Naast de problemen, die de wederopbouw van onze,

20 CENT

Secretaris van de Opstelraad:

C

^{j. H.}

^BIERMAN,

Prof. Ritzema Bosweg 2 8

Wag

^{eningen, aan welk adres}

Copie moet worden ^gezonden.

ADMINiSTRAIlE; AMSTERDAM-(Z)

VALERIUSSTRAAT

²¹²

STRIJDBLAD VOOR NEDERLANDSCH VOLKSBEWUSTZIJN

Medewerkers ^; F. E. FARWÉRCK - J. H. FELDMEYER ^- C. VAK ^{GEELKERKEN - Dr. T.} GOEDEWAAGEN ^{- N.} DE HAAS ^{- Ir.} W. F. HEEMSKERCKJODKER

W.J. HEUBEL ^{- Ir.} H. _J. VAN HOUTEN - F. ]. LOS ^- Dr. P. MOLENBROEK _{- J.} ^C. NACHENIUS ^{- Mr. H.} REYDON ^{- E.} ]. ROSKAM ^- KLAE5 SIERKSMA

MAANDBLAD

^-

UITGAVE VAN

^•

^DE STICHTING „DER VADEREN ^ERFDEEL”

5e JAARGANG ^{Nr. 2} OOGSTMAAND ¹⁹⁴⁰

Eert Uw ^{landschap in} Uw ^bouwen

N

^aast de problemen, die de

wederopbouw van

onze,

door

den

^oorlog

gehavende

steden stelt, blijft de

landelijke

bebouwing

_een zaak, die, als zijnde

van overwegend

^{cultureel belang, de grootst mogelijke} aan- dacht

van

de instanties, die hierover in de naaste toe-

komst

zullen beslissen, verdient.

Wij hebben

vroeger al eens

op

een

andere

^plaats be- toogd, dat het ^er, over ^’t

algemeen genomen, met

onze

landelijke

bebouwing

recht droevig uitziet.

Niettegenstaande er op ^{velerlei wijze getracht}

wordt aan

dat euvel,

waarover nog

steeds door tal

van

vooraanstaan-

de bouwkunstenaars wordt

geklaagd, paal en perk te stel- len, gelukt het tot

nu

toe

maar

^niet een

afdoende

veran- dering ten

goede

te verkrijgen. Integendeel

hebben we

den

Iaatsten ^tijd de

overwoekering van

^{het land}

^met

^de

meest

storende

bebouwing hand

over

hand

zien toene-

men.

De

^{weinigen, die zich}

^{rekenschap geven van}

^{de groote}

geestelijke

armoede, waarvan

die

bouwproducten

het

symptoom

^zijn,

hebben

sedert jaar en

dag gewaarschuwd, maar hun stemmen verklonken

als die

van roependen

in

INHOUD

EERT UW ^{LANDSCHAP IN} UW

BOUWEN.

DE OUDE TEGENSTELLING.

EEUWIGHEID.

HOUDT UW ^{VOORNAMEN REIN.}

TWEE KOEKPLANKEN,

RIJKSBUREAU VOOR HET OUDHEID-

KUNDIG BODEMONDERZOEK.

COLUMBUS.

TROUW.

SCHOOLVERSJES.

VOLKS CH ^NEDERLAND, WEEST OP

UW ^HOEDE.

BOEKBESPREKING.

UIT DE TIJDSCHRIFTEN.

NIEUWS UIT DE WERKGEMEEN-

SCHAP.

de woestijn.

Wat ^nog

^eenigszins

aanvaardbaar kon wor-

den

gemaakt door

de

bemoeiingen van

instituten als

schoonheidscommissies

{ook

^al dikwijls niet

aan

haar doel

beantwoordende), door bouwverordeningen,

uit-

breidings- en streekplannen,

was

^{in vele gevallen}

van

ondergeschikte beteekenis en ontaardde, zooals

voor

de

hand

^{ligt, in lapwerk. Bij} de ons

bekende

uitbreidingsplan-

nen was

de heele

zaak van

meet-af ^al

minderwaardig.

Nóch _de klemmende

en hartstochtelijke pleidooien

van

een Victor de Stuers, een _Jan

Veth, van

vele,

met

groote

liefde

voor hun

land bezielde, fijnbesnaarde

bouwkunste-

naars

noch de werkzaamheid van

^allerlei vereenigingen, gericht

op

het

behoud van

de

schoonheid van

stad en

land,

hebben

^{ten slotte}

kunnen

verhoeden, dat

we

^steeds

sneller het hellend vlak, dat ^leidt naar de algeheele ver- nieling

van

hetgeen

van

ons ^prachtig land

nog

over ^is,

zijn afgegleden.

