Een mooie dagHet is donderdagmiddag, half drie. Ik kijk vanuit mijn werkkamer

(1)

Een mooie dag

Het is donderdagmiddag, half drie. Ik kijk vanuit mijn werkkamer en zie dat de zon onder een strakblauwe hemel schijnt over het Binnenhof, waar Aziatische toeristen gewapend met foto- en videocamera's rondlopen. Op mijn bureau ligt een krant waarin staat dat de Nederlandse moeders tot de gelukkigste ter wereld behoren. Op de radio hoor ik dat ons land lijstaanvoerder is als het gaat om vestigingsplaatsen voor bedrijven. Ik herinner me dat de VN Nederland in de top 10 van de beschavings-index heeft staan. En weer een ander onderzoek wijst uit dat we tot de tot 5 van meest concurrerende economieën behoren.

De zon schijnt en ik prijs me gelukkig in dit land te wonen. Als het in Den Haag regent, dan zijn het financiële meevallers. Na jaren ploeteren hebben we eindelijk de inkomsten en uitgaven van het Rijk onder controle. Steeds meer mensen hebben een baan, de werk loosheidscijfers dalen tot een historisch laagtepunt.

Natuurlijk zijn er ook schaduwkanten. Inderdaad, naast de lage werkloosheidscijfers staan hoge arbeidsongeschiktheidscijfers. De wegen zijn 's morgens en 's middags over vol en mensen gedragen zich soms agressief in die benauwde ruimte. De bevolking vergrijst en dat zet de betaalbaarheid van het stelsel van volksgezondheid onder druk. De veiligheid op straat is nog altijd zorgelijk. Allemaal waar. Maar toch, we leven in een mooi land.

Ik ben van nature relativerend. In de donkerste momenten moeten we ons gevoel voor humor behouden en op de zonnigste moeten we niet in slaap vallen. Maar we moeten wel genieten van het goede en het mooie van het leven, dat we op onze weg vinden. We werken allemaal hard en dan is het goed af en toe naar buiten te Kijken en te zien dat daar de zon schijnt. Het gaat beter met ons land en het gaat goed met de VVD. Volgende week hebben we de Algemene Ledenvergadering. Daar spreken we af ons hard in te zetten voor de 21e eeuw. Het zijn mooie dagen en er is nog veel te doen.

Hans Dijkstal

DOCUMENTATIECENTRUM

MEDERLANDSE POLITIEKE

De VVD-fractie en Informatie- en

Communicatie Technologie (ICT)

De ICT-ontwikkelingen laten Nederland niet onberoerd. Het lijkt erop alsof ICT de laatste maanden meer in de belangstelling staat dan voorheen. Er gaat vrijwel geen dag voorbij of de media berichten uitgebreid over het succes van jonge internetbedrijven, de vernieuwende economie, computers in het onderwijs en de krapte op de arbeidsmarkt voor informatici.

Er is dan.ook nogal wat aan de hand. Begin april maakte het Centraal Plan Bureau (CPB) bekend dat de ICT-sector, die slechts vijf procent van de Nederlandse economie uitmaakt, goed is voor een kwart van de totale economische groei in ons land. Inmiddels hebben rond de 6 miljoen Nederlanders thuis of via het werk toegang tot internet. En Nederland staat op plaats zeven op de ranglijst van grootste informatie-economieën ter wereld.

O n tw ikk elin gen

De VVD-fractie onderkent het belang van ICT voor de Nederlandse samenleving en heeft het onderwerp binnen de fractie breed op de agenda gezet. Zo is deze week tijdens een themavergadering gedebatteerd over de ontwikkelingen rond ICT en de gevolgen van ICT voor de samenleving, de transpa rantie in de democratie en het regeringsbe leid. Het kabinet zit niet stil en onderneemt daar waar nodig actie om Nederland voorop te laten lopen in de ICT-ontwikkelingen. "De overheidscampagne Nederland gaat Digitaal bevat een aantal belangrijke intia- tieven die het ICT-gebruik in Nederland verder kunnen bevorderen", aldus Hella

Voüte namens de VVD-fractiesubcommissie ICT. "Denk daarbij aan een goede technolo gische infrastructuur, het gebruik van PC's in het onderwijs, het scheppen van duide lijkheid rond het juridische kader voor de informatiesamenleving (privacy, veilig beta len via internet), het bevorderen van digi taal ondernemerschap en e-commerce. Daarnaast is het van belang dat in Europa de neuzen dezelfde kant op staan. Amerikaanse ondernemers hebben op ICT- gebied nog steeds een veel betere concur rentiepositie dan hun Europese concurren ten." De kloof tussen de Verenigde Staten en Europa wordt groter, aldus een recent onderzoeksrapport van Booz-Allen en Hamilton.

