Ontwikkeling van een instrument voor arbeidsmarkt- en
competentieprognoses
VIONA-onderzoeksprogramma
WSE Arbeidsmarktcongres 16 december 2010 Daphné Valsamis
Ingrid Vanhoren
Inhoudstafel
Deel 1: Ontwikkeling van een methode voor arbeidsmarkt- en
competentieprognoses
Deel 2: Toepassing van het arbeidsmarkt- prognosemodel voor Vlaanderen
Deel 3: Toepassing van de methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses voor de logistieke sector in Antwerpen
Deel 4: Aanbevelingen
Deel 1: Ontwikkeling van een
methode voor arbeidsmarkt- en
competentieprognoses
Deel 1: Ontwikkeling van een methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses
We hanteren een mix van methoden binnen een holistische benadering:
1. Arbeidsmarktprognosemodel
2. Methoden voor competentieprognoses
1. Arbeidsmarktprognosemodel
Bouwstenen Gegevens
Bouwsteen 1:
Sectormodel
Bouwsteen 2:
Beroepenmodel
Bouwsteen 3:
Kwalificatiemodel
- Nationale Bank
- Enquête Arbeidskrachten
- Enquête Arbeidskrachten
- Enquête Arbeidskrachten
Resultaat
Aantal tewerkgestelden tot 2016:
ü 7 sectoren nationale bank
ü 17 sectoren op Nace 1-digit
ü 62 sectoren op Nace 2-digit
Aantal tewerkgestelden tot 2016:
ü 10 beroepsgroepen ISCO 1-digit
ü 26 beroepen ISCO 2-digit
ü 111 beroepen ISCO 3-digit
Aantal tewerkgestelden tot 2016:
ü 3 opleidingsniveaus
ü 3 opleidingsniveaus binnen 17 sectoren op Nace 1-digit
2. Methode voor competentieprognoses
Analysekader:
Bedrijfsproces
Beroepen
Algemene trends in de te analyseren sector
ü Economische ontwikkelingen ü Technologische ontwikkelingen ü Ecologische ontwikkelingen ü Ontwikkelingen regulering
ü Ontwikkelingen onderwijs – arbeidsmarkt ü Demografische en culturele
ontwikkelingen
ü Producten en diensten ü Bedrijfsprocessen
ü Wijziging inhoud van beroepen ü Verdwijnen van beroepen ü Ontstaan nieuwe beroepen
Competenties ü Wijziging in vereiste competenties ü Vereiste van nieuwe competenties ü Overbodig maken van competenties
2. Methode voor competentieprognoses
Aanpak:
Stap 2: Selectie beroepen logistieke sector
Stap 3: identificatie van toekomstige ontwikkelingen
Stap 4: Analyse impact op bedrijven, beroepen en
competenties
Stap 5: Consolidatie van de resultaten
Aanpak Methodiek
Desk research
Desk research Experten interviews
Experten interviews Enquête voorlopende bedrijven
Rondetafel Stap 1: Analyse sector transport
en logistiek Desk research
Deel 2: Toepassing van het arbeidsmarktprognosemodel
voor Vlaanderen
Prognoses voor Vlaanderen
4.1 Impact op de sector transport en logistiek
Aandeel tewerkgestelden per sector:
3%
7%
16%
3%
1%
13% 13%
9%
15%
24%
10%
8%
5%
7%
3%
8%
10%
7%
3%
19%
2%
2% 4%
13%
17%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Landbouw, jacht en bosbouw Industrie Productie en distributie van elektriciteit, gas en water Bouwnijverheid Groot- en detailhandel Hotels en restaurants Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven Openbaar bestuur en defensie Onderwijs Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Overige gemeenschapsvoorzien., soc.-cult. en pers. diensten
1996 2009 IV 2016
Prognoses voor Vlaanderen
4.1 Impact op de sector transport en logistiek
Aandeel tewerkgestelden per beroepengroep:
11%
18%
11%
12%
3%
17%
10%
12%
1%
22%
13%
15%
12% 11%
24%
14%
9% 11%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
0 Strijdkrachten 1 Leden uitvoer. macht, bedrijfsleiders & hoger kader 2 Intellectuele en wetenschappelijke beroepen 3 Intermediaire beroepen 4 Bedienden in administratieve functies 5 Dienstverlenend en verkoopspersoneel 6 Landbouwers & geschoolde arbeid. in landb. & visserij 7 Ambachtslieden en ambachtelijke vakarbeiders 8 Machine-en installatiebestuurder s, montagearbeiders 9 Ongeschoolde arbeiders en bedienden
1996 2009 IV 2016
Prognoses voor Vlaanderen
4.1 Impact op de sector transport en logistiek
Aandeel tewerkgestelden per scholingsniveau:
34,2%
37,8%
27,9%
20,6%
36,2%
15,8%
45,0%
39,2%
43,2%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
Laaggeschoold Middengeschoold Hooggeschoold
1996 I 2009 IV 2016 I
Deel 3: Toepassing van de
methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses voor de
logistieke sector in Antwerpen
Trends in de logistieke sector in Antwerpen
Zijde van de
arbeidsmarkt Trends Algemene ontwikkelingen
Globalisering en liberalisering van de economie
Economische
ontwikkelingen Financiële en economisch crisis
Technologische innovatie (bvb. voor de voertuigen, infrastructuur,…)
Technologische
ontwikkelingen Stijgend belang van IT,
informatienetwerken en virtuele netwerken Schaarste natuurlijke hulpbronnen (energie) Ecologische
ontwikkelingen Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid steeds belangrijker Vraagzijde
arbeidsmarkt
Politieke/institutionele ontwikkelingen
Toenemend wet- en regelgeving (bvb.
regulering veiligheid, gezondheid en milieu, arbeidsmarktregulering,..)
