Een historische herinnering uit de heer Oud

Zaterdag 14 september 1957 • No. 460

en DEMOCIATIE

Laatste aanwijzingen voor 14 september

<Zie paf. 5>

Een historische herinnering uit de heer Oud

het

leven

O

p de dag, waarop dit nummer van ons weekblad verschijnt, zullen verschei- dlme duizenden leden van de V.V.D. in Rot- fu.ll'darr. bijeen zijn om hun Partijvoorzitter en lEilider. van de Tweede-Kamerfractie, prof.

milr. P. J. 0 u d, te huldigen voor het feit, dat Heft veertig jaar geleden is, dat deze zijn in- ttJ(f\de deed in de Tweede Kamer.

IDat dit echter niet het begin was van 's Hmren Ouds politieke belangstelling, wisten w,ijj reeds. fn ons blad hebben wij destijds al ooms vermeld, hoe de jonge Oud als H.B.S.-er ttJ: Amsterdam met zijn leraren en klasge- nollien debatteerde in de lesuren, die daartoe uittllokten.

'\\\reinigen zal het evenwel bekend zijn, dat db.' heer Oud in 1905 - precies genomen: op nn juni 1905 - dus toen. hij nog geen 19 jaar r.Jlllli was, in "Schuitemaker's Purmerender ffiwa.rant", het blad van zijn geboorteplaats, '"Uuieven uit de Residentie" begon te schrîj-

'\l'ffi:ll., pandelend over de stembusstrijd, over de

JJamsen van dr. Abraham Kuyper, over de samenwerking der vrijzinnige groeperingen en aàl die andere onderwerpen, die toen in het milMeipunt der politieke belangstelling van

OONI volk stonden.

• * *

O

ok daarbij bleef het echter niet. In de Purmerender Courant van zondag 20 jjl:ni 1909 kan men lezen, dat op dinsdag 15

im plaats van 1 0°/D verbool{mg op ó~ bed.rtJt_s- Hrelastiug. Over openbaar onderw.us. wtl 1k niiet spreken. De traoen rollen over Je wan-

~ en vraag ik ieder die iets .. vo.elt voor het

~iderskind: .Is bet ondetWlJS m uwe ban·

dim veilig? Van de clericalen weten we, dat m tegen openbaar onderwijs ~ijn en weten we wat w\i aan ze bebb~n.

-· Gij kiezers geeft toch ge~n hypotbee~ op ~en Mld te vallen buis, zooals de hberale partiJ. Gmg

~ e-.enwe\ om den persooc en niet om de partij dàUl zou ik het tegen den heer Van Tienen UllDeten afleggen. Waar waren de vrijzinnigen tblm Schaper zijn 10-urige motie indiende; men ZDIJ ze niet. Wij praten steeds over 't onrecht dJát ons is aangedaan, doch de heeren kunnen aillleen vóór en tegen stemmen als men ze uiirt bun slaa.p heeft wakker geschud. · ' lllk raad u kiezers van Jisp, probeert het eens 'mij te stemmen, ge kunt er toch niet zoo erg

~aan bekocht wezen. Spreker eindigde zijne Jl)oe•bolle rede met eene opwekking aan de lie:&!tl'S om den ('.andidaat der Soc. Dem. Arb.

P.uttij op 23 Juni a.s. te stemmen. · Debat.

V oor bet debat meldde zich aan de beer lP. J. Oud, van Purmerend, die zijn debat

•n~i:n(,t met te zeggen, dat bet hem vergund

~ij wet een enkel woord op te komen tegen

•elgle.en de beer Ouys heeft aangevoerd ten E»ptixtb.te der Vrijzinnigen. "' .. ..,.

~ DJe. heer Duys heeft wel begrepen, dat hij

.~lij óeze herstemming in Zaandam tegenover·

&!n heer Van Tienen. zijne kracht moet zoe- .Lkml in be~trijding der liberale partij. -:Waf!·

DNrr ik . de vraag moet beantwoorden Wie autlii-elerica.ler is, de Vrijzinnigen of de Soc.·

lllnmoeraten, dan is mij dit nièt moeielijk.

Gwurgenomen uit de Purmerender Courant van zondag 20 juni 1909.

van

juni de heer J. E. W. D u y s, de kandidaat van de S.D.A.P., te Jisp het woord voerde in verband met de herstemming voor de Tweede Kamer in het district Zaandam en hoe een

zekere P. J. Oud uit Purmerend (toen een jongeling van 22 jaar) tegen deze spreker in debat kwam om de ·vrijzinnigen of liberalen te verdedigen.

Onder de kop :

J. E. W. DUYS TE JISP

begon het verslag in de Purmerender aldus:

"In het lokaal van den heer Kramer te Jisp sprak Dinsdag 15 Juni de candidaat der Soc.

Dem. Arbeiderspartij, de heer J. Duys, in ver- band met de herstemming voor de Tweede Kamer in 't district Zaandam.

"Na opening door den voorzitter, nam de heer Duys het woord en begon zijne rede met:

De eerste strijd is gestreden en wij staan voor het feit dat de rechterzijde thans reeds met 54 stemmen de meerderheid heeft in ons parle- ment. Het allegaartje van unie-liberalen en oud-liberalen, dat is opgetrokken onder den naam van vrijzinnigen is evenwel 18000 in stemmental achteruit gegaan, terwijl wij so~

ciaal-democraten dit zelfde getal in stemmen vooruit zijn gegaan".

• • •

N

a de rede van de heer Duys verder te hebben verslagen, volgt onder het

kopje: ·

Debat:

"Voor het debat meldde zich aan de heer P. J. Oud, van Purmerend, die zijn debat aan- ving met te zeggen, dat het hem vergund zij met een enkel woord op te komen tegen het- geen de heer Duys heeft aangevoerd ten op- zichte der Vrijzinnigen.

"De heer Duys heeft wel begrepen, dat hij bij deze herstemming in Zaandam tegenover

qe heer Van Tienen zijne kracht moet zoeken in bestrijding der liberale partij. Wanneer ik de vraag moet beantwoorden, wie anti-cleri- caler is, de Vrijzinnigen of de Soc. Democra- ten, dan is mij dat niet moeielijk".

