Factsheet grondwaterlichaam: Zand Rijn-West

(1)

Factsheet grondwaterlichaam:

Zand Rijn-West

Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2020 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2016-2021 zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2021 zullen deze onderdelen

worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens.

Dit onderdeel beschrijft de kenmerken van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben.

1. Basisgegevens

Waterlichaamcode: NLGW0005 Deelstroomgebied: Rijn West

Waterbeheerder: Provincie Noord-Holland, Provincie Utrecht, Provincie Gelderland Wateronttrekking tbv menselijke consumptie: Ja

(2)

Karakterschets

De totale oppervlakte van het GWL Zand Rijn-West bedraagt 435 km2 met een gemiddelde dikte van 177 meter.

Het GWL heeft 3

watervoerende pakketten en een volume van 77 km3.

Het GWL bevindt zich voor het grootste deel in Het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug, daarnaast ook bij Den Burg op Texel, op Wieringen, en rond Nijmegen. Het wordt hoofdzakelijk gevormd door Glaciale stuwheuvels die door het landijs in de voorlaatste ijstijd zijn opgestuwd tot tientallen meters hoogte. Het GWL is een zandig

infiltratiegebied, gevoed door neerslag. Het zoete grondwater kan tot grote diepte reiken (op plaatsen meer dan 200 m). Dit GWL is een belangrijk infiltratiegebied dat voor een groot deel ook het GWL deklaag Rijn-West voedt.

Regionale zoete grondwaterstromingen dringen vanaf de Utrechtse Heuvelrug in westelijke richting het verzilte gebied binnen. Zoet grondwater wordt vooral onttrokken langs de Utrechtse heuvelrug. Ter hoogte van de stuwwal bij Nijmegen stroomt er water vanuit het Nederlandse Zand grondwaterlichaam Rijn-West naar het Duitse GWL.

Het GWL bevat aquatische of terrestrische ecosystemen die afhankelijk zijn van het grondwater.

Voor een meer uitgebreide beschrijving van het grondwaterlichaam met aanvullende gegevens over de belasting, de monitoring en de toestand wordt verwezen naar het Ambtelijk technisch achtergronddocument Rijn-West, groeidocument BC7928 (Royal Haskoning, 2014).

De Conceptuele modellen van de Grondwaterlichamen inclusief de detailschetsen zijn beschikbaar op:

https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/wetgeving-beleid/kaderrichtlijn-water/grondwater/grondwater-krw/conc eptuele-modellen/

Hydrogeologische kenmerken

Horizont: 1 Substraat: Zand

Gemiddelde diepte: 0 m Gemiddelde dikte: 177 m Volume: 77,000,000,000 m3 Meerdere watervoerende pakketten: Nee

Aquifer type: Poreus - gemiddeld

Lateral oriëntatie: Horizontaal - doorlopend watervoerend pakket

(3)

Conceptueel Model

(4)

(5)

(6)

Beschermde gebieden

De volgende beschermde gebieden liggen in dit waterlichaam.

Vogelrichtlijngebied

Naam Code

Eemmeer & Gooimeer Zuidoever NL_VOG_77

Naardermeer NL_VOG_94

Oostelijke Vechtplassen NL_VOG_95

Rijntakken NL_VOG_38

Habitatrichtlijn gebied

Naam Code

De Bruuk NL_HAB_69

Naardermeer NL_HAB_94

Oostelijke Vechtplassen NL_HAB_95

Rijntakken NL_HAB_38

Sint Jansberg NL_HAB_142

(7)

2. Toestand

In dit hoofdstuk wordt in zowel in tabellen als in een kaartbeeld de toestand weergegeven. In de tabellen worden eerst per onderdeel de totaaloordelen en de prognose weergegeven. In de daarop volgende tabellen wordt nader ingegaan op de toestand van de onderliggende onderdelen. Hiermee wordt invulling geven aan het onderdeel S(tatus) van de DPSIR-methodiek.

Doelbereik 2027 is een inschatting van de waarschijnlijkheid dat de doelen worden bereikt in 2027, waarbij wordt uitgegaan van de volledige uitvoering van het maatregelenpakket, zoals beschreven in hoofdstuk 4 van deze factsheet.

* = Deze toestandsbeoordeling betreft een expertoordeel of is een oordeel samengesteld uit één of meer beheerdersoordelen.

A = Er is sprake van achteruitgang van de toestand ten opzichte van de vorige planperiode.

2

Totaaloordeel 2

(op basis van de 3 testen voor het hele waterlichaam) * Toestand

2020 2009 2015

*

Voor rapportage aan de EU worden de oordelen geaggregeerd tot één oordeel voor kwaliteit en één voor kwantiteit. Daarbij wordt een “one-out-all-out” systematiek gehanteerd.

Onderstaande tabellen geven het resultaat van de onderliggende tests opgesplitst naar generieke tests en regionale tests.

2

3

Testen voor het gehele waterlichaam (generieke tests)

2 2

1. Waterbalans (3.1.1. grondwatervoorraad + 3.1.2.

trends stijghoogten

Doelbereik 2027

Regionale testen

3

4. Grondwaterafhankelijke 2

oppervlaktewaterlichamen (4.1.1. kwantiteit + 4.1.2. kwaliteit)

3

6. Drinkwaterbron (4.3) 2

2 3

5. Grondwaterafhankelijke terrestrische

ecosystemen (4.2-a. kwantiteit + 4.2-b. kwaliteit)

2 2

3. Chemische toestand (3.2)

2. Intrusies (3.3-a. kwantiteit + 3.3-b. kwaliteit)

Doelbereik 2027

*

Toestand Toestand

2009 2015 2020

vrijwel zeker

vrijwel zeker vrijwel zeker

redelijk zeker

redelijk zeker 2009 2015 2020

*

(8)

Kaartbeeld toestand 2021

Navolgende kaart geeft een ruimtelijk beeld van de beoordeling van de regionale testen grondwater.

