. Die groep raakt vooral langs heteroseksuele weg met het aids-virus besmet. Ongeveer even veel zwarte man-nen als vrouwen zijn seropositief.
Dat is bij autochtone Belgen heel anders. Bij de seropositieven zitten vier keer meer mannen dan vrouwen. Twee derde van de besmette mannen noemt homoseksuele of biseksuele contacten als mogelijke besmettingsroute. Be-smetting door gedeelde drugspuiten verklaart hooguit vijf procent van de besmettingen van Belgische mannen. Belgische vrouwen lopen het aidsvirus in driekwart van de gevallen door heteroseks op.- Drugs injecteren is goed voor tien procent van de besmettingen.
Het aantal mensen dat aan aids sterft, is de jongste jaren gedaald in ons land. Tussen 1992 en 1995 stierven jaarlijks nog ruim 170 mensen aan de ziekte, maar door de opkomst van de medicijnencocktails in 1996 is dat cijfer fors gedaald. In 2002 stierven slechts 32 aidspatiën-ten. Dat is erg weinig.
Sensoa, waarin vanaf 1 januari 2003 het CGSO (centra voor geboorteregeling en seksu-ele opvoeding) geïntegreerd is, is gericht op seksuele gezondheid en welzijn. Het beschikt ook over een programma "Allochtonen en aidspreventie". Deze groep heeft in het kader van het convenant dat nog loopt tot einde 2005 een aantal initiatieven gepland.
1) Afgelopen jaar heeft dit team een lespakket gemaakt voor de cursus Maatschappelijke Oriëntatie in het kader van aidspreventie. Dit lessenpakket wordt dit jaar in vier ont-haalbureaus getest: twee in Brussel, een in Eeklo en een in Sint-Niklaas. Na de pretetst wordt de werkmap aangepast en verdeeld. Een opleiding die moet zorgen voor een goede toepassing van deze werkmap wordt gepland voor 2005-2006.
2) Vanaf februari wordt de brochure "Uw sek-suele gezondheid" in negen talen verdeeld in alle onthaalbureaus voor nieuwe migran-ten. Deze brochure kwam tot stand met medewerking van het International Centre for Reproductive Health (Marleen Temmer-man, Universiteit Gent).
3) In samenwerking met het "Steunpunt al-lochtone meisjes en vrouwen" wordt een website ontwikkeld voor moslimjongeren. Dit jaar wordt de noodzaak van zo'n websi-te onderzocht. Specifieke vragen worden beantwoord. Dit gebeurt via een enquête op de website www.choufchouf.be. De enquête op deze website gaat door dankzij mede-werking met de VZW Kifkif. Deze VZW werkt met migrantenjongeren.
4) Op 20 mei 2005 zal het congres "culturele diversiteit en seksuele gezondheid" plaats-vinden in het Vlaams Parlement. Op dit congres zullen veldwerkers en beleidsmede-werkers vanuit Welzijn, Volksgezondheid, Integratie en Onderwijs uitgenodigd wor-den om contacten te leggen en kennis te maken met de methodieken en materialen rond het thema "seksuele gezondheid bij migranten".
Het Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) heeft een speciale op-dracht op het vlak van de bevordering van
vei-lig seksueel gedrag en de preventie van SOA-overdracht, met speciale aandacht voor de vol-gende groepen: Subsaharaanse Afrikanen, rei-zigers en inwijkelingen. Via de "benadering door leiders van de gemeenschap" ontstaat de mogelijkheid om deze minderheden te berei-ken. Om bij de Afrikaanse gemeenschap toe-gang te krijgen als preventiewerker of hulpver-lener is het noodzakelijk geregeld overleg te plegen met de leidende figuren. De leiders van de gemeenschap geven op hun beurt de rele-vante informatie en vorming door. Deze met-hode is bekend als opvoeding door lotgenoten. De Subsaharaanse Afrikaanse migranten wor-den hierbij niet gezien als passieve ontvangers maar vooral als actieve deelnemers aan de aids- en SOA-preventie.
