SAMEN ECO-ACTIEF! BELEIDSPLAN François De Heel

SAMEN ECO-ACTIEF!

BELEIDSPLAN 2021-2025

© François De Heel

Velt vzw

Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren Uitbreidingstraat 392c,

2600 Berchem T 03 281 74 75 F 03 281 74 76 info@velt.nu GEBRUIKTE AFKORTINGEN ANB: Agentschap voor Natuur en Bos av: algemene vergadering

AVVN: Algemene Vereniging van Volkstuinders Nederland b: bestuur

BBL: Bond Beter Leefmilieu bpt: beleidsplanningsteam bu: beleidsuitdaging

CVN: Centrum voor Natuureducatie CVO: Centrum voor Volwassenen Onderwijs

FOV: federatie van organisaties voor volksontwikkeling vzw IVN: Instituut voor Natuureducatie

K euro: 1000 euro

KVLV: Katholiek Vormingswerk voor Landelijke Vrouwen mw: medewerker

OD: operationele doelstelling

SCW: sociaal-cultureel werk voor jeugd en volwassenen (Agentschap Vlaamse Overheid) SD: strategische doelstelling

SIF: Sociale Innovatiefabriek

Sisca: Sector Informatie Sociaal-Cultureel volwassenenwerk en Amateurkunsten Socius: steunpunt voor sociaal-cultureel volwassenenwerk vzw

SWOT-analyse: Sterkte, Zwakte, Kansen, Bedreigingen

SWO-ART-analyse: Sterkte, Zwakte, Kansen, Aspiraties, Resultaten, Bedreigingen VMM: Vlaamse Milieumaatschappij

VTE: voltijds equivalenten

INHOUD

VOORWOORD 5ZINVOL EN HOOPVOL

INLEIDING 5

A. INHOUDELIJK PLAN 6

1. VELT-WAARDEN, -MISSIE EN -VISIE 6

2. OMGEVINGSANALYSE 10

2.1. Algemene omgevingsanalyse 10

2.2. Specifieke omgevingsanalyse: Velts unieke positie in het organisatielandschap 11

2.3. Externe stakeholderbevraging 13

2.4. Interne stakeholdersbevraging 13

2.5. Visie en missie sluiten aan bij de omgeving waarin Velt werkt 15

3. ZELFEVALUATIE 15

3.1. Infographics en kerncijfers 15

3.2. Velt-geschiedenis 18

3.3. Kritische zelfreflectie 19

4. VAN SWOART-ANALYSE NAAR BELEIDSUITDAGINGEN EN STRATEGISCHE DOELEN 21

5. ROLLEN EN HOE WE DIE INVULLEN 23

5.1. Verbindende rol 23

5.2. Laboratoriumrol 24

5.3. Kritische rol 24

6. FUNCTIEMIX GERELATEERD AAN DE GEKOZEN BELEIDSOPTIES:

VELT KIEST VOOR DRIE VAN DE VIER FUNCTIES 25

6.1. Het hoofd: de leerfunctie 26

6.2. De vleugel ‘Maatschappelijke bewegingsfunctie’ 26

6.3. De vleugel ‘Gemeenschapsvormende functie’ 27

6.4. Quid ‘cultuur’ bij Velt? 27

6.5. Doelgroep: het brede publiek, maar met oog voor kansengroepen 28

7. VRIJWILLIGERSWERK BIJ VELT 29

8. LOGISCH KADER BELEIDSPLAN 2021-2025 32 B. ZAKELIJK PLAN (BEDRIJFSVOERING): GEÏNTEGREERD

KWALITEITS- EN FINANCIEEL MEERJARENBELEID 42 1. INLEIDING: ZAKELIJK PLAN EN DE AFSTEMMING OP HET INHOUDELIJK PLAN 42

2. PERSONEELSMANAGEMENT 42

2.1. Velt-team 42

2.2. Freelancers 43

3. ORGANISATIECULTUUR EN -INRICHTING, GOED BESTUUR 43

4. HUISVESTING 45

5. INFORMATIEVOORZIENING EN ICT 45

6. COMMUNICATIESTRATEGIE EN PR 45

7. FINANCIËN 46

C. KERNCIJFERS EN GEVRAAGDE SUBSIDIE-ENVELOPPE 49

1. KERNCIJFERS: OMVANG VAN RESULTATEN EN WERKING 49

1.1. Financiële data 2017 en 2018 49

1.2. Personeelsdata 51

1.3. Kerncijfers werking 2018 en 2019 (Sisca en andere) 52

2. GEVRAAGDE SUBSIDIE-ENVELOPPE 54

D. BEOORDELINGSELEMENTEN EN -CRITERIA 55

1. INHOUDELIJKE BEOORDELINGSELEMENTEN EN -CRITERIA 55

2. ZAKELIJKE BEOORDELINGSELEMENTEN EN -CRITERIA 68

VOORWOORD: ZINVOL EN HOOPVOL

In deze uitdagende tijden actualiseerde Velt haar missie.

We willen er een zinvol en hoopvol toekomsperspectief mee neerzetten.

Velt als een onafhankelijke, pluralistische vereniging van denkers, durvers en doeners voor een ecologisch gezonde en rechtvaardige samenleving, binnen het brede kader van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s).

We zijn erg gemotiveerd en ambitieus om hier de komende vijf jaar verder aan te werken.

Een ecologisch gezonde samenleving die het ecosysteem Aarde beschermt is geen droombeeld, maar een urgente noodzaak. Velt wil daarin evolueren naar een netwerkorganisatie, want deze maatschappelijke uitda- ging delen we met velen. Velt is geen eiland, maar een dynamische organisatie met vele verbindingen waar we dagelijks aan werken. Rond duurzame landbouw en voeding hebben we hiervoor in Voedsel Anders het netwerk voor agro-ecologie opgericht.

Het mycelium in een bos werkt als het internet van het bos, waarbij het mycelium helpt bij het transporteren van voedingsstoffen en waardevolle informatie. Zo wil Velt een participatief ecologisch netwerk uitbouwen in zo veel mogelijk Vlaamse steden en gemeenten om bij te dragen aan klimaatneutraliteit, waar de grond van de zaak de zaak van de grond is, waar we voedselproductie opzetten die CO

opslaat in plaats van produceert, waar we ecologisch gezond voedsel produceren, meer ruimte creëren voor bomen en hagen – ook in onze (moes) tuinen – en veel resistentere planten en gezondere dieren krijgen. We werken aan een bodem vol leven, meer biodiversiteit, een beter microklimaat, een betere herverdeling van water en voedingsstoffen en meer koolstof- opslag.

‘We’, dat is de groeiende community van Velt-leden en -sympathisanten, maar vooral ook het brede publiek. Met campagnes en sterke communicatie zet Velt hen aan om in eigen tuin en keuken eco-actief te worden. Maar ook om samen te komen en prachtige voorbeelden neer te zetten van samentuinen, samenkeukens, voedsel- bossen, eetbare buurten … Mensen verbinden en gemeenschap vormen is een belangrijke Velt-bijdrage aan de samenleving. We stimuleren en ondersteunen mensen om ‘sociaal kapitaal’ op te bouwen, hun netwerk van relaties dat hen in staat stelt macht en invloed uit te oefenen in de samenleving. Met dubbel resultaat, volgens socioloog Pierre Bourdieu. Op individueel vlak werkt het emancipatorisch, maakt het mensen sterker en ver- groot het de zelfredzaamheid, ook bij hen die in een kwetsbare situatie leven. Op maatschappelijk vlak krijgen mensen via hun sociaal kapitaal een stem in het debat om zo mee vorm te geven aan het samenleven in hun organisatie, buurt, gemeente etc.

Dit lijkt een zware opdracht, maar er zijn veel helpers: de Velt-vrijwilligers. Zoals je kunt lezen in onze visie op vrijwilligers (hoofdstuk 7) is passie wat hen drijft, doorleefde kennis de doordachte basis, het gedeelde idealisme wat hen bindt en de lokale actie wat ons verhaal aantrekkelijk maakt. Vermenigvuldigd door meer dan duizend vrijwilligers leidt dit tot de maatschappelijke impact die we samen beogen in onze missie.

Leen Laenens,

voorzitter Jan Vannoppen,

directeur

INLEIDING

Eén Velt-plan

Dit beleidsplan 2021-2025 is allesomvattend voor Velt. Met andere woorden: het gaat over álle activiteiten. Wat erin staat, gaan we met z’n allen zo goed mogelijk realiseren, met inzet van al onze motivatie en beschikbare middelen. Wat er niet in staat, gaan we in principe niet doen, tenzij er goede redenen zijn, zoals nieuwe noden in de samenleving waar Velt iets aan kan bijdragen, nieuwe opportuniteiten die zich aandienen, etc.

Op basis van dit beleidsplan en de ervan afgeleide voortgangsrapporten leggen het Velt-team en -bestuur jaarlijks verantwoording af aan de algemene vergadering van Velt en tussentijds aan de Vlaamse Overheid.

Maar die plannen gebruiken we bij Velt vooral ook als werkinstrumenten om goed de afgesproken koers aan te houden, de resultaten en impact te monitoren, de efficiëntie en kwaliteit te bewaken en te verhogen waar mogelijk.

Leeswijzer

Dit document bestaat uit een inhoudelijk beleidsplan (deel A) en een zakelijk plan (deel B).

Het beleidsplan begint met iets speciaals: de geherformuleerde visie en missie van Velt, op basis van een set centrale waarden.

Ze zijn een stevig intern draagvlak om als vereniging een relevante, constructieve rol te spelen in de samenleving.

(Hoofdstuk A1).