De heer Oud ging vervolgens in op de be- wering van de heer Duys, dat de Vrijzinnigen minder stemmen hadden dan in 1905. De hee_..

Duys, zo zei de jeugdige debater, weet ook wel, evenals ik, dat wij hebben een grote me- nigte, die men noemt kleurloze middenstof en dat die kleurloze middenstof in 1905 tegen dr. Kuyper te hoop liep.

Hadden wij echter evenals de sociaal-demo- craten in alle vaste katholieke districten een candidaat gesteld, dan zouden wij over alle districten ook een groter aantal stemmen hebben uitgebracht. Het is, zo riep hij uit, echter onjuist te beweren, dat het liberaal beginsel failliet is.

En waar de heer Duys zegt, dat de Vrijzin- nige partij niets heeft tot stand gebracht, daar geeft - zo vervolgde debater Oud - het boekje van uw partijgenoot Schaper mij veel propaganda,materiaal voor het tegendeel uwer beweringen, en vraag ik u of het niet d~ libe- ralen zijn, die veel gedaan hebben voor de op- heffing van belasting op verschillende zaken en of het niet het ministerie-Pi~rson was, .dat een einde maakte aan het onzedelijk stE:ilsèl van persoonlijke dienstplicht.

De heer Duys zal moeten toegeven, dat de Ongevallenwet, trots de gebreken, die haar aankleven, voor de arbeiders veel goeds heeft gebracht, dank zij het ministerie Piersou- Goeman Borgesius.

• * •

Z

o verdedigde de jonge Oud in 1909 reeds met vurige onverschrokkenheid het liberalisme.

En dat hem toen ook reeds dezelfde g e e s- t i g e strijdlustigheid kenmerkte, die zijn rede- voeringen ook thans nog zo aantrekkelijk maken, blijkt wel uit hetgeen hij aan het einde van zijn dispuut met de socialistische spreker opmerkte:

"Waar de heer Duys de wenselijkheid uit- sprak, dat de heer Van Tienen niet zoude wor~

den gekozen, omdat hij, naar men beweert, zo'n onmisbaar lid is van Gedeputeerde Staten en dit volgens de heer Duys moeilijk verenig- baar is met het lidmaatschap van de Tweede Kamer, daar wens ik wederkerig, dat men de heer Duys (die getoond heeft een flink en degelijk ambtenaar te zijn aan de Rijksver- zekeringsbank) sparen zal voor de Rijksver~

zekeringsbank en niet zal kiezen voor de 1'weede Kamer, en dan hoop ik tevens, dat gij allen doordrongen zult zijn van het grote be- lang om de heer Van Tienen zegevierend uit de strijd te doen komen".

* * •

D

at w a s en dat is de heer Oud, ten voeten uit. Dat was en dat is de ge- vatte en sportieve strijder, zoals wij hem allen bewonderen.

Moge hij voor het land en voor de partij in deze ongebroken geestelijke kracht nog vele jaren gespaard blijven!

A.W.A.

Flitsen van Het Binnenhof nister Sam·kalden, dat een derge]JJ"ke kwestie niet overhaast in de wet ;moet worden geregeld. De minister wilde eerst het advies vragen van de sectie kindet"- rechtspraak, want de kinderrechters heb.

ben op een dergelijke bezoekregeling met aangedrongen en hij vreesde bittere ge- volgen voor de kinderen.

Eerste deel nieuw BurCJerlilk Wetboek in Tweede Kamer • Hulde van minister Samkalden aan prof. Oud • Onze fractievoorzitter vond terloops een sterk arCJument • Verheven boven partiipolitiek

• Onderhoudsplicht • Persoonliike verantwoordeliikheid CJaat bo·

ven collectieve verantwoordeliikheid • VaardiCJ optreden van onze

De bepalingen van het nieuwe B. W.

treden toch pas over tien of vij:t!tien jaar in werking, betoogde prof. Oud. In de komende vijf of tien jaar ikan de ge- wenste wijziging altijd nog worden aan-

gebracht. De Kamer kan de minister daartoe telkens aansporen bij de behan- deling van de begroting van Justitie,

geestverwant mr. C. Berkhouwer • Eerste Kamer aanvaardt vrielldscha"" ____ --~raCJ met Amerika.

D

e Tweede Kamer heeft vorige week met algemene stemmen de wets- ontwerpen aangenomen tot vast- stelling van het eerste deel van het nieu.

we Burgerlijk Wetboek, dat in totaal uit negen delen zal bestaan. Het is ee_n enorm karwei van historische betekems deze vernieuwing van het oude B. W. van 1838.

Het was onze geestverwam R. Zegering Hadders, die meer d{m tien jaar geleden in de Eerste Kamer áe suggestie deed het B. W. te vernieuwen.

Wijlen minister Van Maarseveen vond daarin aanleiding in 1947 aan prof.

Meijers de opdracht >te geven tot alge- hele herziening van het B. W. Vooral wijlen minister Donker zette vaart ach- ter het werk. Hij wilde de zaak in enkele jaren afdoen en hij joeg ook de commis- sne VOOT Justill;ie uit de Tweede Kamer op.

Reeds toen waarschuwde prof. Oud als voorzitter van de Kamercommissie voor Justitie, dat het plan van de minister >te ambitieus was, maar hij zegde alle mede_

werking toe, een medewerking die van de er bij betrokken Kamerleden zeer veel inspanning achter de schermen vereisll;.

Toen nu de vorige week eindelijk het eerste deel van het nieuwe B. W. in par- lementaire behandeling kon worden ge- nomen, dankte minister Samkalden (Jus.

titie) de Kamercommissie voor de onder.

vonden sll;eun.

Hij wilde geen namen noemen, maar toch een uitzondering maken voor prof.

Oud. Hij bracht hem hulde voor de on-

t

^{~· ervanden} constructieve." ~~ewerkin. g, ie hij temeer waardeerde, omdat P.J;Of.

ud destijds blijk had gegeven van een

~kere scepsis - en gelijk had gekregen!

· - ten aanzien van helt; door wijlen mi- . nister Donker ontworpen tijdschema.