Vraagstukken

Toch ligt er nog een flink aantal lastige vraagstukken voor, die mede vanwege de onvoorspelbaarheid van de technologische ontwikkelingen niet eenvoudig te beant woorden zijn. Hoe moet bijvoorbeeld worden omgegaan met de zogenaamde convergentie van technieken: televisie,

(2)

r e s s e

346 Ë9

Ruud Luchtenveld

Kabinet moet sneller

knelpunten WOZ aanpakken

Deze week vond de evaluatie plaats van

de wet Waardering onroerende zaken (WOZ). De VVD-woordvoerder Ruud Luchtenveld gaf de regering ruimte om verdere verbeteringen door te voeren, maar had ook een aantal punten met kritiek.

Evaluatie

De evaluatie, na vijf jaar van de wet WOZ, heeft een breed karakter gekregen. Er werd onderzoek verricht onder gemeenten, belastingplichti gen, waterschappen, taxatie- en soft warebureaus, de Belastingdienst, de Waarderingskamer en de rechterlijke macht.

Kinderziekten

De Wet WOZ blijkt een goed bruik baar instrument te zijn voor de taxa tie van woningen en niet-woningen ten behoeve van verschillende belas tingen. Wel zijn er kinderziekten zoals fors hogere kosten dan aanvankelijk geraamd en een hoge werklast voor gemeenten en de rechterlijke macht. De VVD vindt dat de WOZ de betrokken overheden weliswaar goede diensten bewijst, maar het kabinet te weinig daadkracht en snel heid aan de daglegt als het gaat om het oplossen of verminderen van de in het evaluatieonderzoek geconsta teerde knelpunten.

De woordvoerder stelde vragen over de levering en de verwerking van de

gegevens. Het is inmiddels duidelijk, aat gemeenten de grootste moeite hebben om tijdig de WOZ-taxatiege- gevens over ae peildatum 1 januari 1999 te leveren. Oorzaak is onder meer dat de interne verwerking van de gegevens is niet optimaal verloopt.

Lasten

Natuurlijk heeft de VVD respect voor de autonomie van de decentrale overheden, maar de VVD maakte zich wel zorgen over de stijging van de lokale lasten. De stijging van de WOZ-waarden hoeft niet tot hogere lasten te leiden.

De waarderingskosten, die gepaard zijn gegaan met de invoering van de Wet WOZ, bleken al eerder (1998) 140 miljoen extra te zijn gaan bedra gen. De VVD wilde eerder al een taakstellende forse kostenverminde ring. Daarnaast bleken er grote verschillen te zijn in de hoogte van de waarderingskosten zijn tussen de

emeenten. De VVD wil daarom, dat et kabinet een notitie met alterna tieven voor de beperking van de

kosten aan de Kamer zendt. De huidige verdeelsleutel van de waarderingskosten voor gemeenten, rijk en waterschappen (40:30:30) is ter discussie gesteld. Het kabinet is bereid tot het voeren van bestuurlijk overleg. De VVD ziet dat overleg graag tegemoet, maar wil er welop te wijzen, dat het kabinet eerst alter natieven voor kostenverlaging zou moeten ontwikkelen.

W erklast rechterlijke macht

De VVD ziet met lede ogen aan, hoe de werklast van de rechterlijke macht werd vergroot als gevolg van de bezwaarschriften tegen de WOZ- waarde. De woordvoerder stelde daarom voor geen hogere waarde- ringsfrequentie in te stellen en een bepaalde bandbreedte bij de waarde bepaling in te stellen, zodat niet al bij een kleine afwijking leidt tot een gehonoreerd bezwaarschrift. Inlichtingen

Ruud Luchtenveld, 070 318 28 96

INHOUD LIBERAAL REVEIL, APRIL 2000

Extra groeiimpuls door deregulering...

... . . . . Hans H.J. Labohm

De Derde W eg...

Libertarisme: De renaissance van het klassieke liberalisme...

. . . . Aschwin de Wolf

EU-defensie: Splijtzwam in de NAVO ? ...

. . . . A. van Schijndel

De Russische keizer heeft geen kleren meer...

. . . . Hans van Baaien

Het Overbruggingsmodel: Een remedie tegen sociale uitsluiting

. . . . . G. Bosch

Een onomwonden pleidooi voor marktwerking...