Toenemende aanbod van opleidingen door bedrijven
Ontwikkelingen onderwijs en
arbeidsmarkt Gebrek aan instroom in de sector transport en logistiek
Vergrijzing en ontgroening (schaarste traditionele werknemer (man, jong, Belg)) Aanbodzijde
arbeidsmarkt
Demografische en culturele
ontwikkelingen Wijzigende levensstijl en consumptiepatronen
Prognoses voor de logistieke sector in Antwerpen
4.1Aandeel tewerkgestelden transport en logistiek:Impact op de sector transport en logistiek
7%
14%
3%
10%
3%
9%
7%
8%
11%
3%
6%
13%
3%
2%
7%
9%
14%
4%
11% 11%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
16%
Bouwnijverheid
Groot- en detailhandel
Hotels en restaurants
Vervoer, opslag en communicatie
Financiële instellingen
Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bed...
Openbaar bestuur en defensie
Onderwijs
Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening
Overige gemeenschapsvoorzien., soc.-cult. en per..
Prognoses voor de logistieke sector in Antwerpen
4.1AandeelImpact op de sector transport en logistiektewerkgestelden per subsector en opleidingsniveau:
39,0%
43,7%
17,3%
23,1%
53,8%
23,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Vervoer en opslag - laaggeschoold Vervoer en opslag - middengeschoold Vervoer en opslag - hooggeschoold 1996-2009 2010-2016
Conclusie
De sector van transport en logistiek is een groeisector dat een aantal ontwikkelingen met zich mee maakt.
Vooral de technologische ontwikkelingen, het gebruik van ICT, globalisering en de wijzigende eisen van de consumenten zijn belangrijke trends in de sector.
Hierdoor zijn er een aantal kwantitatieve maar ook vooral kwalitatieve evoluties aan de gang binnen de beroepen:
Elk geselecteerd beroep maakt zijn eigen evoluties mee.
Een gemeenschappelijke evolutie is dat binnen alle beroepen de taken complexer worden.
Een aantal competenties worden essentieel voor elk beroep: IT- vaardigheden, flexibiliteit en leergierigheid.
De afbakening van beroepen zal in de toekomst vervagen, men zal eerder spreken in termen van competenties.
De competenties die een werknemer moeten bezitten worden steeds vaker job- en zelfs soms sectoroverschrijdend.
Deel 4: Aanbevelingen
Aanbevelingen
Doelstellingen van prognoses op korte en (middel)lange termijn: output en gebruikers
Prognosemethoden: data-infrastructuur, methoden, thema’s en classificaties
Organisatie van prognoses: opdrachtgever,
financiering en uitvoering, frequentie en
periode van prognose
Doelstellingen van prognoses
Arbeidsmarkt- en/of competentie-prognose op systematische wijze
Gebruikers: overheid en/of sectoren, onderwijs- en opleidingsinstellingen, …
Korte termijn: actualisering van arbeidsmarktindicatoren en beroeps- competentieprofielen
(Middel)lange termijn: arbeidsmarkt- en competentieprognose
Methode voor arbeidsmarktprognoses
Macro-economische prognose-modellen: volume van tewerkstelling
Keuzes prognosemodel: vraag- en/of aanbodzijde, vervangings- en uitbreidingsvraag
Data-infrastructuur: nood aan longitudinale geharmoniseerde gegevens, evolutie in classificatie-systemen
Methode voor competentieprognose
Kwalitatieve prognoses op sectoraal niveau: mix van kwalitatieve methoden
Consequenties van transformatie in economie en sectoren voor inhoud van beroepen en vereiste competenties
Data-infrastructuur: nood aan basisinformatie beroepen en competenties (goed uitgewerkte en geactualiseerde beroepscompetentieprofielen)
Organisatie van prognoses
Keuzes: top-down en/of bottom-up, stakeholders als opdrachtgever, financier, uitvoerder en gebruiker
Drie modellen: bureaucratisch model, marktmodel, netwerkmodel
Frequentie en periode van prognoses
Conclusie
Criteria voor een geïntegreerde benadering van arbeidsmarkt- en competentieprognoses:
Duidelijke doelstellingen
Kwaliteit van data-infrastructuur
Integratie van methoden
Systematiek van prognoses
Duidelijke relatie opdrachtgever, financier, uitvoerder en gebruiker