Want

^{het is} troosteloos, te

moeten

constateeren ^{dat, niet-} tegenstaande reeds einde 1911

gedurende

de conferentie

over

„het

bouwkundig

element ^bij de

bescherming

der schoonheid

van Nederland",

te

Amsterdam gehouden,

verschillende sprekers

de

^{alarmklok luidden,}

nu

^alweer

6 ^jaren geleden, n.1. in 1934, een

van

onze

kampioenen voor

het

behoud van

^{landelijk schoon,} de architect _J.

lans 1),

moest

constateeren: ,,ons land ^is

aan

een gren- zenlooze verwoesting ten prooi."

En

^{in 1938 zegt elders}

dezelfde ^schrijver dat de

schoonheid van

ons ^{land nooit} zoo bedreigd en

gehavend werd

^als juist

de

^{laatste jaren.}

En

^{sedert dat jaar is het er,}

^wat

^de

^bebouwing

^betreft,

niet beter

op geworden. Nog

^{steeds grijpt} de ontreddering tergend zeker

om

^{zich heen.}

Wie met

een

open oog door

ons land trekt,

kan

dat helaas uit

den

^treure

waarnemen.

Er

^is

trouwens

niet veel

opmerkingsgave

of bijzonder aesthetisch gevoel noodig

om

^{dit bittere feit te erkennen.}

Toch hebben

we, zooals reeds gezegd,

schoonheidscom-

missies,

bouwverordeningen,

uitbreidingsplannen, streek-

plannen en

de hemel mag weten

hoeveel ^rapporten en

dossiers

met goede voornemens. Men

^{zou geneigd zijn}

omgekeerd

^te

beweren

dat

ondanks

dat alles af en toe

nog wel

^iets

goeds

^{te voorschijn komt.}

Het

verontrustende ^is dat

de

^{groote massa,}

en hiermede

bedoelen

we

^{niet alleen diegenen, die}

men

^als ,,de min- der

ontwikkelden"

pleegt

aan

te duiden,

volkomen

on-

verschillig tegenover deze dingen staan.

„Nog

nooit", zegt Jans,

„was

een periode tusschen

twee

culturen

zoo

^leelijk en laag als de periode

waarin

wij leven.

Restanten van bouwkundige

leelijkheid, zooals wij die kennen, ^zijn uit geen enkel tijdperk

bewaard

geble-

VOLKSCHE WACHT

ven

^.

Het

schoonheidsgevoel, als natuurlijke volkseigen- schap, is verloren gegaan.

Wanneer we

^{tot deze erkenning zijn}

^gekomen,

^behoeft

het

ook

niet te

verwonderen

dat de tot

nu

^toe

genomen

maatregelen, hoe

goed ook op

zichzelf bedoeld,

maar

toe-

vertrouwd

aan

onbekwame

handen, geen oplossing,

maar

alleen

lapwerk

kunneri brengen.

Zoolang

niet in het geheele volk zelf

weer

de

oude

schoonheidszin levendig wordt, die slechts

kan

groeien en tot ontwikkeling

komen

door een innig gevoel

van verbondenheid

en een groote liefde _tot den geboorte- grond, zal het meerendeel der pogingen tot verbetering schipbreuk

moeten

^lijden.

Daarom

zal

ook

in dit opzicht de

wederopbouw

^zijn uitgangspunt

moeten

vinden in de

landelijke bevolking,

waar

de oer-begrippen het zuiverst en sterkst leven. Zij

moeten

alleen

weer

in 't

goede

spoor

geleid

worden. We

^{dienen ons dus, niet alleen in het al-}

gemeen, maar

juist

ook

in

bouwkunstig

opzicht,

weer

^te

bezinnen op

oude waarden. We ^moeten

^{zoo snel}

^moge-

lijk aansturen op een volksch

ontwaken, met

^herleving

van

den eerbied

voor

goede tradities

van heengegane

geslachten,

met

vernieuwing

van

het begrip

voor

eeuwi- ge factoren.

Zóó

^alleen

kunnen

de hechte

fundamenten

gelegd

worden voor

een

nieuwe

levensstijl, noodzakelijke

voorwaarde

voor het opbloeien

van nieuwe

cultuur- uitingen.

