Stageverslag Global textware 01-08-2017 – 27-10-2017

(1)

Rijksuniversiteit Groningen

Stageverslag Global textware

01-08-2017 – 27-10-2017

Onder begeleiding van Johanna Hoogstra-Jongeling

Marianne Wijtsma S2512556 Dr. Hans Jansen, RuG Writing, Editing & Mediating

(2)

Inhoudsopgave Inleiding 2 Global textware 3 Overzicht stagewerkzaamheden 4 Evaluatie 6 Conclusie 14

Bijlage A: Stagetraject Global textware 15

(3)

Inleiding

In het kader van de opleiding Writing, Editing & Mediating heb ik van 1 augustus tot en met 27 oktober 2017 stage gelopen bij vertaalbureau Global textware in Groningen. Het

voornaamste doel van deze stage was praktijkervaring opdoen. Hoewel de opleiding Writing, Editing & Mediating relatief praktijkgericht is, blijft beroepservaring op de achtergrond en ligt de focus op taalvaardigheid. Het stagetraject biedt een kans om naast deze theoretische aanpak praktijkervaring op te doen.

Al in het derde jaar van mijn bacheloropleiding Engelse Taal en Cultuur kreeg ik interesse in het vertaalbureau Global textware. In het kader van het vak Vertaalwetenschap: Teminologie/documentatieleer bezochten de studenten in groepen verschillende

vertaalbureaus, waarbij mijn groep Global textware bezocht voor een voorlichtingsmiddag gevolgd door een vertaalproject als vervolgopdracht. Hoewel ik interesse had in het vak vertalen, had ik nog geen goed beeld van hoe een vertaalbureau in zijn werk ging. Deze voorlichting was voor mij een uitstekende kennismaking. Ik kreeg de indruk dat de vertalers en projectbeheerders bij Global textware gedreven, vaardig en klantgericht waren. De

vertaalopdracht was een realistische weergave van een vertaalproject binnen de organisatie en gaf mij beter inzicht in het proces van vertalen binnen een commerciële context en de

autonomie en verantwoordelijkheden die de werknemers hebben om projecten af te stemmen op de wensen van een klant.

Tijdens enkele vakken tijdens mijn bachelor- en masteropleidingen heb ik met andere vertaalbureaus kennisgemaakt, maar op basis van dit bezoek, de opdracht en de evaluatie kreeg ik vooral van Global textware een zeer positief beeld. Deze goede eerste indruk heeft mij ertoe aangezet om ruimte vrij te maken in mijn mastertraject voor een stage, waarbij mijn voorkeur duidelijk bij een stage bij Global textware lag. Dankzij de vertaalopdracht en de afsluitende evaluatie kon ik tijdens het solliciteren verwijzen naar de eerdere samenwerking en de feedback die ik van de medewerkers van Global textware zelf had gekregen.

In totaal heb ik dertien weken bij Global textware stage gelopen. Dit is een uitstekende keus gebleken, zowel voor mijn algemene ontwikkeling als voor mijn beroepsperspectieven binnen het vertaalvak. De medewerkers van Global textware hebben duidelijk hun

(4)

Global textware1

Global textware is een van de voornaamste vertaalbureaus in Nederland. Het hoofdgebouw is gevestigd aan de Hereweg in Groningen, waar ongeveer twintig vaste werknemers werken. Tot hun vaste freelancenetwerk behoren enkele honderden vertalers, verspreid over de hele wereld. Met dit uitgebreide netwerk en hun interne expertise kan Global textware de vertaling voor een groot aantal soorten teksten verzorgen, waaronder gespecialiseerde teksten. De overgrote meerderheid van hun projecten bestaat uit vertalingen van en naar het Engels of Duits, veelal binnen software of marketing. Dankzij hun freelancernetwerk en internationale contacten kunnen ze echter veel verschillende talencombinaties en vakgebieden accepteren.

Global textware is onder andere aangesloten bij GALA (Globalisation and Localisation Association) en verzorgt opdrachten voor internationale vertaalbureaus, zoals multinational Lionbridge. De vaste werknemers op de vestiging in Groningen krijgen rollen toegewezen als ‘projectbeheerder’ en ‘vertaler’, maar in de praktijk verschuift het werk op locatie naar projectbeheerders en proberen ze zoveel mogelijk vertaal- en proefleeswerk aan freelancers uit te leveren.

Tijdens mijn stageperiode was er een sollicatieproces in gang voor twee nieuwe projectbeheerders. In mijn laatste maand gingen beide nieuwe werknemers aan de slag.

(5)

Overzicht stagewerkzaamheden

Bij Global textware is de organisatie ingespeeld op de constante aanwezigheid van een of twee stagiairs. Toen ik arriveerde, liep er al één stagiaire en toen zij haar stage had afgerond, duurde het niet lang voor de volgende stagiair kwam. Vanwege deze regelmaat zijn er twee vaste stagebeleiders: Hafkenscheid en Jongeling. Mijn stagebeleider was Hoogstra-Jongeling, maar vanwege haar verlofweken heb ik in de eerste twee weken vooral

begeleiding van Hafkenscheid gekregen.