Bespreking van Hans H.J. Labohm, Sleutelen aan het kapitalisme

(3)

H3BH

resse

346 Reünie leden en medewerkers Tw eede-Kam erfractie

De Tweede-Kamerfractie van de VVD organiseert op dinsdag 12 september 2000 een reünie van al haar oud- Leden, oud fractiemedewerkers en oud-persoonlijk medewerkers. Het streven is om alle reünisten met een persoonlijke uitnodiging te benaderen. Oud-fractiemedewerkers en oud-persoonlijk-medewerkers die er niet zeker van zijn dat hun actuele adresgegevens bij de fractie bekend zijn, kunnen deze gegevens doorgeven aan: VVD-Fractie Tweede Kamer, reüniecommissie, Postbus 20018, 2500 EA Den Haag. Ook tips omtrent de actuele gegevens van toenmalige collega's zijn van harte welkom.

De algemene ledenvergadering: 19 en 20 mei 2000

U bent lid van de VVD, voelt zich betrokken bij de partij, u wilt meedenken

en meedoen? Dan mag u de algemene vergadering dit jaar niet missen! Er is gekozen voor een totaal nieuwe aanpak. De vergadering op 19 en 20 mei in Assen is daarom interessant voor alle VVD-leden; jong of oud, actief of alleen passief lid, man of vrouw.

W o rksh o p s,

ro n d e ta fe lge sp re kke n en s o cia a l program m a

U kunt deelnemen aan workshops, 'rondetafelgesprekken' of discussies, waarbij allerlei actuele onderwerpen de revue passeren en waaraan diverse W D-politici hun medewerking verle nen. U kunt vrijdagmiddag 15.00 uur deelnemen aan rondetafelgesprekken met politici, workshop Eigentijds Besturen, workshop lokaal verkie zingsprogramma, workshop grens overschrijdende economische samen werking.

Zaterdagochtend, om 10.00 uur, is een viertal parallelsessies, te weten: discussie met en door jongeren, workshop lokaal verkiezingspro gramma, workshop Werken aan toekomst van staa & land en works

hop Regionale ontwikkelingsvisie Assen-Groningen 2030.

Nieuw is verder het sociaal pro gramma op zaterdagmorgen, uiter mate geschikt voor partners die niet het volledige politiek inhoudelijke programma willen bijwonen. U kunt deelnemen aan een bezoek aan het TT-Circuit te Assen of aan het Gevangenismuseum.

V rijd a g a v o n d

Op vrijdagavond staat onder andere de redevoering van Hans Dijkstal op het programma. Verder staat een groot gedeelte van die avond in het teken van een presentatie over digita lisering van de wereld.

H u is h o u d e lijk e v e rg a d e rin g

Uiteraard staan ook de vertrouwde

onderdelen op de agenda. Een rede van de voorzitter, de herdenking van overleden vooraanstaande VVD- leden, de plenaire huishoudelijke vergadering (waarbij o.a. wordt gesproken over beleidsplan en begro ting 2000 en waarbij enkele leden van het hoofdbestuur afscheid nemen en nieuwe bestuursleden worden benoemd) en de bespreking van het politiek beleid van de verscnillende fracties met medewerking van de fractievoorzitters Hans Dijkstal, Nicoline van den Broek en Jan Kees Wiebenga.

M ELD U AAN

EN KO M O O K N A A R A SSEN !

Voor meer informatie of het aanvra gen van de volledige vergaderstuk ken, kunt u contact opnemen met het algemeen secretariaat,

tel. 070 361 30 61.

Jacques Niederer

bezuiningstaakstelling een oplossing moet worden gevonden voor het te vroeg wegsturen van gedetineerden. Bijvoorbeeld, bewaring in politiecel len, elektronisch huisarrest, het meer benutten van huizen van bewaring en het aanwenden van logeercellen. Korthals zegde toe deze alternatieven zo veel mogelijk aan te wenden om de vervroegde heenzendingen tot een minimum terug te brengen.

Inlichtingen:

Jacques Niederer, 070 318 29 16

Gevangenen eerder naar huis ?

Zijn er te weinig cellen en worden

daardoor delinquenten vervroegd naar huis gestuurd? Deze vraag stond deze week centraal tijdens een debat met minister Korthals over de cellencapaciteit.

