2
Inhoud
Inhoud 2
Tablet 3
1. Communiceren 4
1. Communiceren 4
2. Geluid 6
3. Geluidsgolven 7
4. Digitale signalen 7
a. elektriciteit 7
b. licht 8
2. Probleemstelling 9
1. Behoefte 9
2. Criteria 9
3. Technisch proces 11
4. Werkwijze 12
3. Technisch systeem analyseren 13
4. Ontwerpen 15
1. Opdracht analyseren 15
2. Voorontwerp 16
3. Definitief ontwerp 16
4. Prototype 17
5. Ontwerpoplossing voorstellen 17
5. Maken 18
1. Hulpmiddelen 18
2. Stappenplan 20
3. Werkpost voorbereiden 21
4. Planmatig realiseren 22
5. Werkpost opruimen 23
6. In gebruik nemen 24
7. Evalueren 26
8. Reflectie 28
9. Technische beroepen 30
10. Moeilijke woorden 31
3
Tablet en smartphone
1. Als je in dit projectboekje een QR code ontdekt kan je deze inscannen met een QR scan app (application = toepassing)
2. Staat er bij een opdracht een icoontje van een app, dan zal deze op de iPad geïnstalleerd zijn of kan je deze gratis downloaden, leuk en leerrijk hoor.
Probeer maar eens!
Nu verschijnen er op je tablet of smartphone filmpjes of extra info.
Dit projectje is tablet en smartphone vriendelijk, wat wil dit nu zeggen?
4 zender boodschap communicatiemiddel ontvanger
1. Communiceren 1. Communiceren
Communiceren met vrienden kan via signalen zoals geluid en beeld. Zelfs communicatie over grote afstand is geen probleem omdat tegenwoordig iedereen een smartphone en computer heeft, vroeger was dit wel even anders.
Bij een communicatie heb je steeds een zender, boodschap, communicatiemiddel en ontvanger.
Stuur eens snap naar een vriend of vriendin en vul dan onderstaande tabel
eens aan.
5 1994
Vanaf ongeveer 1835 volgen de nieuwigheden ivm communicatie zich snel en steeds sneller op. Wie kan er achterhalen hoe dit komt?
………
………
……….
Maak de juiste verbinding tussen de afbeelding en de tijdlijn.
30 000 vc
776 vc
1835
1876
1902 1927 1969 1983
2004 2006 2010
grottekening facebook
gsm
2005
postduif
youtube radio
telefoon televisie internet morse code
smartphone
6
2. Geluid
Kenmerk: ………
Hier zie je nog een aantal realisaties om het communiceren met geluid gemakkelijker te maken.
Welk kenmerk valt er zeker op?
Onderzoek het volgende technisch systeem, een party toeter, en vul het onderzoekblad aan.
7
3. Geluidsgolven
Geluid verplaatst zich in golven en veroorzaakt trillingen in de lucht (en water). Als de geluidsgolven te maken hebben met obstakels, tegenwind, weerstand (water), … heeft dit invloed over de geluidsterkte of hoe ver de trillingen raken.
4. Digitale signalen a. elektriciteit
Als we willen communiceren met geluid over een heel verre afstand moeten we de trillingen eerst omzetten in digitale signalen (1 en Ø) dmv elektrische pulsen (kleine elektrische stroompjes) in een microfoon.
Bij de ontvanger worden die digitale signalen weer omgezet in trillingen door een (elektronische) luidspreker.
Wat valt je hier op ivm de vorm? ……….
Kunnen we deze geluidstrillingen ook zichtbaar maken? Doe het onderzoekje en ontdek het
zelf.
8
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed
Ik kan de evolutie van communicatie middelen met uitleggen met eigen woorden
Ik weet totaal niets over
communicatie en
communicatie middelen
Ik kan
communicatie- middelen op een tijdlijn plaatsen
Ik kan
communicatiemiddelen op een tijdlijn plaatsen en uitleggen wat
communicatie is.