De eerste tot en met de achtste weken staan volgens het vaste stagetraject van Global textware (zie Bijlage A) in het kader van weekopdrachten. De eerste twee weken bestaan uit proefvertalingen, voor een algemene introductie en om de verschillende programma’s te leren kennen, en daarna volgen opdrachten die bedoeld zijn om bepaalde aspecten of mogelijke problemen bij het vertalen naar voren te brengen. In de laatste weken vormen de

weekopdrachten een introductie tot proeflezen en projectbeheer.

Naast de weekopdrachten en productiewerk wordt ook van stagiairs verwacht dat ze productieoverleg en maandoverleg bijwonen. Deze vinden elk eens per maand plaats en geven inzicht in de organisatie van het bedrijf, zoals het omgaan met budget, de taakverdeling en het oplossen van problemen.

De leerdoelen die ik van tevoren met de officemanager had besproken, omvatten taalvaardigheid verbeteren, de conventies van vertalen in het algemeen en die van Global textware leren kennen, inzicht krijgen in de organisatie en de vertaalwereld, en eventueel om leren gaan met perfectionisme. Tijdens de tussenevaluatie en andere tussentijdse gesprekken zijn nauwere leerdoelen vastgesteld; zo stelde ik samen met mijn stagebegeleider halverwege het stagetraject vast dat ik meer met proeflezen en projectbeheer moest oefenen, en hierna is hiervan de voortgang besproken.

In het geval van mijn stagetraject vielen door omstandigheden deze weekopdrachten vrij snel naar de achtergrond. Ik was standaard uiterlijk halverwege de week klaar met deze weekopdrachten en met uitzondering van de eerste twee weken heb ik nauwelijks feedback op deze opdrachten gehad; noch heb ik deze nabesproken. De redenen hiervoor en de gevolgen worden hieronder besproken. Vanwege het snelle doorwerken heb ik in de eerste week extra proefvertalingen gekregen, waaraan ik de rest van de eerste weken heb gewerkt en waarop ik kon terugvallen als ik in de latere weken geen andere taken had. Naast de

(6)

In mijn stagetraject begon ik aan het eind van de derde week met daadwerkelijk

(7)

Evaluatie

Het geplande stagetraject is zo opgebouwd dat de stagiair via weekopdrachten genoeg

ervaring opbouwt voor de praktijk en deze praktijk dan in de latere weken meemaakt. Tijdens mijn stage bleek echter al snel dat deze in een drukke periode voor Global textware viel en hierdoor is mijn stage enigszins afgeweken van het standaardtraject. Al direct in de eerste week kreeg ik extra proefvertalingen om door te werken, maar mijn begeleider kwam door de hoge werkdruk weinig toe aan nakijken en feedback leveren. Hierdoor werd zij gedwongen om andere medewerkers te vragen. Zelfs met die extra hulp heb ik echter de weekopdrachten veelal zelfstandig uitgevoerd.

Aan het eind van de derde week kwam de stage van de andere stagiaire ten einde en vroeg mijn stagebegeleider of ik ermee akkoord ging om eerder dan normaal aan

productiewerk te beginnen (volgens het stagetraject worden pas in de vijfde week hiervoor de eerste stappen gezet, zie Bijlage A). De drukke periode betekende dat het lastig bleek voor de stagebegeleider om tijd te vinden voor de begeleiding, maar het betekende ook dat het zeer waardevol zou zijn als ik vervroegd zou gaan werken aan echte projecten. In overleg met mij heeft zij dit aan het productieteam doorgegeven en zo begon ik vanaf het eind van de derde week aan taken voor echte klanten mee te werken. Dit begon met nawerk; als een eenmaal proefgelezen en goedgekeurde tekst door de klant in een lay-out werd gezet, moest ik deze verwerkte tekst controleren op fouten in de lay-out en eventuele taalfouten die nog niet waren opgemerkt. In de loop van de vierde week werden deze taken uitgebreid met kleine

vertaalopdrachten. Hierbij moest ik dikwijls vragen stellen aan de betreffende projectbeheerder of andere collega’s en zo doende leerde ik.

Dat de weekopdrachten vanaf dit moment vrijwel niet meer werden nagekeken of besproken, bleek hierdoor geen probleem. De weekopdrachten waren immers ontworpen rondom vraagstukken die bij vertalen voorkomen. Alle mogelijke problemen die in de vertaalopdrachten werden behandeld, maakte ik in plaats daarvan direct in de praktijk mee. De opdracht in de vierde week draaide bijvoorbeeld om het navigeren van

(8)

volgens plan uitgevoerd, maar de beoogde vaardigheden wel degelijk geoefend en eigen gemaakt.

