Jongeren die goed in hun vel zitten, pres- teren vaak beter. Welbevinden speelt een belangrijke rol in hun functioneren. Ook later, in hun volwassen leven. De school is hiervoor een bepalende factor. Voelen jongeren zich goed op school? Kunnen zij
zichzelf zijn? Ervaren zij hun school als een veilige omgeving? In deze nieuwsbrief leest u op welke manier u als school kunt werken aan het welbevinden van uw leer- lingen. Meer informatie vindt u ook op www.gezondeschoolgelderlandzuid.nl
Welbevinden op de middelbare school
Werken aan welbevinden
Effectief werken aan sociaal en emotioneel welbevinden op school, omvat diverse aspecten:
• creëer een positief pedagogisch schoolklimaat
• neem de leerlingen serieus
• versterk hun sociale en emotionele vaardigheden
• betrek ouders, verzorgers en familie
• implementeer interventies gericht op risicoleerlingen
• bevorder deskundigheid en vaardigheden bij leerkrachten
• ontwikkel ondersteunend beleid
NIEUWS
&
TIPS
Sociaal en emotioneel wel- bevinden zien we als een positieve geestelijke gezond- heid, bepaald door optimis- me, zelfvertrouwen, geluk, vitaliteit, gevoel van beteke- nis hebben, eigenwaarde, ervaren van ondersteuning uit de omgeving, en goed weten om te gaan met eigen
www.welbevindenopschool.nl www.schoolenveiligheid.nl www.gezondeschool.nl folder Trimbos Instituut
HANDIGE LINKS GGD Gelderland-Zuid
Gezonde School
Pestgedrag
Wist u dat 1 op de 10 jongeren op school wordt gepest? Pesten houdt meestal niet vanzelf op en het heeft gevolgen voor zowel de slachtoffers, pestkoppen, meelopers en omstanders. Een jongere kan er erg onzeker en ongelukkig door worden. En zich gaan scha- men om het te vertellen. Wat kunt u doen? Op onze website vindt u betrouwbare informatie over (cyber)pesten en gepest worden, de gevolgen ervan en hoe u kunt helpen. De website is een aanrader voor ouders én leerkrachten! Lees meer
Leer elkaar kennen met
‘Get2KnowU’
Hoe goed ken jij je klasgenoten? Deze vraag staat centraal tijdens
‘Get2KnowU’: een bijeenkomst die samen met school wordt voorbe- reid en uitgevoerd. Doel is om middelbare scholieren en hun docen- ten verder te laten kijken dan wat zij aan de oppervlakte bij elkaar zien. Via speelse en serieuze opdrachten worden zij gestimuleerd meer te delen over wie zij zijn en wat ze meemaken. Onderwerpen als depressie, verslaving, huiselijk geweld, suïcidaliteit en homosek- sualiteit worden bespreekbaar gemaakt. Het kennen van elkaars ver- haal leidt doorgaans tot meer herkenning en begrip. En (hierdoor) ook tot minder pesten en verzuim. Meer info: www.indigo.nl
Positieve psychologie
Welbevinden en veerkracht zijn onlosmakelijk verbonden met leer- vermogen: wie zich goed voelt, leert beter. In het handboek Positieve Psychologie (Bohlmeijer et al, 2013) stellen de schrijvers dat een bre- de en omvattende schoolaanpak rond veerkracht en welbevinden veelbelovend is. De kennis- en diensteneconomie waar de meeste leerlingen werk zullen vinden, eist veel van mentale vermogens.
In ‘Op naar geluk’ (Dijksterhuis, 2015) pleit hoogleraar Ap Dijksterhuis voor meer nadruk op welzijn in het onderwijs.
‘Geluksonderwijs’ zou volgens hem gestoeld kunnen zijn op een combinatie van filosofie en inzichten uit verschillende moderne wetenschappen. Een toename van geluk heeft allerlei positieve gevolgen zoals zelfvertrouwen, meer hulpvaardigheid en creativiteit.
Direct aan de slag met positieve psychologie?
• Lees ‘Aan de slag met Positieve Psychologie - Meer veerkracht en zelfvertrouwen’ van I. Boniwell, uitgegeven door SWP, 2016.
• Of lees ‘Waarderend leren in het VO’, Van Buurt et al, uitgege- ven door Pica, 2017.
• Kijk ook op www.happystyles.nl en www.lesseningeluk.nl
• Voor een brede en omvattende aanpak ga naar www.leerenveerkracht.nl
Montessori College
“Je kunt als school absoluut het verschil maken op welbevin- den! We hebben 4 jaar geleden een vernieuwde visie op ons onderwijs neergezet, die volledig is opgebouwd vanuit welbevinden als basis. Goed in je vel zitten als voorwaarde om goed te kunnen leren.” - Stephan Haukes, sectordirecteur Montessori College VMBO Nijmegen/Groesbeek.