Legenda Groen: voldoet

Gearceerd geel vlak: Relatie terrestrische ecosystemen kwalitatief niet in orde Gearceerd rood vlak: Relatie terrestrische ecosystemen kwantitatief niet in orde

Gearceerd paars vlak: Relatie terrestrische ecosystemen kwalitatief en kwantitatief niet in orde Lijn/vlak geel: Relatie oppervlaktewater kwalitatief niet in orde

Lijn/vlak rood: Relatie oppervlaktewater kwantitatief niet in orde

Lijn/vlak paars: Relatie oppervlaktewater kwalitatief en kwantitatief niet in orde Zwarte stip: Waterwinning kwalitatief niet in orde

(Witte stip: Waterwinning kwantitatief niet in orde, komt niet voor)

(9)

Motivering kwantiteit 3.1 Oordeel waterbalans

3.1.1: Rapport "Tijdstijghoogte-analyse West-, Noord-, en Oost-Nederland & Scheldestroomgebied" (KWR 2020.003 | Maart 2020) & "Waterbalanstest tbv KRW toestandsoordeel grondwaterkwantiteit" (Deltares - Van Ek | 2012)

3.1.2: Rapport "Tijdstijghoogte-analyse West-, Noord-, en Oost-Nederland & Scheldestroomgebied" (KWR 2020.003 | Maart 2020) & "Waterbalanstest tbv KRW toestandsoordeel grondwaterkwantiteit" (Deltares - Van Ek | 2012)

3.3 Oordeel intrusie

3.3-a: Rapport "Monitoring zoutwaterintrusie naar aanleiding van de Kaderrichtlijn Water “verzilting door zoutwaterintrusie en chloridevervuiling” (TNO | 2006)

4.1 Oordeel oppervlaktewater

4.1.1: Op basis van overleg met de waterbeheerders

Alleen enkele oppervlaktewateren in Gelderland waren onvoldoende op basis van gesprekken met Waterschap Rivierenland.

4.2 Oordeel terrestrische natuur

4.2-a: Op basis van overleg met de beheerders

4.2-a Natura 2000 gebieden die door onvoldoende grondwatertoevoer vanuit het grondwaterlichaam worden gehinderd in het realiseren van de KRW-doelen: De Bruuk

Beoordeling trends grondwaterkwaliteit (niet van invloed op totaaloordeel)

Is er sprake van een significant stijgende trend van concentraties van verontreinigende

stoffen? ^nee

●

Motivering chemische trendanalyse 3.2 Oordeel chemie

3.2-b: Rapport "KRW Trendanalyse Grondwaterkwaliteit - Analyse voor de grondwaterlichamen Eems, Rijn-Noord,

Rijn-Oost, Rijn-West en Schelde" (HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. | 2020)

Motivering kwaliteit 3.2 Oordeel chemie

3.2-a: Aquokit o.b.v. monitoring 3.3 Oordeel intrusie

3.3-b: Op basis van zoutwachtergegevens van zowel provincies als drinkwaterbedrijven. zie bijlage achtergronddocument Rijn West (XXXXX)

4.1 Oordeel oppervlaktewater

4.1.2: Op basis van overleg met de waterbeheerders

4.1.2 Oppervlaktewaterlichamen die door een onvoldoende grondwaterkwaliteit van het grondwaterlichaam worden gehinderd in het realiseren van de KRW-doelen: Beekrestanten Citters, Beken Groesbeek

4.2 Oordeel terrestrische natuur

4.2-b: Op basis van overleg met de beheerders

4.2-b Natura 2000 gebieden die door een onvoldoende grondwaterkwaliteit van het grondwaterlichaam worden gehinderd in het realiseren van de KRW-doelen: Sint Jansberg

4.3 Oordeel drinkwater

Rapport "Trendanalyse grondwaterkwaliteit van drinkwaterwinningen" (RIVM - 2018) Winning Laren trend Arseen (ook Chlooretheen), Zeist trend Arseen (ook Chlooretheen) 4.3 Wateronttrekkingslocaties voor menselijke consumptie met een sinds 2000 toenemende zuiveringsinspanning door een significant antropogeen veroorzaakte stijgende trend: Zeist, Laren I

(10)

Dit onderdeel geeft invulling aan de onderdelen D(river), P(ressure) en (I)mpact van de DPSIR-methodiek. Het geeft de significante belastingen (pressures) en achterliggende functie (drivers) weer en geeft aan welke parameters worden beïnvloed (impact). Onder significant wordt verstaan dat dit leidt tot het niet bereiken van de goede toestand, dan wel dat (preventieve) maatregelen nodig zijn om die goede toestand te bereiken. Ook

effecten die nu nog niet de toestand beïnvloeden, maar waarvan verwacht wordt dat dat op termijn wel het geval is worden als significant beschouwd. Deze krijgen in de laatste kolom de status potentieel.

3. Belastingen

Overige belastingen

Functie Belasting Effect Beïnvloede Status

parameter Anders overige belastingen Schade aan afhankelijke

terrestrische ecosystemen vanwege chemische en/of kwantitatieve redenen

4.2 terrestrisch actueel

Diffuse bronnen

parameter Landbouw diffuse bronnen Hoge nutriënt concentraties,

Organische verontreiniging, o.a.

PAK'S, pesticiden en/of dioxines

3.2 chemie, 4.2 terrestrisch, 4.3 drinkwater

actueel

Puntbronnen

parameter Anders puntbronnen Organische verontreiniging, o.a.

PAK'S, pesticiden en/of dioxines, Verontreiniging met chemische stoffen, o.a. zware metalen

3.2 chemie, 4.3 drinkwater

potentieel

Toelichting

De meeste zaken spelen lokaal en zijn niet significant

Gelderland heeft wel significant aangegeven als er maatregelen worden geformuleerd. Dat speelt bij beïnvloeding oppervlaktewateren, N 2000 gebied en bij spoedlocaties.