Bovendien bleken de echte taken grotendeels dezelfde variatie te bieden als de weekopdrachten, die speciaal ontworpen waren om zoveel mogelijk vakgebieden en vertaalprogramma’s te introduceren. Het voorkeursprogramma van Global textware is MemoQ, maar ook buiten de weekopdrachten om heb ik met een tiental programma’s zeer regelmatig gewerkt. Qua vakgebieden heb ik het meeste werk verricht op de vakgebieden van IT, marketing en software, maar ik kreeg ook opdrachten voor financiën, medische en

technische handleidingen en ondertiteling, waarbij weer andere terminologie en conventies gelden. Bij marketing is het bijvoorbeeld soms noodzakelijk om een oplossing voor een woordgrap of culturele verwijzing te vinden die niet zomaar kan worden vertaald, en bij ondertiteling en IT moeten vertalingen binnen een bepaald aantal tekens blijven.

Tegen het eind van de vierde week kreeg ik grotere projecten toegewezen: vertalingen van enkele duizenden woorden of waarvoor meer dan twee uur was uitgetrokken. Vanaf dit moment kreeg ik ook te maken met tijdsdruk en werd ik gedwongen op te letten hoeveel tijd ik gemiddeld aan een opdracht besteedde en van tevoren in te schatten of ik een taak kon aannemen, vaardigheden die bij de weekopdrachten in de vijfde week werden behandeld. In de negende week werd ik ingepland voor twee projecten die over meerdere dagen moesten worden uitgevoerd; voor beide stond ongeveer vijftien uur en moest ik elke dag drie uur ermee bezig. Beide heb ik in veel minder dan de voorgeschreven tijd voltooid.

Deze afwijking van het standaardtraject had tot gevolg dat de begeleiding op papier beperkt en onregelmatig was, hoewel dit in de praktijk juist positief uitpakte. Zoals eerder vermeld heb ik vanwege verlofweken in de eerste weken niet altijd met dezelfde

stagebegeleider gewerkt en vanwege grote drukte was er ook in de weken daarna weinig tijd voor begeleiding. De begeleiding bestond vanaf dat moment vooral uit gesprekken om vast te stellen of de werkzaamheden in het algemeen goed verliepen, of ik problemen had

ondervonden en of er nog zaken waren waaraan ik meer aandacht wilde besteden. Feedback op mijn vertaalwerk kreeg ik door mee te draaien in productiewerk, waarin proeflezen standaard een onderdeel vormde.

(9)

proeflezers niet haalbaar om mij een overzicht te geven van alle conventies waar ik mij nog niet aan hield; dit corrigeerden ze simpelweg. Dit vermoedde ik na een grote taak waarbij de proeflezer alleen enkele typfouten aangaf, terwijl ik ervan overtuigd was dat ik meer fout moest hebben gedaan, omdat ik in dit geval zoveel tijdsdruk had ervaren dat ik de eerste versie van de vertaling zonder eigen controle had moeten inleveren en het bovendien een vakgebied betrof (financiën) waarmee ik niet bekend was. Voor een proeflezer die wel weet dat ik een stagiaire ben en dus niet met alle conventies bekend ben, moet het echter

efficiënter zijn geweest om alleen taalkundige fouten, waarvoor ik geen excuus had, aan te geven en de rest snel zelf aan te passen aan de projectspecifieke conventies. Bij zeer kleine opdrachten, van minder dan honderd woorden, kreeg ik zelfs helemaal geen proeflezer toegewezen maar herkende ik in het vertaalgeheugen vertalingen die ik in een eerdere opdracht zelf had ingevoerd, maar met enkele wijzigingen die moesten zijn uitgevoerd door de projectbeheerder.

Een andere beperking deed zich voor toen ik het proeflezen verzorgde voor projecten van een klant die standaard een bepaald rapport bijgeleverd wilde hebben. Dit rapport was normaal gesproken de taak van de proeflezer, maar vanwege mijn beperkte ervaring deed de projectbeheerder dit voor mij. Toen zij met verlof was en een van de nieuw aangestelde projectbeheerders dit project overnam, wisten wij allebei niet hoe dit rapport gegenereerd en verwerkt moest worden en moesten wij zelf tot een oplossing komen.

Deze beperkingen heb ik tijdens de stage al besproken met de officemanager; hoewel zij zei dat dit wel degelijk iets was waar de proeflezers rekening mee moesten houden, was het in de eerste plaats duidelijk een nadeel van mijn vroege inwerking in productiewerk; de beginnersfouten horen er door stagebegeleiders uitgehaald te zijn voor ik aan productiewerk begin, zodat de stagiaire geen feedback misloopt en de proeflezers en projectbeheerders niet in tijdsdruk komen doordat ze elk klein foutje moeten aangeven.