· Voor de leider van de oppositie is dat f!;toch een bijzonder compliment. Het on-

reept nogeens hoezeer prof. Oud on.

alle omstandigheden het nationale

~ lt'te!';'harte gaat. .·

* * *

V

an de activiteit van prof. Oud in de Kamercommissie voor Justitie blijkt weinig naar buill;en. Dat is

W( "k, dat binnenskamers in stilte ge- . beurt. Maar het vereist veel werkkracht,

een ruime blik en diepgaande belang- stelling.

Hoezeer prof. Oud al die juridische problemen door het hoofd spelen, bleek·

uirt zijn reactie op een amendement van de K.V.P.'er mr. Van Rijckevorsel om het verbod te handhaven, dat iemand niet mag trouwen met een medeplichtige aan overspel, indien zijn overspel uit een rechterlijk vonnis blijkt.

Prof. Oud had zich niet met het deba-t over het amendement bemoeid, maar in

;~:ijn uiterste hoekje in de Kamer bleek hij zwijgend toch geheel te hebben mee- geleefd. Hij had wat zitten bladeren in het Burgerlijk Wetboek en plotseling be.

trad hij het spreekgestoelte om duidelijk te maken, dat wat de heer Van Rijcke- vorsel wilde, onrechtvaardig was tegen- over de vrouw. Tijdens het debat had hij in de gauwigheid een sterk argument

~xevonden tegen het amendement.

Een vervolging wegens het misdrijf van overspel kan pas worden ingesteld op aanklacht binnen drie maanden na bet uitspreken van de echtscheiding. Het :verbod treft de vrouw dus zwaarder dan de man, die aan de consequentie van het . vonnis kan ontkomen doordat hij direct na de echtscheiding mag hertrouwen, terwijl de v·rouw 306 dagen moet wach- ten alvorens te mogen hertrouwen.

De speciale deskundige, die minister Samkalden achter de regeringstafel ter- zijde stond, de bijzondere commissaris, koninklijke commissaris of Tegerings.

Bestuur Ver. van Staten- en Raadsleden vergaderde

Het bestuur van de Vereniging van Staten_ en Raadsleden kwam woensdag 4 september j.l. te Amersfoort in vergade- ring bijeen.

Besproken werden een aantal zaken van huishoudelijke aard, o.m. ter voorbe.

reiding van de jaarvergadering.

commissaris, prof. J. Drion, verklaarde, dat prof. Oud met zijn uiteenzetting vol- komen gelijk had.

Het amendement van de heer Van Rijckevorsel werd met 38 teget} 78 stem- men verworpen. Alleen de K.V.P. en de heer Schmal van de C.H. steunden het amendement.

• • •

A

ls typische liberaal, die is uitge- groeid <tot een nationale figuur, - weet prof. Oud zich te verheffen boven partijpolitiek. Dat bleek uit zijn aandrang tot intrekking van een amen- dement, da<t in het nieuwe B. W. de be- voegdheid van de rechter wilde vastleg- gen in echtscheidingsvonnissen eventueel een regeling voor het bezoek aan de kin.

deren te treffen voor de echtgenoot aan wie de voogdij over de kinderen niet is toegewezen. Het was een amendement, dat mede door een lid van onze V.V.D.- fractie was ondertekend.

Maar prof, Oud was het eens mcl mi-

ZEGERING HADDERS ... gaf de stoot ...

Omdat ook de K.V.P. en de P. v. d. A.

het amendement steunden, had het alle kans te worden aangenomen, maar de vermaning van de voorzitter van de com.

missie voor Justitie bleek gezag te h~b­

ben ,want na enige aarzeling en onderlmg overleg tussen de ondertekenaren van het amendement, werd het ingetrokken.

• • •

O

verigens dient gezegd, dat prof.

Oud de parlementaire behande- ling van het nieuwe B.W. veilig had kunnen overlaten aan ons jonge, vo- rig jaar gekozen Kamerlid mr. C. Berk- houwer, die op basis van een gedegen kennis, in het debat optrad met een vaardigheid alsof hij al vele jaren lang in de Kamer zitting had.

Bijna had hij succes met een amen- dement om de alimentatieplicht tussen grootouders en kleinkinderen te handha- ven, waarbij het hem vooral ging om het principe, op grond waarvan hij zich ook verzette tegen het amendement van de P.v.d.A. om de onderhoudsplicht tussen ouders en meerderjarige kinderen af te schaffen.

De ontwikkeling van de sociale voor- zieningen maakt deze onderhoudsplicht volgens het standpunt van de P.v.d.A.

overbodig.

Daartegenover redeneerde de heer Berkhouwer: zolang men de familie en het gezin als een der grote grondslagen aanmerkt van onze maatschappij en het faroHierecht wil handhaven in de wet en ook wil regelen bij de nieuwe wet, zal men daarvan ook de consequenties moe- ten aanvaarden. En één van de conse- quenties daarvan is, niet alleen naar mijn politieke, doch ook naar mijn rechtsop- vatting, het primaat van de persoonlijke verantwoordelijkheid . boven het overne- men van deze verplichtingen door de collectiviteit.

Naar onze politiek en ook naar onze rechtsopvatting mag de steun van de overheid ten hoogste een initieel of een subsidiair karakter dragen. Primair blijft de persoonlijke verantwoordelijkheid bin- nen het familieverband, die op gelijke wijze als voor ouders ook geldt voor grootouders en kleinkinderen.

DEZE BURGER

heeft - zoals hem dit past - met eerbied en ontzag kennis genomen van de mededeling uit de mond van de heer premier aller Nederlandse Antillen, dat de mogelijkheid, subsidiair de waarschijnlijkheid, aanwezig is, dat Hare Ex- cellenties de ministers van Financiën en Het Rijk Buiten Europa, zich, maar dan ook persoonlijk en per vliegtuig, naar Willemstad (N.A.) zullen begeven, teneinde daar, en van daar uit, zich persoonlijk op de hoogte te stellen van de economische en staatsrechtelijke noden en behoeften van de eilanden Bonaire, Saba, Sint Eustatius en het Nederlandse gedeelte van Sint Maarten.

Deze Burger neemt nu bij dezen de eerbiedige vrijheid Hare Excellenties er bescheidenlijk op te wijzen, dat omtrent deze noden en behoeften reeds een dusdanig aantal, door deskundigen, o deskundigen, vervaardigde rappor- ten is opgemaakt, dat de Jaden van Antilliës Gouvernementssecretarie ervan uitpuilen en overlopen.