Want

^geen

^nieuwen

^{tijd is}

denkbaar

die breekt

met

eeuwige, dus goddelijke,

waarden.

Het

zijn deze onvergankelijke

waarheden

die het volk

als geheel

weer

^{bij gebracht}

moeten worden,

We

^{beseffen dat het doorvoeren} hiervan een reusachtige taak ^is,

maar we

^zijn er tevens

van

overtuigd dat de ver- vulling ervan mogelijk ^is.

Er

zal echter geen tijd verloren

mogen gaan om

te redden

wat nog

te redden ^is.

Wat

ⁱⁿ

het volk sluimert of

doodgedrukt

^is,

moet

tot

nieuw

le-

ven worden

gewekt.

En

^{dit is slechts mogelijk,}

wanneer de

besten in de gelegenheid gesteld

worden op

dit gebied

leiding te geven. Dit ^is, zullen de ^laatste resten

van

een groote cultuur in ons land niet onherroepelijk verloren

gaan

en een

voortbouwen op wat nog

gespaard werd, mogelijk

gemaakt kunnen worden,

een

dwingende

eisch,

Hoe we

ons de verwezenlijking denken?

Er moet

^natuurlijk zoo spoedig mogelijk

gebroken worden met

het bestaande systeem

van

werken, dat ^zijn

onmacht

zoo overtuigend heeft aangetoond.

De

uitvoering

van

door z.g. deskundigen,

gemeenteraden

en gedeputeerde

staten _,,goedgekeurde’ uitbreidingsplannen

van

^landelijke

gemeenten

ⁱⁿ de ^{eerste plaats, dient} onmiddellijk stopge-

zet te

worden, waarna

een beoordeeling en

omwerking

moet

plaats hebben. Dit

moet

^niet geschieden door de

eerste de beste verzameling

van

vertegenwoordigers

van oude

^{politieke partijen,}

maar

b.v. door een centraal lichaam,

waarvan

hoofdzaak is dat het is samengesteld

uit

menschen van

^uitgelezen

bekwaamneid

en ^•

— _{wat nog}

zwaarder weegt

^-

—

^{die bezield zijn}

^met

^{een groote liefde}

en een

open oog hebben

voor de karakteristieke schoon-

heid

van hun

land.

Wij denken

^hier in de eerste plaats natuurlijk aan ^die bouwkunstenaars, die door

woord

en

geschrift en vooral door

hun

concrete voorbeelden, de door

hen

uitgevoerde

bouwwerken, op

de bres

hebben

gestaan voor de beveiliging

van

ons hoogste goed.

Ver-

der ^zullen

bekwame

tuinarchitecten niet

mogen

^ontbre-

ken. Dit lichaam

moet dwingende bevoegdheden

hebben, dus ^niet uitsluitend adviseerend zijn.

Wij hebben

de zekere overtuiging dat de geschikte

menschen

daarvoor in

ons

land te vinden ^zijn.

Het moet

^{uit zijn}

met

^het gedoe

van

bouwspeculanten,

die het intiemste landschap verknoeien

met hun

scha-

blonewerk van

ziellooze huizenrijen,

aaneengeregen

con- gruente

woningblokken met

^erkertjes.

Er moet

een einde

komen

aan het heilloos gebroddel

van

al die architecten en vooral

van

^die gemeente-architecten, welke, _zooals Jans ^{zegt, ,,geen} architecten zijn,

maar

alleen

meer

of

minder

bekwame

opzichters, slechts berekend

voor

het technische deel

van hun

taak.’’

De

^{in het} democratisch systeem

hoog

geprezen en taai

verdedigde autonomie

van

de

gemeenten

heeft vooral door

den

^invloed

van

de laatste categorie onnoemelijk veel

kwaad gedaan aan

de schoonheid

van

geheele land- streken.

Wij kennen

hiervan zeer droevige voorbeelden en

nog

steeds

worden

de

kwade

geesten niet geremd.

Niettegenstaande vele

waarschuwingen wordt

zoodoen- de ^het kostbaarst cultureel bezit op brute wijze geschon- den.

En

ten slotte:

niemand

draagt de verantwoordelijk-

heid,

want

de betrokken

ambtenaar

verschuilt zich achter

bouwverordening

^of uitbreidingsplan, beide vastgesteld en

goedgekeurd

door hoogere instanties alc gemeente- raden of

Gedeputeerde

^{Staten, die}

nóch

^tot oordeelen

bekwaam

^zijn,

nóch

^eenige belangstelling voor dit levens- belang

van

het

Nederlandsche

volk

aan den dag

leggen.