De relatief beperkte begeleiding zorgde echter ook voor een grotere zelfstandigheid. Vaak werd ik gedwongen zelf een oplossing te vinden of zelf terug te kijken om fouten te ontdekken. Ik stelde veel vragen aan collega’s, maar tussen productiewerk door bestudeerde ik op eigen initiatief hoe projecten verwerkt werden in het interne systeem van Global textware, wat voor commentaar proeflezers gaven op andermans vertalingen en waarom, en keek ik terug naar mijn eerder gemaakte opdrachten. Bij vervolgopdrachten zaten er

(10)

Al met al erken ik dat de stagebegeleiding noodgedwongen beperkter dan gepland was, maar heb ik dit niet of nauwelijks als negatief ervaren. Om te beginnen maakten de

stagebegeleiders duidelijk dat ik in hun ogen al voldoende basiskennis had om zonder al te veel limitaties met deze zelfstandigheid om te kunnen gaan. In de eerste weken vertelden de stagebegeleiders tijdens de paar besprekingen van weekopdrachten dat mijn taalkundige basis in orde was en dat ik mij vooral nog moest aanpassen aan de specifieke vertaalconventies. Deze leerde ik zowel door feedback als door zelfstandig bij andere projecten te kijken en te letten op hoe deze vertalingen eruit zagen, waardoor ik gedurende de stageweken ook met de beperkte begeleiding consistent bijleerde. Ook hield mijn stagebegeleider in de gaten of mijn productiewerk over het algemeen voldoende aan de eisen voldeed en werd op eventuele verzoeken en kanttrekeningen altijd prompt gereageerd. Zo gaf ik halverwege aan meer met proeflezen en projectbeheer te willen doen; in de weken daarna kreeg ik mijn eerste

proefleestaken en werd ik de vaste projectbeheerder voor een reeks kleine projecten. In de laatste weken gaf ik aan nóg meer behoefte te hebben aan proeflezen en daarna bestond een groot deel van mijn taken uit proeflezen.

Daarnaast merkte ik in de laatste weken dat er door sommige projectbeheerders veel vertrouwen werd gesteld in mijn werk. Vooral bij proeflezen merkte ik dat het project een paar minuten na mijn proefleesrapport aan de klant werd afgeleverd, te weing tijd om te controleren of de vertaling nu inderdaad in orde was. Bovendien was mijn eigen voorkeur niet de enige reden dat ik in de laatste weken veel projectbeheer heb gedaan. Vanwege de uitval van een van hun vaste projectbeheerders viel er veel extra werk op de schouders van één werknemer. Dit moest dringend worden verminderd. Tijdens productieoverleg heeft het team samen gekeken aan wie ze de projecten van een bepaalde klant kon doorgeven en bij één klant is besloten dat ik deze voor mijn rekening zou nemen, omdat het kleine,

gemakkelijke opdrachten betrof die toch regelmatig ingediend werden. Als ik deze overnam, scheelde dat de projectbeheerder aanzienlijk veel tijd en voor mij was het een uitstekend beginnersproject. Mijn werkzaamheden pasten zich dus niet alleen aan aan wat ik nog moest leren, maar ook aan hoe ik het bedrijfsteam kon aanvullen.

(11)

Hierdoor draaide ik authentieker mee met het bedrijf. Ik had weliswaar veel meer begeleiding nodig dan de vaste werknemers, maar al na enkele weken verrichtte ik voltijd productiewerk voor het bedrijf. Hierdoor heb ik een uitstekend beeld gekregen van hoe een carrière als vertaler bij Global textware er in de praktijk uitziet en had ik het gevoel dat ik productief werk verrichtte en waardevol voor Global textware was. Dit werd bevestigd door een gesprek met mijn begeleider vlak na de tussenevaluatie, waarin we het hebben gehad over de

mogelijkheid om na de stage als vaste werknemer of freelancer bij Global textware te blijven, en het eindgesprek met de officemanager, waarin hetzelfde werd besproken.

Naast deze algemene ervaring en vaardigheden heb ik ook met de specifieke leerdoelen vooruitgang geboekt. Ik heb me het netwerk van Global textware en veel vaakgebruikte vertaalprogramma’s eigen gemaakt, waaronder programma’s die bij veel vertaalbureaus standaard zijn, zoals MemoQ en Trados Studio. Daarnaast heb ik inzicht gekregen in de commerciële benadering van vertalen. Hierbij speelde omgaan met perfectionisme ook een rol. Aan de ene kant betekende dit laatste doel dat ik efficiënt zou leren vertalen en

proeflezen en niet te veel tijd besteedde aan extra controles uit vrees dat ik nog steeds fouten over het hoofd heb gezien. Dit doel werd bijna vanzelf gehaald naarmate ik meer echte taken kreeg en ik me niet langer kon veroorloven meer tijd eraan te besteden, zodat ik erop moest vertrouwen dat het met één controle goed genoeg was, zowel bij vertalen als proeflezen.

Perfectionisme bleek echter ook een obstakel voor het handhaven van een commerciële aanpak. Bij een taalkundige opleiding word je gestimuleerd om foutloos en in een aangename stijl te schrijven en ben je verantwoordelijk voor het afleveren van een volledig gepolijste tekst. Bij een commercieel bedrijf wordt er echter vanuit een specifieke opdracht gewerkt en betaalt de klant alleen voor de afspraken die expliciet worden gemaakt. Soms is het zo simpel als een fout laten staan omdat de klant het desondanks precies zo wil hebben, maar het komt ook voor dat je een fout moet verzwijgen, omdat je er niet voor wordt betaald om een

dergelijke fout op te merken. Bij vervolgopdrachten kwam het voor dat ik een volledige tekst kreeg, maar bij elke taak slechts op één onderdeel moest letten; bij de eerste opdracht viel het mij op dat de rest van de tekst nog veel fouten bevatte, maar in dit geval behoorde dat niet tot mijn opdracht en dus diende ik dat te negeren en mij alleen te richten op het gedeelte dat ik had toegewezen. Enkele weken later kreeg ik echter dezelfde tekst weer en nu behoorde de stukken tekst vol fouten wél tot de opdracht. Vanuit een linguistisch oogpunt gaf het

(12)

in een geïsoleerde omgeving en leer je fouten te herkennen en eruit te halen, maar bij commercieel vertalen en redigeren is het van belang fouten in de context van een taak te plaatsen.