C a p a c ite its v e rd e lin g

Volgens de woordvoerder Jacques Niederer is er niet zozeer een tekort aan cellen alswel een tijdelijk

robleem met de verdeling van de eschikbare capaciteit over bijzondere categorieën gedetineerden, zoals bijvoorbeeld vrouwen en jongeren. De aantallen gedetineerden uit deze categorieën overtreffen soms het aantal voor hen beschikbare plaatsen. In het regeerakkoord is afgesproken dat het gevangeniswezen fors moet bezuinigen, maar liefst 115 miljoen gulden. Wil een incidentele piekbelas- ting te allen tijde kunnen worden opgevangen, dan moeten er structu reel 430 plaatsen worden gereser veerd waarmee jaarlijks een bedrag is gemoeid van ruim 40 miljoen gulden.

Deze cellen zullen echter het grootste gedeelte van het jaar leeg staan. Dit verdraagt zich niet met de opgelegde bezuinigingstaakstelling.

H e e n ze n d in ge n

Onze fractie is natuurlijk wel bezorgd over het vroegtijdig heenzenden van gevangenen, zo stelde Niederer. Als je echter bekijkt hoe het vervroegd heenzenden wordt uitgevoerd, dan houdt minister Korthals zich volledig aan de door de Kamer geaccordeerde regels. De heenzendingen waarvan sprake is hebben gemiddeld ongeveer zes dagen voor de eigenlijke ontslag datum plaatsgevonden. Volgens de instructie "heenzenden aan de achterdeur" mag dat. Daarin wordt een maximum gesteld van 60 dagen eerder naar huis sturen. Het gaat daarnaast altijd om gevangenen die minimaal 90 % van hun straf erop hebben zitten.

A lte rn a tie ve n

(4)

e s s e

346 JiDementie, dat wil ik niet meemaken"

Voor velen is dementie een gevreesde ouderdomsziekte geworden. Terwijl

onder 55 plussers zo'n 6,3% lijdt aan dementie, stijgt dit percentage tot circa 43% bij mensen van 95 jaar en ouder.

Hoe langer men leeft, des te groter is de kans op dementie. Het is begrijpe lijk dat ouderen daar angst voor hebben. Het ziekteproces heeft vaak een sluimerend karakter zodat de getroffene er als het ware stiekem door in bezit wordt genomen. Men loopt bovendien het risico om de grip over de eigen persoonlijkheid te verliezen. Met dat vooruitzicht stelt een groeiend aantal ouderen "dat nooit, die weg wil ik niet inslaan". Dat standpunt wordt vervolgens vast gelegd in een schriftelijke euthanasie verklaring. Velen zullen ervan schrik ken dat allerminst zeker is of aan een dergelijke verklaring bij dementie uitvoering zal worden gegeven. "U vraagt en wij draaien” is niet van toepassing in situaties van medische hulp bij zelfdoding. Artsen blijven hoe dan ook gebonden aan hun medische professionele beroepsethiek. In geval van een demente patiënt leidt dat tot moeilijke vragen. Hoe moet de betrokken arts tot de overtuiging komen dat er sprake is van een weloverwogen en duurzaam verzoek bij een doorgaans gedateerde wils verklaring? Hoe krijgt de arts de overtuiging dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden? Aan

Vervolg van pagina 1 (ICT)

internet en mobiele telefonie schui ven steeds meer ineen. Welke conse quenties heeft dit voor het mediabe leid? Daarnaast verdienen de sociale consequenties van de ICT-ontwikkelingen bijzondere aandacht. Hoe kan een tweedeling in de kennismaat schappij worden voorkomen? Hoe zullen de contacten tussen de over heid en de burger er in de digitale toekomst uit gaan zien? Kortom, hoe bieden we aan burgers en bedrijven zoveel mogelijk ruimte en mogelijk heden om de kansen van de techno logische ontwikkelingen te benutten van de kennissamenleving in de 21e eeuw? Over deze en andere vragen die samenhangen met de ICT-ontwikkelingen voert de VVD-fractie de komende tijd een fundamentele discussie. Uiteraard zullen we u hier over onder andere via de vernieuwde VVD-website (www.vvd.nl) op de hoogte houden.