Is het te

verwonderen

dat ons kostbaar landschaps- schoon zienderoogen ^verdwijnt?

W. BOUWHEER.

j ) Bouwkunst en Cultuur. ^LIito. Arbeiderspers.

De ^oude tegenstelling

D

^{e strijd, dien de} niet-Ariërs

op

dit oogenblik

met

be- hulp

van

verblinde volkeren tegen de Ariërs voeren,

is het eindtafereel

van

een

eeuwenoude

vijandschap, die

op

elk levensgebied ^tot uiting

kwam

^en

^nog

^komt.

Het

Grieksche geestesleven bijvoorbeeld, dat oorspronke-

lijk zuiver Arisch was,

werd

^{al in de derde}

eeuw

vóór Christus door niet-Ariërs uit Klein-Azië

met

zinnelijkheid

en

zwaarmoedigheid

overladen, waarbij

rasmenging hand-

langersdiensten verrichtte. Dit beteekende een

verlamming van

het wijsgeerige en wetenschappelijke denken.

Een

leerzaam voorbeeld levert ons Aristarchus

van Samos,

die als eerste

kwam met

de veronderstelling, dat de aarde

om

^{de zon draait (tweede}

^eeuw

^{voor Christus). Hij}

kwam

in conflict

met

de school

van

Alexandrië, geleid door Joden, Arabieren, Phoeniciërs, ^Indiërs en ^{andere Aziaten, die leer-} aarden, dat er voor

den mensch

eenvoudig ^niets was,

wat

hij

weten

^{kon, dus}

ook

niet, dat de aarde

om

de zon zou

draaien.

Bovendien was

^{een dergelijke} veronderstelling

in strijd

met

Oostersch-godsdienstige gedachten.

Het

ge- lukte

den

Oosterlingen, de vruchtbare gedachten

van hun

tegenstander te verdoezelen en via Alexandrië ging

dan ook

^{later het}

dogma van

de stilstaande aarde naar

de

Katholieke Kerk,

waar

het veertien

eeuwen

lang gebruikt werd,

om

^{het prestige}

^{van Rome,}

^{,,het middelpunt}

^van

^het

heelal”, te verhoogen.

Alexandrië

was

ⁱⁿ dien tijd een ^rijke handelsstad.

De

ge- leerdenschool bezat een ^{prachtige boekerij} en

noemde

zich waarschijnlijk

deswege erfgename

^der Grieksche bescha-

ving. In deze vesting

van

niet-Arische

wereldbeschouwing werden

de

boeken van Mozes

door 72 Joden ^{in het} Grieksch vertaald;

anderen

verjoodschten de

werken van

Plato.

Aldus

„aangepast”

waren

de geschriften

van Mo-

zes en

van

Plato de belangrijkste

boeken

^der

Roomsche Kerk gedurende

de ^eerste

eeuwen van

haar bestaan.

2

VOLKSCHE WACHT

N

^{a een bloeitijd}

^onder

^het koningsgeslacht der Aziatische Ptolemaeërs ^viel het geestelijk leven er in de ^laatste

eeuw

vóór

Christus ^bij stukjes en brokjes uiteen tengevolge

van

een

toenemende

^afdwaling naar tooverkunst,

bezwering

en

dergelijke.

Zwarte

^kunst

met

behulp

van machttermen,

studie

van

^het heelal

aan

de

hand ^van

de „goddelijke” be- doeling

met

^cijfers en figuren..., het niet-Arische

denken

gaat zichzelf daar

zoo goed

mogelijk vernietigen.

Het

^raakt

echter niet uitgebluscht en zeventien

eeuwen

^later

vermo- gen de

vrijmetselaren

nog weer

een „frisschen greep' in

die

waanwijsheden

^te doen; ze halen er

woorden,

cijfers

en

beeltenissen uit en verdiepen ^zich

opnieuw

in oud-Jood- sche gedachten omtrent schepping en wereldorde.

De

^drie

machten

^politiek, Katholicisme,

Jodendom

en ^vrij- metselarij zijn

van

nature

bondgenooten;

ⁱⁿ

den

wortel

zijn zij gelijk, namelijk „Alexandrijnsch” en niet-Arisch.