Bij proeflezen betekende het ook dat ik mij moest richten op wijzigingen die daadwerkelijk een fout corrigeerden. Voorkeurswijzigingen kunnen namelijk worden gemaakt, bovendien zonder dat de vertaler hierop wordt afgerekend, maar moeten tot een minimum moet worden gehouden, omdat de proeflezer in dat geval kostbare tijd besteedt aan iets wat de klant al zou hebben geaccepteerd. In het kader van een linguïstische opleiding wordt aangeleerd om tot in detail te kijken naar hoe een tekst verbeterd kan worden, maar binnen een bedrijf met een budget ligt de focus anders.

Bovendien speelde bij proeflezen nog een ander besef een rol, dat tot op zekere hoogte een obstakel kon vormen. Enerzijds is de proeflezer verantwoordelijk voor het waarborgen van de kwaliteit, waar specifieke criteria aan vastzitten, anderzijds is de proeflezer ervan bewust dat er voor de vertaler consequenties zitten aan een vertaling waaraan een ‘fail’ wordt toegekend. Het probleem hierbij is dat een ‘fail’ gebaseerd is op specifieke criteria, niet per definitie op de algemene kwaliteit van een vertaling. Zo zijn er vertalingen die de betekenis van de brontekst in een aangename en natuurlijke stijl overbrengen, maar een typfout of een overbodige komma te veel hebben en hierom met een ‘fail’ beoordeeld worden. Als

proeflezer had ik dan ook af en toe de neiging om zeer kleine fouten zonder vermelding te verbeteren, zodat de vertaler geen ‘fail’ krijgt, terwijl een proeflezer uiteraard de verplichting heeft om alle fouten wel degelijk als fouten aan te rekenen. Dit is waar de klantzijde en het bedrijfsaspect ter sprake komen. In linguïstisch opzicht is een vertaling dan acceptabel met alleen enkele slordigheidsfoutjes, maar een bedrijf stelt specifiekere eisen.

Het belangrijkste inzicht dat ik bij dit soort obstakels heb verkregen, draait om het besef dat je als werknemer niet alleen verantwoordelijk bent voor je eigen vertaling of proeflezer, maar ook voor je positie in het bedrijf. Dit betekent dat als je bij LSO’s een tekst controleert die eerder is proefgelezen, je er rekening mee moet houden dat de klant ervan uitgaat dat er geen grote wijzigingen meer nodig zijn. Zitten die er wel in, dan breng je de klant in een lastig parket; is het proeflezen bovendien door Global textware zelf verzorgd, dan geeft het een slechte indruk als er nog veel linguïstische fouten uitgehaald worden.

Bij de tussenevaluatie werd een aanvullend leerdoel gesteld, namelijk ervaring met klantcommunicatie opdoen, maar van dit doel is weinig terechtgekomen. Ook is mijn

(13)

twee zeer verschillende ervaringen, en als projectbeheerder zou ik met nog veel meer

verschillende situaties moeten kunnen omgaan. Bovendien waren het vervolgopdrachten van vaste klanten en kon ik qua projectbeheer grotendeels een vaststaand proces volgen. Het enige contact dat ik zelf met klanten heb gehad, was het schrijven van een eenvoudig aflevermailtje.

Het inzicht dat ik tijdens de stage in klantcommunicatie heb gekregen, heb ik verkregen door tussen taken door goed op te letten. In de gezamenlijke werkruimte ving ik regelmatig telefoongesprekken op en bij projecten werd regelmatig de e-mailgeschiedenis bijgevoegd als referentiemateriaal, bijvoorbeeld omdat deze aanvullende instructies bevatte. De kennis die ik hierbij opdeed, bleef echter passief. Om werkelijk te kunnen stellen dat ik voldoende ervaring heb opgedaan met projectbeheer had ik nog meer verschillende projecten moeten opnemen en ook projecten waarmee meer problemen konden worden ondervonden.

Van het projectbeheer dat ik heb uitgevoerd was het wel zeer nuttig dat ik hierbij geheel zelfstandig afwegingen moest maken over het inplannen. Veel taken gingen om vertalingen van minder dan honderd woorden; hierbij moest ik bepalen of ik, zoals veel projectbeheerders doen, dit in mijn eentje zou vertalen en afleveren of dat ik toch nog een proeflezer ervoor moest inplannen. Hierbij moest ik kritisch naar mezelf en mijn vaardigheden kijken. Bij grotere vertaalprojecten moest ik bepalen of ik het vertalen door een externe zou laten doen en zelf zou proeflezen, of andersom.