Reeds vóór 1940 was deze specifieke rapportenschrijverij een gaarne be- oefende bezigheid, die na de oorlog in nog veel ruimer mate beoefend is, dank zij de intensivering en uitbreiding van het luchtverkeer, dat het over- werpen van deskundigen, o deskundigen, zózeer vergemakkelijkte, dat het enige bezwaar tegen zulke, op zich zelve wel aangename, uitstapjes - in casu: de zeer lange tijd die een retourtje per schip vergde- werd qpgeheven.

Reden waarom ondergetekende twee Excellenties onderdaniglijk in over- weging geeft zich, alvorens de wijde sprong over het water te wagen, na danige en intensieve stof-afneming, zich deze wagenvracht rtimmer geëffec- tueerde deskundigen-rapporten te doen toezenden en zich van de inhoud

ervan op de hoogte te stellen. ·

Ondergetekende immers koestert de verwachting, dat Uwe Excellenties dan, na deze lectuur, tot dezelfde conclusie zullen komen als die van ondergete- kende en als die van alle andere in deze materie onderlegden: in casu, dat de bittere praktijk ook te hunnen aanzien zal uitwijzen, dat het zich-persoon!ijk- op-de·hoogte-stellen door hare excellenties, hetzelfde resultaat zal hebben als het voormalige en herhaaldelijk zich-op-de-hoogte-gesteld-hebben door drommen deskundigen: NAMELIJK NIHIL.

En dat het derhalve aanbevelenswaardig zou zijn, mede in acht nemende de dringende eis van bestedingsbeperking, van dit zich-persoonlijk-op-de- hoogte-stellen af te zien, met de overigens, om taktische redenen van Rijks·

-harmonie, onuitgesproken gedachte, dat het toch een hopeloze zaak betreft.

Hetwelk. doende enz. enz.

En met eerbiedige groeten aan Uwe Excellenties

van

I

Mr. BERKHOUWE):t ... vaardig optreden ...

A

ls voorbeeld noemde de heer Berk- houwer een vader, die in goede doen is geraakt en die' een fortuin heeft kunnen verzamelen, dank zij al hetgeen hem is geboden en aan hem is gedaan door zijn vader, dus de grootva- der van zijn kind. Deze vader overlijdt nu tamelijk jong en hij laat een fortuin na aan zijn zoon, dus de kleinzoon van zijn vader. De grootvader blijft intussen onbemiddeld achter.

Een ieder zal hier niet alleen de zede- lijke, maar ook de rechtsplicht voelen, zo nodig in rechte af te dwingen, als de zedelijke plicht wordt verwaarlopsd van de kleinzoon om de grootvader te steu- nen in diens behoeftige omstandigheden.

Deze ondersteuning van de kleinzoon zal niet mogen en moeten worden afgewen- teld op de gemeenschap.

En het omgekeerde voorbeeld: een va- der heeft altijd laard gewerkt tijdens zijn korte leven in het bedrijf van zijn vader, dus de grootvader_ van zijn zoon. Hij heeft het fortuin van zijn vader groten- deels voor hem verdiend. Jlij komt jong te overlijden.

Zal dan niet ieder in dat geval vo~len,

dat het de plicht is van de grootvader om zijn behoeftige kleinwon te onder- steunen? Wij hebben hier niet alleen te doen met een zedelijke plicht, maar ook met een volgens onze rechtsnormen in de wet te handhaven rechtsplicht op grond van het rechtsbeginsel van de ver- delende rechtvaardigheid.

• • •

A

lleen de P.v.d.A. en de communis.- ten gaven blijk het niet met de conclusie van onze geestverwant eens te zijn, maar uit alle andere frac- ties kreeg de heer Berkhouwer bijval en men verwachtte stellig, dat zijn amende- ment tot handhaving van de onderhouds- plicht tussen grootouders en kleinkinde- ren zou worden aangenomen. Maar toe- vallige, grotere absentie in de kringen van de voorstanders van het amende- ment, was oorzaak dat het met 56 tegen 59 stemmen werd verworpen.

Tegen het amendement stemden de P.v.d.A. en de communisten, alsmede de heer Koersen (K. V.P.) ( -prof. Gerbrandy (A.R.) en van de C.H. de heren Tilanul!, Beernink, Van Mastrigt en De Ruiter.

Het amendement van de P.v.d.A. om de onderhoudsplicht JUI!ISen cmders en meerderjarige kinderen af te schaffen, werd met 52 tegen 63 stemmen verwor·

pen. Vóór stemden alleen P.v.d.A. en de communisten.

Met klem heeft de heer Berkhouwer ook nog zijn amendement verdedigd om de <mderhoudsplicht tussen gescheiden echtgenoten definitief te doen vervallen bij hertrouwen, maar het werd met ISO tegen 58 stemmen verworpen. Het kreeg de steun van de V.V.D., C.P.N. en het grootste c!eel van de P.v.d.A., maar K.V.P. A.R., C.H., S.G.P. en een klein aantal leden van de P.v.d.A. waren er

tegen.

. . .

I

n het nieuwe B.W. is niets gewijzigd in de gronden voor de echtscheiding en de scheiding van tafel en bed.

De oude bepalingen zijn ongewijzigd overgenomen. Dat betreurde de heer Berkhouwer.

Hij maakte er op attent, dat er al van - vele zijden uiting is gegeven aan de hoop, dat op dit stuk van wetgeving eindelijk eens een vrucht zal kunnen worden ge- prese:ftteerd, die door alle betrokkenen zou kunnen worden gesavoureerd. Bij al- le verdeeldheid is men het over één punt eens: dat de bestaande toestand onbe- vredigend is.

<Vervolg op pag. 5)

U SEPTEMBER 195'7 - PAG. I

* ^{WEEK to.t WEEK *}

Wat zeer. velen in de ~erste plaats zal zijn opgevallen IS wel het feit, dat de voorzitter van de V.P.R.O. met geen woord rept over de wel zeer merkwaardige houding van ds. J.