Lokaal komen puntbronnen voor met een verspreidingsrisico (de zogenaamde spoedlocaties). Puntbronnen kunnen leiden tot lokale verspreiding van verontreinigingen in het grondwater. De meeste puntbronnen zijn gesaneerd of dan wel de risico’s zijn beheerst maar vooralsnog is het volgen en monitoren van de locaties actueel.

De belangrijkste belasting irt oppervlaktewater is afkomstig van de landbouw (eutrofierende stoffen). Ondiep toestromend grondwater heeft een negatieve invloed op realisatie van de gewenste waterkwaliteit in het oppervlaktewater. Het gaat dan met name om uit- en afspoeling .

Bij een N2000 gebied - Het Bruuk- is de ontwatering door de landbouw in de omgeving een belemmerende factor voor de kwelafhankelijke natuur. In het beheerplan zijn hiervoor maatregelen opgenomen (opgenomen onder overige belastingen).

De significante belastingen “zeer belangrijk” en “belangrijk” corresponderen met “actueel en potentieel” in de factsheets.

(11)

4. Maatregelen

[KRW art. 11]

Samen met het volgende hoofdstuk (5. Uitzonderingen) geeft dit hoofdstuk invulling aan het aspect R(esponse) van de DPSIR-systematiek. De tabellen geven aan welke maatregelen zijn uitgevoerd in de afgelopen

planperioden en de maatregelen die nog genomen gaan worden teneinde de goede toestand te bereiken. Het betreft hier de gebiedsgerichte maatregelen aanvullend op generiek beleid dat bestaat uit basismaatregelen (art 11.3) en aanvullende maatregelen (art 11.5). Basismaatregelen en aanvullende maatregelen zijn overal van toepassing. Ze worden beschreven in het maatregelenprogramma bij het SGBP.

Maatregelen uitgevoerd in de periode 2010 t/m 2015

Maatregel: Omvang:

17 stuks aanpak puntbronnen PS Beerschoten: onderzoek werkvoorraad 5 HBB + 13 WBB

7 stuks aanpak puntbronnen PS Bilthoven: onderzoek werkvoorraad 4 HBB + 3 WBB

5 stuks aanpak puntbronnen PS Doorn: onderzoek werkvoorraad 3 HBB + 2 WBB

15 stuks aanpak puntbronnen PS Groenekan: onderzoek werkvoorraad 7 locaties (+ 8 in

gemeente Utrecht)

50 stuks aanpak puntbronnen PS Zeist: onderzoek werkvoorraad 27 HBB + 26 WBB

1 stuks Bestrijding zoutgehalte waterwinning: terughoudend strooibeleid winning Driebergen

1 stuks Drinkwaterwinningen 't Gooi; aanpak puntbronnen: Masterplan Grondwatersaneringen 't

Gooi 1 stuks

extra monitoren (10 locaties, 2 diepten) ten behoeve van bestrijdingsmiddelen

1 stuks inventarisatie bestrijdingsmiddelengebruik

1 stuks Lange-termijn visie drinkwaterwinningen Vitens

2 stuks Onderzoek veronteinigde bodemlocaties

1 stuks Opstellen gebiedsdossier met risico-analyse grondwaterwinning Heumensoord 1;

thema mest en bm

1 stuks Probleemanalyse bestrijdingsmiddelengebruik

1 stuks PS Heumensoord: bestrijdingsmiddelen: monitoringsonderzoek

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen PS Groenekan: Bronnenanalyse bestrijdingsmiddelen

1 stuks Reductie bestrijdingsmiddelen RCN het Grote Bos Doorn: opvragen en evalueren

ruwwaterkwaliteit

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen Utrechtse Heuvelrug: alleen in uitzonderingssituaties

bestrijdingsmidd

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen Utrechtse Heuvelrug: intensivering jaarlijkse

grondwatermonitoring

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen Utrechtse Heuvelrug: regionale aanpak Heuvelrug

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen: 2-jaarlijkse handhavingsronde gebruik

bestrijdingsmiddelen

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen: evaluatie gebruik chemische bestrijdingsmiddelen (1x

per 2 jaar)

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen: Inventarisatie gebruik bestrijdingsmiddelen adhv

registratie

1 stuks reductie bestrijdingsmiddelen: opstellen emmissiereductieprogramma

bestrijdingsmiddelen

1 stuks Reductie bestrijdingsmiddelen: opvragen en evalueren ruwwaterkwaliteit Vrumona

Bunnik

2 stuks Sanering puntbronnen grondwaterbeschermingsgebieden

1 stuks Wingebied Loosdrecht: aanpak puntbronnen: Masterplan Grondwatersaneringen 't Gooi

1 stuks Winning Camping Zonnehoek: opvragen en evalueren kwaliteitsproblemen ruwwater

*) maatregel heeft betrekking op meerdere waterlichamen Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015

Er zijn geen overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015

(12)

Maatregelen opgevoerd in SGBP voor de periode 2016 t/m 2021

Maatregel Aanpak knelpunten kwaliteit grondwater industriële en Omvang: 1 stuks eigen winningen vor menselijke consumptie

Voortgang: stuks Motivering:

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Afspraken maken over aanpak van de kwaliteitsknelpunten grondwater industriële en eigen winningen n.a.v. uitkomsten feitendossiers ten behoeve van

kwaliteitsverbetering en/of de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Aanpak Spoedlocaties bodemverontreining Omvang: 17 stuks (verspreidingsrisico)