Ik
De leraar
b. licht
Een internetverbinding moet zo snel mogelijk zijn want we wachten niet graag, daarom gebruiken we meestal digitale signalen van licht ipv
elektriciteit.
De elektrische signalen worden omgezet in licht, dat zich met de
lichtsnelheid door een glasvezelkabel beweegt. Bij de ontvanger zetten we het licht terug om in elektrische pulsen.
De lichtstraal weerkaatst in de kern van de kabel
Werking & evolutie van hedendaagse communicatiemiddelen schetsen Maar normaal kan licht niet achter hoeken schijnen,
wat als onze glasvezelkabel een bocht maakt?
Bekijk het onderstaande filmpje maar eens!
9
2. Probleemstelling
1. Behoefte
Behoefte =
...
...
2. Criteria
Criteria zijn een duidelijke omschrijving waaraan een
technische realisatie moet voldoen, of eigenschappen die ze moet bezitten.
Je geluidsversterker moet aan de volgende drie criteria voldoen:
- De realisatie mag niet op elektriciteit of batterijen werken.
- Je mag alleen recyclagemateriaal, maquettekarton en/of hout gebruiken.
- Op 50cm afstand moet het geluid minstens 1db versterkt worden.
Je weet nu wat ons probleem is, formuleer nu eens een behoefte.
De muziek die uit onze smartphone komt is niet luid genoeg om met de ganse klas te kunnen luisteren.
Onze realisatie moet aan een aantal criteria voldoen. Alle criteria samen noemen we ook wel
eens het programma van eisen.
10
Criteria
Plaats een kruisje indien je zelf keuzes kan maken voor een criterium.
Noteer hier jouw keuze. Let wel: voor sommige criteria zal je misschien eerst bijkomende kennis nodig hebben.
1. ……….
……….
2. ...
...
3. ...
...
- Kwaliteitseis: ………
………..
- Veiligheidseis: ………
………..
- Ergonomie eis:………
………..
- Milieueis: ………
………..
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed Kwaliteitseis Ik kan geen
kwaliteitseis geven
Ik kan een
kwaliteitseis geven.
Ik
De leraar Veiligheids- ergo- en milieueis
Ik kan geen extra eis geven.
Ik kan 1 van de 3 eisen geven.
Ik kan 2 van de 3 eisen geven.
Ik kan een
veiligheid-ergo- en milieueis geven.
Ik
De leraar
Bedenk nu zelf eens een eis die ervoor zorgt dat je de luidspreker veilig en van goede kwaliteit is + niet
schadelijk voor het milieu.
Evaluatie: vereisten kwaliteit, veiligheid ergonomie & milieu
11
3.Technisch proces
Om onze versterker te maken volgen we het technisch proces.
Waarvoor moet onze realisatie dienen?
Criteria bepalen!
Ontwerpen: schetsen en materialenlijst.
We maken ons technisch systeem (TS).
We gaan ons technisch systeem in gebruik nemen/testen.
Voldoet ons technisch systeem (TS) aan de criteria.
12
4. Werkwijze Met wie?
Je werkt in groepjes van … / alleen. (vul aan en/of doorstreep) Hulpmiddelen
Je mag deze projectbundel en alle andere hulpmiddelen zoals gereedschappen, laptops, tablets, je smartphone, ... gebruiken.
Tijd
Je krijgt hiervoor 10 lesuren de tijd, treuzel dus niet.
Wat zal je leren?
- Criteria volgen - Ontwerpen
- Een technisch systeem maken rekening houdende met de vooropgestelde criteria.
- Hulpmiddelen correct gebruiken en onderhouden.
- Een goed werktempo (attitude) hanteren.
Evaluatie
- Zowel jij als je leerkracht zullen je resultaat beoordelen.
O Ja, omdat ...
...
O Neen, omdat ...
...
Wat denk je, zal je deze opdracht graag doen?
Kruis en vul aan.