A. Nieuwenhuijzen, hoofd van de televisie- sectie van de V.P.R.O., die tgenover de pers verklaarde "dat een verantwoord beeld is ge·

geven en dat door de eerlijke, openhartige be- nadering van het onderwerp een vruchtbaar stuk televisie tot stand is gekomen".

Strijd om de vrijheid hier (I)

H

et incident, dat zich heeft voorgedaan , tijdens de televisie-uitzending op de

"WB"jaardag van Prinses Wilhelmina geeft ons a>L"mog aanleiding hierop nader terug te ko- nnen, omdat het element van de vrijheid hier st!erk in het geding is.

Het televisiebestel, zoals wij het op het agenblik kennen, voorziet gelukkig niet in een nneventieve controle van overheidswege, zo- dmt de verantwoordelijkheid geheel rust op de sclllouders van de omroepverenigingen.

Wel heeft de minister van Onderwijs, :mumsten en Wetenschappen de bevoegdheid

'WU1 te voren in te grijpen, maar dit ingrijpen

dh:aagt een sterk incidenteel karakter, omdat ctle minister dan ook van te voren op de hoog- tie moet zijn van wat er op het scherm zal W®rden gepresenteerd.

In de praktijk komt het hierop neer, dat de mJiinister slechts van te voren van een pro- g,ramma zal kennisnemen, als hem daarop na- illrukkelijk wordt gewezen.

Dit is o.m. gebeurd op 27 juni j.l. toen de mliinister kennis kreeg vah de inhoud van een Olllloelaatbare uitzending, die een sterk ele- IIllmt van commerciële reclame bevatte, waar-

~r wij ter plaatse in het nummer van 29 jjtmi hebben geschreven.

Doch, nogmaals dit behoort gelukkig tot de uittzonderingen.

Gegeven het praktisch ontbreken van pre- v.entieve controle, hebben de omroepvereni- g;iugen dus een grote vrijheid, maar een niet IJIIÏilder grote verantwoordelijkheid.

.Men zou hier met recht kunnen spreken

'\'3111 een praktisch voorbeeld van vrijheid in g)Wondenheid; een gebondenheid, die door de vmrantwoordelijkheid wordt bepaald.

Strijd om de vrijheid hier (II)

K

ortom, hier is sprake van een vorm van vrijheid, die ons liberalen nauw aan lhet hart ligt en die wij dan ook als juist er- Jfimnen voor een g~zonde geestelijke ont- nl.looiing.

Zijn er evenwel omroepverenigingen, die dier.e vrijheid in de gebondenheid van de ver- autwoordelijkheid niet aankunnen, zoals op 31 augustus j.l. is gebleken, dan komt die vrij- lbfid in emstig gevaar.

Dergeli,jke incidenten kunnen er licht toe lftMen, degenen, die alles door Vadertje Staat

"WI'Ïllen laten bedisselen en controleren in het

gJW~eer te roepen om deze vrijheid te ver- niietigen.

Daarom heeft het jongste televisie-incident lJrewezen, dat de strijd om de vrijheid steeds

w~rtgaat en dat eenmaal verworven vrij- lheden bij voortduring moeten worden ver-

<Thdigd.

Daarom kan op de omroepverenigingen niet rotll!Btig genoeg een beroep worden gedaan zich vmiDral van de vrijheid in gebondenheid bewust . tte zijn, opdat dit voor ons volk zo gezonde

~eem niet worde belaagd door krachten, dtie de vrijheid bij voortduring naar het leven staan.

De strijd om de vrijheid elders '

D

e vrije wereld is opnieuw diep geschokt door de weer oplaaiende rassenhaat iin de Verenigde Staten.

Het drama in Little Rock in Arkansas tóont

\Weer een afschuwwekkende uitbarsting tegen die vrijheden van het gekleurde ras.

Velen komt deze strijd in de nieuwe wereld Wlllar het beroemde vrijheidsbeeld prijkt, on- l:htgrijpelijk voor.

Hier is echter sprake van een historisch

~roeid conflict, waarbij de krachten van de dhmocratie nog te zwak bleken een definitieve o.xrerwinning te behalen.

Het enige hoopvolle in deze trieste affaire i.i5, dat de democratie de strijd niet opgeeft en 3'Jich tot het uiterste inspant. De houding van JP"esident Eisenhower is hiervoor wel een be~

wijs. Hij vecht tegen een rebellerende gouver·

DJeur en zal weltieht deze strijd naar wij zo

\\Wig hopen in zijn voordeel kunnen beslissen.

In de dagelijkse gesprekken hierover in ons Uand kan men vaak de toon beluisteren, dat de rassenhaat in. de Vere:qigde Staten gelijk staat met de afschuwelijke jodenvervolging,

di~ onder Hitler in Duitsland plaats vond.

Dit is echter een vorm van generaliseren, die niet opgaat. In Hitier-Duitsland werd de rassenhaat van boven af, dus door de rege- ring welbewust aangekweekt en bevolen.

In de Verenigde Staten ligt het anders.

Hier zijn het ondergeschikten van de centrale regering, die deze misdaden bedrijven. Presi- dent Eisenhower stelt alles in het werk om de Amerikaanse Grondwet te doen naleven en door deze houding mogen wij hopen, dat de strijd om de vrijheid in Amerika zal wortien gewonnen.

Nogmaals, hier en elders gaat de strijd om de vrijheid steeds voort en zij doet in ver- sterkte mate een beroep op alle ware demo- craten daarin pal te staan, want niets is fu- nester dan de gevaarlijke veronderstelling, dat de' vrijheid een geestelijk goed zou zijn, dat eenmaal verworven niet bij voortduring zou moeten worden verdedigd.

Vragen rondde V.P.R.O.

D

e voorzitter van de V.P.R.O. ds. J. A.

de Koning heeft in "Vrije Geluiden", het programmablad van deze omroepvereni- g-ing een artikel gepubliceerd over de ge- wraakte televisie-uitzending van 31 augus- tus j.l.

Ds. de Koning geeft ruiterlijk toe, dat er fouten zijn gemaakt. Maar toch laat dit artikel nog enige belangrijke vragen open, waarop wij t.z.t. alsnog een antwoord hopen te mogen vernemen.