Dat

^heeft de

Limburger

nooit geweten, toen ^hij

nog op

Goseiing stemde;

evenmin

wist

de

handelaar-wereldverbe- teraar daarvan, toen hij in

de

vrijmetselarij eerlijk

voor een

broederschap werkte,

maar ook

dit is zpiver

Alexan-

drijnsch

van

opzet: er is een

kalmeerend weten voor

het

volk en daarnaast een

geheim weten voor

de enkelen, die

knipoogend

tegen

hun

stamgod, dat volk uitbuiten.

In de

Middeleeuwen was

Amgustinus, die zelf half

Afrikaan

was,

een

invloedrijke

vertegenwoordiger van den

Alexandrijnschen geest. Joodsch

van

opzet ^{is di-} rect al zijn redeneering, dat het

aanvaarden van Gods

^be-

staan noodzakelijk is

om

^{te gelooven, zooals het geloof}

noodzakelijk ^is,

om de

^{wijsheid te} vergaren, die leidt tot

een

begrijpen

van God.

^In

dezen gedachtengang

schuilt

geen

greintje gevoel, dat toch

voor den Noordeling

de kern

van

^{alle geloof uitmaakt:} het is

vervangen door

^het

logisch

klemmende

„je zult^”, dat

de

^Ariër oogenblikkelijk

als een

aanranding van

zijn vrijheid ziet en

hem

^prikkelt

tot tegenstand. Begrijpelijk is, dat

Augustinus daarna

steeds de

waarde van den

natuurlijken

menschengeest naar beneden

trekt; de

mensch

dient te

aanvaarden,

dat

hij buiten

kerkverband

de machteloosheid zelve is, het on-

vermogen,

het niets, het verduisterde ^licht, de ^slaaf

van den

Booze.

Verder

ontleent

Augustinus aan

het

Jodendom

de

¹eer

van

het volk, dat uitverkoren is en liederen

mag

zingen

voor Gods

troon, terwijl de rest der

menscheid

in

het hellevuur brandt.

En

^tenslotte

smeedt

hij in al zijn ge- schriften de ^sleutels, die

toegang geven

^{tot zaligheid}

en

die

de Roomsche Kerk dankbaar

aanvaardt.

Aan

deze

„sleutelpositie” is het te

danken,

dat

Rome

^later

met de

volksverhuizing niet

weggevaagd

^{is. dat} het

nog weer

^la-

ter de

Frankisch-Fransche

_geslachten

van

Karolingers en Capetingers

aan

zich

kan

binden en

den

^strijd durft

aan

te

gaan

tegen de Duitsche

Hohenstaufen. De Europeesche

politiek begint zich

dan

al af te teekenen!

Het

kerstenen

van

de Ariërs en het aanstellen

van

velen

hunner

tot geestelijken doet intusschen een

nieuwe

rich- ting

geboren worden

binnen het kader der

Roomsche

Kerk, die het

van

de Zuidelijk-Augustijnsche richting verre wint

in invloed

op de Noordsche

volkeren. Dit

kwam,

doordat

de

priesters en

monniken

in het

Noorden den

zedelijken

levenswandel van _hun

_Arische

_voorouders

_{in eere hielden,}

niet

voor

practischen arbeid terugschrokken _en

den

land-

bouw, den

aanleg

van

dijken en dergelijke aanvatten, _zoo-

als ze dat ter plaatse

zagen

doen.

Met hen kwam

een prach-

EEUWI

I

n

het laatste

nummer van „De Hollandsche

Post”

van

1940,

wordt

een preek

van den

gestorven Prof.

de Hartog

over _oorlog

weergegeven.

Het

^is een

merkwaardig

stuk. Eerst betoogt de

hoog-

leeraar, dat hij

„de eeuwigheid”

niet ziet als iets

wat

ko-

men

^{gaat in de} toekomst, als „een mogelijk verlengstuk

tig

scheppend

element in

de Roomsche

^Kerk,

^waarvan Go-

thische

bouwwerken,

gewijde muziek, boekversiering

en

letterkunde later getuigenis

zouden

^afleggen, evenals

de

kruid- en heelkunde, de sterrenkunde, de ^studie

van

volk- sche rechtspraak, de geschiedschrijving, enz.

Als

hun

godgeleerde taak zien ^zij het,

de

leerstellingen

der

Moederkerk nader

tot het volk te brengen, opdat ze

vrijelijk

aanvaard kunnen worden. Zoo

^{zij daarin niet sla-}

gen, verklaren de

moedigsten onder hen

openlijk, dat deze

of

gene

leerstelling in strijd is

met

Jezus bedoeling of

met

het

gezonde

verstand.