Inlichtingen Fractiesubcommissie ICT: Voute (voorzitter), Cherribi,

Luchtenveld, Nicolaï en De Vries Tel. 070 318 29 07

Of raadpleeg www.vvd.nl

de patiënt kan hij het niet meer vragen, die is volledig dement. Hoe wordt nog moeilijker, omdat de demente patiënt vaak een heel vrien delijke en niet bewust ongelukkige indruk maakt. Het wetsvoorstel over euthanasie dat thans bij de Kamer aanhangig is, biedt voor deze proble matiek geen oplossing. In de marge van de memorie van toelichting wordt verwezen naar een arrest van de Hoge Raad. Dit hoogste rechtscol lege heeft ooit in 1984 Depaald dat een steeds verdergaande ontluistering van de persoon en het vooruitzicht van niet meer waardig te kunnen sterven, een reden kan zijn voor euthanasie. De memorie van toelich ting volstaat met de toevoeging dat het begrip uitzichtloos en ondraaglijk lijden ruimte laat voor de concrete omstandigheden van het geval. Dat biedt bepaald geen duidelijkheid. Wanneer is het vooruitzicht van ontluistering of aftakeling voldoende zwaarwegend voor euthanasie? In welk stadium kan nog euthanasie worden gevraagd? De wet zegt daar over helemaal niets.

Wij zijn van mening dat het vooruit zicht van aftakeling voor dementie in beginsel een aanleiding kan vormen voor euthanasie. De keuze is onver mijdelijk, want als we dat niet doen, ontzeggen we een ieder die vermin derd wilsonbekwaam zou kunnen worden, zowel bij ondraaglijk psychisch lijden, maar ook bij uitzichtloos somatisch lijden, het recht op medische hulp bij levens beëindiging. Ook medische discrimi natie kan kwetsend en verwerpelijk zijn. De vertaling van dit uitgangs punt naar de medische praktijk blijft echter lastig. De ontboezeming van minister Els Borst dat "het voor haar niet meer hoeft” , als zij dement zou zijn en haar kinderen niet meer zou herkennen, is persoonlijk moedig, maar draagt ons inziens in het geheel niets bij aan het vinden na een oplos sing. Hoe moet de betrokken arts daar in het voorkomende geval mee omgaan?

Het is niet onbegrijpelijk dat de Nederlandse vereniging voor verpleeghuisartsen grote moeite houdt met euthanasie verklaringen. Een al te terughoudende opstelling doet echter geen recht aan het gerechtvaardigd vertrouwen van de patiënt dat de uiterst zorgvuldig opgestelde wilsverklaring inzake levensbeëindiging bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden op het beslissende moment wordt gerespecteerd. Dat

betekent geen vrijbrief voor de patiënt. Indien de wil van de patiënt onder alle omstandigheden moet worden gevolgd, wordt daarmee de deur wagenwijd opengezet voor legale hulp bij zelfdoding. Dat gaat ons inziens thans te ver.

Wij stellen voor een brug te slaan tussen het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt en de medische professio nele ethiek van de arts. Iemand die op grond van dementie voor eutha nasie in aanmerking wil komen, zal daarvoor een verzwaarde wilsverkla ring moeten opstellen. In die wilsver klaring moet zoveel mogelijk worden vooruitgelopen op de zorgvuldig heidseisen waaraan de arts in geval van euthanasie zal moeten voldoen. Dat betekent onder meer dat de betrokkene zich uitvoerig -door een huisarts en geriatrisch arts - moeten laten voorlichten over dementie en de vooruitzichten daarvan. Het welover wogen en duurzame gehalte van het verzoek zal eveneens nader moeten worden verankerd bij voorbeeld door mede ondertekening van de verkla ring door enige bij voorkeur onafhan kelijke vertrouwenspersonen. Bij een dergelijke verklaring past dat gede tailleerd wordt aangegeven wanneer de dementie een zodanig stadium heeft bereikt dat het vooruitzicht daarop de betrokkene thans reeds doet huiveren en lijden. Uiteindelijk zal in geval van dementie de arts tot de overtuiging moeten komen dat de patiënt tengevolge van zijn dementie feitelijk uitzichtloos en ondraaglijk lijdt. Bij een wilsbekwame patiënt geschiedt dit in samenspel tussen arts en patiënt. Bij dementie komt de verzwaarde wilsverklaring voor het subjectief deel van het lijden in de plaats. Het objectieve deel van het lijden zal de arts onvermijdelijk moeten afmeten aan het psychisch en somatisch gedrag van de patiënt tijdens zijn dementie. Daarvoor kunnen huilbuien of woede uitbars tingen aanknopingspunten bieden. Bovendien zal een eveneens verzwaarde consultatie noodzakelijk zijn, waarbij opnieuw een geriatrisch arts moet worden geraadpleegd. Bij toepassing van deze procedure wordt euthanasie op grond van dementie in beginsel mogelijk, maar geen gemeengoed.

Otto Vos,