In uitvoering: 13 + 5 nieuwe spoedlocaties bijgekomen

Uitgevoerd: 4 feitelijk zijn in totaal 9 uitgevoerd (gesaneerd, beheerst of afgevallen) Toelichting: Saneren c.q. beheersen van alle ernstig verontreinigde bodemlocaties met

verspreidingsrisico (Midterm Review, juli 2013) cf landelijke afspraken aanpak (potentiële) spoedlocaties Wbb ten behoeve van kwaliteitsverbetering en/of de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Actualiseren lijst winningen voor menselijke consumptie Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Beoordelen bestaande grondwaterwinningen of het een winning voor menselijke consumptie betreft. Toevoegen van deze en nieuwe winningen aan de lijst met winningen voor menselijke consumptie

Maatregel Bewustwording beschermingsgebieden drinkwaterwinning Omvang: 8 stuks

In uitvoering: 8

Toelichting: Opstellen van voorlichtingsstrategie en -materiaal ter ondersteuning van lokale voorlichting in de grondwaterbeschermingsgebieden, ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Calamiteitenafhandeling Omvang: 3 stuks

Uitgevoerd: 3

Toelichting: Afstemming calamiteitenafhandeling met de Veiligheidsregio voor zover daar nog geen afspraken over gemaakt zijn in alle grondwaterbeschermingsgebieden.

Maatregel Databank monitoringsgegevens Omvang: 1 stuks

In uitvoering: 1

Toelichting: Onderzoek naar de mogelijkheid voor het opzetten van een databank met

monitoringsgegevens van de waterkwaliteit van bedrijven die grondwater onttrekken voor menselijke consumptie.

Maatregel Drinkwaterbelang in calamiteitenplannen Omvang: 8 stuks

Uitgevoerd: 8

Toelichting: Ervoor zorgen dat het drinkwaterbelang op adequate wijze is meegenomen in calamiteiten- en incidentenplannen van de verschillende betrokken

(overheids-)organisaties en dat voor elke winning een operationeel calamiteitenplan beschikbaar is. (bij kwetsbare winningen) Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Emissiereductie bestrijdingsmiddelen in stedelijk gebied Omvang: 8 stuks

Uitgevoerd: 8

(13)

Toelichting: Opstellen van voorlichtingsstrategie en -materiaal ter ondersteuning van lokale voorlichting gericht op emissiereductie van bestrijdingsmiddelen op groene en verharde terreinen in de grondwaterbeschermingsgebieden (van kwetsbare winningen) Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Extra aandacht voor rioleringstelsels in Omvang: 2 stuks grondwaterbeschermingsgebieden

Uitgevoerd: 2

Toelichting: Gemeenten verzoeken bij eventuele lekkage voorrang te geven aan grondwaterbeschermingsgebieden.

Maatregel Gebiedsgesprekken met externe partners Omvang: 3 stuks

In uitvoering: 3

Toelichting: Jaarlijks worden gebiedsgesprekken gehouden met gemeente, waterbedrijf en provincie Gelderland over alle grondwaterbeschermingsgebieden.Onderwerpen kunnen zijn: voortgang van maatregelen, toezicht en handhaving en bedreigende ruimtelijke ontwikkelingen.

Maatregel Grondwaterbeschermingsgebied Loosdrecht Omvang: 1 stuks herbegrenzen

Uitgevoerd: 1 Op basis van modelberekeningen door Vitens in gebleken dat de huidige beschermingszone reeds ruim is gedimensioneerd. Het eerdere

vermoeden dat deze te klein zou zijn, is derhalve o.b.v.

modelberekeningen ontkracht. Er is daarom geen aanpassing van het huidige grondwaterbeschermingsgebied nodig.

Indien de inzet van de drinkwaterwinning Loosdrecht in de toekomst wijzigt, dan zullen er nieuwe berekeningen aan het

grondwaterbeschermingsgebied worden uitgevoerd.

Toelichting: Op basis van hydrologische berekeningen zal de begrenzing van

grondwater-beschermingsgebied I en II worden berekend. Vervolgens zal de exacte begrenzing in het veld worden bepaald in samenspraak met de gemeenten. Dit moet leiden tot een “werkbare” begrenzing. Deze nieuwe begrenzing zal worden ingebracht bij de volgende actualisatie van de PMV.

Maatregel In goede staat brengen en houden riolering Omvang: 8 stuks

In uitvoering: 3 Uitgevoerd: 5

Toelichting: In grondwaterbeschermingszones prioriteit geven aan herstel en inspectie van riolering en hemelwaterafvoer om deze in goede staat te brengen en te houden. (bij kwetsbare winningen) Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Lijst winningen menselijke consumptie Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Actualiseren van de lijst met winningen voor menselijke consumptie. Mogelijk staan hier nog bedrijven op die niet meer onttrekken voor menselijke consumptie.

Maatregel Monitoring gewasbeschermingsmiddelen Omvang: 1 stuks

In uitvoering: 1

Toelichting: Monitoring gebruik gewasbeschermingsmiddelen gemeenten.

(14)

Uitgevoerd: 5

Toelichting: Onderzoek kwaliteitsrisico's grondwater van nog niet onderzochte industriële- en eigen winningen voor menselijke consumptie

Maatregel Onderzoek verplaatsen winning Sijmons Omvang: 1 stuks

Ingetrokken: 1 Er is geen probleem geconstateerd.

Toelichting: Onderzoek naar de mogelijkheden van verplaatsen of verdiepen van de winning Sijmons.

Maatregel Onderzoek werkvoorraad Signaleringslijst Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Onderzoeken en beoordelen van de daadwerkelijke risico's van verdachte bodemverontreinigslocaties voor kwetsbare objecten (winningen menselijke consumptie, N2000-gebieden, oppervlaktewater)

(tbv kwaliteitselement/test Drinkwater, grondwaterafhankelijke terrestrische natuur en grondwaterafhankelijke oppervlaktewateren)

Maatregel Overleg RWS over verminderen emissie verkeer Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Overleg RWS over gebruik gewasbeschermingsmiddelen en afvoer regenwater wegen.