(14)

op vertalen of redigeren als veelal geïsoleerde processen, terwijl deze bij een vertaalbureau onderdeel zijn van grotere projecten. Zo was ik verrast te bemerken hoeveel taken binnen het vertaalbureau niet om vertalen draaien, maar om wijzigingen doorvoeren, lay-outs

controleren en ander nawerk.

Naast de master Writing, Editing & Mediating heb ik het voorgenoemde vak van vertaalwetenschap over documentatieleer gevolgd. Dit vak was zeer theoretisch ingesteld en bleek hierom weinig relevant voor de praktijkervaring bij een vertaalbureau, omdat vertalers en proeflezers zich dienen te houden aan terminologievoorschriften die door de klant worden geleverd. Dit vak over documentatieleer besteedde echter wel aandacht aan de

vertaalprogramma’s die zowel bij vertaalbureaus als bij veel freelancers worden gebruikt en op dit aspect sloot de stage zeer goed aan, ondanks dat de klantzijde opnieuw achterwege werd gelaten; de indruk werd gewekt dat ook bij een vertaalbureau de vertaler direct contact had met elke klant, zonder een projectbeheerder als tussenpersoon. Tijdens deze colleges werd een goede, bruikbare basis gelegd voor de praktijk van een vertaalbureau, maar de stage vulde hierop nog veel aan.

(15)

Conclusie

De stage is duidelijk waardevol geweest voor beide partijen: voor mij was het een goede aanvulling op al een relatief praktijkgerichte maar toch vooral theoretische opleiding en gaf het een goed basisbeeld van hoe een carrière als vertaler eruit ziet en hoe de vertaalwereld in het algemeen in elkaar zit. Voor de stagegever was het waardevol omdat ik een nuttige bijdrage kon leveren aan het bedrijf in een drukke periode. Tekenend voor deze tevredenheid was het feit dat zowel ik als de stagebegeleider en officemanager halverwege het traject open stonden voor de mogelijkheid dat ik als vertaler bij Global textware kon blijven en zo verder kon bouwen op de basiskennis en -vaardigheden die ik hier had opgedaan.

Bij vrijwel alle leerdoelen heb ik vooruitgang geboekt. Na de stage ben ik mij bewust van het werken binnen een netwerk en het waarborgen van de reputatie van een bedrijf, en kan ik een enkele vertaling plaatsen in de context van het hele bedrijf en de geschiedenis met de betreffende klant. Bij de opdrachten in het kader van projectbeheer heb ik deze

vaardigheden actief moeten toepassen en kritisch naar mezelf gekeken. Ook heb ik geleerd vertalingen naast de linguïstische aspecten klantgericht en vanuit commercieel oogpunt te benaderen. Hier is nog voldoende ruimte voor verdieping en verbetering, maar de basis is wat mij en mijn stagebegeleiders betreft gelegd.

Klantcommunicatie en projectbeheer zijn gebieden waar het duidelijkst nog ruimte voor verbetering is. Vooral wat betreft klantcommunicatie heb ik nog vrijwel geen praktijkervaring opgedaan. Het technische aspect van projectbeheer heb ik alleen voor relatief kleine projecten voor bepaalde klanten eigen gemaakt. Dit heeft een basis gelegd voor projectbeheer in het algemeen, maar ik ben nog niet in staat om binnen een bedrijf de juiste afwegingen te maken voor het inplannen van (externe) vertalers en consistent het beoogde rendement veilig te stellen.

Na het afwerken van deze stage kan ik met een grotere zekerheid stellen dat een carrière als vertaler bij mij past. Bovendien heb ik mij leren aanpassen aan de structuur van een bedrijf en de wensen van een klant. Inmiddels heb ik mij dan ook aangemeld als

(16)

Bijlage A: Stagetraject Global textware

Het stagetraject

Week 1

Introductie

Op de eerste dag een introductiegesprek om de stagiair te leren kennen Introductie geven over het bedrijf d.m.v. een kort document met informatie. POP-doelstellingen uitleggen en bespreken.

Stagetraject bespreken.

Verder ontvangt de stagiair een stagemap met daarin nuttige informatie voor de

werkzaamheden. Deze map kan worden gebruikt om de weekopdrachten in bij te houden. De stagiair opdrachten geven die voor het eind van de week moeten worden uitgevoerd. Computer en werkplek laten zien

Intranet uitleggen

Elly introduceert Personeelshandboek Bedrijf leren kennen

Opdracht: Presentatie: Het leven van een project

Welke weg legt een project af binnen het bedrijf: hoe zit het bedrijf in elkaar; wie doet wat? Wat zijn de werkzaamheden/diensten?

De stagiairmoet hierbij zelf informatie uit het geleverde document halen en van andere bronnen: website/mensen vragen stellen. Mag uitgewerkt worden tot presentatie, folder oid. Programma's leren kennen

De CAT-tools een voor een bekijken en een korte vertaalopdracht uitvoeren om de programma's te leren kennen.