Dwars

tegen deze strooming in gaat _tot 1000 ^jaar

na

Chris-

tus steeds

de

^leer

van

Augustinus.

Dan wordt

^bij deze

leer

gevoegd

^die

van Anselmus.

Deze, een Italiaan, onder- gaat sterk de kracht

van

een

nieuwe

golf

van

Arabisch- Joodsche geschriften uit

Granada. Se

^villa, Toledo,

Bagdad.

Anselmus

plaatst telkens tegenover de machteloosheid

van den mensch

_de

macht

der Kerk.

Deze

tegenstelling

moet den mensch ingehamerd worden, opdat

^zij

hem

brengt ^tot nederigheid en overgave.

Ook

verder sluit hij zich steeds

bij

Augustinus

aan,

maar

^{in zijn} betoog

houdt

^hij rekening

met den

^tijd,

waarvoor

^hij schrijft en ^die sinds

Augustinus

leven sterk gewijzigd is (de

Paus

^is thans opperste leen- heer

van koningen

en keizers; er is een volksch ^idiaal ge-

kozen van ware

ridderlijkheid, enz.).

Maar dan komt

er

weer

een machtige levensimpuls uit het

Noorden

opzetten. Tientallen

(Roomsche)

geestelijken

uit Engeland, Schotland en Duitschland

opperen nieuwe bezwaren

en stellen

nieuwe

theorieën op. Is de

Kerk een

begrip

op

zichzelf of is het

verzamelnaam voor de

^leden der

gemeente? Hebben

heidensche

denkers van vóór

^het bestaan der

Kerk geen

recht

op

zaligheid?

Moeten Gods

macht

en

Gods goedheid

niet tegelijkertijd

genoemd wor-

den? Is de aarde

wel

een jammerlijk tranendal?

Al

deze

vragen maken op

de toenmalige heerschers

den

indruk

van

nieuwsgierigheid, naïve

ongehoorzaamheid

en ^te groo-

te vertrouwelijkheid tegenover de leerstellingen der Kerk.

Eerst veel later bleek er iets heel anders achter te zitten,

namelijk een

ongeschonden

onafhankelijkheid

van

het

Noordsche

denken, dat

geen krimp

gaf

voor

de ^Zuidelijke strooming, die blindelingsche

onderwerping

eischte.

We

^{schrijven 1200}

^na

^Christus.

^{Ook op}

^politiek,

^weten-

schappelijk en

economisch

gebied ontstaan zulke

machtige

beroeringen, dat alles

op

losse

schroeven

schijnt te raken.

Een

steviger fundeering

van

het persoonlijke en

maatschap-

pelijke leven

wordt

noodzakelijk,

waarvoor

St.

Thomas

van Aquino

eenerzijds en

Duns

Scot anderzijds ijveren.

Na eeuwen van

onderlingen strijd tusschen de door hen.

gestichte

orden

zwijgen de tegengestelde richtingen.

De

Zuidelijke strooming heeft

dan

echter al in het

maat-

schappelijk leven een

nieuw

jachtgebied

gevonden.

Niet

meer

ⁱⁿ kloosters en kerken,

maar aan _de hoven

der vors-

ten, in de

raden van gewesten

en ^steden, in scholen en universiteiten zet ze haar

ondermijnenden

arbeid voort.

Aldus

nadert het eind der

Middeleeuwen.

Drs, P.

Dijkema

•{Klaas

de Daedt)

Wij plaatsen dit stuk gaarne, hoewel het hier en daar een ^politiek tintje heeft, dat in ons blad niet op zijn plaats is. Het woord „Arisch" laten wij daarom ook staan in dit verband, hoewel het o.i, niet juist is. Wij komen daar in het volgend nummer op ^terug. Opstelraad.

G HEID

van

^tijd”; niet als tijd zonder begin en

zonder

einde,

maar

als iets achter

de

dingen en in de dingen onzer

wereld

en ^hij spreekt ^zelfs

van „de Raad van den

^heiligen

We-

reldgeest, die

wordt doorgevoerd van

geslacht

op

ge- slacht”.

Hoe merkwaardig

dicht staat die voorstelling bij

de

benaming,

die

onze Noorsche bloedverwanten aan

het

VOLKSCHE WACHT

Goddelijke gaven,

want

ons

woord

„raad’, dat Prof. de

Hartog

gebruikt, vinden wij

ook

daar

als „rad” en ^zij

noemden

er het Goddelijke mee;

het beteekent zooveel als „de Wijsheid ^'.