Maatregel Signaleringslijst Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Onderzoeken en beoordelen van de daadwerkelijke risico's voor kwetsbare objecten van verdachte bodemverontreinigingslocaties op de signaleringslijst.

Maatregel Spoedlocaties Omvang: 20 stuks

Planvoorbereiding: 6 In uitvoering: 8 Uitgevoerd: 3

Ingetrokken: 3 3 locaties bleken niet spoedeisend

Toelichting: Volgen van saneringen van spoedlocaties met verspreidingsrisico's (onder regie bevoegd gezag WBB).

De spoedlijst is een dynamische lijst. Er is 1 extra locatie in planvoorbereiding, 1 in uitvoering en 1 uitgevoerd.

Maatregel Stappenplan onderzoek grondwaterkwaliteit Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Het opstellen van een stappenplan voor nader onderzoek naar de grondwaterkwaliteit (o.a. medicijnresten).

Maatregel Uitvoeren gebiedsaanpak Omvang: 8 stuks

In uitvoering: 8

Toelichting: Uitvoeren meerjarige afspraken gebiedsaanpak en 'adequate handhaving' in

beschermingszone's. Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Uitvoeren gebiedsschouw Huizen Omvang: 1 ha

Voortgang: ha Motivering:

Uitgevoerd: 1 Uitgevoerd in 2017. Rapportage wordt opgeleverd in 1e kwartaal 2018.

(15)

Toelichting: Tijdens het proces rondom de gebiedsdossiers is naar voren gekomen dat hoewel de bescherming op papier goed is geregeld, er in de praktijk toch (voor drinkwater) bedreigende activiteiten kunnen plaatsvinden binnen de beschermingsgebieden. Het gaat daarbij om bewuste en/of onbewuste overtreding van de regelgeving. Daarnaast kunnen er bedreigende activiteiten plaats vinden die niet (direct) via regelgeving zijn geborgd. Om mogelijke misstanden boven water te krijgen, is het raadzaam om periodiek een controle op overtredingen van regelgeving en bedreigende activiteiten in het “veld” uit te voeren; de gebiedsschouw.

Tijdens de gebiedsschouw zijn geen overtredingen geconstateerd.

Maatregel Uitvoeren gebiedsschouw Laarderhoogt Omvang: 1 ha

Maatregel Uitvoeren gebiedsschouw Laren Omvang: 1 ha

Maatregel Uitvoeren gebiedsschouw Loosdrecht Omvang: 1 ha

Maatregel Uitvoering geven aan Grondwaterbeheer het Gooi (GBG) Omvang: 1 stuks

In uitvoering: 1

(16)

Toelichting: Sinds 1997 wordt gewerkt aan het tot stand brengen van een kosteneffectieve aanpak van de diepe grondwaterverontreinigingen in Het Gooi. In 1997 werd duidelijk dat een aanpak van tientallen grondwaterpluimen die zich tot meer dan 200 meter diepte hebben verplaatst niet eenvoudig te realiseren is. De

oorspronkelijke veroorzakers dan wel de probleemeigenaren bleken in de praktijk juridisch lastig aanspreekbaar. Ook overlappen de verontreinigingspluimen elkaar zodat zij lastig herleidbaar zijn naar een bronlocatie. Tenslotte leidt de individuele aanpak van pluimen tot zeer hoge (in de praktijk onbetaalbare) kosten.

Om deze redenen is het Grondwaterbeheer het Gooi (GBG), voorheen ook wel

‘Masterplan Het Gooi’ genoemd, ontwikkeld. Alle gemeenten in Het Gooi (Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Naarden, Wijdemeren), het

Hoogheemraadschap (AGV), de provincie, de Staatssecretaris van I&M en de waterleidingbedrijven (Vitens, PWN) hebben hiertoe in 2011 een convenant ondertekend. Binnen de projectgroep van GBG worden (gebiedsgerichte) maatregelen geformuleerd en genomen. De bescherming van de

drinkwaterwinningen in het Gooi is een belangrijk onderdeel binnen het GBG.

Maatregel Verkenning optimalisatie monitoringsmeetnet voor Omvang: 8 stuks early-warning nieuwe stoffen

Uitgevoerd: 8

Toelichting: Verkenning van de benodigde optimalisatie van de monitoringsmeetnetten van grond- en oppervlaktewater voor early-warning van "knelpuntstoffen van de toekomst" voor de drinkwaterproductie. Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Voorkantsturing ruimtelijke bescherming Omvang: 8 stuks

In uitvoering: 8

Toelichting: Invulling geven aan de samenwerking voor de planologische bescherming van drinkwaterwinningen door achteruitgang te voorkomen en kansen voor verbetering te benutten.Ten behoeve van de bescherming van de grondwaterkwaliteit bij de winningen

Maatregel Voorlichting gewasbeschermingsmiddelen Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Verminderen van emissie bestrijdingsmiddelen in de stad dmv voorlichting, afgerond voor 2016.

Maatregel Voortzetten en optimaliseren van monitoringsnetwerken Omvang: 1 stuks Huizen

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Alle drinkwaterwinningen beschikken reeds over een uitgebreid monitoringsnetwerk dat is ingericht om de kwaliteit van het toestromende grondwater zo goed als mogelijk te volgen. Daarnaast vindt er in het kader van het Grondwaterbeheer het Gooi (GBG) ook monitoring plaats die specifiek gericht is op bekende

verontreinigingen. De drinkwaterbedrijven kunnen hier gebruik van maken bij de bepaling van de kwaliteit van het toestromende grondwater.

De drinkwaterbedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor de inrichting en optimalisering van hun monitoringsnetwerk. Daarnaast bepalen de drinkwaterbedrijven zelf welke parameters en peilbuizen er worden bemonsterd.