13 FUNCTIE
Materialen Vormen
Bewerkingen
3. Een technisch systeem analyseren Functiedriehoek
Als je zelf een product gaat ontwerpen, dan moet het aan bepaalde eisen voldoen, je wilt tenslotte iets met het product kunnen doen. Het product heeft dus een functie en bij het ontwerpen moet je keuzes maken.
Je moet beslissen over:
1. Vormen
Je wilt dat je product een bepaalde vorm krijgt.
Welke vorm is het beste voor jouw ontwerp?
2. Materialen
Je product moet bepaalde eigenschappen hebben.
Welk materiaal heeft de beste eigenschappen voor jouw ontwerp?
3. Bewerkingen
Het materiaal moet bewerkt worden om de vorm te krijgen die bij de functie van je product hoort.
Welke gereedschappen en machines heb je ter beschikking?
Deze drie factoren: vormen – materialen – bewerkingen hebben altijd met elkaar te maken.
Ze zijn alle drie afhankelijk van de functie van het ontwerp.
Voorbeeld
technisch systeem functie vorm materiaal bewerking
Brooddoos Bewaren van boterhammen balk kunststof Vervormd
14
technisch systeem functie vorm materiaal bewerking
Vuvuzela
technisch systeem functie vorm materiaal bewerking
Als voorbeeld bekijken we eens een vuvuzela, scan ook de QR-codes en bekijk de filmpjes.
Kijk naar de functiedriehoek en vul onderstaande tabel in met de vuvuzela, en dan je eigen ontwerp, als technisch systeem. Vervolledig ook het onderzoekblad van de toeter.
Je mag je realisatie ook onderverdelen in deelsystemen.
15
4. Ontwerpen
1. Je opdracht analyseren en verwoorden
Beschrijf wat je wil maken en in welk materiaal. Hou rekening met de behoefte en criteria.
a. Materialen
b. Beschrijving
Beschrijving:
...
...
………
Geef hier nu de beschrijving rekening houdende met behoefte, criteria en materiaal.
Het proces om tot een goed ontwerp te komen gaat ook volgens een aantal stappen.
Je krijgt van je leerkracht een aantal materialen ter beschikking, kies het meest geschikte.
16
2. Conceptschetsen of voorontwerp (VO)
Maak een aantal voorlopige eenvoudige schetsen, houd wel rekening met de behoefte en criteria.
Bekijk en bespreek de schetsen in je groep en met de leerkracht.
Kies het beste concept
3. Realisatietekening of definitief ontwerp (DO)
Maak van je gekozen conceptschets nu een betere tekening.
Op je realisatieschets plaats je de belangrijkste maten zodat je steeds zicht hebt
op de juiste afmetingen.
17
4. Prototype
Indien je niet zeker bent of een concept wel zal werken kan je ook
opteren om een model te maken in papier, karton of een ander materiaal.
Dit (niet werkende) model noemen we een prototype.
5. Ontwerpoplossingen voorstellen
Teken je conceptschetsen, detailontwerp, ... op aparte A4 bladen en voeg deze hier toe.
Bedenk nu zelf een luidspreker en doorloop de ontwerpstappen. Beperk je niet tot de modellen die je op het internet kan terugvinden, think out
of the box!
Stel nu jullie ontwerp voor aan de ganse klas, laat je tekeningen zien en verdedig je keuze per criterium.
18
……… ………
………
5. Maken 1. Hulpmiddelen
In de werkplaats kan je verschillende gereedschappen, machines en materialen terugvinden.
Hieronder zie je een aantal voorbeelden, benoem ze eens.
Hulpmiddel 1:……….
Waarvoor dient het:……...
……….….
Hoe gebruik je het hulpmiddel:.……….…
………….……….…
Hulpmiddel 2:……….
Waarvoor dient het:……...
……..……….
Hoe gebruik je het hulpmiddel:……….……….…
………
Hulpmiddel 3:……….
Waarvoor dient het:...