Via deze hechte samenwerking met de doel-groep, bindt het ITG de strijd aan tegen SOA en aids bij de Afrikaanse gemeenschap in Vlaanderen. Daarenboven stimuleert het ITG zijn leiders van de gemeenschap om zich te la-ten tesla-ten op aids. Op hun beurt kunnen deze leiders ook de leden van hun gemeenschappen hiertoe aanmoedigen. Dit gebeurt zowel via een drietalige folder als tijdens de informatie-uitwisseling in de opvoeding door lotgenoten. 2. Een lokale samenwerking met VZW Sensoa
bestaat al. Indien een overleg met mijn collega Marino Keulen, minister bevoegd voor Inbur-gering, nodig blijkt, zal ik het nodige doen. 3. In het kader van het preventiedecreet worden
geen losse initiatieven meer georganiseerd. Via convenants of beheersovereenkomsten worden verschillende organisaties gesubsidieerd. De meeste convenanten lopen af einde 2005. Dit jaar zullen mijn kabinetsmedewerkers en de administratie Gezondheidszorg met deze orga-nisaties in overleg gaan om nieuwe convenants voor te bereiden.
mannelijke homo's loopt momenteel een campagne die zorgt voor een uitbreiding van specifieke HIV/aids-preventie naar een algemene preventie van SOA's, met de slo-gan "Laat je nakijken".
De bovengenoemde problemen in verband met seks worden geplaatst in een ruimer en positief concept van seksuele gezondheid en relationeel welzijn. Dit werd uitgewerkt in de visietekst "Goede Minnaars".
In 2003 en 2004 kreeg dat concept ook een specifieke variant voor holebi's. In elk geval wordt materiaal ontwikkeld voor de ver-schillende betrokkenen zodat een zelfde concept op verschillende manieren kan worden geïmplementeerd, naargelang van de sector, cultuur van de instelling, et cete-ra. Met Sensoa werd een convenant afgeslo-ten voor een termijn van vier jaar (2002-2005) .
Sensoa ontving voor 2004 2.097.256 euro. 2) vzw Pasop (voor Oost- en
West-Vlaande-ren) en GH@pro (voor Antwerpen) profile-ren zich als organisaties met terreinwerking op vlak van preventie en hulpverlening met als specifieke doelgroep de sekswerkers. De-ze organisaties krijgen subsidies voor de be-vordering van seksuele gezondheid van sek-swerkers, en daarmee ook voor de bevorde-ring van de seksuele gezondheid van hun klanten en van de andere seksuele partners van klanten.
Zowel Pasop als Gh@pro hebben consulta-tiemomenten waarop sekswerkers zich bij hen kunnen melden voor informatie of me-disch onderzoek. De hepatitis B-vaccinatie wordt bij elk van de sekswerkers uitgevoerd en opgevolgd. Daarnaast leggen zij ook op eigen initiatief contacten met mensen in de raam- of straatprostitutie of in andere cir-cuits van sekswerk. Ook worden informatie-folders en affiches geplaatst op strategische punten. In 2004 ontving Pasop 128.818 eu-ro, Gh@,pro kreeg 80.827 euro.
3) Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) kent een doelgroep die bijna
uitslui-tend bestaat uit Subsaharaanse Afrikaanse migranten. Zijn werking is onder vraag 1 beschreven. Zij ontvingen in 2004 een subsi-die van 186.677 euro.
4) De Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen krijgt jaarlijks verschil-lende opdrachten. Eén bestaat uit het ont-wikkelen, valideren en implementeren van aanbevelingen en werkmodellen voor huis-artsen met betrekking tot seksuele gezond-heid. In 2004 ontving zij voor het totale ta-kenpakket 320.782 euro.
5) Een ander project van de Vlaamse Gemeen-schap is spuitenruil voor intraveneuze drug-gebruikers, ter preventie van besmettingen zoals hepatitis B en HIV, die overdraagbaar zijn via het gemeenschappelijk gebruiken van intraveneuze naalden. Het project dat in elke provincie verankerd is, kreeg in 2004 een totale jaarsubsidie van 275.990 euro. 4. Zoals vermeld, heeft de Vlaamse
Gemeen-schap een convenant afgesloten met Sensoa. Deze organisatie heeft naast het programma "allochtonen", ook een programma "mensen met HIV". Dit programma ontwikkelt zowel activiteiten voor deze doelgroep op structureel als op intermediair en individueel niveau rond thema's als seksualiteit en relaties, angst en de-pressie, toegang tot de arbeidsmarkt,... Sensoa brengt voor mensen met HIV een tijdschrift uit met correcte informatie. Het zorgt voor onder-steuning via het intake- en supportsysteem dat lotgenoten in contact brengt, en voor een spe-cifieke financiële ondersteuning. De preventie-ve boodschap van preventie-veilig vrijen staat steeds cen-traal. De folder "Leven met HIV" bevat dan ook uitgebreide informatie over veilig vrijen in-dien je HlV-positief bent.