Zoo

had-

den

^zij

ook

het

woord

„regin” in de beteekenis

van

,,het

Machtige om

^{het Goddelijke}

aan

te duiden.

Ten nauw-

ste

was

^dit

verbonden met

het leven der sibben, de opeen- volgende geslachten daarin en het is of Prof. de

Hartog ook

dit

verband

gevoeld heeft, als hij spreekt van; „ge- slacht op ^geslacht”.

Deze

heele voorstelling

komt

^voort

uit

den

geest

van

het Noordras; wij vinden die overal in

de

ïndogermaansche

kuituren terug en ^zij staat tegenover de voorstellingen die wij in den

Zuid-Oosthoek van Europa

aantreffen (ook ^bij de ^{joden), n.1.} de historisch- materialistische opvatting

van

„eeuwigheid , als einde- looze ^tijd.

De ^met

de natuur

verbonden

geest

van

het

Noordras

—

verbonden met

de natuur

van

het

Noorden! —

^{ziet de}

wetmatigheid, de heilige orde der dingen, als een gebo- ren

worden,

sterven en herboren

worden,

als een gol-

vende

beweging.

En waar

de

mensch

ⁱⁿ deze „orde”

staat, daar ^is

ook

strijd; de

Noordrasmensch

zag dezen

strijd in oeroude tijden tot in

den

hemel,

waar

de

zon

verslonden

wordt

door den wolf (Midwinter)

om

toch

weer op

^{te staan,} herboren.

Ook

^{dit ziet}

De Hartog

^zoo,

want

voor

hem

^{is „ieder}

wereldeinde een wereldbegin ^”, In

den

overgangstijd

van Heidendom

naar

Christendom bezong

een groot dichter

den ondergang van

die wereld, waarin hij en ^zijn voor- geslacht geleefd hadden.

Het

^is de Voluspa, een lied uit

de verzameling, die wij

Edda noemen.

Hij beeldt

den

on-

dergang

uit

met

beelden

van

de

Germaansche mytho-

logie.

Maar dan

^{ziet hij} als in een visioen de geboorte

van

^de

nieuwe

wereld, den

nieuwen

tijd:

Op

^{ziet zij}

komen

ten anderen male etgroen aarde

uit de zee.

Deze

eeuwigheidsvoorstelling is dus iets heel anders

dan

de Oostersche en ^het

ware

beter, er een anderen

naam

aan

te geven.

De

Duitschers spreken

van

het „stirb

und

werde”; wij

kunnen ook van

„de

Orde

der dingen de

„wetmatigheid spreken,

maar

^die wetmatigheid is dan

meer dan

natuurwet alleen, het is tevens de ^zedelijke

orde.

Deze

voorstelling is een erfdeel onzer

Vaderen,

dat telkens

weer boven

komt, naar uitdrukking zoekt en ten

nauwste met

de

Natuur verbonden

is.

Daarom

doet het zoo

vreemd

^aan,

wanneer

de hoog-

leeraar

nu

over „oorlog” gaat spreken en zegt „hoe de aarde door het zaad, door het plantenrijk

wordt

uitge-

mergeld”, „verteerd”,

„den

oorlog

wordt

aangedaan”.

En

^verder, hoe „het dierenrijk niet anders doet

dan

teren

op

het plantenijk; dat als het

ware

het dierenrijk

den

fakkel

van _den

oorlog

— _— werpt onder

het plantenrijk.”

En dan

hoe het

mensch

enrijk beide „opteert” en den oorlog aandoet

— — —

en ^hij wil

dan

in beeldspraak dit

opteeren. dit den oorlog aandoen, opvatten als een ver- nietigd

worden om

„te

worden vernieuwd

in geest

Hier vinden wij nu merkwaardigerwijze _{het tegenover-}

gestelde

van

Noordras-visie

van Germaansche

wereld-

beschouwing — —

en

van wat

de biologie ons

van

de natuur doet begrijpen.

Want

^al

kende

de

Germaan den

^strijd in den

ondergang

ais een hoogtepunt des levens, nooit zag ^hij de natuur als het

ware

in zich verscheurd,

om

verteerd te worden, ver-

nietigd, opdat ^zij zou

worden „vernieuwd

in geest ^’. Hier

wordt

een tegenstelling: „geest-stof", _of „geest-natuur”, of „geestelijk-lichamelijk" geschapen, die er voor

den Noordras-mensch

niet is, die uit dienzelfden

Zuid-Oost hoek van Europa

stamt,

waar

dat ons

van

nature

vreem-

de eeuwigheidsbegrip

vandaan

komt.