.……….…….
Hoe gebruik je het hulpmiddel:………
……….……
Kies 3 hulpmiddelen uit de klas, onderzoek ze en stel daarna voor aan de ganse groep.
19
Evaluatie: hulpmiddelen onderzoeken
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed Hulpmiddelen
benoemen
Ik kan geen hulpmiddel benoemen
Ik kan 1 hulpmiddel benoemen
Ik kan 2 hulpmiddelen benoemen
Ik kan 3 hulpmiddelen benoemen Ik
De leraar Gebruik hulpmiddel toelichten
Ik kan van geen hulpmiddel vertellen hoe het gebruikt wordt.
Ik kan van 1 hulpmiddel vertellen hoe het gebruikt wordt.
Ik kan van 2 hulpmiddelen vertellen hoe ze gebruikt worden.
Ik kan van 3 hulpmiddelen vertellen hoe ze gebruikt worden.
Ik
De leraar
20
2. Stappenplan
Voor je aan de slag gaat is het een goed idee eerst een stappenplan op te stellen.
Een stappenplan is opeenvolging van de verschillende stappen die je moet doorlopen om een “iets” te maken. Hierbij houdt men de uitleg zo beknopt mogelijk en een verduidelijking met afbeeldingen is aan te raden.
Vier stappen is eigenlijk een minimum. (waaronder: meten, verdelen, verbinden, afwerken, ... )
Ook kan men op zo’n stappenplan een lijst met de te gebruiken materialen en een lijst met de te gebruiken gereedschappen terugvinden.
...
Wat bedoelen we eigenlijk met een stappenplan?
Geef hieronder eens een voorbeeld waar men gebruikt maakt van een stappenplan.
Tijdens het realiseren gebruik je jou zelfgemaakte stappenplan.
Je mag het tijdens dit proces ook steeds aanpassen en beter maken. (vergeet geen foto’s te nemen)
Op het einde van dit project lever je een mooi afgewerkt stappenplan in, zodat iemand die jou ontwerp mooi vindt, dit
gemakkelijk na kan maken.
21
3. De werkpost voorbereiden
Bewerking Hulpmiddel
(gereedschap)
Evaluatie: De juiste hulpmiddelen kiezen
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed Ik kan
bewerkingen en hulpmiddelen in de tabel gezet
Ik heb minder dan 3
hulpmiddelen gevonden
Ik heb 3 hulpmiddelen gevonden
Ik heb 4 of 5 hulpmiddelen gevonden
Ik heb meer dan 6
hulpmiddelen gevonden
ik
De leraar
Leg steeds alle materialen en gereedschappen ordelijk klaar voor je aan een (deel) van de
realisatie begint.
Vul eerst onderstaande tabel in.
22
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed
Mijn ontwerp maken
Je hebt niet alle stappen planmatig en veilig
doorlopen.
Je hebt alle stappen planmatig en veilig doorlopen.
Ik
De leraar
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed
Materiaal klaarleggen
Ik heb het materiaal nooit
klaargelegd.
Ik heb het materiaal na een opmerking klaargelegd op mijn werkplek.
Ik heb het materiaal soms zelfstandig klaargelegd op mijn werkplek.
Ik heb het juiste materiaal steeds zelfstandig klaargelegd op mijn werkplek.
Ik
De leraar
4. Het ontwerp planmatig realiseren
Voer nu het ontwerp uit volgens je stappenplan.
Let erop dat je steeds het juiste gereedschap gebruikt voor de juiste bewerking.
Als je aan een bewerking of gereedschap twijfelt, vraag dan hulp.
Evaluatie: Planmatig realiseren Evaluatie: Werkpost voorbereiden
23
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed
Mijn luidspreker nauwkeurig afwerken
Ik heb geen realisatie of ze heeft niets met het plan te maken.
Mijn realisatie klopt maar een klein beetje volgens plan.
Mijn realisatie klopt volledig volgens mijn tekening maar is een beetje slordig afgewerkt.
