1 Openbaarheidsdag 2021
Notulen MR 1995
De notulen van de ministerraad uit 1995 komen vrij. Het zal geen verbazing wekken dat er veel is gesproken over de situatie in het voormalig Joegoslavië. Het kabinet houdt zich uitgebreid bezig met (de aanloop naar) de val van de moslimenclave Srebrenica, waar het Nederlandse bataljon Dutchbat is gestationeerd.
Daarnaast duikt op een aantal momenten in de notulen de discussie op over het wel of niet aanbieden van excuses aan Indonesië voor de gewelddadigheden in de jaren 1945- 1949. Het geplande staatsbezoek van koningin Beatrix aan Indonesië en Kamervragen over het drama in Rawagede in 1947 zijn aanleiding voor deze discussie.
Ook wordt gesproken over het afronden van de regeling die ervoor zorgde dat militairen, die na de Surinaamse onafhankelijkheid in 1975 overgingen naar het Surinaamse leger en hun Nederlanderschap opgaven, financieel gecompenseerd werden. Die betalingen zijn gestopt na de ‘Decembermoorden’ in 1982. Sindsdien vormt de regeling een “steen des aanstoots” in de betrekkingen tussen Suriname en Nederland.
Een andere vraag waar de ministerraad zich over buigt is hoe Nederland moet reageren op de Franse kernproeven op het eiland Mururoa. En wat de Nederlandse reactie moet zijn op de acties van de Turkse regering tegen de Koerden in Noord-Irak. Ook worden de eerste contouren van de privatisering van het zorgstelsel en de Nederlandse Spoorwegen geschetst. Tot slot probeert de Nederlandse regering zich tevergeefs in te spannen om oud-premier Ruud Lubbers als secretaris-generaal van de NAVO benoemd te krijgen. Zijn kandidaatstelling wordt uiteindelijk in november 1995 ingetrokken.
Voormalig Joegoslavië
De ontwikkelingen in voormalig Joegoslavië zijn in 1995 een veel besproken onderwerp in de ministerraad met in het bijzonder de aanloop naar de val van Srebrenica. De moeilijke omstandigheden waaronder Dutchbat opereert worden steeds duidelijker, zoals het uitblijven van de luchtsteun, een Nederlandse militair die overlijdt en de gijzeling van een aantal Nederlandse Dutchbatters. De discussie gaat verder over het mandaat en de verantwoordelijkheid van Nederland. Wat doen andere landen en wat is de verhouding tot de VN? De ministerraad ontvangt steeds meer berichten over de mogelijke evacuatie van vrouwen en kinderen uit de enclave per bus en maakt zich zorgen over het lot van de Bosnische mannen. Een etnische zuivering wordt gevreesd, en terecht: er vindt een genocide plaats. Het vredesakkoord met uiteindelijk de erkenning van Bosnië-
Herzegovina wordt besproken en er is nadrukkelijk aandacht voor het internationale imago van Nederland na de val van Srebrenica.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7274 9 januari 3f
7276 10 maart 2g
7276 24 maart 3b en i
7276 31 maart 3g
7278 12 mei 3i en 3j
2 Inv. nr. Datum Agendapunt
7278 19 mei 3f
7278 29 mei 3h
7279 2 juni 2g
7279 7 juni 1
7279 9 juni 3e
7279 16 juni 3b en 3h
7279 23 juni 3d
7280 5/6/7 juli 17f en 3b
7280 11 juli 1
7280 12/13/14 juli 2g 7282 1 september 2c 7282 8 september 3e 7282 15 september 3e 7283 13 oktober 3d en 3e 7283 20 oktober 2d 7283 27 oktober 3b 7284 3 november 2e 7284 17 november 3h 7284 24 november 3d 7285 1 december 3j
7285 8 december 3c en 18c 7285 15/18 december 3i en 3j
P-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7546 12/13/14 juli 2c
7547 18 augustus 3f 7549 25 augustus 1e
7550 27 oktober 3a
Indonesië
Op 21 augustus 1995 staat er een belangrijk staatsbezoek van Koningin Beatrix naar Indonesië op de agenda. Het kabinet hoopt hiermee de verstoorde relatie met Indonesië, na de opzegging van ontwikkelingshulp door Indonesië in1992, wat te verbeteren en de economische banden met het land aan te halen. Begin van het jaar ontstaat er echter, na een interview van minister van Ontwikkelingssamenwerking Pronk een roep voor een maatschappelijke discussie over de Nederlandse rol in het voormalig Nederlands-Indië.