Opdracht: Schrijf een kort verslag over de functies van CAT-tools. Wat zijn de

overeenkomsten tussen de tools?

Week 2

Basis: proefvertalingen maken. De stagiair maakt proefvertalingen over verschillende onderwerpen in verschillende tools.

We geven informatie over het aanpakken van een "normale" vertaalopdracht. Hoe ga je te werk. Welke vragen stel je jezelf. (UI/UA?, glossary's, TM, referentie, klantvoorkeuren?)

Opdracht: Leg uit: wat doe ik nadat ik een vertaalopdracht heb gekregen, hoe ga ik aan de

slag

Week 3

Basis: proefvertalingen maken. De stagiair maakt proefvertalingen over verschillende onderwerpen in verschillende tools.

Opdracht: Grammatica. Neem de MS stijlgids door en analyseer de feedback die je tot nu toe hebt gekregen. Wat voor fouten maak je etc.

(17)

Week 4

Basis: proefvertalingen maken.

De stagiair ontvangt een vertaalopdracht met veel instructies en een aantal problemen (er moeten vragen worden gesteld).

Opdracht: Voer de vertaalopdracht uit en leg uit welke problemen je bent tegengekomen en

hoe je de problemen hebt opgelost.

Week 5

Proefvertalingen maken, productiewerk introduceren, oefenen met proeflezen

De stagiair gaat meewerken aan productiewerk als hij/zij goed genoeg is bevonden. Hiervoor worden kleine opdrachtjes gebruikt.

Opdracht: Vertaal een tekst en let goed op de tijd die je gebruikt. Beantwoord vragen: hoe verhoudt zich de gebruikte tijd tov van de geplande tijd. Waarom heb ik er langer over gedaan. Ligt dit aan mij of aan het project? Wat kan/moet ik hieraan doen (vragen stellen/klant inlichten).

Week 6

Productiewerk uitvoeren: vertalen, LSO's

Tussentijds evaluatiegesprek - Zijn er doelstellingen bereikt, zijn we op de goede weg? De stagiair ontvangt een testopdracht voor proeflezen. Ookmaakt de stagiair kennis met projectbeheer.

Opdracht: Kijk de vertaling na. Geef feedback op de vertaling en de gevonden fouten. Kijk

hoe projectbeheer werkt en zet een paar testprojecten weg.

Week 7

Verdere uitleg over projectbeheer. De stagiair onderzoekt wat er mis kan gaan bij projectbeheer, hoe je dit zo goed mogelijk oplost en hoe je kunt proberen problemen te voorkomen.

Opdracht: Doe onderzoek naar risicomanagement bij projectbeheer.

Week 8

De stagiair krijgt de mogelijkheid om mee te kijken met een projectbeheerder en (gedelegeerde) taken uit te voeren of zelf projecten te beheren.

Week 9

Productiewerk uitvoeren: vertalen, LSO's, proeflezen

Week 10

Week 11

Week 12

(18)

Bijlage B: Stageformulier ingevuld door Johanna Hoogstra-Jongeling

Evaluatieformulier voor stagegevers

Naam stagegever: …Global textware……….

Naam afdeling: ………Productie………..

Vestigingsplaats: ………Groningen………..

Naam stagiair: ……Marianne Wijtsma………

Stageperiode: …………01-08-2017 – 27-10-2017………...

Omschrijving van de werkzaamheden

1. Welke werkzaamheden zijn door de stagiair vervuld?

(Het gaat hier om hoofdtaken uit het stagecontract en eventuele overige werkzaamheden)

Alle werkzaamheden met betrekking tot de functie van vertaler (vertalen/proeflezen)

Ondersteunende werkzaamheden bij projectbeheer

2. In hoeverre heeft uw organisatie baat gehad bij de activiteiten van de stagiair en kunt u gebruik maken van de resultaten?

O geenszins O enigszins O voldoende X ruim voldoende

Beoordeling werkzaamheden

3. Wat is uw oordeel over de inhoudelijke kwaliteit van de tijdens de stage gemaakte verslagen, notities, adviezen, vertalingen, rapporten etc.?

(19)

X zeer goed

4. Wat is uw oordeel over de schrijfvaardigheid van de stagiair? O onvoldoende

O voldoende X goed O zeer goed

5. Wat is uw oordeel over de mondelinge uitdrukkingsvaardigheid? O onvoldoende

6. Wat is uw mening over de nauwkeurigheid en gedegenheid van het werk? O onvoldoende

O voldoende O goed X zeer goed

7. Hoe beoordeelt u het tempo waarin het werk werd uitgevoerd? O onvoldoende

8. Hoe beoordeelt u de organisatorische vaardigheden van de stagiair? O onvoldoende

(20)

9. Bent u in het algemeen tevreden over de kwaliteit van het geleverde werk? O onvoldoende

Beoordeling functioneren van de stagiair

10. In hoeverre gaf de stagiair er blijk van zelfstandig te kunnen werken? O onvoldoende

O voldoende O goed X zeer goed

11. Hoe was de belangstelling van de stagiair m.b.t. de eigen werkzaamheden? O onvoldoende

12. Hoe was de belangstelling van de stagiair voor andere bedrijfsactiviteiten? O onvoldoende

13. Hoe verliep de interactie begeleider-stagiair? O slecht

(21)

14. Hoe verliep de samenwerking met andere medewerkers van de afdeling? O slecht

O matig O plezierig X uitstekend

15. Hoe beoordeelt u het kennisniveau van de stagiair? O onvoldoende

16. Hoe paste de attitude van de stagiair binnen de werksfeer van uw organisatie? O onvoldoende

Overige vragen

17. Zijn er problemen geweest met de begeleiding van de stagiair?

O ja, op het gebied van ………. X nee

18. Zou u in de toekomst weer een stageplaats aanbieden aan een student van de Faculteit

Letteren?

X ja, want de stagiaires zetten zich altijd goed in en vormen een goede aanvulling op het team

O nee, want ……….

19. Wilt u in verband met deze of een toekomstige stage een nader gesprek met de stagedocent of de stagecoördinator?

(22)

20. Heeft u nog overige vragen/opmerkingen?

……….

(23)

Bijlage C: Stage-evaluatie door Johanna Hoogstra-Jongeling

Evaluatie vertaalstage Marianne Wijtsma

Marianne Wijtsma heeft van 1 augustus tot en met 27 oktober 2017 stage gelopen bij vertaalbureau Global textware in Groningen. Ze wilde graag kennis maken met het vak vertaler en alles wat daarbij hoort.

Het stagetraject bestaat uit wekelijkse stageopdrachten in combinatie met proefvertalingen. De stagiaire leert eerst de programma's kennen en

maakt vervolgens kennis met de verschillende projecten die door Global textware worden vertaald. In de stageopdrachten komen onderwerpen aan bod die belangrijk zijn tijdens het vertalen, variërend van

grammaticaproblemen tot werken binnen de gestelde tijd. Na een aantal weken gaat de stagiaire ook samenwerken met het productieteam. De taken bestaan dan voornamelijk uit zelf vertalen en het

proeflezen/controleren van vertaalde projecten.

Aan het begin van de stage werd al snel duidelijk dat de stijl en het taalgebruik van Marianne goed aansloten op die van Global textware. Zoals elke stagiaire moest ze haar eigen stijl enigszins aanpassen en waren er op het gebied van taal ook nog een aantal dingen te leren: ook al is het je moedertaal, op professioneel niveau met Nederlands werken is toch weer anders. Bovendien gelden voor de lokalisatiewereld allerlei vaste formuleringen die je eerst een keer moet tegenkomen. En er zijn ook veel klantvoorkeuren waar je aan moet wennen. Marianne heeft in de eerste week met de belangrijkste programma’s geoefend en korte

vertalingen gedaan. Ze heeft zelfstandig de programma’s verkend en met behulp van korte gebruiksaanwijzingen zichzelf aangeleerd hoe ze de verschillende programma’s kon gebruiken. Ze is eerst begonnen met oefenvertalingen en daarna met echt werk. Ze nam de aanwijzingen en feedback ter harte en gebruikte deze om haar vertalingen te verbeteren. Marianne heeft zich uitstekend ingezet voor het team. Het vertaalteam bij Global textware was beperkt toen Marianne met haar stage begon en ook de andere medewerkers hadden het zeer druk. Ze heeft dan ook al snel aangeboden om te helpen waar maar mogelijk. Ze heeft korte vertalingen gedaan om te oefenen voor bepaalde projecten en is al heel snel ingezet voor productiewerk. Ook heeft ze de productiemedewerkers en

(24)

Marianne werd steeds meer ingezet voor vertaalopdrachten voor de

productieafdeling en heeft op die manier haar opdrachten uit de stagemap uitgevoerd. Ze kon de opdrachten toepassen op de praktijk in plaats van proefvertalingen uit te voeren. Haar vertaalvaardigheden heeft ze goed uitgebreid met het doornemen en toepassen van feedback op haar werk. Tijdens de stage is er ook wat ruimte voor projectbeheer. Dit is vooral basisinformatie en oefenen in een beveiligde online omgeving voor projectbeheer. Marianne wilde graag wat meer van projectbeheer weten en dit in de praktijk toepassen en niet alleen de theorie bestuderen. Om dit te oefenen heeft ze zelf projectbeheertaken uitgevoerd. Deze heeft ze ook zeer nauwkeurig en zonder problemen gedaan.

Marianne heeft laten zien dat ze als vertaler veel soorten teksten kan verwerken en ook goed kan omgaan met de verschillende

kwaliteitsniveaus van de brontekst. Haar tempo bij het vertalen ligt bijna net zo hoog als die van al meer ervaren vertalers. Ze werkt haar teksten netjes af en volgt ook de instructies die door de klant worden geleverd. Ook met proefleestaken heeft ze geen problemen.

Natuurlijk zijn er nog wel dingen die Marianne kan leren, maar de basis is nu al zeer goed. Ze zal haar kennis zeker nog verder uitbreiden in de praktijk.