Mijn realisatie klopt volledig volgens mijn tekening en ziet er netjes uit.
Ik
De leraar
5. De werkpost opruimen met oog voor milieu
PMMA: ...
Hout: ...
Lege lijmtupe: ...
Plastic bekertje: ...
Evaluatie: Ruimen de werkpost op.
Zeer zwak zwak Goed Zeer goed De werkpost
opruimen.
Je hebt het materiaal en afval nooit op de juiste plaats opgeborgen.
Je hebt het materiaal en afval soms op de juiste plaats opgeborgen.
Je hebt het materiaal en afval met hulp op de juiste plaats opgeborgen.
Je hebt het materiaal en afval steeds zelfstandig op de juiste plaats opgeborgen.
Ik
De leraar
Berg je gereedschap en andere hulpmiddelen na elke les terug op de juiste plaats op.
Waar hoort het volgende afval thuis?
Evaluatie: Nauwkeurig werken
24
Zeer zwak zwak goed Zeer goed
De test van de eisen
Je hebt geen criteria getest.
Je hebt 1 criterium getest en ingevuld of ze voldoen of niet.
Je hebt 2 criteria getest en ingevuld of ze voldoen of niet.
Je hebt alle 3 criteria getest en ingevuld of ze voldoen of niet.
ik
De leraar
6. In gebruik nemen
...
...
...
Noteer in de 2de kolom per criteria: voldoet of voldoet niet.
Criteria Voldoet of voldoet niet
1. De realisatie mag niet op elektriciteit of batterijen werken.
2. Je mag alleen recyclagemateriaal, maquettekarton en/of hout gebruiken.
3. Op 50cm afstand moet het geluid minstens 1db versterkt worden.
Evaluatie: In gebruik nemen van een technisch systeem.
Als je realisatie klaar is moet je ze eerst testen, hoe zou jij dat doen?
Je realisatie werkt nu misschien wel, maar voldoet ze aan alle criteria?
Om dit te controleren vul je onderstaande tabel in.
25 Zeer zwak zwak Goed Zeer goed
Onderzoeken of verbeteringen mogelijk zijn
Ik heb niet onderzocht of mijn luidspreker beter kan.
Ik heb onderzocht dat verbeteringen mogelijk zijn aan mijn luidspreker.
Ik
De leraar
Mijn realisatie in gebruik nemen
Ik heb geen demonstratie gegeven met mijn
luidspreker
Ik heb via mijn luidspreker de klas laten meeluisteren naar een leuk liedje Ik
De leraar
………
………
………
Speel nu een mooi nummer op je smartphone af en laat de klas meegenieten.
Hoe zou je jou luidspreker nog kunnen verbeteren?
Evaluatie: In gebruik nemen
26
7. Evalueren
Vraag 1: Voldoet jouw realisatie aan alle criteria?
O Ja O Neen
Indien neen, antwoord dan nog eens hieronder
Vraag 2: In welke stap(pen) van het technisch proces is het fout gelopen? ...
Wat had je hier beter kunnen doen? ...
...
PVE: ………
………..
………..
In de tabel blz. 23 heb je alle criteria gecontroleerd, nu een paar belangrijke vragen:
Voldeed je luidspreker nu aan het plan van eisen?
Leg eens met eigen woorden uit wat het PVE is.
27
Zeer zwak zwak goed Zeer goed
Ik kan met eigen woorden
uitleggen wat het plan van eisen is. (blz 26)
Ik kan niet uitleggen wat het plan van eisen is.
Ik kan uitleggen wat het plan van eisen is
Ik
De leraar Vraag 1 (blz 26)
De evaluatie is niet ingevuld
De evaluatie is ingevuld.
Ik
De leraar Vraag 2 (enkel indien technisch
systeem niet aan de criteria voldoet)
Er is geen conclusie ingevuld om het technisch proces te optimaliseren
Er is een conclusie ingevuld om het technisch proces te optimaliseren
Ik
De leraar
Evaluatie: Evalueren en optimaliseren.