Maar

^niet alleen dat ons die voorstelling

van

nature

vreemd

is,

ook

onze jonge en zoo echt

Germaansche we-

tenschap, de biologie, doet ons _dat alles zoo anders zien.

Er

is niet „oorlog” tusschen plant en aarde, dier en plant,

mensch

en het overige levende,

maar

wij zien hoe aarde,

plant, dier en

mensch

op eikaar zijn

aangewezen,

_hoe het

Leven

_één groot organisch geheel is,

waar

^alles in elkaar

grijpt, één groot

wonderwerk, waarin

b.v. zonder de bacteriën

noch

plant,

noch

dier of

mensch

zou

kunnen

bestaan, zich zou

kunnen

voeden.

Het

diepste

wezen

is onderlinge

gebondenheid

_{en niet}

„oorlog” en „opgeteerd” worden, „vernietigd” worden,

om vernieuwd

te

worden

in _„geest''.

Waar

vernietigd en opgeteerd wordt, is het

om

datzelfde

Leven

in al zijn

vormen

en uitingen _in stand te houden,

van

het hoogste

tot het laagste.

Hoe dwaas

zijn de

woorden hoog

en laag hier echter; Geest ^{is niet} hooger

dan

lichaam,

maar

beide

samen komen

voort uit den gemeenschappelijken _grond, beiden zijn

gebonden aan

het ras, uitingen daarvan.

Beide

worden

steeds

vernieuwd

^uit dien grond, _sterven

om weder

herboren te

worden

in onderlinge

gebonden-

heid.

Deze

levenseenheid,

waar

_{lichaam en geest gezien}

_wor- den

als uitingen

van

het ééne, ongedeelde Leven,

hangt

ten

nauwste samen met

de heilige Orde,

waar

wij in

den aanvang van

spraken.

Evenzeer

_{hangt de} historisch- materialistische opvatting

van

„eeuwigheid''

samen met

het uiteenrukken

van

lichaam en geest.

Want

^{hier sterft}

het lichaam en blijft de geest in eeuwigheid voortleven,

terwijl voor den

Noordras-mensch

het

Leven

_{en de}

Dood

geen mysterie blijven, dat hij wel duiden kan. waarin hij

wel de „heilige orde” erkent,

maar waarvan

hij weet, dat het ons niet

gegeven

^is, anders

dan

in beelden over

te spreken. Bijzonder schoon

komt

dit uit in de uitgave

van

het Ahnenerbe:

Tod und

Unsterblichkeit im Weltbild Indogermanischer

Denker

(besproken in

No.

10

van den

vorigen jaargang).

J. C.

NACHENIUS.

Houdt Uw voornamen ^rein

E

r

was

eens een tijd, dat wij Nederlanders bij de

mo-

de, in onze zeden en gebruiken, in onze

woorden-

keus, in onze staatsinrichting, in onze rechtspraak, in

onze

naamgeving

niets anders

waren dan

de

apen van

de Franschen.

Die

tijd

van

volksche neergang, ja volks-

ondergang

ligt gelukkig achter ons.

Maar

alsof wij ons

schamen om

onszelf te zijn,

hebben

wij

ongeveer

sinds

1900 een andere cultuurbron gekozen.

Thans

^is

Engeland

troef.

Wij

gebruiken

nu

Engelsche

woorden.

Inzonder- heid in de sportwereld is alles Engelsch,

wat

de klok

slaat.

Wat

^zegt u bijvoorbeeld

van

de volgende adver-

tentie, die

voorkomt

ⁱⁿ de

„Nederlander” van

8

Mei

1940.

FRANS ERNST’s CITY SPORT STORES N.V.

Noordeinde

27

Den Haag,

Tennis Specialisten Spalding-, Darsonval-, Chesterfield-,

Budge

en

Queen

of

Holland

Rackets Kleeding en Schoeisel.

Hoeveel Nederlandsche woorden

vind

U

^behalve het

Haagsche

adres?

Met

de mode, gebruiken en zeden gaat het niet anders.

Nu

^is

mode

^uit den aard der zaak een ^tijdelijk iets en het

tijdelijk volgen

van

_de Engelsche

kleedingmode

veroor- zaakt geen blijvende smet

op

ons volkseigen.

Ook

^het

volgen

van

de Engelsche gebruiken en zeden ^is

nog

^niet

4