Daarna kijken we naar het landschap waarin Velt werkt en klinkt de stem van de stakeholders (hoofdstuk A2). In hoofdstuk A3 volgt een zelf-evaluatie. Die bestaat uit infographics, een stukje geschiedenis en een kritische zelfreflectie.

Hoofdstuk A4 beschrijft hoe we met de gegevens aan de slag gingen om een analyse te maken (Swoart) en beleidsuitdagingen en Strategische Doelen te formuleren.

In de volgende 2 hoofdstukken staat de Velt-visie op de sociaal-culturele rollen en functies. Daar specifiëren we ook dat Velt het hele publiek als doelgroep heeft, maar wel met oog voor kwetsbare groepen in de samenleving.

In hoofdstuk A7 komt aan bod hoe belangrijk vrijwilligers zijn voor Velt, en hoe we hen betrekken en ondersteunen met betrekking tot de Velt-missie.

Hoofdstuk A8 geeft in overzichtelijke tabellen de strategische en operationele doelen, de grote lijnen van de acties en een raming van de benodigde middelen en verwachte inkomsten.

Het zakelijk plan (deel B) omvat zes hoofdstukken die opeenvolgend uitleg geven over: personeelsmanagement (vast en freelancers); organisatie-inrichting, -cultuur en goed bestuur; huisvesting; informatievoorziening en ICT; externe communicatie en PR; financiën.

In het zakelijk plan primeert de aandacht voor kwaliteitszorg: onze aanpak om de werking continu te verbeteren, zodat Velt steeds betere resultaten aflevert aan en met haar leden en vrijwilligers. En dit met de visie en missie voor ogen: samen werken aan een duurzamer consumptiegedrag zodat we als samenleving de planeet Aarde gaan beschermen en respecteren.

Deel C geeft kerncijfers op vlak van financiën, personeel en werking. Waarom een ruimere subsidie-enveloppe nodig is, wordt beargumenteerd.

Deel D, tot slot, beschrijft hoe Velt de sociaal-culturele beoordelingselementen invult.

A. INHOUDELIJK PLAN

1. Velt-waarden, -missie en -visie

Tot november 2019 combineerde Velt de visie en missie in één tekst, die dateert van 2008:

‘Velt is een ongebonden, pluralistische vereniging van personen die zich actief inzetten voor een ecologische leefomgeving binnen het brede kader van duurzame ontwikkeling. Om dat doel te bereiken komt Velt op voor biodiversiteit en voor een

energie- en grondstoffenzuinig productie- en consumptiegedrag door individuen, bedrijven en overheden. Leden van Velt dragen daaraan bij door in hun eigen omgeving betekenis te geven aan ecologisch leven en tuinieren, en door samen te werken in publieke activiteiten.’

Velt én de samenleving zijn in die elf jaar flink geëvolueerd en het nieuwe decreet vraagt om een aparte missie en visie te formuleren die duidelijker verwijst naar de samenlevingsproblemen waarvoor Velt zich inzet.

Dat is gebeurd in de zomer van 2019 in verschillende stappen, wat uitmondde in een bespreking en stemming op de algemene vergadering van 30 november 2019.

Co nt ex t

identiteit waarden

cultuur system

en visie , mis sie

pers oneels

vaar dighe

den

finan ciële bronnen

si fy e b ek nnro

en

mp co en et esti

rust urct

en doelstelling, strategie

Als kader gebruikten we het onion-model, voor de gelegenheid omgedoopt tot ‘biobloembolmodel’: in de kern van een organi- satie zitten de waarden, identiteit en cultuur. Velt blijft levenskrachtig zolang we die kern voeden, onder andere door erover te spreken met elkaar en hem als toetssteen te gebruiken voor de werking. Rond de kern zitten de afgeleiden: visie en missie, plannen, begroting, ploeg van vrijwillige en betaalde medewerkers, communicatiestrategie, logistiek, etc. De context speelt natuurlijk ook een grote rol voor het floreren van de organisatie, maar als ze waardengedreven is, zal ze veerkrachtiger kunnen omspringen met de context en de kansen die al dan niet geboden worden.

Dit waren de stappen:

Stap 1: Waardeoefening met bestuur en coördinatieteam

Het kiezen van eigen kernwaarden uit een lijst leidde tot een waardenwolk, met duidelijke clusters.

Stap 2: het bestuur formuleert een visie en missie, september 2019

De Franse of Engelse vertaling voor ‘visie’ is ‘vision’, wat ook betekent ‘visioen’: een droombeeld van de toekomst.

Als we vanuit de waarden waarin we geloven, ambitieus vooruitkijken, welke samenleving zien we dan?

Groepsgesprekken over de betekenis van die waardenclusters, en hoe ze ook voor Velt relevant zijn, leverden puzzelstukken voor de formulering van de visietekst en de missie.

De missie hangt nauw samen met de visie: welke unieke rol (missie) heeft Velt om dat ideaalbeeld voor de toekomstige samen- leving (onze visie) te realiseren? Waarvoor bestaat Velt? Om wat te doen of te veranderen in de samenleving?

Stap 3: werkende leden geven feedback op de visie en missie, oktober 2019

Alle werkende leden kregen een brief met uitleg over het proces en de vraag of ze bemerkingen en/of voorstellen van aanpassing hadden.

Er kwamen elf reacties, waarvan de meeste ‘akkoord’ en één voorname tip: ‘Bij Velt zijn we niet enkel doeners, maar ook denkers en durvers’. Dat is toegevoegd en verwerkt tot een definitief voorstel, op het bestuur van 24 oktober 2019.

Stap 4: stemming op de algemene vergadering van 30 november 2019

De nieuwe geformuleerde visie werd goedgekeurd, als onderdeel van het beleidsplan 2021-2025.

diversiteit

toekomstige generaties gezond rechtvaardig _veerkracht

humor optimist

zorgen voor

teamwork

familie kennis

hoop bijdragen

open creatief

eerlijk

samenwerken

authentiek

vrijheid harmonie moed

natuur

milieu

zinvol leven

plezier _respect betrouwbaar

doorzetten

verschil maken

Velt-visie: samen gaan we voor een ecologisch-gezonde samenleving die het ecosysteem Aarde beschermt a) Ecologisch-gezond leven brengt ‘denk globaal, handel lokaal’ in de praktijk

Voeding, ontspanning, beweging en sociale verbinding op een gezonde planeet Aarde zijn de bouwstenen van gezond leven. Bij Velt geloven we dat het haalbaar is voor de huidige en toekomstige generaties. Het is ook een kwestie van rechtvaardigheid. Veel mensen, jong en oud, zoeken aansluiting bij Velt voor hun eigen gezondheid en voor de gezond- heid van het leefmilieu. Ze willen ‘ecologisch-gezond leven’ en gaan op zoek naar kennis. Ze willen doorzetten om zélf verschil te maken en zo bij te dragen aan een mooiere wereld, met respect voor natuur, milieu en mens. Want wie zelf iets kan produceren – oogst, een gerecht, een stukje biodiverse natuur – staat in de snel veranderende wereld steviger met de voeten op de grond en (her)wint zelfvertrouwen om voor zichzelf en voor de eigen leefomgeving te zorgen.

b) Verbonden zijn en samenwerken in wederzijds respect en vertrouwen

Verbinding rond het dagelijks voedsel is een hoeksteen in de toekomstvisie van Velt. Dagelijks voedsel is een thema dat bij uitstek ervaringsgericht is en gedeeld kan worden tussen generaties, culturen, organisaties etc. Dit gaat gepaard met grote diversiteit in vormen van engagement, met klassieke en ‘nieuwe’ vrijwilligers. Naast bestaande lokale groepen ontstaan er nieuwe burgerinitiatieven. In een ecologisch-gezonde samenleving bieden ze handelingsperspectief en brengen ze mensen samen. Hieruit kan ook vlot de stap gezet worden naar ecologische bodemzorg, (landbouw)- biodiversiteit, vermindering van voedselverspilling en voedselkilometers, etc.

Dat helpt om de wereld ecologisch duurzaam te maken, en zoveel meer. Want het gaat niet alleen over samenwerken om meer en volgehouden resultaten te bereiken, maar ook over samen plezier beleven, lief en leed delen, als in één grote familie. Zonder veel woorden worden daar belangrijke waarden gedeeld, zoals betrokkenheid, authenticiteit, en de durf om voluit en zinvol te leven.

c) Natuur als bron van inspiratie en actieve hoop

Velen vinden ontspanning en rust dankzij contact met de natuur, waarbij verwondering een sleutelgevoel is.

Vanuit verwondering ontstaat de drang om ecosystemen te begrijpen en te bestuderen. De natuur is fijn geregeld, en is een inspiratiebron om zich in te zetten voor het duurzaam behoud van onze planeet, vanuit een ecologisch handelen.

Daarbij is individuele actie goed en nodig, maar er is een systeemverandering nodig om de verstoring van de ecolo- gische evenwichten te stoppen. Daarvoor is een agro-ecologische aanpak van de voedselproductie en -consumptie aangewezen. Er zijn veel initiatieven die tonen dat zo’n scenario haalbaar is, de initiatiefnemers hebben allen gemeen dat ze handelen vanuit ‘actieve hoop’. Ze zijn ambitieus, gaan probleemoplossend aan de slag en hun plannen leiden tot tastbare resultaten. Die mensen, organisaties en netwerken bouwen aan een ecologisch-gezonde samenleving.

De nieuw geformuleerde missie klinkt als volgt:

Velt is een onafhankelijke, pluralistische vereniging van denkers, durvers en doeners voor een ecologisch-gezonde en rechtvaardige samenleving, binnen het brede kader van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s).