Van~~lfsprekend staat het ds. Nieuwenhuij- zen vriJ aldus te oordelen, doch wij vragen ons af, nu dit oordeel zo hemelsbreed afwijkt van dat van de voorzitter van de V.P.R.O. of ds. Nieuwenhuijzen dan nog wellanger de man moet zijn, die een dergelijke verantwoordelijke positie als hoofd van de televisie-sectie be- kleedt.

Een open vraag is voorts hoe de V.P.R.O.

ertoe is gekomen de onachtzaamheid te be- gaan een auteur, als Jan Vrijman, zonder con- trole zijn gang te laten gaan. Dit te meer, omdat men wist, dat de heer Vrijman reeds eerder zeer vreemdsoortige capriolen op het televisiescherm had laten zien en men dus in dit geval dubbel voorzichtig had dienen te zijn.

Nogmaals, dit zijn zeer belangrijke vragen, die alsnog een duidelijk antwoord behoeven.

Wij kunnen ons voorstellen, dat de leiding van de V.P.R.O. dit' alles nader wil uitzoeken en zich hierover ook nog nader wil bezinnen. Het is niet meer dan fair, haar hiervoor de nodige tijd te gunnen. Dit neemt evenwel niet weg, dat d~ opgeworpen vragen eens zullen moeten worden beantwoord en in geen geval in de doofpot zullen mogen verdwijnen.

VOOR HEN GEENVRIJHEID EN DEMOC{{ATIE

• • • • • in het land waar de U.N.O. ~etelt

Nederland in het kader van de

;~

~'·

Europese verdediging

Wij hebben behoefte aan een sobere, doch efficié"nte weermacht

(Van onze defensie-medewerker)

Hoe ver men ook in de geschiedenis teruggaat, steeds kan men waarnemen, dat landen met een te zwakke militaire macht ten opzichte van de bedreigende naties, in een oorlog zijn geraakt. Juist die landen, welke een hoogstaande cultuur bezaten en een beeld van voorspoed en welvaart vertoonden, werden het slachtoffer van minder-ontwikkelde, agressieve staten of volkeren.

Het ~chijnt, dat welvaart en een hogere culturele ontwikkeling er al te veel toe leiden, dat men de eigen kracht en onaantastbaarheid gaat overschatten met een verwaarlozing van de defensie als noodlottig gevolg. De stelling mag daarom zeker worden aanvaard, dat welvaart en een verzwakte defensie een oorlog uitlokken.

Europa is voor wat betreft zijn grondstoffen, industriële capaciteit, ontwikkelings- peil van de bevolking, verkeer, sociale voorzieningen, enz., evenals Noord-Amerika veel belangrijker en meer vooruit dan Rusland of de Aziatische landen.

Hogere sociale orde en welvaart heb- ben als logisch gevolg, dat men een dui-

&elijke aversie heeft ten opzichte van de oorlog en maar al te graag minder gel- den voor het militaire apparaat ter be- schikking stelt. Men geniet zozeer van de voorspoed en de vrijheid, dat men tracht, op de defensie zo veel mogelijk te be- knibbelen. Staat het oarlogsgevaar ech- ter plotseling voor de deur, dan Is men op eens wel bereid om grote sommen

·voor het militaire apparaat te voteren, doch veelal is het dan te laat. Evenzo kan men constateren, dat men de defen- sie-inspanning afzwakt, zodra het direc- te oorlogsgevaar geweken schijnt te zijn.

Als ieder weldenkend mens verafschu- wen ook wij de oorlog en wij doen dat heden nog des te meer, omdat wij weten met welke afschuwelijke massavernieti-

~ende wapens een komende oorlog ge- voerd' zal worden. ·Wij mogen derhalve

· ~ok niets nalaten, wat een oorlog kan doen voorkomen. Wij behoeven er wer- )kelijk geen doekjes om te winden, dat de ihv~tew..he.~vi.W")ll:~l'..lli bi4reiJf4 4oo.r.

~Jf~lf~:;l.n"ï.S'ill'e~""Met''co~J\un.r~rnl! 1éert (en de Russische aard komt daar ook

•mede ···overeen), dat men geduld moet

•hebben en zijn tijd afwachten.

-In het•Kremiln speculeert men er op, dat de democratische wereld op een gegeven ,Pgel).qlik be;u ,wordt van de oorlogsdrei-

$,il)g ,.eJ?-. he~ _gev.a~r zal gaan onderschat-

"te,J:I,~ .• ~.et ee,~ veJ;zwakking· van de de.fen- ,,,f'~.e~.ji.l~.,AAVOlg. Op .het ogenblik kan men

ln alle. NATO-landen al de tendentie 'waarne'meil. om 'het met de militaire za-

ken maar wat kalmer aan te doen. Be- . perking van de oorlogsbegrotingen, in- korting van de dienstplicht en vermin- derde activiteit op het terrein van de

·ontwikkeling van nieuwe oorlogswapens '~ijn de. duidelijke symptomen van de NA '1'0-la.nd&n, moe en beu geworden van de Sovjet-bedreiging. Er is toch geen oorlog gekomen, terwijl het dikwijls zo spannend leek, dus zal het ook in de toekomst wel meevallen.

Onverantwoordelijke stemming

Het is voor deze onverantwoordelijke stemming, dat wij met klem moeten waarschuwen. Wie ook in Moskou aan de touwtjes trekt, het verandert niets aan de oorspronkelijke intentie van het wereldcommunisme. Stap voor stap tracht het communisme de democrati- sche wereld te ondermijnen en te bero- ven van zijn hulpbronnen en invloedsfe- ren.

Het opdringen van het communisme in het Midden- en Nabije Oosten, even- als in Azië is niet anders dan een gelei- delijk beteugelen van de Westerse macht.

De democratische wereld met zijn dichte bevolking en zijn kwetsbare economische orde afhankelijk van de aanvoer van ru- we grondstoffen en de vrije beschikking van· de wereld verkeersaders, wordt steeds verder bedreigd. Nederland is Indonesië kwijt geraakt, het Britse imperium is nog slechts een schaduw van wat het vroe- ger was, Frankrijk is in volle strijd om zijn laatste overzeese belangen te verde- digen en zo krimpt niet alleen de Wes- terse wereld in, doch wordt ook haar be- staan met de dag kwetsbaarder.