En rijst de vraag of de Koningin excuses zou moeten aanbieden voor
mensenrechtenschendingen tijdens de dekolonisatie-oorlog. Het kabinet wil de
maatschappelijke discussie wel voeren maar het liefst ná afloop van het staatsbezoek.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7277 7 april 3h
7279 16 juni 13e
7280 5/6/7 juli 17b
7280 12/13/14
juli 2i
3 7281 18 augustus 3g
7281 18 augustus 8b 7281 25 augustus 1g
7283 6 oktober 3a
7285 15/18
december 3l
P-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7537 13 januari 9c
Suriname
In 1995 is Nederland bezig om de moeizame relatie met Suriname te verbeteren.
Minister van Buitenlandse Zaken Van Mierlo doet in de ministerraad uitgebreid verslag van twee reizen die hij maakte naar het land (onder andere voor het bijwonen van de 20 jaar onafhankelijkheidsviering). Achter de schermen wordt ondertussen gewerkt aan een oplossing voor de suppletieregeling voor Surinaamse militairen.
MR-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7277 7 april 3f
7282 15
september 3j
7282 20
september 1 7283 13 oktober 3b
P-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7538 20 januari 3a
7539 24 februari 3c
Turkije/Koerden
In maart valt Turkije de Koerdische Autonome regio, ook wel Iraaks-Koerdistan, in Noord-Irak binnen. Dit zet de toon voor een jaar van gespannen diplomatieke relaties.
Turkije is een bondgenoot die Nederland enerzijds hard nodig heeft maar anderzijds mensenrechten schendt. De spanningen lopen nog wat meer op als het Koerdische Parlement in ballingschap haar eerste plenaire vergadering houdt in Den Haag.
MR-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7276 24 maart 3f
7276 31 maart 3d
7277 7 april 3e
7277 18/20 april 2b
7277 21 april 3g
7277 28-4/2 mei 1e
4 Inv. nr. Datum Agendapunt
7278 12 mei 3f
7278 19 mei 3e
7283 13 oktober 3f
P-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7543 13 april 4d
Privatisering ziektewet
Het wetsvoorstel om de Ziektewet te privatiseren wordt op 4 oktober 1995 ingediend. In 1995 zijn er discussies in de ministerraad over de nieuwe wet. Zaken als de
ingangsdatum van de wet en de uitbreiding van de loondoorbetalingsregeling komen aan de orde. Het grootste knelpunt zijn de inkomensgevolgen voor de betrokken partijen. Wie gaat er voor de overgang betalen? De overheid, de werkgever of de werknemer?
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7277 7 april 17
7277 13 april 13
7277 21 april 10b
7277 28 april/2
mei 2b
Verzelfstandiging NS
Als het raamwerk voor de verzelfstandiging staat zijn er toch wat zorgen de concurrentiepositie van de NS en wie precies over de tarieven gaat.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7281 18 augustus 7
7281 25 augustus 9
Kandidatuur Lubbers NAVO
De kandidaatstelling en de uiteindelijke intrekking van de kandidatuur van Lubbers voor deze hoge NAVO functie staan vaak op de agenda.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7284 3 november 2d
7284 10
november 3c
7284 17
november 3f
5 P-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7551 10
november 3c
Kernproeven Frankrijk
Een andere aanleiding voor diplomatieke spanning in 1995 zijn de ondergrondse
kernproeven die Frankrijk laat uitvoeren op het Frans-Polynesische eiland Mururoa, een jaar voordat de International Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty (CTBT) in werking zou treden. Internationaal worden deze proeven sterk afgekeurd. Ook Nederland spreekt zich hierover uit. Als Nederland ook nog een VN-resolutie ondersteunt tegen kernproeven loopt de spanning nog wat op.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7279 16 juni 3f
7282 8 september 3d
7282 15
september 3f
7283 6 oktober 3c
7284 17
november 3e
Wateroverlast 1995
Begin 1995 worden door hoge waterstanden in de Maas, de Rijn, de Waal en de IJssel en de angst voor dijkdoorbraken grote delen van de bevolking geëvacueerd. In de
ministerraad wordt gesproken over het belang van het Landelijke Coördinatie Centrum, het hebben van een goed draaiboek, de fysieke aanwezigheid van bewindspersonen in het gebied, schaderegelingen voor ondernemers/bereddingskosten particulieren (o.a.
boze boeren van ondergelopen polders) en hoe Europees geld te krijgen voor het Deltaplan grote rivieren.
MR-Notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt 7274 27 januari 15g
7275 3 februari 5
7276 3 maart 14d
7276 10 maart 9b
7276 10 maart 2c
7276 17 maart 3c
7278 12 mei 9a
7279 9 juni 15a
7279 16 juni 4
P-notulen
Inv. nr. Datum Agendapunt
7541 10 maart 9b
6
Ministeriële Commissie voor de inlichtingen en veiligheidsdiensten (MICIV)- notulen 1995
Voor beide MICIV-vergaderingen in 1995 staat cryptoproblematiek op de agenda. Het gesprek richt zich op de samenwerking tussen verschillende diensten, offensieve (het juridische kader hiervoor) dan wel defensieve cryptografie en natuurlijk de vraag hoe gaan we dit allemaal financieren?