Velt brengt leden, vrijwilligers en sympathisanten samen om rond het thema ‘ecologisch leven, tuinieren en koken’

kennis uit te wisselen en uit te dragen naar de samenleving. Deze kennis en ervaring passen ze toe in hun eigen leefomgeving en in een diverse waaier van samen-projecten.

Samen tonen we de weg en beïnvloeden we het beleid, naar een energie- en grondstoffenzuinig productie- en consumptiegedrag door individuen, bedrijven en overheden, zodat het ecosysteem Aarde gerespecteerd en beschermd wordt.

‘Gezond leven op het ritme van de seizoenen en met respect voor de natuur. Dat is voor Velt het uitgangspunt voor ecologie. Dit betekent dat we geen kunstmest of pesticiden gebruiken in de tuin én dat we aandacht hebben voor het gebruik van seizoensgroenten en -fruit in de keuken. Maar het heeft ook te maken met bewust(er) omgaan met energie.’

Op deze manier geeft Velt ecologisch leven vorm in huis, tuin en daarbuiten. Met onze kwaliteitsvolle publicaties en samenwerkingsverbanden dragen we bij tot de ontwikkeling van een duurzame levensstijl.

In Vlaanderen en Nederland tellen we intussen 18.000 leden en ruim 150 lokale afdelingen, werkgroepen en samen- tuinen. Hiermee zijn we ook een spreekbuis voor de belangen van ecologische consumenten.

De spirit om samen dingen te doen, dat is typisch voor Velt. Hierdoor stralen mensen van vreugde, voldoening en trots.

Daarmee is Velt een van de toonaangevende socio-culturele organisaties in Vlaanderen en Nederland. We brengen mensen samen, niet alleen om kennis te delen over ecologisch tuinieren en duurzame voeding, maar ook om samen plezier te maken en elkaar te helpen.

Samen dingen veranderen

Actief zijn betekent bij Velt ook activisme, opdat de dingen ten goede veranderen. Het recht op voedsel is een van die zaken die Velt drijven. Niet het recht om voedsel te ontvangen, maar het recht om voedsel te produceren.

Mensen moeten zich kunnen uitspreken over wat hen belemmert en onrecht kunnen aanklagen.

Doorheen de jaren is Velt blijven vertrekken van de ecosystemen als basis van alle leven, en dat met de nodige strijd- vaardigheid en moed. Velt bouwt als beweging overtuigd mee aan een wereldwijd netwerk van kleine groepen die weten dat het anders moet en kan. Een netwerk dat zich spiegelt aan hoe bijen bestuiven en micro-organismen zorgen voor een levende bodem. Een netwerk dat mensen met elkaar verbindt en veerkrachtig maakt.

In de av van 30 november 2019 waren alle werkende leden voor deze nieuwe missie, maar het vereiste quorum (2/3de) werd net niet gehaald. De missie zal terug voorliggen op de av van 14 maart 2020.

Let op de specifieke accenten:

• Verwijzing naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de Verenigde Naties, een breed gedragen kader dat ook het klimaatthema omvat.

• Expliciet onze belangrijke actoren vermelden: leden, vrijwilligers en sympathisanten. Die brengen we samen (verbindende rol), zetten we aan tot leren en actie (laboratoriumrol).

• De kritische rol komt naar voren in ‘we tonen de weg en beïnvloeden het beleid’.

Het samenlevingsprobleem dat we aanpakken staat heel duidelijk in deze missie:

Niet-duurzaam gedrag gerelateerd aan het voedselsysteem en het gebruik van ruimte, energie en grondstoffen bedreigt het ecosysteem Aarde. Velt toont de weg naar meer respect en bescherming van de Aarde.

Velt biedt handelingsperspectief en vertaalt haar missie naar de mensen in de samenleving:

2. Omgevingsanalyse

Deze maatschappelijke contextanalyse geeft aan welke ontwikkelingen in de maatschappelijke context Velt effectief als uitdaging aangrijpt en welke impact we willen realiseren.

2.1. ALGEMENE OMGEVINGSANALYSE

‘Bezorgdheidsbril’?

De maatschappelijke ontwikkelingen die ons de laatste tijd tegemoetkomen hebben een geurtje.

Eentje van angst, woede soms, vervreemding, hopeloosheid en hier en daar verborgen verlangens.

We zien klimaatjongeren oprecht bezorgd opstaan en (soms) verguisd worden. We zien gele hes- jes hun woede ventileren. En we zien beide groepen tegen elkaar opgezet worden.

De wereld lijkt er een van polarisering en vervreemding, een wij-zij verhaal waarin maatschappe- lijke breuklijnen dieper worden en verbreden.

Het klimaat verandert, de biodiversiteit staat zoals nooit te voren onder druk en het gevoel van onmacht is groot. Mensen ontmoeten elkaar anders en minder, en er is een grondig probleem met onze omgang met voeding.

Dit is de bril die we kunnen (en mogen) hanteren. Want de context waarin we werken is er een van crisis, die de voorbije tien jaar alleen maar erger is geworden. Onze algemene omgevings- analyse in het vorige beleidsplan draaide rond economische crisis startend met de bankencrisis van 2008, en de ecologische crisis die al decennialang bestaat en verergert. Vandaag moeten we er ook expliciet een sociale crisis naast zetten, die ook jaar na jaar acuter wordt.

Typisch is dat deze crises steeds meer mensen raken en beroeren. Ze zijn meer dan ooit geogra- fisch grensoverschrijdend, de analyse van Ulrich Becks risicomaatschappij blijft overeind.

Hij beschrijft hoe de samenleving de uiteindelijke verzekeraar is voor risicovolle technieken.

Als er iets misloopt moet de overheid tussenkomen met belastinggeld, wat leidt tot besparingen, het verlies van verworven zekerheden. Dat versterkt het gevoel ‘je staat er alleen voor’.

Deze ‘bezorgdheidsbril’ toont onze samenleving in sombere kleurschakeringen. Hoe waar en waardevol het kijken door die bril ook is, we willen hem toch ook geregeld een tijdje afzetten om twee redenen: alleen kijken vanuit bezorgdheid kan verlammend werken en het cynisme vergro- ten, wat uiteindelijk onproductief is. Maar vooral ook omdat een andere bril mogelijk is.

‘Verbondenheidsbril’?

We kunnen en mogen een andere bril opzetten om onze omgeving te bekijken. Een van radicaal vertrouwen en verlangen. Een van hoop en actie. Met als startpunt het toenemend bewijs dat De meeste mensen deugen. Deze titel van het boek van Rutger Bregman verklapt de plot: de meeste mensen deugen. Hij zoekt bewijs van het verlangen van mensen om een goed mens te zijn. Hij gaat kritisch op zoek naar welk mensbeeld heerst en welk mensbeeld op feiten geschraagd kan worden. Volgens Bregman klopt er iets niet in het mensbeeld dat gecultiveerd wordt: de indi- vidualistische mens die in een neo-liberale maatschappij de strijd aangaat met de ander. Dat beeld strookt niet met wat ons eigen en sterk maakt, namelijk ons verlangen om te leren en in verbinding te staan, onze basisbehoefte om collectief te zijn. Onze condition humaine start vanuit intrinsieke verbondenheid.

Als we onze omgeving analyseren met deze ‘verbondenheidsbril’ krijgen we een heel ander beeld van de werkelijkheid: ja, er is vervreemding, individualisering, economische ongelijkheid en roofbouw op onze planeet. Maar er is vooral ook de behoefte en de wens om elkaar te ontmoeten en te ontdekken.

polarisering en vervreemding?

diverse crises

andere bril mogelijk

mensen deugen

Uit de puinhopen: samenhorigheidspolitiek

De kracht van mensen is het verlangen naar samenhorigheid. Radicaal vertrouwen in mensen en vrijwilligers is een sterk startpunt om enkele hete hangijzers in onze tijd aan te pakken. De uitdagingen zijn legio, maar mensen en gemeenschappen kunnen vast zitten in hulpeloosheid en passiviteit die versterkt worden door de omvang van de drie crisissen. Het is net daar dat Velt een rol speelt: perspectief bieden, wég uit passiviteit. Daarbij laten we ons inspireren door Georges Monbiot. Die pleit in zijn boek Uit de puinhopen voor een sterke samenhorigheidspolitiek, waarbij deze politiek zich niet enkel afspeelt binnen het kader van dé politiek, maar in het dagelijkse leven. Door contact te zoeken, vertrouwen te hebben in mensen, kaders te bieden waarbinnen groepen kunnen groeien en handelingsperspectieven te tonen worden uitdagingen behaphaar en net de motor om te groeien naar verbonden samenleven.

Monbiot pleit ervoor om klein te beginnen, in het lokale (politieke) samenleven, bij het beheer van publieke ruimte, bij het opbouwen van netwerken van solidariteit en gemeenschap.

The donut economy: het speelveld

De bril waarmee we onze omgeving bekijken gaat over vertrouwen en een positief mensbeeld.

Het is het verhaal dat wij willen vertellen. Maar dat maakt ons niet blind voor wat er speelt en wat het speelveld is. Als kader hanteren we Kate Raworth’s donut. Haar economisch model bekijkt met een eenvoudig beeld het ecologische plafond waarbinnen we moeten bewegen en het sociale fundament dat nodig is om een inclusieve en duurzame economische groei te creëren.

Het biedt een helder beeld van waar onze economie aan de ene kant de ecologische grenzen met voeten treedt, denk maar aan klimaatverandering, grondconversie, stikstof en fosforverzadiging, en vermindering van de biodiversiteit. Aan de andere kant is de economie niet goed in staat om de sociale uitdagingen aan te pakken, binnen deze globale grenzen. Economisch beleid bouwt te weinig aan de fundamenten van mensen (netwerken, voedsel, gezondheid, inspraak, …) waaraan voldaan moet worden om een sterke samenleving uit te bouwen.

Binnen dit speelveld wil Velt aan samenhorigheid werken: mét mensen en hun sociale fundament een samenleving helpen realiseren die de ecologische grenzen niet overschrijdt.

2.2. SPECIFIEKE OMGEVINGSANALYSE:

VELTS UNIEKE POSITIE IN HET ORGANISATIELANDSCHAP

In onze omgevingsanalyse staan we niet alleen. Ook onze thema’s zijn niet uniek. Gelukkig maar.

Er wordt gebouwd en gewerkt op diverse niveaus en binnen verschillende organisaties. Maar wat maakt ons verhaal dan anders? In essentie zijn dat onze doorgedreven keuzes, en ze maken dat we sterk staan: de inhoudelijke focus maakt dat Velt bekend is en gewaardeerd wordt als dé organisatie voor ecologisch leven in tuin, keuken en huis. Velt is ook specifiek qua ‘spelregels’: we doen het met mensen en in dialoog. Vrijwilligers en leden zijn onze ambassadeurs om elke dag op drie à vier plaatsen activiteiten te organiseren die mensen face-to-face samenbrengen voor ecologische actie, met daarbovenop enkele goed gecoördineerde landelijke acties en campagnes.

Historisch zijn we doeners en ‘bewijzen’ we dat het anders kan. Niet door met een vinger te wij- zen maar door te verleiden met een positief alternatief.

In het landschap van socio-culturele organisaties zijn er enkele met een thematische insteek die aanleunt bij die van Velt:

• Wervel, Voedselteams, Eva vzw: met hen hebben we de inzet voor duurzame landbouw en voe- ding gemeen. Overleg en samenwerking is er in de schoot van VoedselAnders, het netwerk voor agro-ecologie dat mede door Velt opgericht is en sinds 2019 erkend als milieuorganisatie.

In dat netwerk zitten ook milieuorganisaties (BBL, Natuurpunt, Greenpeace ) en Noord-Zuid- organisaties (Rikolto, Oxfam, Broederlijk Delen, …). Voor meer info, zie www.voedselanders.be Met Wervel, Voedselteams en Rikolto legden we eind oktober onze missies en SD’s samen.

Daar bleek dat we complementair zijn, niet te veel in elkaars vaarwater komen en dat samen- werking in concrete projecten een meerwaarde kan zijn.

perspectief bieden

werken aan samenhorigheid

velt is uniek

leunen aan bij velt

• Tuinhier vzw met hun volkstuinen waar gangbaar getuinierd wordt. Landelijke Gilden die ook een tuinwerking hebben. Deze organisaties porren we aan om op te schuiven richting ecologisch tuinieren. In Vlaanderen lukt samenwerken niet goed wegens visieverschillen (rond chemische middelen), maar uit recente contacten blijkt er wel goede wil om opnieuw te praten.

In Nederland lukt samenwerken wonderwel met de koepel van volkstuinen (AVVN) die een ver- klaring opstelden over samenwerking voor natuurlijk tuinieren.

• Op vlak van voeding zijn er Femma en KVLV, die beide hun cursussen en kookboeken hebben en waar sporadisch contact mee is. Maar Velt is kleiner en heeft een toch wat striktere, ecolo- gische voedingskijk, waardoor we geen evidente partner zijn. We zien wel dat er af en toe een element overgenomen wordt. Met KVLV was er een goed contact naar aanleiding van de beleids- planning en de afspraak om elkaar terug te spreken in 2020.

• Natuurpunt Educatie, gefusioneerd met CVN (natuurgidsen), die net als Velt opkomen voor biodiverse tuinen en parken. Lokale samenwerking is er onder andere tijdens de ecotuindagen.

Samen cursussen opzetten lukt tot nu toe minder goed. Er is een risico op spanning rond het in- grijpen in de tuin (oogsttuin versus wilde tuin) en voor het gebruik van de schaarse open ruimte in en nabij woonkernen. Moeten daar ‘mininatuurreservaatjes’ komen, of is er ook plaats voor ecologische samentuinen? Ook hier is er in Nederland een positief voorbeeld, waar we school- moestuincoaches opleiden voor IVN (tegenhanger van CVN).

Sommige niet-thematische socio-culturele organisaties zoals Vormingplus en Gezinsbond huren geregeld Velt-lesgevers in. Met Vormingplus Antwerpen komt er in 2020 een samenwerking om met Velt-vrijwilligers te reflecteren over het beter betrekken van kwetsbare groepen.

Velt is nauw betrokken bij Bioforum, koepel voor de professionele biologische sector: als lid van het bestuur en de algemene vergadering, om de stem van de bioconsument te laten klinken.

Organisaties die zich inzetten voor voedingseducatie: met het Vlaams Instituut voor Gezond Leven heeft Velt goede contacten, alsook met organisaties die rond voeding en armoede werken, zoals volkskeukens. Dit wordt nog belangrijker in de toekomst, met het plan om meer nadruk te leggen op de link tussen voeding en gezondheid.

In het ‘landschap’ zijn er ook (semi)overheidsorganisaties die alle op de een of andere manier te maken hebben met ecologische voeding, tuin of open ruimte. We noemen de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) en Land Maatschappij (VLM), Milieuzorg op school (MOS), de compostor- ganisatie Vlaco en diverse Provinciale en lokale overheden. Ze doen een beroep op Velts expertise op vlak van projecten, communicatie en doelgroepen. Dit netwerk is en blijft belangrijk voor Velt, omdat we gemeenschappelijke doelen hebben (zoals vergroening, verspilling van voedsel tegen- gaan, bewustmaken en informeren rond ecologie) en samenwerken tot een win-win leidt.

Last but not least: onderzoeksinstellingen en wetenschappers. Velt heeft contacten en samenwer- kingen met heel wat onderzoeksinstellingen rond diverse thema’s. Onderzoek toonde de voorbije jaren met steeds meer detail aan dat het operationele werk van organisaties als Velt relevant en nodig is, en dat in verschillende domeinen:

• Het negatieve effect van pesticiden en stikstof op biodiversiteit en insecten (bijen) in het bijzon- der. Ze benadrukken de rol die particulieren via hun (samen)tuinen kunnen spelen voor biodiver- siteit, waterinfiltratie, koolstofopslag, reductie van hitte-eiland-effect etc.

• De rol die een evenwichtige, gezonde voeding speelt in de strijd tegen welvaartsziekten.

• Het positieve gezondheidseffect (fysiek en mentaal) van actief bewegen en contact met de na- tuur, bijvoorbeeld door (samen) te tuinieren.

• Hoe ‘mensen verenigen rond een handelinsgperspectief’ hen helpt om positief in het leven te staan, niet te vereenzamen en bij te dragen aan het algemeen belang.

doen een beroep op velt

overheids- organisaties

wetenschappers

2.3. EXTERNE STAKEHOLDERBEVRAGING

In de externe stakeholdersbevraging (najaar 2018) vroegen we een aantal van de vermelde organi- saties én enkele buiten ons werkveld om in een paar zinnen of quotes te antwoorden op de vraag

‘Wat moet Velt doen om goed te doen in de komende beleidsperiode?’ Het gaf een mooie oogst die we als volgt kunnen samenvatten:

• Doe zo voort, want jullie zijn goed bezig bij Velt.

• Het aantal mensen in armoede is fel toegenomen en het zal er niet op beteren, alle organisaties en dus ook Velt moeten daar rekening mee houden.

• Velt is een innoverende en netwerkende organisatie, dat wordt geapprecieerd.

Enkele reacties ‘voluit’:

2.4. INTERNE STAKEHOLDERSBEVRAGING

De Interne stakeholderbevraging vond plaats in de vorm van een brainstorm met bestuursvrij- willigers tijdens de Velt-Markt (13/3/19) en op de vrijwilligersdag van Velt Nederland (Zwolle, 7/4/19).

Ook zij kregen de vraag: ‘Kijkend naar onze samenleving, wat moet Velt volgens jou doen om het goede te doen, de komende jaren?’

mooie oogst aan quotes

Een stem uit Steunpunt mens en samenleving:

‘Uit mijn contact met buurtwerkers weet ik dat gezonde, betaalbare voeding een steeds grotere uitdaging is. Mensen zijn vervreemd van hun voeding, bij armen is dat nog meer uitgesproken. Momenteel zien we dat het voedselsysteem overschotten produceert die er eigenlijk niet zouden moeten zijn. Die overschotten gaan dan naar mensen die in ar- moede beland zijn, een situatie die er ook niet zou mogen zijn.’

Een stem uit Bioforum:

‘Blijf een voortrekker voor agro-ecologie en bio in het maatschappelijke debat over landbouw en voedsel! En stimuleer samenwerking tussen lokale Velt-groepen en bioboeren.’

Een stem uit Natuurpunt:

‘Voor de biodiversiteit is SOS mezen een sterke actie. Belangrijk, want zelfs gewone soorten komen in de problemen.

Ecologische tuinen zijn een hotspot voor biodiversiteit: vogels, bijen, andere insecten …

Velt kan met de leden en het brede publiek iets concreets doen voor de betonstop: regenwater bufferen en/of laten infiltreren, cfr. operatie steenbreek in Nederland. Bouwmeester Leo Van Broeck ziet een mix tussen professioneel en particulier gebruik van open ruimte als een piste om de betonstop te realiseren.

