pdf bestandWerkplan halve euro 2021 (433 kB)

(1)

Werkplan halve euro 2021

Beschikbaar budget voor 2021is 3.977.486 EUR(0,60 EUR x 6.629.143inwoners op 1/1/2020).

Conform artikel 4 van de overeenkomst tussen Fost Plus en het Vlaamse Gewest met betrekking tot de besteding van de middelen voorzien in artikel 13, §1, 12°, van het interregionaal samenwerkingsakkoord betreffende de preventie en het beheer van verpakkingsafval, stelt de OVAM het werkprogramma voor het jaar 2021 inzake het beheer van verpakkingsafval voor.

Het Werkplan halve euro kadert in de overeenkomst tussen het Vlaamse Gewest en Fost Plus en omvat acties, initiatieven, projecten, campagnes, studies, onderzoeken betreffende de preventie en het beheer van het huishoudelijk verpakkingsafval van en voor alle mogelijke doelgroepen.

Uitgangspunt is enerzijds continuïteit, uitbreiding of verdieping van reeds opgestarte initiatieven, het afronden van volbrachte acties en anderzijds de opstart van nieuwe actiedomeinen. Het accent van het werkplan 2021 ligt voornamelijk op het sorteren buitenshuis.

Het plan is opgedeeld in volgende hoofdthema’s: aanpak zwerfvuil, sorteren buitenshuis, studies en beleidsontwikkeling, communicatie en sensibilisering, internationale profilering. Per project wordt alleen het budget vermeld dat nodig wordt geacht voor de concrete uitvoering ervan in 2021. Het vermeld budget is steeds inclusief BTW.

1. Zwerfvuil

1.1 Uitvoering operationeel plan Zwerfvuil

Op basis van de overeenkomst van 18/01/2016 tussen voormalig minister Schauvliege en de

verpakkingsindustrie, wordt in 2021 verder versterkt ingezet op het zwerfvuilbeleid met als doel om tegen 2022 een significante afname van het zwerfvuil te bekomen. Hiertoe wordt jaarlijks een operationeel plan zwerfvuil en sluikstorten opgesteld. Het operationeel plan 2021 wordt in januari 2021 opgemaakt en goedgekeurd door het Beslissingsorgaan Openbare Netheid, na positief advies van het Overlegplatform huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval op 20 januari 2021.

Het operationeel plan wordt uitgevoerd door de Mooimakers en opgevolgd door het Beslissingsorgaan Openbare Netheid. Voor gedetailleerde budgettering wordt verwezen naar het operationeel plan zwerfvuil en sluikstorten 2021. In dit werkplan halve euro is hiervoor 2 100 000 EUR voorzien.

Budget voorzien 2021: 2.100.000 EUR

1.2 Vlaams plan marien zwerfvuil: voltooiing nulmeting I

In februari 2018 werd het Vlaams Integraal Actieplan Marien Zwerfvuil door de minister formeel goedgekeurd. Eén van de belangrijkste doelstellingen is de instroom naar het marien milieu van afval uit Vlaanderen te verminderen met 75%. Daarvoor is een nulmeting noodzakelijk, zodat men kan nagaan of deze ambitieuze doelstelling tegen 2025 wordt behaald. De betrokken onderzoeksgroepen voor het uitvoeren van de plastic nulmeting zijn KU Leuven (prof. Erik Toorman), UAntwerpen (prof. Stefan Van Damme), U. Gent (prof. Colin Janssen) en VLIZ (Dr. Gert Everaert).

Bestaande indicatoren geschikt om de toevoer van afval naar het marine milieu in Vlaanderen te meten, zijn geïdentificeerd en de eerste nulmeting is uitgevoerd in 2020.Het doel is de instroom van microplastic (100 μm – 5mm) en macroplastic (>5 mm) vanuit de Zeeschelde, de Ijzer, en de haven van Oostende richting de Westerschelde en Noordzee via seizoensgebonden staalnamen te meten.