Citadel College
“Als het welbevinden van een leerling niet ok is, kom je niet verder. Een sterk team is voorwaarde om aan dat welbevinden te kunnen werken.” - Cathelijne Beekmans, afdelingsleider VMBO-T Citadel College.
Reacties van docenten:
“Ik heb jaren niet op school gehuild, maar ben nu tot tranen toe geroerd. Een historisch moment voor onze school. In een paar uur tijd hebben jullie meer gedeeld dan normaal gespro- ken in een heel schooljaar gedeeld wordt.”
“Indrukwekkend. Dat onze VMBO-leerlingen ruim drie uur zo geboeid en respectvol bleven, is voor mij een verrassing.”
“Mooi om te zien dat tijdens de plenaire bespreking ook de stoere, op het oog onverschillige, jongens hun hart luchten en kwetsbaar blijken te zijn”
Pro College
“Waar het gaat om het welbevinden van onze leerlingen, staan we er als team!” - Fleur Holtermans, docent en stagebegeleider Pro College regio Nijmegen. Lees meer
Lekker in je vel
Een jongere die lekker in zijn/haar vel zit, heeft voldoende zelfver- trouwen. De jongere gelooft in wat hij/zij kan en wil. De jongere is weerbaar, kan zijn/haar grenzen goed aangeven, durft voor zichzelf op te komen, maar ook steun te zoeken. Hoe vergroot u de weer- baarheid van een jongere? Lees meer
Website GGD over
opgroeien & opvoeden
Iedere ouder heeft wel eens behoefte aan betrouwbare informatie over opvoeden, opgroeien en de gezondheid van kinderen. Vragen die kunnen spelen zijn bijvoorbeeld:
• Mijn zoon rookt. Hoe ga ik het gesprek met hem aan?
• Mijn dochter zit veel op social media. Hoe stel ik grenzen?
• Wij gaan scheiden. Hoe vertellen wij het onze kinderen?
Antwoorden op dit soort vragen, vinden ouders op de website van de GGD over opgroeien en opvoeden. Als school kunt u ouders en leerkrachten via uw nieuwsbrief wijzen op deze betrouwbare web- site over opvoeden en opgroeien.
Hoe ervaren jongeren het?
In 2015 vond in de regio Gelderland-Zuid het jongerenonderzoek E-MOVO plaats. Leerlingen van klas 2 en 4 van het VO beantwoord- den vragen over hun gezondheid, leefstijl en welbevinden. Ook het thema ‘Welbevinden’ kwam aan bod. De belangrijkste resultaten:
• Geluksgevoel: het percentage jongeren dat zich gelukkig voelt, stijgt sinds 2007. Van de ondervraagde jongeren geeft 71% een 8 of hoger voor zijn/haar geluksgevoel. Helaas geeft 1 op de 10 jongeren een cijfer van 6 of lager. Het zijn vaker de meisjes en jongeren in klas 4 die zich ongelukkig voelen.
• Psychisch welbevinden: het psychisch welbevinden van jon- geren blijft een punt van aandacht. Zo zien we dat ongeveer 1 op de 7 jongeren een verhoogd risico heeft op psychosociale problemen. Deze jongeren komen vaker voor op het vmbo en in gezinnen die moeite hebben met rondkomen.
• Pesten: ongeveer 1 op de 10 jongeren is in de afgelopen 3 maanden gepest, waarvan ongeveer de helft meer dan 1 keer per maand. Pesten komt het meest voor op het vmbo. Sinds 2007 neemt het pesten af.
Landelijke cijfers
In 2016 geeft bijna 4 procent van de jongeren van 12 - 18 jaar aan minstens zes maanden in het afgelopen jaar een depressie te hebben gehad. Ten opzichte van 2014 is er sprake van een verdubbeling.
Bron: Cijfers - Depressie | NJi. Meer landelijke cijfers vindt u op de website van HBSC en NJi.
Reacties van leerlingen:
“Ik vond het een leuke dag. De gesprekken waren goed, want zo leer je mensen kennen. Vooral het over de streep lopen was emotioneel, maar wel tof.”
“Ik vond het een goede bijeenkomst, omdat er veel respect voor elkaar was en ik denk dat we elkaar nu beter snappen.”
Materialen & methodes
• Op de website Gezonde School en op de NJI database vindt u alle materialen en methodes waarvan is vastgesteld dat ze vol- doen aan bepaalde kwaliteitscriteria.
• In de digitale handreiking ‘Samen werken aan sociale veiligheid op school’ vindt u onder andere het Digitaal Veiligheidsplan, een leerlingenenquête Sociale Veiligheid, een online wegwijzer en meer informatie over hoe vorm te geven aan de wettelijke verplichting Sociale Veiligheid.
• Het leerplankader Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl biedt structuur en bouwstenen, om als school een eigen leer- plan op maat te maken.
“Nooit leerde ik om over mijn gevoel te praten”
In 2017 - tijdens de inspiratiemiddag ‘Jongeren en psychische gezondheid’ - vertelden twee jongeren over hun ervaringen met psy- chische problematiek. De bijeenkomst werd georganiseerd voor gemeenten, regionale organisaties en scholen in Rivierenland. Na afloop schreef een van de jongeren – de 22-jarige Jasper - het indrukwekkende pleidooi hieronder. Meer informatie, herkenbare verhalen voor/door/over jongeren, en nieuws en tips over alles wat met de ‘mind’ van jongeren te maken heeft, vindt u op MINDyoung.
Advies en ondersteuning Programma’s en activiteiten Uitleenpunten
Nieuwsflits Gezonde School
GEZONDE SCHOOL
Bekijk hier de nieuwe menukaart Welbevinden VO
Door van mentaal welbevinden een vak te maken dat voor iedereen verplicht is, krijg je het mogelijk voor elkaar dat het praten over de psyche in elk geval een stuk normaler is dan nu.
Persoonlijk heb ik pas geleerd om over mijn gevoel te praten toen ik in aanraking kwam met de GGZ. Mijn vrienden deden dat namelijk nooit en ik daarom ook niet.
Ik heb op een middelbare VMBO-school stage gelopen en psy- chomotorische trainingen gegeven aan jongeren. Wat ik merk- te was dat er in eerste instantie veel weerstand was bij de leer- lingen. Maar dat, als je het goed aanbiedt, ze het uiteindelijk heel leuk en leerzaam vinden om zich met weerbaarheid/gevoel bezig te houden. Ook denk ik dat het goed is om hier op basis- scholen al mee te beginnen. Hoe eerder, hoe beter! Dan zal het ook minder weerstand opleveren om bijvoorbeeld een vak als
‘mentaliseren’ op de middelbare school te krijgen.”
“Het is fijn om te merken dat door iets te doen wat voor mij inmiddels doodnormaal is geworden (mijn verhaal vertellen), ik blijkbaar mensen nieuwe inzichten kan geven. Op de inspiratie- middag heb ik het idee geopperd om op middelbare scholen een vak in te voeren dat alleen maar gaat over mentaal welbe- vinden. Leer jongeren praten over gevoel en het hebben van relaties. Dit omdat het taboe rond psychiatrie volgens mij het grootste probleem is waarom mensen zich niet laten helpen.
Aanbod regionale partners
Indigo
Indigo biedt hulp bij angst, depressie, paniek, stress, burn-out, ver- slaving en andere psychische klachten. Indigo heeft een gevarieerd groepsaanbod. O.a.:
• Ik rouw om jou; rouwgroep voor jongeren..
• Online cursus ‘grip op je dip’.
• Brussengroep voor kinderen van ouders met psychische en/of verslavingsproblemen.
Bekijk het aanbod
MEE Gelderse Poort
MEE biedt groepen en trainingen voor mensen met een beperking en hun omgeving. O.a.:
• Groepen voor cliënten, zoals de ‘sterke meiden’.
• Trainingen voor professionals, o.a. in omgaan en herkennen mensen met een beperking.
• Samenwerkingskansen met name op wijkniveau, als er een mix is van doelgroepen.
Bekijk het aanbod
NIM
NIM Maatschappelijk Werk richt zich op Nijmegen, het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal. NIM biedt hulp, informatie en advies. NIM organiseert ook verschillende trainingen en gespreks- groepen. O.a.:
• Jongeren van gescheiden ouders
Bekijk het aanbod
STMR
Maatschappelijk werk van STMR biedt onder andere in Rivierenland, de Betuwe en de Bommelerwaard hulp, informatie en advies. Ook organiseert STMR verschillende cursussen en trainingen. O.a.:
• Training ‘Ik durf’; voor jongeren met onzekerheid of faalangst.
Bekijk het aanbod
Ieder1gelijk
Ieder1Gelijk geeft op scholen voorlichting over vooroordelen en dis- criminatie, om een veilige en sociale sfeer op school te bevorderen.
• Praktische trainingen voor docententeams en management.
• Gastlessen en materiaal voor leerlingen.
Bekijk het aanbod
Welzijnsorganisaties Tandem
Nijmegen
Mozaïek
Buren, Geldermalsen Neder-Betuwe, Rhenen, Tiel
MeerVoormekaar Druten, Wijchen
Forte Welzijn
Berg en Dal, Overbetuwe, Heumen
Bent u trots op hoe u op school werkt aan het welbevinden van de leerlingen?
Graag ontvangen wij uw inspirerende verhaal via mteplate@ggdgelderlandzuid.nl
Gezonde School Gelderland-Zuid
Regio Nijmegen Regio Rivierenland Groenewoudseweg 275 J.S. De Jongplein 2 6524 TV Nijmegen 4001 WG Tiel
088 - 144 73 07
gezondeschool@ggdgelderlandzuid.nl www.gezondeschoolgelderlandzuid.nl
Gelderland-Zuid