Duurzame voeding: cocreatie met de kleinschalige landbouw, bijvoorbeeld samentuinen die samenwerken met CSA-boeren. Velt kan ook de producten uit extensieve (natuur)veeteelt promoten.’

Een stem uit CVO Crescendo:

‘De samenleving individualiseert, dat geeft bij veel mensen negativisme. Daar tegenin gaan door verbinding in kleine kringen te promoten. Het thema ‘zuiver en onbesmet’ in voeding en tuin kan mensen samenbrengen. Daarbij wel posi- tief en volks communiceren.

Kaart de ongerijmdheid van de agro-industrie aan, door een steentje in de schoen te zijn. Bijvoorbeeld het prijsbeleid:

de achteloosheid die daar rond hangt moet bestreden worden, boeren kunnen niet trots meer zijn op zo’n goedkoop eten. Velt kan positieve verhalen vertellen van families die naar bio overschakelen en trots tonen: “Het is leefbaar en  het is goed leven.”’

Een stem uit Komosie, projecten tegen voedselverlies:

‘Blijf vooral doen wat jullie doen: info verspreiden over ecologische voeding en tuin. Bij het brede publiek blijft de kennis daarover zeer gebrekkig. Heb oog voor de problematiek van armoede: die is enorm gestegen, de voorbije jaren.’

quotes

vrijwilligersdag

Hun input (post-its) kan als volgt samengevat worden:

Velt is goed bezig, blijf dat doen. Blijf bewustmaken, informeren, vormen, en goede voorbeel- den geven:

▶ Onze Velt-ideeën uitdragen (2x) en zorgen voor verbinding, eilandjes opheffen.

▶ De buren verleiden en overtuigen, hen meekrijgen door mijn enthousiasme en successen (olie- vlek).

▶ Vanuit Velt meer mensen uitnodigen om mee te gaan in de beweging van natuurlijker leven, hen bewust maken van andere mogelijkheden waardoor het groener kan.

▶ Mik op de jongeren in scholen: ecologisch leven in een lespakket, met theorie en praktijk, te starten vanaf de peuterklas.

▶ Op trends inspelen, en zo ook verjongen qua leeftijd van de leden.

▶ Meer in de openbaarheid komen, Velt is nog te onbekend. De straat op mag, hoor! Daar zijn we immers beter zichtbaar. Bijvoorbeeld bij grote manifestaties zoals de Gentse Feesten waar bio troef is.

▶ Mensen uitnodigen op bijeenkomsten en voorlichting geven. Elkaar blijven inspireren door leuke dingen in de afdeling. Kennis en ideeën delen door op een inspirerende locatie samen te komen, waar nieuwe ideeën kunnen ontstaan en taken kunnen worden verdeeld.

Vrijwilligers geloven sterk in de ‘walk your talk’-aanpak, het zijn doeners die zelf willen experimenteren en demonstreren, daarvoor blijven ze sterk gemotiveerd:

▶ Voorbeeldfunctie (3x), show it, walk the talk, voor-leven, laten zien hoe het kan, in een tijd van nepnieuws het eerlijke verhaal vertellen.

▶ Verleider zijn en rolmodel van ecologisch leven.

▶ Kennis ontwikkelen rond nieuwe thema’s: meer inspelen op klimaatadaptatie en -mitigatie, verstening van tuinen tegengaan, experimenteren met ecologische plasticvervangers. Met betrek- king tot ecologisch leven missen we nog onderwerpen.

▶ Activiteiten organiseren voor jong en oud(er) om tot meer ecologisch leven te komen.

Klimaatneutraal en geen pesticiden meer gebruiken.

▶ Goede initiatieven verduurzamen, zodat ze niet blijven hangen in vrijblijvend hobbyisme.

▶ Ik kan uitsluitend mijn zienswijze op de wereld veranderen, niet de wereld zélf, want daarvoor is mijn leven te kort. Ik kan wel zelf al het mogelijke doen in mijn eigen leven, ecologisch leven, laten zien dat het wél kan en nog happy ook!

De vrijwilligers lopen warm voor het samen-verhaal en zien er veel potentieel in, ook om er zelf aan bij te dragen:

▶ Een rol gaan spelen als Velt in duurzaamheidsprojecten in eigen regio, daartoe proberen invloed te krijgen op gemeentelijk/provinciaal niveau. Dus contact houden met gemeentelijke organisaties en er groene ecologische kennis inbrengen.

▶ Samentuinen maken met woongroepen en buurtverenigingen. Vooral veel doen, samen.

Verbinding zoeken in de buurt en tussen culturen. Concreet handelingsperspectief geven.

▶ Organisaties met goede initiatieven samenbrengen. Samen met andere verenigingen doelen bereiken in plaats van elk apart. Laten zien dat samenwerken en dialoog werkt en helpt voor een betere samenleving. Bijvoorbeeld voor biobloembollen met de imkersbonden samenwerken.

▶ Netwerken om best practices te verzamelen, rond ecologie, energie, voedsel. Velt moet die ver- binden en uitwisselen.

▶ Maar ook: de maatschappij wordt steeds individualistischer. Dus personen benaderen op/via deze manier, met op het individu gerichte communicatie.

2.5. VISIE EN MISSIE SLUITEN AAN BIJ DE OMGEVING WAARIN VELT WERKT Uit de omgevingsanalyse en stakeholdersbevraging blijkt dat de Velt-missie en -visie bijzonder actueel zijn.

Met andere woorden: als we op een degelijke manier onze missie nastreven, beantwoorden we aan reële maatschappelijke noden en samenlevingsvraagstukken. Zoals daar zijn:

• De nood in de samenleving aan kennis over en handelingsperspectief voor duurzame productie- en consumptiepatronen.

• De actieve rol die elke burger kan en zou moeten spelen om als samenleving sneller en kordater werk te maken van agro-ecologische voedselsystemen, natuur- en milieubescherming op wijk- en gezinsniveau, klimaatadaptatie en -mitigatie. Dit sluit aan bij de nood aan een groter maatschap- pelijk debat en draagvlak voor kordate en impactvolle beleidskeuzes door overheid en economi- sche actoren.

• De toenemende polarisering en individualisering in de samenleving, waardoor solidariteit en gemeenschapszin achteruit boeren en onverdraagzaamheid en eenzaamheid toenemen. In de missie vinden we dat terug in de grote nadruk die Velt legt op verbindend samenwerken en de cruciale rol die vrijwilligers en lokale groepen daarin spelen.

3. Zelfevaluatie

Voor deze kritische reflectie putten we uit:

• de oefening die we maakten in de aanloop naar het visitatiebezoek in 2018;

• het visitatieverslag van 2018 dat enkele sterktes en werkpunten aangaf;

• extra informatie en inzichten uit contacten met Velt-vrijwilligers, stakeholders, team en bestuur.

We kijken daarbij vooral door de bril van de sociaal-culturele rollen en functies, en leggen de link naar de SD’s en OD’s.

Maar eerst een ‘foto’ in symbolen en cijfers, en een streepje geschiedenis.

3.1. INFOGRAPHICS EN KERNCIJFERS

Velt-medewerkers en -vrijwilligers gebruiken in hun pr-werk graag de Velt-infographics, die in één oogopslag een beeld en een reeks kerncijfers geven van de omvang en realisaties van het Velt- werk. Dit beleidsplan krijgt in primeur de infographic van 2019, waarbij het opvalt dat aan de SD’s voor de volgende beleidsperiode ook nu al in meer of minder mate gewerkt wordt:

• toenemend aantal leden, zeer actieve sociale media, twee nieuwe boeken (SD 1)

• mensen komen samen bij Velt: ecotuindagen, workshops, samenaankoop (SD 2)

• Velt innoveert: studiedag, Eetbare Buurt, Voedselstrategie, citizen science (SD 3)

• er is oog voor kwetsbare groepen: 30 samentuinen met focus op welzijn (SD 4) samenlevings-

vraagstukken

kerncijfers

16

+ 1.000

actieve vrijwilligers

127

lesgevers en praktijkbegeleiders

      Velt in het kort

actief in België en Nederland

(C) Foto's: Aikon Producties

VELT-RESULTATEN IN 2019

Een grotere en meer diverse groep is samen eco-actief met Velt

30.000 bezoekers in 194 tuinen  tijdens Velt-ecotuindagen 4085 bestellingen van zaden

422.000 biobloembollen geplant door 1.812 bestellers 1000 bezoekers aan de Velt-markt

+18.500

gezinnen zijn lid

waarvan +3.500 in Nederland

workshops

+ 3

per dag

+ 800 

vragen over moes-

en siertuin

Foto: Swa de Heel

meer dan 30 samentuinen met focus op welzijn

2 nieuwe publicaties +21.000 volgers van

Facebookpagina Velt +24.000 leden van Facebookgroep Velt 980.000 bezoekers

op www.velt.nu  40.200 abonnees e- nieuwsbrief (+ 4.5%)

Velt leidt innoverende projecten

 +1.000 vormingen

8 projecten 'Eetbare buurt' in België 370 deelnemers aan

studiedag 'Groenten voor de toekomst' (B)

232 deelnemers aan studiedag 'Permacultuur' (Nl)

1 regionale voedsel- strategie in Kortrijk

      Velt verleidt via hedendaagse communicatie,         workshops en mooie publicaties

Velt is er voor een jong publiek

6 moestuinvakanties in 4 steden voor 6 tot 12 jarigen 34 schoolmoestuincoaches opgeleid

19 workshops duurzame voeding, schoolmoestuin, ecosmossen

7 samenkookgroepen begeleid 942 volgers op

Facebookpagina scholen

+ 1.000

actieve vrijwilligers

127

lesgevers en praktijkbegeleiders

      Velt in het kort

actief in België en Nederland

(C) Foto's: Aikon Producties

VELT-RESULTATEN IN 2019

Een grotere en meer diverse groep is samen eco-actief met Velt

30.000 bezoekers in 194 tuinen  tijdens Velt-ecotuindagen 4085 bestellingen van zaden

422.000 biobloembollen geplant door 1.812 bestellers 1000 bezoekers aan de Velt-markt

+18.500

gezinnen zijn lid

waarvan +3.500 in Nederland

workshops

+ 3

per dag

+ 800 

vragen over moes-

en siertuin

Foto: Swa de Heel

meer dan 30 samentuinen met focus op welzijn

2 nieuwe publicaties +21.000 volgers van

Facebookpagina Velt +24.000 leden van Facebookgroep Velt 980.000 bezoekers

op www.velt.nu  40.200 abonnees e- nieuwsbrief (+ 4.5%)

Velt leidt innoverende projecten

 +1.000 vormingen

8 projecten 'Eetbare buurt' in België 370 deelnemers aan

studiedag 'Groenten voor de toekomst' (B)

232 deelnemers aan studiedag 'Permacultuur' (Nl)

1 regionale voedsel- strategie in Kortrijk

      Velt verleidt via hedendaagse communicatie,         workshops en mooie publicaties

Velt is er voor een jong publiek

6 moestuinvakanties in 4 steden voor 6 tot 12 jarigen 34 schoolmoestuincoaches opgeleid

19 workshops duurzame voeding, schoolmoestuin, ecosmossen

7 samenkookgroepen begeleid 942 volgers op

Facebookpagina scholen

Vragen? jan@velt.be

3.2. VELT-GESCHIEDENIS

Het ontstaan en de geschiedenis van Velt werden in de vorige beleidsplannen goed beschreven, dus nu houden we dat kort.

In 2019 bestaat Velt 45 jaar, want de officiële erkenning als vzw dateert van 21 maart 1974.

Verontwaardiging over pesticiden was de drive van die eerste vrijwilligers. Jammer genoeg zijn pesticiden nog steeds een groot probleem, maar gelukkig is er een sterk bewustzijn dat het an- ders moet en kan. Velt wil daarin een sterke actor zijn, getuige de nieuwe visie en missie.

Velt evolueerde van een organisatie die nauw aanleunde bij de biolandbouw (Ecologische Land en Tuinbouw) naar een sociaal-culturele vereniging voor ecologisch leven in huis, tuin en keuken.

Sinds 1982 is Velt erkend als vereniging voor volwassenenvorming, met een secretariaat (momen- teel 20 VTE), ruim 150 lokale afdelingen en ruim 1000 vrijwilligers.

Kennisopbouw en -verspreiding was en is een centraal gegeven voor Velt, gewoon omdat er bij de brede bevolking veel vraag is naar goed onderbouwde, heldere en praktijkgerichte informatie rond ecologie. Er zit jaar na jaar groei in de Velt-cursussen, praktijkworkshops, handboeken, het ledenblad Seizoenen en de – gratis – overvloed aan tips en verhalen die online staan.

Inpikkend op de Velt-handboeken maakte de instructieve omroep van de BRT in de periode 1990- 1997 drie tv-reeksen, over ecologische moestuin, siertuin en voeding. Mede dankzij die naams- bekendheid steeg het ledenaantal tot boven de 15.000. Na 2000 ging het ledenaantal gedurende enkele jaren achteruit, maar sinds 2011 stijgt het weer, in 2015 bracht de nieuwe communica- tiestrategie een boost en werd de kaap van 15.000 leden opnieuw overschreden. Extra inspannin- gen eind 2018 zorgen opnieuw voor een sterkere groei, waar we de komende jaren nog verder op willen inzetten.

Door een statutenwijziging in 2008 werden ‘thematische werkgroepen’ mogelijk, naast de klassie- ke afdelingen. Om erkend te worden als thematische werkgroep zijn de voorwaarden relatief licht.

Zo kunnen nieuwe groepen eco-actieven zich laagdrempelig met Velt associëren. Deze aanpak pikt mooi in op de talenten en motivatie van mensen (goesting-gericht werken), waardoor Velt aantrekkelijk wordt voor de ‘nieuwe vrijwilliger.’

Als resultaat zien we een toename van Velt-groepen, met name samentuinen sluiten zich graag aan, zie tabel volgende pagina.

verontwaardiging

praktijkgerichte informatie

nieuwe groepen eco-actieven

Professionele krachten begeleiden sinds 2019 de nieuwe én de bestaande groepen om hun eigen missie te (her)formuleren met een methodiek gebaseerd op de ‘golden circles’ (Simon Sinek).

3.3. KRITISCHE ZELFREFLECTIE

De visitatiecommissie in 2018 was positief over de zelfkritische houding van Velt en vermeldde dit in het visitatieverslag: ‘Velt is kritisch reflectief in het bijsturen en voortdurend herdenken van haar aanbod, wat zich uit in sterke, innovatieve concepten zoals de eetbare buurten. Haar vermo- gen tot kritische zin blijkt ook uit het voortgangsrapport 2017, waar ze, ook bij elementen die zeer goed lopen, toch nog uitdagingen en groeikansen formuleerde. De commissie vindt dit sterk.’

Ondanks de economische crisis en het wegvallen van diverse projectsubsidies is Velt er sinds 2010 in geslaagd om te blijven innoveren. De visitatiecommissie loofde dat zowel in 2013 als in 2018:

‘De commissie stelt vast dat Velt een zeer innovatieve organisatie is, zowel wat aanbod en dienstverlening betreft, als op vlak van het beheer van de organisatie. Velt gebruikt innovatie doelbewust om haar missie te realiseren in tal van projecten en activiteiten, zoals de succesvolle samentuinen, de campagne 2020pesticidevrij en de eetbare buurten. Velt evolueert ook meer en meer naar een organisatie die innovatieve, participatieve methodieken inzet om naar buiten te treden. Velt wil dan ook een vereniging voor de samenleving zijn, niet enkel voor haar leden.’

Als organisatie een verbindende rol spelen in de samenleving? Ja! En Velt is daar sterk in en inno- vatief. Een voorbeeld: op advies van de visitatiecommissie in 2013 verpakte Velt de algemene ver- gadering in een festivalformule ‘Velt-markt’ en dat werkt. Er komt veel volk op af (een 1000-tal) en de debatten zijn geanimeerd. De visitatiecommissie stelde daarop in 2018: ‘Velt werkt aan partici- patieve verbinding. Zo heeft ze een sterke visie op de gemeenschapsvormende functie en werkt ze vanuit haar ‘samen’-idee aan samentuinen en samenkoken. Bovendien krijgen haar vrijwilligers veel inspraak in het beleid van de vereniging. Velt is ook sterk op het vlak van netwerkvorming en samenwerking: ze gaat doelbewust om met samenwerkingsverbanden en stapt niet zomaar in.’

Wat dat laatste betreft tekent Voedsel Anders zich steeds sterker af als hét netwerk om in te investeren. Dit is een breed netwerk voor agro-ecologie, met noord-zuid-, milieu- en sociaal- culturele organisaties. Velt speelt er een actieve trekkersrol in.

Een ander sterk punt is het oproepen tot ‘zacht activisme’ in eigen tuin en keuken, maar ook daarbuiten. In acties zoals de campagne 2020pesticidevrij, de ecotuindagen, de samenaankoop van biozaden en biobloembollen, samentuinen en -keukens etc. kunnen mensen hun engagement tonen. Het visitatieverslag: ‘Ook de maatschappelijke activeringsfunctie is sterk verankerd in het DNA van de vereniging. Velt zet in op activering en empowering van leden en niet-leden door in te spelen op hun verontwaardiging en op die manier obstakels voor een ecologische maatschappij aan te kaarten.’

De benadering ‘denk globaal, handel lokaal’ staat voorop in de nieuwe missie: denkers, doeners en durvers, in het brede kader van de SDG’s. Door mensen te activeren om kritisch te kijken naar hun consumptiegedrag en een nieuwe, meer ecologische praktijk uit te proberen speelt Velt haar labo- en kritische rol in de samenleving. Een mooie innovatie in 2019 was het citizen science project SOS mezen waarbij 1101 burgers een nestje dode mezen meldden en we met de analyse- resultaten ruim 2 miljoen mensen bereikten.

2010 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Afdelingen België 83 83 80 83 83 88 84

Thematische werkgroepen

België 10 25 23 35 46 45 54

Afdelingen Nederland 6 22 26 29 30 37 39

velt is kritisch reflectief

dynamisch en vernieuwend

participatieve verbinding

activering en empowering

Bij het ontstaan van Velt was de leerfunctie van groot belang, en nog steeds. Cfr. de missie, die spreek over kennis uitwisselen, uitdragen naar de samenleving, en vooral de kennis en ervaring toepassen.

Er is een grote gedrevenheid bij vrijwilligers en in het professionele team om ‘de ecologische boodschap’ te verspreiden via publicaties, vormingen over ecotuin en -voeding, studiedagen, praktijkbegeleiding in samentuinen en samenkeukens.

De visitatoren (2018) apprecieerden het vernieuwende en brede aanbod dat effectief een breed publiek bereikt. Maar er was ook de verbetersuggestie: ‘Sta eens stil bij wat de educatieve functie nu precies betekent voor de Velt-werking.’ Daarmee is een begin gemaakt in de reflectie over de functiemix (hoofdstuk 4) en over freelancersbeleid (zakelijk plan, punt 2.2.).

Een belangrijke innovatie op beheersvlak is de implementatie van een CRM-systeem waar in 2018 en 2019 relatief veel personeelstijd en geld naartoe ging. Dit zal onze capaciteit groter maken om naar buiten te treden en burgers en leden optimaal te betrekken en te dienen. Net als het publi- ceren (in print en online) wil Velt het CRM-beheer zo veel mogelijk in eigen handen houden, wat snelle, flexibele actie toelaat. Om deze grote investering (bijna € 300.000) optimaal te gebruiken en af te betalen, is ondersteuning door de Vlaamse Overheid wel van cruciaal belang, zie meer- jarenbegroting.

Het CRM-systeem is een voorbeeld van de manier waarop Velt met integrale kwaliteitszorg omgaat: de focus ligt op het operationele, want we zijn toch vooral ‘doeners’ die resultaten willen zien. Voor de opvolging gebruiken we het logische kader van het beleidsplan en monitoren we onze kernprocessen. Met het advies van de visitatie (ontwikkel een helikoptervisie om processen tijdig te kunnen bijsturen) gingen we in 2019 met heel het Velt-team aan de slag in een traject begeleid door Kessels&Smit, rond burn-outpreventie. De gedragen conclusie eind 2019 is dat we gaan sleutelen aan onze manier van samenwerken (horizontaler, in kleinere teams), van keuzes maken (in functie van missie en capaciteit) en van omgaan met werkdruk (witruimte inbouwen).

In 2020 volgen enkele experimenten en zoeken we de meest geschikte structuur en methode voor procesbeheer, wat we dan vanaf 2021 implementeren.

Een grote sterkte is de Velt-communicatie, de visitatoren loven de eigen duidelijke, frisse stijl, en de degelijkheid en diversiteit van communicatiemiddelen: ledenblad Seizoenen, handboeken, website, digitale nieuwsbrieven, sociale media, meerjarencampagne en de perswerking.

De centrale communicatie geeft goede resultaten op vlak van verkoop, ledenaantal en maat- schappelijke impact.

De ‘dichte’ communicatie naar de leden door Velt-groepen en -vrijwilligers is minstens even belangrijk, met het nieuwe CRM-systeem loopt dit nog vlotter vanaf eind 2019.

De Velt-communicatie is GDPR-proof, de invoering van die regels liep vlot en was een aanleiding om de kwaliteit van de Velt-database te verhogen.

kennis uitwisselen

crm-systeem

kwaliteit bij velt

duidelijke, frisse stijl

4. Van SWOART-analyse naar beleidsuitdagingen en Strategische Doelen

Onder de begeleiding van Jon Goubin (Socius) maakten het hele team en het bestuur

op 13 oktober 2018 een SWOART-oefening. Het verslag is online beschikbaar (www.velt.nu/SWOART2019).

Het is een analyse van sterktes, zwakke punten, kansen, bedreigingen, uitgebreid met de Velt-aspiraties en de gewenste resul- taten.

Deze oefening leverde een lijst van zaken op om aan te werken in de komende beleidsperiode. Vandaar de naam ‘beleidsuitda- gingen’, die deels inhoudelijk zijn en deels zakelijk.

Onderstaande SD’s zijn het resultaat van besprekingen in het coördinatieteam, het bestuur en het beleidsplanningsteam.

Ze dienden (in een ruwere versie) als kader voor de interne stakeholdersbevraging, wat naast bevestiging ook heel wat input leverde voor de formulering van de OD’s.

Zie ook hoofdstuk 8 ‘Logisch kader’.

De voornaamste inhoudelijke beleidsuitdagingen werden vervolgens gegroepeerd en per cluster formuleerden het beleidsplan- ningsteam, het bestuur en het coördinatieteam een antwoord. Dat leidde tot de overkoepelende Strategische Doelstellingen (SD’s), Operationele Doelen (OD’s) en mogelijke activiteiten. Zie hoofdstuk 8 voor meer detail.

Overzicht van SD’s en onderliggende beleidsuitdagingen

SD 1: Velt als beweging (team en vrijwilligers) verleidt een brede en diverse waaier van burgers om

als individu/gezin te experimenteren rond ecologisch en klimaatneutraal leven in hun eigen huis, tuin en keuken.

Biedt antwoord op de uitdagingen:

• Werk maken van klimaatneutraal (of bevorderend) ecologisch tuinieren, koken en leven.

• Burgers laten participeren in laboratoriumrol rond ecotuin, -keuken en -leven.

• De beweging rond ecotuin, -voeding en keuken cultureel en sociaal diverser maken.

Dit is de sociaal-culturele laboratoriumrol: Velt zet steeds weer het ecologisch tuinieren, koken en leven op de kaart.

Vanuit telkens nieuwe thema’s of insteken, met nieuwe methodes, naar een divers publiek. Het klimaat is zo’n nieuwe insteek, die perfect aansluit bij de Velt-missie. Het kernwoord is ‘experimenteren’: Velt toont huishoudens hoe de weg te vinden naar ecologisch leven.

SD 2: Door de aanpak van Velt (team en vrijwilligers) om samen te werken met groepen actieve burgers, lokale be- sturen, en organisaties is het ‘participatief-ecologisch netwerk (mycelium)’ in 2025 een bekend en tastbaar begrip, wat bijdraagt aan leefbaardere en klimaatneutralere stads- en dorpskernen.

Biedt antwoord op de uitdagingen:

• Vrijwilligerswerk professioneel ondersteunen en zo participatief buurtgroen waarmaken.

• De nieuwe, actieve burger betrekken en inspireren om te werken aan een eco-actieve samenleving.

• Duidelijk maken dat de eetbare buurt een onderdeel is van de alternatieve landbouw en voedselproductie.

• Mensen laten ervaren dat ‘het goede leven’ niet in strijd is met de klimaatboodschap.

• Via Velt-happenings ervoor zorgen dat ‘globaal denken en lokaal handelen’ een positieve bijdrage is aan de samenleving.

Hiermee spelen we vooral onze verbindende rol. In het ‘samenverhaal’ toont Velt zich als vereniging. Naast de afdelingen zijn er samentuin- en samenkookgroepen vanuit burgerinitiatief, die zich geregeld als thematische werkgroep bij Velt aansluiten.

Dit willen we verder uitbouwen. Een kernwoord is ‘samen’: het toont dat ecologisch leven bijdraagt aan een leefbaardere omgeving door samen te werken in eco-samengroepen.

SD 3: Velt geeft burgers ‘goesting’ en sleutels om een ander landbouwsysteem te bedingen, door campagnewerk rond pesticiden, de focus op de kort(st)e keten én samenwerking. In 2025 zijn er zo belangrijke stappen vooruit gezet naar een ander voedselsysteem.

Biedt antwoord op de uitdagingen:

• De tussenschotten wegwerken tussen enerzijds de agro-ecologische producent (die ook burger is) en anderzijds de consument (die ook produceert), zodat het wederzijdse begrip toeneemt.

• Via Velt-inbreng in het agro-ecologienetwerk Voedsel Anders een ander voedselsysteem nastreven.

• Lobby voor meer bio, dat systematisch meenemen in het doen en laten van Velt.

• Velt toont het belang van alternatieve landbouw als schakel tussen burger en landbouw.

• Burger heeft de sleutel in de hand om een ander landbouwsysteem te bedingen.

Dit vult de ‘kritische rol’ in. Velt doet dat van in het begin (bestaansreden) en bouwt voort op de succesvolle campagne 2020pesticidevrij: publiek en media zijn mee, politiek volgt. Dat verderzetten in een campagne 2.5, op een hoger niveau, waarbij we ook naar de landbouw- en voedingssector kijken. Het kernwoord is ‘voedsel anders’: Velt wil ecologisch leven als alternatief op de kaart zetten door campagne te voeren voor een agro-ecologisch voedsel- en landbouwsysteem.

SD 4: Dialoog over de betekenis van ‘ecologisch leven’ voor kwetsbare groepen in de samenleving leidt tot concrete handelingsmodellen.

Biedt antwoord op de uitdagingen:

• Antwoorden vinden op de vraag Wat betekent onze inhoud voor de ‘andere groep en hun cultuur’?

Hierbij is ‘andere groep’ heel divers: met migratie-achtergrond, met laag inkomen, …

Dit is de laboratoriumrol voor sociaal culturele innovatie. Kan Velt een rol spelen om in dialoog te gaan en bruggen te slaan, voortbouwend op verhalen vanop het terrein in de volkstuin, volkskeuken etc.? Kernwoord is ‘andere groepen’: Velt wil ook kwetsbare groepen betrekken in ecologisch leven.

De zakelijke beleidsuitdagingen die uit de SWOART-oefening kwamen hebben hun weg gevonden naar het zakelijke gedeelte van dit beleidsplan én naar een SD die betrekking heeft op Velt als beweging en organisatie. Immers, om met succes de inhou- delijke uitdagingen aan te gaan, moeten we continu de kwaliteit van ons werk verbeteren. Vandaar SD 5.

SD 5: Noodzakelijke organisatieontwikkeling: Velt is in 2025 als organisatie verder uitgebouwd (organisatiemodel, structuren, vrijwilligerswerk, …) om nog beter in te spelen op de ecologische en sociaal-culturele uitdagingen en noden in de samenleving.

Biedt antwoord op de uitdagingen:

• Als team en bestuur ons zo organiseren dat:

- de groei in leden, vrijwilligers en Velt-groepen optimaal opgevangen en gestimuleerd wordt;

- we slagkracht en efficiëntie hebben om de doelen en acties optimaal te realiseren (structuur en proces in functie van doel- stellingen).

• Goed blijven omgaan met de Velt-groepen, de ‘nieuwe vrijwilligers’ en de dynamiek van actieve burgergroepen, door hen te ondersteunen en inspraak te geven.

De administratieve processen verder vereenvoudigen en digitaliseren (CRM), zodat de overheadkosten voor team en vrijwilligers beperkt blijven.

5. Rollen en hoe we die invullen

Socius:

De drie maatschappelijke rollen verwijzen naar de manier waarop het sociaal-cultureel volwassenenwerk:

• zich kan verhouden tot de samenleving en

• wat het kan bijdragen aan de vormgeving van de samenleving (processen die de samenleving vormgeven).

Bij de nieuwe Velt-visie en -missie stipten we al aan dat de drie sociaal-culturele rollen erin aan bod komen: samen uitwisselen en de weg tonen naar een ecologisch gezonde samenleving. En bij de Strategische Doelstellingen (hoofdstuk 8) leggen we ook die link.

5.1. VERBINDENDE ROL

Geen samenleving zonder ‘samen’, maar dat komt niet vanzelf. De verbondenheid van een individu met andere mensen, met een groep, met de samenleving is de resultante van heel wat processen. De menselijke nood aan contact met en betrokkenheid op andere mensen is groot, maar dat verlangen wordt toch ook ondermijnd door angst, onzekerheid en twijfel: ‘Wat als ze mij niet willen, wat als ik het niet kan?’ Verbinding vereist een goede voedingsbodem die ruimte en kansen schept, (zelf)vertrouwen en begeleiding biedt, durft uitnodigen en uitdagen. Familie- en vriendschapsrelaties zijn op dat vlak ‘eerste lijn’, maar het middenveld speelt er ook een grote rol in. In 1974 is Velt ontstaan in dat middenveld en sindsdien speelt het daar haar rol, die in essentie nog steeds dezelfde is: ee verbindingsplek, een thuis zijn voor mensen die opkomen voor een meer ecologische aanpak in tuin, keuken en leven.

Velt was en is die veilige haven, die verbinding mogelijk maakt en er ook toe uitnodigt, niet voor niets staat ‘samenwerken’ centraal in het Velt-waardenplaatje, waarin ook andere verbindende waarden als ‘betrouwbaar’, ‘harmonie’, ‘zorgen voor’, ‘teamwork’, ‘diversiteit’, ‘authentiek’ en

‘plezier’ opvallen.

Velt is een thematische vereniging, wat wil zeggen dat we niet mikken op een bepaalde laag van de bevolking (op basis van geslacht, beroep, leeftijd, levensbeschouwing etc.), maar op al wie zich wil inzetten voor het ecologische gedachtegoed. ‘In de samentuin is iedereen gelijk!’ horen we de tuiniers geregeld zeggen, op tevreden-trotse toon.

Bij de klassieke Velt-afdelingen lag (en ligt) de nadruk op samenkomen met gelijkgezinden, voor kennisopbouw en -delen, met de bedoeling dat later toe te passen in eigen tuin en keuken. Dat trekt vooral kenniszoekers, in de vorige eeuw vooral mannen. Maar er is al ruim tien jaar een vervrouwelijking en verjonging aan de gang qua publiek en vrijwilligers. Op de Velt-bijeenkom- sten en met name tijdens de ecotuindagen (open tuinen) heerst er een typische gezellige sfeer die verbondenheid ademt, zelfs al kennen de bezoekers elkaar niet.

Een proefproject in 2006 rond ecologische volkstuinen was de aanleiding om het model ‘samen- tuin’ op te zetten: een volkstuin met de nadruk op het ecologische en het sociale. Dat maakte méér verbinding mogelijk, want het gaat om samenwerken in de tuin en dat is behoorlijk inten- sief. Met trots kunnen we zeggen dat dit model en de ruim 150 samentuinen een nieuw elan ge- ven aan het tuinieren in groep. En aan Velt zelf, want na de tijdelijke begeleiding door Velt kiezen steeds meer van deze groepen ervoor om dicht bij Velt te blijven, wat voor nieuwe dynamieken en verbinding zorgt binnen onze vereniging. Op dit succes entten we het model ‘samenkeuken’ en

‘eetbare buurt’, wat weer een lichtjes ander doelpubliek aanspreekt (jonger, stedelijker).

De inzet voor en het eigenaarschap van deze groepen is sterk, getuige hun actieve deelname aan nationale studiedagen en de algemene vergadering. Ze maken hun gemeente soms echt

great again, bijvoorbeeld door afval in te zamelen.

Door slim in te zetten op de sociale media is er een stevige online Velt-community die mensen zeer laagdrempelig verbindt rond ecologische thema’s. Vooral de Velt-Facebookgroep groeit gestaag en is zeer actief: de leden helpen elkaar vooruit met antwoorden op allerhande praktische vragen, maar gaan ook in discussie over onderwerpen als vleesconsumptie, ggo’s, klimaat-, mili- veilige haven

kenniszoekers

nieuw elan

ruim publiek

eu- en landbouwbeleid etc. Meestal op vriendelijke toon en als iemand de groepsregels overtreedt, wordt die persoon door anderen tot de orde geroepen. Voor het Velt-team is dit een geweldig kanaal om een ruim publiek uit te nodigen om ook offline de stap te zetten en zich te verbinden aan een Velt-activiteit of -groep.

Dit alles is slechts mogelijk door de toegewijde inzet van veel (ruim 1000) vrijwilligers en een degelijke begeleiding en ondersteuning vanuit het Velt-team. Waarover later meer.

5.2. LABORATORIUMROL

Het maatschappelijk innoveren zit diep in het DNA van Velt, want onze vereniging is zo ontstaan.

In respons op de onrust en verontwaardiging over pesticidemisbruik (onder andere DDT) in de land- en tuinbouw, hebben de eerste Velters de ‘Vereniging voor ecologische land- en tuinbouw’

opgericht. In samenwerking met de eerste bioboeren in Vlaanderen gingen ze experimenteren:

compostering, vruchtwisseling, natuurlijke bestrijding van ziekten en plagen, het biogarantie- label, fermenteren (toen al) etc. Het werd getest, opgeschreven en verspreid. Die boeken verkoopt Velt tot op vandaag, het label lag aan de oorsprong van de biosector, en de overheid ging zich voor composteren inzetten.

Kortom: ja, Velt gelooft in de roeping en de kracht van het middenveld om verandering in de samenleving te initiëren en te doen gebeuren. Dat was toen zo en dat is vandaag nog zo. Het he- dendaagse complexe samenlevingsvraagstuk waarop Velt samen met haar leden, vrijwilligers en netwerken een antwoord voor probeert te bieden is – jammer genoeg – een variant van toen. We hebben het al aangehaald in de Velt-visie en -missie en de omgevingsanalyse (donut-model): het ecosysteem Aarde staat onder grote druk door niet-duurzaam productie- en consumptiegedrag, met name op vlak van voeding en dat terwijl velen geen toegang hebben tot gezonde voeding.

Voor antwoorden op die problematiek geven we de lead aan de burgers zelf, die in steeds groter getale manieren zoeken om iets concreets te doen aan de ecologische problemen in hun directe omgeving, maar wel met het bredere plaatje in het achterhoofd (denk globaal, handel lokaal). Ze willen gaan experimenteren met anders tuinieren, koken, ontspannen … en komen naar Velt. Dat is vaak online als ze een tuinvraag stellen, in een gesprek horen ze ‘Velt’ vallen, of ze botsen toeval- lig op een Velt-verleiding die hun interesse wekt, zoals de uitnodiging om een ecotuin te bezoeken.

Velt stimuleert hen in hun actieve burgerschap en helpt hen om dat te ontwikkelen. Via de com- municatiestrategie lukt het ons steeds beter om mensen als individu te ‘verleiden tot wonderlijke belevenissen’, zodat ze stap voor stap bewuster en eco-actiever worden. Beetje bij beetje worden ze uitgenodigd om meer betrokken te raken en bijvoorbeeld een studiedag bij te wonen, mee te doen aan de ecotuindagen of aan een citizen science-project zoals het onderzoek naar mezensterfte dat in 2019 veel weerklank vond. Wat mensen individueel ervaren en ontdekken tilt Velt dan op een hoger niveau door uitwisseling te stimuleren en er op organisatieniveau over te communiceren.

Zo ontstaat er draagvlak en een inktvlekeffect voor het zoeken en vinden van antwoorden op ‘ons’

maatschappelijk vraagstuk. Met trots kan Velt zeggen: Ja, verandering is mogelijk en bezig. Kijk maar naar onze groeiende beweging van eco-actieve denkers, durvers en doeners!

5.3. KRITISCHE ROL

Vanuit de bezorgdheid om het ecosysteem stelt Velt sinds haar ontstaan vragen bij het gangba- re voedselsysteem, dat steunt op een industriële aanpak in de landbouw en voedselketen. Met grote impact op de relatie mens-voeding en mens-natuur. Het gaat dan om een scheefgetrokken voedingspatroon bij veel mensen, maar ook om dierenwelzijn, biodiversiteit, schade aan leefmi- lieu en klimaat. De manier van voedsel kopen en consumeren speelt daarin een rol, maar ook de manier van tuinieren en ‘onderhoud rond het huis’, waar in de tweede helft van vorige eeuw chemische middelen de norm werden. Er is sprake van de dictatuur van de kleine beslissingen:

Als de individuele consument een beetje spuit, of zijn gazon betonneert, kan dat toch geen kwaad?

Nee, maar als het de norm wordt, kan het een groot probleem worden.

verontwaardiging

verandering doen gebeuren

wonderlijke gebeurtenissen

constructief- kritische burgers