Inv. nr. Datum Agendapunt 7443 24-1-
1995
5
7443 4-6-1995 2
Archieven gerelateerd aan WO II
Op Openbaarheidsdag 2021 wordt weer een aantal archieven openbaar die over (de nasleep van) de Tweede Wereldoorlog gaan.
Het Nationaal Archief heeft voorafgaand aan Openbaarheidsdag onderzocht of al deze archieven ook daadwerkelijk openbaar kunnen worden. Hoewel de meeste betrokkenen intussen zijn overleden, geldt dat niet voor iedereen. Omdat het gaat om duizenden archiefstukken, was het niet mogelijk ieder archiefstuk in detail te onderzoeken. Daarom is met steekproeven gewerkt. Daarbij is gekeken naar de leeftijd van de betrokkenen, de gemiddelde levensverwachting van personen geboren vóór 1945, hoe gemakkelijk hun gegevens toegankelijk zijn en of zij aan de hand van de gegevens te identificeren zijn.
Dit heeft ertoe geleid dat delen van de archieven die openbaar zouden worden, toch nog een periode beperkt openbaar blijven. Deze delen zijn wel in te zien, maar alleen onder voorwaarden. Er is echter ook heel veel wel openbaar geworden. Het blijft mogelijk dat in deze openbare archiefstukken nog persoonsgegevens voorkomen van nog levende
betrokkenen. Daarom zal het Nationaal Archief deze archieven niet digitaliseren of online plaatsen. Ze kunnen alleen in de studiezaal worden ingezien. Gebruikers van deze
archieven worden gewezen op de AVG en de voorwaarden die deze verordening stelt aan het (verder) verwerken van persoonsgegevens.
Ministerie van Justitie, afdeling Politie (2.09.107)
Het archief bestaat voor een groot deel uit dossiers met informatie over natuurlijke personen, gegeven door de procureurs-generaal en de voormalige Politiebuitendiensten in Parijs en Londen. Daarnaast bevat het archief stukken met inlichtingen over zowel natuurlijke als -rechtspersonen, en rapporten van het Bureau Nationale Veiligheid (BNV), later de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Deze stukken hebben onder meer te maken met de Tweede Wereldoorlog, Indonesië en communisme.
Inventarisnummer Inhoud
223 Toestanden in concentratie- en vernietigingskampen.
226 Jodenvervolging; maatregelen tegen Joden in bezet Nederland.
228 Razzia Putten 1 oktober 1944.
234 Berichten over de verhoudingen tussen Nederland en Indonesië en het onafhankelijkheidsstreven van Indonesië. Onder andere
beschouwingen door de Indonesische Nationale beweging over de
7
noodzaak van een herziening van de verhouding Nederland- Indonesië.
257 Gemeentekaart van Nederland met daarop aangegeven de politieke gezindheid van burgemeesters
261, 263 Nota van o.m. Daniel du Moulin (Engelandvaarder) over verzetsgeest in Nederland, stukken over verzets- en sabotage- activiteiten en de represailles van de Duitse bezetter.
2198 Rapporten van N.A.G.L. Moering, (Militair Gezag Noord-Brabant) over eventuele revolutionaire acties in Nederland. Hij waarschuwt voor aanvallen van tot tanden bewapende communisten en andere revolutionairen. Hij adviseert militair in te grijpen voor het te laat is.
Ministerie van Oorlog, Londen (2.13.71)
Dit archief bevat ook het archief van het Bureau Bijzondere Opdrachten (BBO), de Nederlandse Geheime dienst die de uitzending van Nederlandse Geheim agenten en speciale eenheden naar bezet gebied regelde.
Inventarisnummer Inhoud
2990 Rapport van Bernhard Slier waarin hij beschrijft hoe agenten in Mauthausen ter dood zijn gebracht.
2983 Vragenlijst verstuurd door Bureau Bijzondere Opdrachten over de inzet van vrouwen bij het Engelse leger. Vrouwen blijken
uitstekend te voldoen in het leger.
2989 Telegram dat voorgelezen moet worden aan de Nederlandse troepen als zij worden ingescheept om naar Nederlands-Indië te gaan.