Maatregel Voortzetten en optimaliseren van monitoringsnetwerken Omvang: 1 stuks Laarderhoogt

Uitgevoerd: 1

(17)

Maatregel Voortzetten en optimaliseren van monitoringsnetwerken Omvang: 1 stuks Laren

Uitgevoerd: 1

Maatregel Voortzetten en optimaliseren van monitoringsnetwerken Omvang: 1 stuks Loosdrecht

Uitgevoerd: 1

Maatregel Voortzetten interceptie Laren Omvang: 1 stuks

In uitvoering: 1

Toelichting: De drinkwaterwinning van Laren is sinds 1902 in bedrijf. Sinds eind jaren 70 trekt de winning Laren verontreinigingen aan afkomstig uit de zuidelijk gelegen Laarder Wasmeren. Als gevolg hiervan heeft men in de jaren 80 besloten om een aantal winputten in te richten als interceptiewinning. Hiermee wordt sindsdien de

verontreiniging afgevangen en gezuiverd, zodat de drinkwaterwinning van Laren in bedrijf kan blijven.

Maatregel NH Aanpak spoedlocaties bodemverontreiniging Omvang: **) stuks (verspreidingsspoed)

In uitvoering: 75 Uitgevoerd: 54

Toelichting: **) in totaal 129 stuks voor meerdere waterlichamen.

Saneren c.q. beheersen van alle ernstig verontreinigde bodemlocaties (z.g.

Spoedlocaties met verspreidingsrisico) cf landelijke afspraken aanpak (potentiële) spoedlocaties Wbb

(18)

In uitvoering: 1 Doorlopende activiteit, dus blijft in uitvoering.

Voorkómen van uitputting en verzilting van grondwater door overmatige onttrekking.

Overige maatregelen uitgevoerd in de periode 2016 t/m 2021

Maatregel Sluiting winning Nieuwe Marktstraat in Nijmegen Omvang: 1 stuks

Uitgevoerd: 1

Toelichting: Betreft stedelijke winning die in de planperiode gesloten wordt omdat kwalitatieve bescherming op termijn niet kosteneffectief is.

(19)

Maatregelen opgevoerd in SGBP 2021 voor de periode 2022 t/m 2027

In het onderdeel "Toestand" is bij Toestand2021 aangegeven op welke onderdelen nog niet de

goede toestand hebben bereikt. Hier wordt aangegeven welke maatregelen worden genomen om alsnog de goede toestand te bereiken, dan wel om achteruitgang te voorkomen.

Oorspronkelijke naam: Aanpak Spoedlocaties bodemverontreining Omvang: 13 stuks (verspreidingsrisico)

SGBP categorie: saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Toelichting: Saneren c.q. beheersen van alle ernstig verontreinigde bodemlocaties (z.g.

Spoedlocaties met verspreidingsrisico) cf landelijke afspraken aanpak (potentiële) spoedlocaties Wbb

Doorlopende maatregel uit vorige planperiode. Omvang is de restopgave d.d. januari 2020

Testonderdeel: 3.2 chemie, 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Gebiedsbeheer het Gooi Omvang: 1 stuks SGBP categorie: beheren van grootschalige grondwaterverontreinigingen

Initiatiefnemer: Provincie Noord-Holland

Toelichting: Beheersen van verontreinigingen die winningen kunnen bedreigen.

Testonderdeel: 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Reductie winning Loosdrecht Omvang: 1 stuks SGBP categorie: verminderen / verplaatsen van de grondwaterwinning

Toelichting: Door de winning Loosdrecht te verminderen neemt de toestroom van water naar het Vechtplassen- en Noorderparkgebied toe. Dit is gunstig voor de natuur die hiervan afhankelijk.

Testonderdeel: 4.2 terrestrisch

Oorspronkelijke naam: Uitvoeren maatregelen beheerplan Bruuk Omvang: 1 stuks SGBP categorie: overige inrichtingsmaatregelen

Initiatiefnemer: Provincie Gelderland

Toelichting: Uitvoeren maatregelen beheer, inrichting, onderzoek en monitoring uit beheerplan Testonderdeel: 4.2 terrestrisch

Oorspronkelijke naam: Uitvoeren maatregelen beheerplan Sint Jansberg Omvang: 1 stuks SGBP categorie: verminderen emissie nutrienten landbouw

Toelichting: Uitvoeren maatregelen beheer, inrichting, onderzoek en monitoring uit beheerplan Testonderdeel: 4.2 terrestrisch

Oorspronkelijke naam: Aanpak verontreinigingen met verspreidingsrisico Omvang: **) stuks SGBP categorie: saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater

Verontreinigingen met verspreidingsrisico worden gesaneerd.

Testonderdeel: 3.2 chemie

Oorspronkelijke naam: Aanvullen grondwatervoorraad Utrechtse Heuvelrug Omvang: **) stuks SGBP categorie: overige instrumentele maatregelen

(20)

Maatregelen stimuleren gericht op aanvulling grondwatervoorraad (Blauwe Agenda).

Doelen van de Blauwe Agenda zijn: water langer vasthouden, meer water infiltreren, schoner water en integrale wateroplossingen.Inclusief aanpak resterende

verdroogde NNN-gebieden (TOP en subTOP-gebieden Testonderdeel: 3.1 waterbalans, 4.2 terrestrisch, 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Actualiseren gebiedsdossiers Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Via gebiedsdossiers worden risico’s voor drinkwaterwinningen in beeld gebracht, en waar nodig worden extra maatregelen genomen.