Het staalname plan inclusief modelverwerking wordt verder gezet in 2021. In 2020 lag de focus op het nemen van de stalen, en een deel modellering.

In 2021 zullen de staalnames vervolledigd worden en zal gefocust worden op de kwantificatie van de plastic flux.

Totaal budget voorzien 2021: 150.000 EUR

(2)

2. Sorteren buitenshuis

Stimuleren van buitenhuis sorteren is een prioriteit binnen dit werkplan. Hierbij wordt prioritair ingezet op zowel acties om binnen gesloten omgevingen, zoals bedrijven en scholen, meer verpakkingen te capteren om te recycleren, alsook op projecten in de context van on-the-go consumptie en op meer handhaving. In dit deel zijn acties opgenomen die specifiek zijn voor het Vlaamse Gewest maar complementair zijn aan de acties opgenomen in het jaarlijks basisprogramma ‘out of home’ zoals voorzien in artikel 37 van de erkenning van Fost Plus.

2.1 Opzetten van integrale projecten on-the-go

In samenwerking met Fost Plus en Interafval worden integrale on-the-go projecten ondersteund bij de steden die een samenwerkingsverband (SV) hebben afgesloten met de OVAM. We mikken op integrale projecten waarbij de 6 pijlers van het zwerfvuilbeleid aan bod komen (incl. preventie), een maximale recyclage van verpakkingen wordt uitgetest (via sortering aan de bron of via nasortering) en waarbij zoveel mogelijk relevante actoren (bv. lokale handelaars) betrokken zijn.

In eerste instantie mikken we voor deze projecten op steden waarmee de OVAM een SV heeft afgesloten. Op basis van een “ingrediëntenlijst” waaraan dergelijk project moet voldoen, voorzien we vanuit dit werkplan een budget dat aanvullend is op het budget opgenomen in het operationeel plan 2021 van de Mooimakers (250.000 EUR).

Totaal budget voorzien: 100.000 EUR 2.2 Kust - Toerisme

- Ondersteuning van acties uit het ‘Kustprogramma’ van de OVAM i.s.m. de kuststeden, de provincie West-Vlaanderen, Horeca Vlaanderen, en Westtoer: communicatie voor verblijfstoeristen, inzet op selectieve pmd-inzameling op strand.

- Alle tien kustgemeenten bieden reeds een selectieve inzameling op het strand aan. Maar in sommige gevallen betreft het slechts een beperkt deel van het strand). Via de kustwerkgroep zal actief ingezet worden om deze inzameling uit te breiden. Deze ondersteuning omvat de uitrol van infrastructuur (afvaleilanden, masten), communicatie, opvolging kwaliteit en eventuele voorsortering van de PMD- stroom bij onvoldoende kwaliteit.

Totaal budget voorzien 2021: 240.000 EUR 2.3 Evenementenbeleid

Begeleiding van kleine en middelgrote evenementen met als doel te verduurzamen. Grote evenementen worden via het basisprogramma ‘out of home’ ondersteund.

- Begeleiding evenementen van lokale besturen. Geplande begeleiding van evenementen in 2020 viel weg. Voorbereiding van evenementen die in 2021 mogelijks kunnen plaatsvinden blijft doorlopen, zoals Ros Beiaard, Genk on Stage, Kortrijk Sinksen,... Naast algemene duurzaamheidsmaatregelen en de wetgeving bekers zal in 2021 de focus liggen op de wetgeving cateringmaterialen voor bereide voedingsmiddelen en de SUP-richtlijn. Daarnaast blijven we specifieke ondersteuning verlenen voor verduurzaming, met onder andere advies rond herbruikbare cateringmaterialen (aankoopbeleid).

- Begeleiding speciale evenementen: WK Wielrennen 2021 met speciale focus op herbruikbaar cateringmateriaal (incl. bekers), WK Cyclocross 2021.

- Begeleiding bij implementatie van de nieuwe regels voor eenmalige drankverpakkingen op evenementen.