2983 Prins Bernard gaat niet akkoord met een militaire operatie naar Texel april 1945. Reden daarvoor is niet duidelijk.
Dossiers over werkzaamheden agenten van Bureau Inlichtingendienst
2756 Pieter Bouman
2770 Jan Emmer
2800 Karel Mans (Karel Mans’ dossier biedt inzicht in werkwijze
gedropte geheim agenten, bevat briefjes die postduif in Engeland bezorgde. Mans verraadde bij een verhoor door de SD adressen van verzetslieden en wist uit het Scholtenhuis te ontsnappen. Was hij wel te vertrouwen?)
2808 Johanna Roëll
Een selectie uit de andere duizenden stukken die openbaar worden per thema geordend
Afwikkeling / nawerking van de Tweede Wereldoorlog Archiefinventaris Inventarisnummer Inhoud
2.15.43 209, 435, 436 Repatriëring van (gedeporteerde)
Nederlanders uit Oost-Europa, Missie Polak Daniels, missie Boon: (moeizame)
organisatie en financiering, enorme inzet organisatoren Polak Daniels, Boon en
8
Archiefinventaris Inventarisnummer Inhoud
medewerkers, verslagen van repatriëring (archief Sociale Zaken: repatriëring).
2.05.118
2.05.248 3505, 27145
53 Dossiers over de moeizame repatriëring van Anthonie van Kooten die als jonge SS-er in 1945 door de Russen gevangen wordt
genomen. ‘Onder druk en pijnigingen zou hij verklaard hebben Duitser te zijn en misdaden te hebben begaan.’ Hij wordt veroordeeld tot 25 jaar gevangenschap. De stukken laten zien wat Nederland onderneemt om hem vrij te krijgen en hoe moeizaam dit verloopt door tegenwerking van de Sovjet-Unie. Zo komen pakketten en brieven niet aan en wordt Van Kooten gedwongen te schrijven dat hij in de Sovjet-Unie wil blijven. Na zijn vervroegde vrijlating in januari 1960 wordt hij naar Siberië overgebracht. Uiteindelijk keert hij in september 1960 terug naar Nederland.
Verstrekt Nederlands paspoort met foto (feitelijk was hij een stateloze ex-
Nederlander door zijn SS-verleden) wordt op Schiphol weer ingenomen en is bewaard in het archief. Van Kooten reist met een vreemdelingenpaspoort naar Hamburg waar hij na een rustkuur van een half jaar bij een Duitse firma gaat werken. (Archief
Buitenlandse Zaken en archief Nederlandse ambassade Sovjet-Unie).
2.08.5298 3044 Verzoek om teruggave van collectegeld door Limburgse kerken (archief DG
Rijksbegroting).
2.05.149 4218 Gratieverzoeken van veroordeelde
‘oorlogsmisdadigers’ die in Duitsland wonen en naar Nederland willen komen (archief ambassade BRD).
Angst voor het communisme
Archiefinventaris Inventarisnummer Inhoud
2.04.127 119 Veiligheidsdienst is in de bevrijde gebieden van Nederland direct actief om in kaart te brengen hoe groot de communistische sympathieën zijn (archief Veiligheidsdienst).
2.02.14 9069 Brief van de communistische partij aan koningin Wilhelmina met beschuldigingen aan het adres van haar schoonzoon prins Bernhard. Verzoeken ook om vrijlating van communisten (archief Kabinet der Koningin).
Nederlands-Indië / Indonesië
Archiefinventaris Inventarisnummer Inhoud
2.10.50.03 1-416 Stamboeken KNIL-militairen
Dit is vanuit een publieksoogpunt een heel
9
belangrijk archiefbestand, omdat hierin veel informatie zit over ‘niet-Europeanen’ (veelal mensen afkomstig van de Molukken). Veel mensen met wortels in Indonesië, zoals mensen met een Molukse achtergrond, komen alleen maar in deze registratie voor.
Dit archief is dus een belangrijke bron voor herkomstonderzoek voor deze groep Nederlanders.
Er is ook nu al veel belangstelling voor.
2.03.01 110967 Omgang met Molukkers in Nederland (archief AOK/Algemene Zaken).
2.02.14 9069 Memorandum van Verbond van Indonesische
Burgers over een volledig deelgenootschap waarbinnen Indonesië een zelfstandig positie inneemt. Nederland moet geen troepen naar Indonesië sturen. Ook moet Indonesië stoppen met anti-Nederlandse propaganda.
Uiteindelijk moet er een ronde-tafel-gesprek komen met de Verenigde Naties (archief Kabinet der Koningin.)
Prins Bernard
Archiefinventaris Inventarisnummer Inhoud
2.05.80 4520 Poging om via het Vaticaan zijn broer en zijn moeder in Duitsland te beschermen (archief Buitenlandse Zaken Londen).
2.05.80 5970 Bemoeienis met de voorlichting over Nederland in de Verenigde Staten (archief Buitenlandse Zaken Londen).