Zo snelt de Westerse wereld niet al- leen naar een cultuurcrisis, doch ook naar een kritieke economische toestand Willen de NATO-landen deze crisis over~

leven, dan zal men politiek en militair de toekomst fier tegemoet moeten treden.

Een verder afbrokkelen van de politieke macht van het Westen kan alleen wor- den voorkomen door het bezit van een machtsapparaat, hetwelk ontzag inboe- zemt.

Zolang de militaire macht van de NA TO te zwak is, riskeren wij een oorlog met het wereldcommunisme. Grotere ra- tionalisatie en efficiëncy kan er toe lei-

den, dat wij voor hetzeide geld een be- tere strijdmacht krijgen. Zweden is er een voorbeeld van, hoe men met een be- scheiden begratingsbedrag toch een su- blieme defensie kan opbouwen, voorzien van het allermodernste materieel. Wij zien absoluut niet de noodzaak van een opvoering van de huidige begrotingsbe- dragen, doch wel van een beter beheer en een betere planning.

Macht van het Westen

Het karakter van de oorlog is in we- zen niets veranderd. Nog steeds is het zo, dat hij die de beste wapens heeft en in voldoende getal, de oorlog kan win~

nen. De wapens zijn echter dodelijker et:t meer massa-vernietigend geworden en daardoor kan men met minder wapens een veel grotere vernietiging bereiken.

Door de vliegtuigen en de geleide projec- tielen kan men elk doel - hoe ver ook - aànvallen en dank zij de atoomkracht grote oppervlakten neutraliseren.

Het enige voordeel van de therJ;Uonu- cleaire wapens en de mogelijkheden van de transportmiddelen van deze vernieti- gende kracht is, dat geen agressor er meer zonder kleerscheuren van af kan komen. "De vernietiging is wederkerig en daardoor klemt het te meer om als be- dreigde eveneens over vcrnietigingswa- pens te beschikken.

De atoomwapens, de bommenwerpers, de geleide projectielen, de vliegkamp- schepen, enz. zijn kostbaar en slechts de allergrootste mogendheden zijn in staat om zich daarmede uit te rusten. Het zijn de Verenigde Staten en Engeland, welke over atoomwapens beschikken en daar- mede voor een evenwicht in de machts- verhoudingen tussen Oost en West zor- gen. Zolang er sprake is van een supre- matie in aantal en superioriteit in kwa- liteit van de massale vernietigingswa- pens zal agressie worden voorkomen.

Het onafgebroken onderzoekings- en ontwikkelingswerk voor en de produktie van de allermodernste wapens is een kostbare zaak, doch het is de prijs, welke er voor betaald moet worden waard, im- mers een oorlog. js, afgezien van de el- lende, nog veel êîuurder. De kleine lan- den profiteren van de "power in being"

van de A- en H-wapens. Met dit arsenaal van massa-vernietigingswapens - mits steeds modern gehouden - wordt de vre- de afgeperst van de meest agressieve te- g!l(l.stander.

Profiterend van de steun van de grote mogendheden, is het ook begrijpelijk, dat van de kleine landen wordt gevraagd, dat zij hun steentje bijdragen en wel door de vervulling van taken, waartoe zij door mankracht, middelen en geogra- fische ligging in staat zijn. Hoe effectief de moderne massa-vernietigingswapens ook zijn, alvorens zij effect hebben, dus de vijandelijke aanval afremmen en stop- pe·n, gaat er tijd verloren. In die tijd zou een tegenstander vitale gebieden van het Westen kunnen veroveren en over het daar aanwezige potentieel gaan beschik- ken ter eigen versterking.

Dit is de reden, waarom het Europese continent tot elke prijs moet worden ver- dedigd. Geen enkel strategisch luchtof- fensief met atoomwapens kan West- Europa redden of· behoeden voor bezet- ting en vernietiging, doch wel een NA TO-scherm van parate divisies een tak- tische luchtmacht en een hechte lucht- verdediging, bijgestaan door de d~arvoor geëigende marinestrijdkrachten. De pri- maire taak van de Europese landen en van de continentale mogendheden in het bijzonder is daarom die strijdkrachten te vormen, welke in vuurkracht ver- sterkt door taktisch.e atoomwapens, in staat zijn de Sovjet-stoomwals op de grond te stoppen en de Russische lucht- macht haar vernietigingsa.ctie tegen Europa zo veel mogelijk te bemoeilijken.

Zolang West-Europa nog niet genoeg

strijdkrachten beschikbaar heeft, ver- sterken Amerika, Engeland en Canada de continentale defensie met divisies en vliegtuigen, doch terecht eisen deze lan- den, dat Europa zelf ook alles doet om zijn eigen veiligheid zo snel en zo dege- lijk mogelijk te verzekeren. be hoge last, welke de genoemde mogendheden al te dragen hebben om de thermonucleaire wapens te ontwikkelen en te fabriceren en daarmede de gemene zaak van de NATO te dienen, rechtvaardigt de eis, dat de continentale mogendheden hun defensie-inspanning onverminderd voort- zetten.

Verdediging van het continent

Zoals wij reeds eerder betoogden, is het noodzakelijk om elk opdringen van de Russische macht te voorkomen. Het be- zit van taktische atoomwapens voor de Europese verdediging betekent niet, dat men ongelimiteerd de sterkte van de hnd- en luchtstrijdkrachten kan vermin- deren. Men kan wel met minder divisies dan vroeger het geval was een aanval weerstaan, doch de zware eisen, welke aan het moderne leger worden gesteld dank zij de ingewikkelde wapens en de vereiste mobiliteit, hebben tot gevolg, dat men over meer beroepsper.soneel moet beschikken en te allen tijde paraat moet zijn.

Tijd voor mobilisatie, noch voor een rustige verplaatsing van divisies naar het front is er niet. De parate macht van het Sovjet-leger en de luchtmacht is te groot om in dit opzicht te mogen of te kunnen rekenen op veel beschikbare tijd. Alleen legers en luchtmachten met een ~oog percentage aan berqepsperso- neel kunnen voldoen aan de eisen van een hoge paraatheid. Het NATO- scherm, zoals ook steeds door de NATO- opperbevelhebbers in Europa is betoogd, moet- paraat zijn, doch ook in ·staaf om de aanvalsgolf tot staan te brengen. Al- leen snel mobilisabele divisies zullen waarde hebben, mits zij ook in korte tijd naar voren kunnen worden geschoven.