- Verspreiden van 'Leidraad voor de organisator' voor het behalen van de 90% inzameldoelstelling en opzetten van begeleiding.

- Verspreiden van 'Leidraad voor de handhaver' rond het controleren van de 90% inzameldoelstelling en opzetten van begeleiding.

- Inspireren van het evenementenbeleid van intercommunales naar duurzaamheid, met focus op corona-maatregelen zoals illustratieve voorbeelden en FAQ rond Covid-19 op de

Groeneventwebpagina van de OVAM, corona en veilig gebruik van herbruikbare cateringmaterialen, extra begeleiding 'Covidveilige events en duurzaamheid'.

- Uitdenken van nieuwe sensibiliserende acties

- 2 VTE’s om de verschillende taken uit te voeren en te coördineren

- Onderhoudsbudget voor evenementenkits verdeeld via de intercommunales (30.000 EUR) Totaal budget voorzien 2021: 210.000 EUR

2.4 Scholen/educatie

- Vanaf schooljaar 2021-2022 zal een aangepaste communicatievorm voor secundaire scholen lopen, dat ontwikkeld is door Djapo (i.p.v. Da’s Proper). Later zal een aanpassing van de animaties voor

(3)

lagere scholen (Labo) en kleuterscholen (Viesvuilland) volgen. Deze twee laatste types van vormende animatie lopen verder in het schooljaar 2021-2022.

- Uniform sorteereiland voor scholen. Ondanks de intensieve investeringen in educatieve

ondersteuning voor de Vlaamse scholen, (zie hierboven) stellen we vast dat de sorteerinfrastructuur in het merendeel van scholen ondermaats is. Redenen hiervoor zijn ofwel budgetkrapte op

schoolniveau, minder grote betrokkenheid, of tal van andere redenen.

o Op basis van diverse testen in de praktijk (sorteerinstructies, varianten look & feel &

hardware) ontwikkelen we een ideaal prototype van een sorteereiland (bv. P-K, GFT, PMD, restafval of varianten) voor inzet in scholencontext.

o Testing in minstens 3 lagere scholen.

o Te koppelen aan een verzekerd logistiek natraject (inzameling/sortering).

In 2021 komen we tot een set-up/good practice die in 2022 op grotere schaal uitgerold kan worden.

Een samenwerking met Mooimakers op dit vlak zal versterkend werken(budget : 50.000 EUR).

Totaal budget voorzien 2021: 496.000 EUR 2.5 Sorteren in bedrijven

2.5.1 Sensibiliserende campagne sorteerplicht bedrijven

OVAM werkt momenteel aan een nieuwe communicatiestrategie. Samenwerking met andere organisaties (waaronder Fost Plus) is een van de uitgangspunten.

- Een campagne is voorzien om de uitrol van de uitgebreide PMD specifiek naar bedrijven toe te versterken. Hiervoor wordt 80.000 EUR voorzien.

- Ook een ruimere, Vlaamse sensibiliserende campagne die algemeen verwijst naar de

sorteerverplichting bij bedrijven, is aangewezen. In 2021 is er een ontegensprekelijke window of

opportunity om hier de vinger op te leggen. Voor deze campagne gaan we uit van co-financiering samen met andere betrokken partijen en budgetteren we voor het aandeel verpakkingen 100.000 EUR.

Totaal budget voorzien 2021: 180.000 EUR 2.5.2 Bedrijvencoach

Extra mankracht die door Fost Plus wordt ingeschakeld om zowel het aantal bedrijven als de gecapteerde hoeveelheden huishoudelijk verpakkingsafval in bedrijven op te drijven. Dit gaat om het identificeren van potentieel en opportuniteiten, het opzetten van specifieke projecten, het organiseren van opleidingen, etc.