28
8. Reflectie
Attitude Zeer zwak zwak goed Zeer goed
Zelfstandig werken bij het maken van je luidspreker
Zelfs met hulp bakte ik er niets van.
Er moest altijd iemand bij me staan om te helpen.
Ik heb af en toe eens een paar tips moeten vragen
Ik heb totaal geen hulp nodig gehad.
Ik Leraar
Kritisch zijn bij het gebruik van mijn luidspreker.
Mijn luidspreker werkt niet, en dat is ook goed voor mij.
Mijn luidspreker moet maar goed zijn.
Alles aan mijn luidspreker voldeed, denk ik.
Ik heb steeds nauwkeurig gezien dat alles van mijn luidspreker voldeed aan het PVE.
Ik Leraar
Stipt zijn bij het
evalueren Ik heb geen enkel criterium
gecontroleerd.
Ik heb 1 criterium gecontroleerd.
Ik heb 2 criteria gecontroleerd.
Ik heb alle criteria gecontroleerd.
Ik Leraar
Ik heb deze opdracht graag gedaan O Ja O Neen
Heb je hetzelfde geantwoord als blz. 12 ?...
Hoe komt dit? ...
Wat ging er goed? ...
...
In dit project heb je zelf een technisch systeem gemaakt.
In het begin (blz. 12) heb je aangeduid of dit graag zou doen of niet. Hoe denk je er nu over?
29
Zeer zwak zwak goed Zeer goed
Mijn talenten Ik heb niets ingevuld.
Ik heb enkel de Ja/Neen vraag ingevuld.
Ik heb mijn ontdekte talent(en) opgeschreven.
ik
De leraar
Wat ging er minder goed? ...
...
Wat heb ik geleerd van deze opdracht? ...
...
Hoe kan ik het nog beter of anders aanpakken? ...
...
Welke slimme tips heb ik van de leerkracht of klasgenoten gekregen?
...
Heb je talent(en) ontdekt tijdens dit project waarvan dat je niet wist dat je ze had?
O Ja O Neen
Welk talent is dit?
Talent(en) : ………..
Wil ik graag nog een opdracht rond maken doen? O Ja O Neen
Evaluatie: vakspecifieke talenten in kaart brengen
30
Zeer zwak zwak goed Zeer goed
Beroepen geven in het technisch proces.
Ik gaf bij geen enkele stap een beroep.
Ik gaf bij één of twee stappen een beroep.
Ik gaf bij drie of vier stappen een beroep.
Ik gaf bij elke stap een beroep.
Ik
De leraar
Belang erkennen van technische beroepen zonder onderscheid jongens-meisjes
Ik vulde de Ja/neen vragen niet in.
Ik vulde de Ja/Neen vragen in.
Ik
De leraar
9. Technische beroepen
Er zijn vele interessante beroepen waar men met communicatie, geluid, gereedschappen, ontwerpen, … te maken krijgt.
Opdracht :
Teken op een A4 blad een eenvoudig technisch proces (zie blz.11) met ons probleem als uitgangspunt en zet bij elke stap een beroep dat daarmee te maken heeft.
Probeer een beetje creatief te zijn, je mag afbeeldingen gebruiken en/of tekeningen maken
Schrijf bij elke stap een verklaring in je eigen woorden, rekening houdende met ons probleem.
Schrijf de stappen van het TP hier eerst nog eens op als geheugensteun:
Hadden deze beroepslui ons tijdens dit project kunnen helpen denk je? O Ja O Neen
Kunnen al deze beroepen door zowel jongens als meisjes beoefend worden? O Ja O Neen
Evaluatie: De rol van technische beroepen
31
Moeilijk woord Woordverklaring
10. Moeilijke woorden
Moeilijke woorden die je niet begrijpt schrijf je in de eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek of
op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet
gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een zwarte kleur.