Territoriale verdediging in zijn oude vorm heeft weinig zin meer. Men zal ter- ritoriale troepen slechts nodig hebben om de activiteit van subversleve elementen of groepen (communisten in eigen land) te voorkomen, doch -het is dwaasheid om te mogen verwachten, dat territoriale troepen nog strijd kunnen leveren tegen de vijand in gebieden, welke zijn afge- sneden door de terugtrekking van het NATO-scherm.

Landingen van parachutisten zijn niet te verwachten, zolang men een goede luchtverdediging heeft opgebouwd, welke de luchttransportvloot van de vijand kan vernietigen. In Nederland behoeft men daarom zeker - ver achter het NATO- scherm gelegen - geen territoriale troe- pen te reserveren voor bestrijding van het luchtlandingsgevaar.

D.e territoriale luchtverdediging in het gebied achter het NATO-scherm is van het allergrootste belang, omdat daarme- de ni~~ alleen de eigen bevolking zo veel

~ogeliJk wordt beveiligd tegen vijande- liJke luchtaanvallen, doch eveneens ter besch.erming van de aanvoerlijnen, de in- dust:ie, d~. havens en de vliegvelden. De marmestriJdkrachten zul)en de havens t:gen aanvallen uit zee hebben te bevei- ligen en de zee-aanvoerwegen hebben te beschermen.

Eén standaard voldoende

Het is dus wel duidelijk, gezien het v?renstaa~de, welke richting wij moeten mtga~.n biJ de opbouw van de Nederland- s~ kriJgsmacht. Soberheid in onze defen- Siepla~nen en gericht op onze directe taak m de verdediging van Europa en

~ederland, is nodig, omdat wij alleen dan m staat zijn een wezenlijke bijdrage aan de NATO te leveren.

Hela.~s moet men echter constateren, d.~t WIJ 1\og lll;ng niet op de goede weg ZIJn. Omslachtige organisatie, inefficiën- cy, bureaucratie en dergelijke hebben tot gevolg, dat wij niet die defensieve krach- ten be.zitten, welke voor de uitgegeven defensiegelden mogelijk zouden zijn ge- weest.

Zoals één standaard voor de minister van Defensie voldoende is en standaar- den v:o~r de minister van Oorlog en voor de ~mm~ter van Marine daarnaast over- bodig ZIJn, dus geldverspilling. Aldus is er meer onnodige overdaad. Overdaad schaadt! Wij hebben slechts behoefte aan een ·sobere, doch efficiënte krijgsmacht.

H S~R :IN'/-PAG.'

/

Copie voor deze rubriek te zenden naar:

Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander- straat 16, Haarlem.

Afbetalingsstelsel wordt besproken

Z

oals men elders in dit weekblad heeft kunnen lezen, wordt er op maandag 7 oktober a.s. in Arnhem een studieconferentie gehouden waar- op o.a. besproken zal werden een rap- port, dat over de nadere wettelijke regeling van het afbetalingsstelsel is uitgebracht.

Ongetwijfeld is hiervoor bij de vrouwelijke leden veel belangstelling en wij willen haar gaarne opwekken die studiebijeenkomst bij te wonen.

Op onze eigen conferentie op 12 en 13 oktober, waarop o.a . .,consumenten- belangen" worden behandeld, kunnen wij dan het resultaat van het bespro- kene o.p 7 oktober in onze discussie betrekken.

Consumentenbelangen in het brandpunt

D

^e Nederlandse Huishoudraad, waarin ook onze stichting ver- tegenwoordigd is, heeft op 17 juni 'n' brief gericht aan de Geneeskundige Hoofdinspecteur van de Volksge-.

zondbeid om de aandacht te vestigen , op de gevaren van onoordeelkundig en onnodig gebruik van röntgenstra- len en radioactieve stoffen.

Dit schijnt voor te komen bij de z.g.

pedoscopen in schoenwinkels, waarin · men zien kan of de schoenen goed passen, en bij sommige lichtgevende verven.

Hoezeer de vooruitgang van de techniek ook moet worden, toege- juicht, is voorzichtigheid, goede voor- lichting, en mogelijke reglementering, hierbij noodzakelijk, waarmede m'en in Engeland en in de Verenigde Sta- ten reeds is begonnen

Het contact van de Huishoudraad met de middenstandsvakcentraies komt ook beter op gang en zal wor- den ontwikkeld tot een detailhandel- overleg, dat ook de grootwinkelbedrij- ven zal omvatten.

De middenstandscommissie van de·

Huishoudraad zelf zal voortaan heten:

"Commissie voor vraagstukken met betrekking tot de détailhandel" en zal vertegenwoordigsters omvatten van alle vrouwenorganisaties die bij de N.H.R. zijn aangesloten, zodat ook wij·

een vertegenwoordigster hierin zullen krijgen.

Een afvaardiging uit deze commissie zal dan het détailhandeloverleg voe- ren.

Wij achten dit alles bijzonder nut- tig. Er zijn tal van zaken de laatste tijd weer actueel geworden, zoals de vakantieregeling bij de melkverkoop, waarover nogal wat ontevredenheid·

heerst, nieuwe pogingen om ook rle braadbezorging te saneren en de be- zorging in flatgebouwen in het alge- meen. •

Op onze najaars-vrouwenconferen- tie op 12 en 13 oktober zal er gelegen- heid zijn over al deze zaken ook in eigen kring van r,edachten te wisll~­

len.

Tot ziens dus in Barchem!

, E. Sch. C.

________________ J

Plenaire Commissie herziening Gemeente-

program bijeen

Donderdag 5 september j.l, vergaderde te Utrecht de plenaire Commissie van de Vereniging van Staten- en Raadsleden tot herziening van het Gemeenteprogram

Jaarvergadering Ver. van Staten- en Raadsleden bepaald op 19 oktober a.s.

De Jaarvergadering van de Vereniging van Staten,_ en Raadsleden zal plaats vinden op zaterdag 19 oktober a.s. >te Utrecht,