Totaal budget voorzien 2021: 80.000 EUR 2.5.3 Selectieve inzamelplicht bedrijven

Sensibilisering wordt idealiter versterkt met een handhavend luik. Het is dan ook het overwegen waard om hier de nodige initiatieven voor in stelling te brengen.

Concreet zal in 2021 1 VTE ingezet worden om uitsluitend te handhaven op selectieve inzameling bij bedrijven. Na evaluatie moet blijken of we met dit initiatief ook in de volgende jaren doorgaan.

Totaal budget voorzien 2021: 60.000 EUR 2.6 Specifieke doelgroepen

Het betreft adviesverlening, het leveren van sensibiliserend materiaal en desgevallend afvalrecipiënten om selectieve inzameling buitenshuis te bevorderen. In 2021 focussen we op volgende doelgroepen:

- Sorteren in sportclubs, toerisme en vrije tijd.

Het Basisprogramma OOH voorziet voor 2021 een ondersteuning van de voetbal en dit op diverse niveaus. Via het werkplan halve euro willen we ook andere sportfederaties, die vaak over eigen infrastructuur beschikken, zoals tennis, hockey, golf, watersport, fitness, paardrijden… ondersteunen bij de afvalsortering. Dit geldt eveneens voor opportuniteiten binnen de toeristisch en recreatieve sector, zoals speeltuinen en -pleinen, lokale toeristische attracties (30.000 EUR).

- Rusthuizen, woonzorgcentra/RVT’s.

Dit project is een uitbreiding van de projecten in de sector ‘ziekenhuizen’ zoals voorzien in het Basisprogramma OOH. In samenspraak en betrokkenheid van het Agentschap Zorg- en Gezondheid kan de scope verfijnd worden, zoals al of niet OCMW-uitbating, vzw als beheersinstantie,…. Startpunt vormt een 2-tal pilootprojecten (15.000 EUR).

3. Studies & beleidsontwikkeling

3.1 Verpakkingsaudits

Verpakkingsaudits (quick win diagnostic) is een scansysteem om het verpakkingsproces bij bedrijven te optimaliseren.

Budget voorzien 2021: 50.000 EUR

(4)

3.2 Ecodesign verpakkingen

Initiatieven op vlak van ecodesign verder financieel ondersteunen om goede praktijken te verspreiden inzake ecodesign en design for recycling van huishoudelijke verpakkingen.

Budget voorzien 2021: 20.000 EUR 3.3 Sorteeranalyse huisvuil

De sorteeranalyse huisvuil gebeurt om de 5 jaar. In 2019 is een nieuwe sorteeranalyse opgestart, zoals ook opgenomen in het uitvoeringsplan 2016-2022. Afhankelijk van aandeel verpakkingen in het aantal fracties dat men wil uitsorteren, wordt de studie ook gedeeltelijk door het budget halve euro gefinancierd (38%= 15/39). In 2020 is maar 1 van de 3 voorziene seizoen-analyses kunnen doorgaan omwille van Covid-19. 3/4 van het bedrag (94.119,50 euro) moet dus worden doorgeschoven naar 2021.

Totaal budget voorzien 2021: 100.000 EUR 3.4 Bevraging motivatie sorteergedrag burger

Ondanks inspanningen van verschillende niveaus van overheden zit nog steeds meer dan helft recycleerbaar materiaal in restafval. Bevraging bij burgers over bewuste motivatie en effectief (soms onbewust) gedrag bij afvalsortering zowel thuis als op straat. Verschillende doelgroepen moeten daarbij gedetecteerd worden. Zowel thema's op niveau van praktische belemmeringen als van overtuigingen komen aan bod. Resultaat van deze studie zal input opleveren voor acties in volgend uitvoeringsplan huishoudelijk afval en vergelijkbaar bedrijfsafval.