Oorspronkelijke naam: Afstemmen functies Omvang: **) stuks

SGBP categorie: overige RO-maatregelen Initiatiefnemer: Provincie Gelderland

Haalbaarheidsonderzoek naar het beter afstemmen functies in het grondwaterbeschermingsgebied (MTR_BG_29)

Oorspronkelijke naam: Bemonsteren en rapporteren analyses grondwater in Omvang: **) stuks early warning systeem

SGBP categorie: uitvoeren onderzoek Initiatiefnemer: Provincie Gelderland

Bemonsteren en rapporteren analyses grondwater in early warning systeem (MTR_OPP_13, MTR_OPP_23)

Oorspronkelijke naam: Bewustwording beschermde gebieden Omvang: **) stuks SGBP categorie: geven van voorlichting

Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Opstellen en uitvoeren Samenwerkingsprogramma met verschillende

voorlichtingsactiviteiten gericht op burgers, overheden, bedrijven, initiatiefnemers mbt bewustwording milieuregels en handelingsperspectieven

grondwaterbescherming, boringsvrije zone's etc Testonderdeel: 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Calamiteitenplan winningen menselijke consumptie Omvang: **) stuks SGBP categorie: overige instrumentele maatregelen

In de watergunningen voor het onttrekken van grondwater voor menselijke consumptie voorschrijven om een calamiteitenplan op te stellen.

Oorspronkelijke naam: Inrichten ondiepe monitoring grondwaterkwaliteit Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

(21)

Een van de belangrijkste constateringen uit de provinciale grondwater meetrondes is dat het grondwater in Nederland langzaamaan vergrijst door diverse stoffen.

Hoewel de KRW normen niet direct worden bedreigd, worden er met regelmaat

‘nieuwe’ stoffen aangetroffen. Daarnaast treden er veranderingen op in het gebruik van middelen.

Wat we de afgelopen jaren hebben geleerd van het KRW monitoringsprogramma, is dat we te diep monitoren om nieuwe bedreigingen vroegtijdig te signaleren. De monitoringdieptes van onze KRW meetnetten zijn over het algemeen 10 meter en 25 meter onder maaiveld. De stoffen die we in onze KRW meetnetten vinden zijn, door de langzame stroming van grondwater, vaak de middelen (en

afbraakproducten) uit het verdere verleden. Daarmee weten we wel wat er ongeveer 10 jaar geleden is gebeurd, maar kunnen we onvoldoende inspelen op de

actualiteit. Bedreigingen voor het grondwater willen we zo vroeg mogelijk ontdekken.

Om invulling te kunnen geven aan het uitgangspunt om eerder meer te weten, wil Provincie Noord-Holland een ondiep grondwatermeetnet inrichten. Bij voorkeur op basis van een weloverwogen selectie van bestaande provinciale meetpunten met reeds beschikbare ondiepe filters. Na inrichting van dit ondiepe meetnet, zal het fungeren als early warning meetnet voor nieuwe stoffen om zodoende de bedreigingen van morgen zo vroeg mogelijk in beeld te brengen.

Oorspronkelijke naam: Monitoring en evaluatie Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Onttrekkingen, grondwaterstanden en zoutgehaltes worden gemeten om tijdig maatregelen te kunnen nemen als dat nodig is.

Testonderdeel: 3.1 waterbalans

Oorspronkelijke naam: Omgevingsverordening Omvang: **) ha

SGBP categorie: mijden risicovolle functies in grondwaterbeschermingsgebieden Initiatiefnemer: Provincie Noord-Holland

Toelichting: **) in totaal 1 ha voor meerdere waterlichamen.

In de omgevingsverordening zijn regels opgenomen ter bescherming van het grondwater. Door toezicht en handhaving wordt ervoor gezorgd dat deze regels worden nageleefd.

Oorspronkelijke naam: Onderzoek oppervlaktewaterlichamen Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Onderzoek terugdringen belastingen bij 32 oppervlaktewaterlichamen Testonderdeel: 4.1 oppervlaktewater

Oorspronkelijke naam: Onderzoek effectieve aanvullende hydr. maatregelen Omvang: **) stuks N2000 Oostelijke Vechtplassen

SGBP categorie: uitvoeren onderzoek Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Op basis van hydrologische en ecohydrologische studie vaststellen op welke wijze

(22)

Testonderdeel: 4.2 terrestrisch, 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Onderzoek naar risico's drinkwaterwinningen buiten de Omvang: **) stuks huidige beschermde zone's

Onderzoek naar systeemwerking en belasting intrekgebied van drinkwaterwinning (in 3D) om risico's nader te kunnen beoordelen. Vervolgens dient beoordeeld te worden of aanvullende bescherming van dit gebied buiten de beschermingszones (op de lange termijn) nodig is.

Oorspronkelijke naam: Onderzoek stortplaatsen Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Water uit stortplaatsen kan via het grondwater percoleren naar het

oppervlaktewater. Met name hoge ammoniumconcentraties lijken van invloed te zijn op de oppervlaktewaterkwaliteit. Onderzocht wordt wat de gevolgen zijn voor de kwaliteit van oppervlaktewateren, en welke maatregelen eventueel genomen kunnen worden.

Testonderdeel: 4.1 oppervlaktewater

Oorspronkelijke naam: Ondiep meetnet Omvang: **) stuks

Bemonsteren en analyseren van het bovenste grondwater in het nieuw aangelegde ondiepe meetnet grondwater

Oorspronkelijke naam: Ontwikkelen strategische drinkwatergebieden Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Gebieden die in de toekomst van belang kunnen zijn voor de drinkwatervoorziening worden geïdentificeerd en beschermd.

Oorspronkelijke naam: Opstellen bodemenergieplannen Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Met behulp van bodemenergieplannen kan de ondergrond optimaal worden gebruikt.

De plannen worden samen met gemeenten opgesteld.

Oorspronkelijke naam: Optimalisatie provinciaal monitoringsmeetnet Omvang: **) stuks grondwaterkwaliteit

(23)

Bestaand provinciaal monitoringsmeetnet optimaliseren. Ondiepe filters en freatische meetpunten eventueel ook Inzetten als early warning

(bestrijdingsmiddelen, nutriënten, PFAS etc. ) Voor diffuse en nieuwe stoffen.