Totaal budget voorzien in 2021: 80.000 EUR 3.5. LCA-studie alternatieven voor plastic zakjes

De EU-richtlijn voor het verminderen van het verbruik van lichte plastic draagtassen stelt dat tegen eind 2019 een persoon maximaal 90 lichte plastic draagtassen mag verbruiken per jaar. Tegen het einde van 2025 zijn dit er 40. In België verbruikte een persoon in 2019 gemiddeld 6,46 zeer lichte plastic

draagtassen (< 15 micron) en 10,76 lichte plastic draagtassen (15-50 micron). De EU doelstelling tegen 2025 inzake de afbouw van lichte plastic draagtassen is dus alvast gehaald. Dit mede dankzij het verbod op het gratis ter beschikking stellen van lichte plastic draagtassen in de detailhandel vanaf midden 2019.

We zien echter dat voor sommige toepassingen de eenmalig plastic draagtassen vervangen worden door andere materialen (bijvoorbeeld papieren of (thuis)composteerbare zakken). Er moeten robuuste en objectieve criteria ontwikkeld worden om de meest duurzame alternatieven te definiëren (zowel voor eenmalige verpakkingen als voor herbruikbare alternatieven). Hiervoor zal een studie worden gelanceerd.

Ondertussen zal in overleg met de actoren ook onderzocht worden of er meer ecologische alternatieven kunnen worden gevonden voor de zakken die niet onder het verbod vallen (bijvoorbeeld groenten- en fruitzakjes of zwaardere draagtassen). Dit zal ook mee vervat zitten in de studie. De studie kadert in actie 2 van het Uitvoeringsplan Kunststoffen en is ook mee opgenomen in het C-MARTLIFE project.

Totaal budget voorzien 2021: 80.000 EUR 3.6 Ondersteuning verpakkingenbeleid OVAM

1 VTE is aangeworven als verpakkingscoördinator en zal in 2021 de algemene opvolging van het verpakkingsplan 2.0 op zich nemen en projecten uitvoeren waaronder:

- Green deal met distributiesector rond preventie en hergebruik van verpakkingen. De thema’s waarrond gewerkt zal worden binnen de Green Deal zijn e-commerce (webwinkel, maaltijdboxen en take away) en verkoop in de winkel via loop-systemen of via aanbieden van producten in bulk. De ondertekening van de Green Deal is voorzien voor midden 2021. Ter voorbereiding worden

verschillende overlegmomenten opgezet met onder meer stakeholders binnen de distributieketen en kenniscentra en onderzoeksinstituten. Nadien zullen de deelnemende partijen geïnspireerd worden en begeleid worden in de uitvoering van hun projecten via workshops, lerende netwerken, … Er zal ook sterk ingezet worden op communicatie, zowel naar de deelnemende partijen toe, als naar de buitenwereld. De Green Deal zal lopen tot eind 2024.

- Studie plastic zakjes (3.5.1) opvolgen.

3.7 Proefprojecten preventie en selectieve inzameling van verpakkingen

Op basis van een projectoproep kan er financiële steun verleend worden aan projecten ingediend door lokale besturen, intergemeentelijke samenwerkingen of projecten van privaatrechtelijke inzamelaars opgezet in samenwerking met lokale besturen. Elk proefproject dat betrekking heeft op optimalisatie van de selectieve inzameling van verpakkingsmaterialen of gericht is op preventie van verpakkingen of op het stimuleren van selectieve inzameling on-the-go, komt in aanmerking. Een document met richtlijnen en projectfiche om de projectvoorstellen in te dienen, staat online op de website van OVAM en Fost Plus.

(5)

4. Communicatie en sensibilisering

4.1 Hoffelijkheidscampagne gericht tegen toenemende agressie tegenover afvalinzamelaars Sinds 2016 voert Interafval jaarlijks een communicatiecampagne ter verbetering van de hoffelijkheid tegen over de afvalinzamelaars en recyclageparkwachters.

Wegens succes wordt voor 2021 ook een campagne voorzien.

4.2 Communicatie over best practices / inspiratiesessies

Sinds 2019 heeft Interafval het traject van lerende netwerken opgestart, ter uitvoering van een actie uit het uitvoeringsplan (voorzien tot 2022). De financiering van ingezette de werkingsmiddelen voor deze lerende netwerken gebeurt gedeeltelijk via het werkplan halve euro.

5. Internationale profilering

Vanuit de halve euro wordt een bedrag gereserveerd voor bijdrage aan mogelijke internationale events die in 2021 georganiseerd worden.

(6)

Overzicht van de geplande bestedingen in 2021

Nr. Actie Geraamd budget (EUR)

1 Zwerfvuil

1.1 Uitvoering operationeel plan zwerfvuil 2.100.000

1.3 Vlaams Plan Marien Zwerfvuil 150.000

2 Sorteren buitenshuis

2.1 Opzetten van integrale projecten on-the-go 100.000

2.2 Kust + toerisme 240.000

2.3 Evenementenbeleid 210.000

2.4 Scholen 496.000

2.5 Sorteren in bedrijven

2.5.1 Sensibiliserende campagne sorteerplicht bedrijven 180.000

2.5.2 Bedrijvencoach Fost Plus 80.000

2.5.3 Controle selectieve inzamelplicht bedrijven 60.000

2.6 Specifieke doelgroepen 45.000

3 Studies & beleidsontwikkeling

3.1 Verpakkingsaudits bedrijven 50.000

3.2 Ecodesign verpakkingen 20.000

3.3 Sorteeranalyse huisvuil 100.000

3.4 Bevraging motivatie sorteergedrag burger 80.000

3.5 LCA-studie alternatieven voor plastic zakjes 80.000

3.6 Ondersteuning verpakkingenbeleid OVAM 80.000

3.7 Proefprojecten preventie en selectieve inzameling van verpakkingen 150.000 4 Communicatie en sensibilisering

4.1 Hoffelijkheidscampagne gericht tegen toenemende agressie

tegenover afvalinzamelaars 40.000

4.2 Communicatie over best practices/ inspiratiesessies 30.000

5 Internationale profilering 5.000

Totaal 4.296.000

Subsidieerbare investeringen via subsidiebesluit (*) 500.000

Aanvullende schijf na verantwoording (*) 750.000

Totaal geraamd budget 5.546.000

Beschikbaar budget 3.977.486

(7)

Het in dit werkplan gebudgetteerde bedrag overschrijdt het beschikbare bedrag. Binnen het

verpakkingsbeleid zijn de uitdagingen groot. Met dit plan willen we een versnelling inzetten t.o.v. de voorbije jaren. In 2021 ligt de focus op de aanpak on-the-go, het capteren van zoveel mogelijk verpakkingen voor recyclage en de handhaving op de selectieve inzameling bij bedrijven.

Het verschil met het voor 2021 beschikbare bedrag kan volledig gedekt worden met de niet-bestede bedragen van de voorbije jaren. Voor het financieren van dit plan zal dus beroep gedaan worden op de gecumuleerde reserves.

(*) De 500.000 EUR bestemd voor subsidies wordt uit de provisie-post voorzien en gestort vóór 1 maart 2021. Uitgaande van een verantwoording op basis van de ingediende subsidieaanvragen op 1 september 2021, kan een aanvullende schijf voor subsidies overgemaakt worden en gestort vóór 15 oktober 2021, met een maximum van 750.000 EUR.

Zoals bepaald in de overeenkomst tussen het Vlaamse Gewest en Fost Plus met betrekking tot de besteding van de middelen van de halve euro, kunnen het programma en de daaraan gekoppelde financiële gevolgen bijgestuurd worden binnen het gebudgetteerd budget.

Dit kan gebeuren door de Stuurgroep halve euro (met vertegenwoordigers van Fost Plus, en de OVAM) tijdens het regelmatig overleg of per e-mail.

Voor akkoord,

Zuhal Demir,

Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme

Reden:Ik keur dit document goed Getekend door:Zuhal Demir (Signature) Getekend op:2021-01-13 15:37:33 +00:0