Daarnaast hebben de drinkwaterwinningen eigen early warning meetnetten.

Oorspronkelijke naam: Optimalisatie van early warning systemen rondom Omvang: **) stuks kwetsbare drinkwaterwinningen

SGBP categorie: overige instrumentele maatregelen Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Opstellen beoordelingskader early warning systemen rondom kwetsbare drinkwaterwinningen. Tussentijdse evaluatie en zo nodig aanpassen van de meetpunten, parameters en frequentie.

Oorspronkelijke naam: Rendementverhoging bodemenergiesystemen Omvang: **) stuks SGBP categorie: uitvoeren onderzoek

Onderzocht wordt of het rendement van bodemenergiesystemen kan worden verhoogd zodat minder water hoeft te worden verbruikt.

Oorspronkelijke naam: Spoedlocaties Omvang: **) stuks

SGBP categorie: saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Initiatiefnemer: Provincie Gelderland

Uitvoering sanering of beheersing van verontreinigingen op spoedlocaties met verspreidingsrisico's en kaders aangeven voor (verplichte) bronaanpak grondwaterverontreiniging door derden.

Oorspronkelijke naam: Stimuleren derden tot verminderen drinkwatervraag Omvang: **) stuks SGBP categorie: overige instrumentele maatregelen

Opstellen plan van aanpak Waterbesparing: richting particuleren en bedrijven (agrarisch en industrie) zuinig omgaan met drinkwater. Samen met partners (drinkwaterbedrijven, gemeenten, omgevingsdiensten, waterschappen).

Oorspronkelijke naam: Stimuleren landbouwsector gericht op voorkomen Omvang: **) stuks achteruitgang grondwaterkwaliteit (nutriënten)

SGBP categorie: verminderen emissie nutrienten landbouw Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Via Europees, nationaal en provinciaal landbouwbeleid; Stimuleren landbouwsector om het verlies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen e.a. naar de bodem te beperken om kringloop te sluiten. Provinciale instrumenten: Programma

Landbouw en bodemdaling, Samenwerkingsagenda landbouw, Programma kringlooplandbouw, subsidieverlening GLB/NSP..

Testonderdeel: 3.2 chemie, 4.1 oppervlaktewater

(24)

Oorspronkelijke naam: Stimuleren landbouwsector voorkomen achteruitgang Omvang: **) stuks grondwaterkwaliteit (gewasbeschermingsmiddelen)

SGBP categorie: verminderen emissie gewasbeschermingsmiddelen landbouw

Stimuleren landbouwsector om het verlies van nutriënten,

gewasbeschermingsmiddelen en veterinaire middelen naar de bodem te beperken om kringloop te sluiten. Provinciale instrumenten: Programma Landbouw en bodemdaling, Samenwerkingsagenda landbouw, Programma kringlooplandbouw, subsidieverlening GLB/NSP..Via Europees, nationaal en provinciaal

landbouwbeleid;

Testonderdeel: 3.2 chemie, 4.1 oppervlaktewater

Oorspronkelijke naam: Stimuleren vrijwillige maatregelen landbouwsector Omvang: **) stuks SGBP categorie: verminderen emissie nutrienten landbouw

Stimuleren landbouwsector om vrijwillig het verlies van nutrienten en

gewasbeschermingsmiddelen naar de bodem te beperken om kringloop te sluiten Testonderdeel: 3.2 chemie, 4.1 oppervlaktewater, 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Uitvoeren van communicatieplan grondwaterbescherming Omvang: **) stuks SGBP categorie: geven van voorlichting

Voorlichting aan burgers en bedrijven door gemeenten, vitens en provincie over beleid en regelgeving grondwaterbescherming (MTR_BG)

Oorspronkelijke naam: Vergunningverlening Omvang: **) stuks

SGBP categorie: overige beheersmaatregelen Initiatiefnemer: Provincie Noord-Holland

Via vergunningverlening wordt getoetst of er bij grondwateronttrekking geen negatieve effecten optreden zoals uitputting of verzilting. Waar nodig worden maatregelen voorgeschreven.

Oorspronkelijke naam: Verkennen aanpak resterende opgave Omvang: **) stuks grondwaterkwaliteit, na wegvallen Wbb

SGBP categorie: overige instrumentele maatregelen Initiatiefnemer: Provincie Utrecht

Samen met gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven verkennen van aanpak van de grondwaterkwaliteitsopgaven (resterende historische

(bodem)verontreinigingen) die mede als gevolg van wegvallen Wbb een bedreiging kunnen vormen voor de KRW-doelen

Testonderdeel: 3.2 chemie, 4.2 terrestrisch, 4.3 drinkwater

Oorspronkelijke naam: Verplichte monitoring grondwaterkwaliteit voor winnigen Omvang: **) stuks menselijke consumptie

(25)

Bedrijven verplichten om kwaliteit onttrokken grondwater voor menselijke consumptie te monitoren. De verplichting wordt opgenomen in de

watervergunningen Testonderdeel: 4.3 drinkwater

Samen met het hoofdstuk Maatregelen geeft Toepassing uitzonderingen invulling aan het aspect R(esponse) van de DPSIR-systematiek. Als de toestand in 2021 niet aan de doelen voldoet moet beroep worden gedaan op één van de uitzonderingsbepalingen van de KRW.

Dit hoofdstuk geeft aan op welke uitzonderingsbepalingen een beroep wordt gedaan en wat daarbij de motivering is.

5. Toepassing uitzonderingen

Fasering van doelbereik tot na 2021

Fasering is aan de orde voor de indicatoren uit de 6 tests waarvoor bij onderdeel 3 de prognose voor 'toestand 2021' niet gelijk is aan "goed".

Er zijn geen motiveringsgronden gegeven.

Doelverlaging

Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging.

Tijdelijke achteruitgang

Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang?

Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW.

Nieuwe ontwikkelingen

Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam?

Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW.