RAPPORT VAN BEVINDINGEN
Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij SBO De Bouwsteen
Plaats : Capelle aan den IJssel
BRIN-nummer : 11HT
Onderzoeksnummer : 124378 Datum schoolbezoek : 15 november 2011
Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 22 december 2011.
Inhoud
1 Inleiding 5
2 Bevindingen 7
3 Toezichtarrangement 13
1 Inleiding
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 november 2011 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op SBO De Bouwsteen.
Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende.
Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 21 september 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces op
SBO De Bouwsteen. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 15 december 2010. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd.
Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke
voorschriften.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie.
• Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan.
• Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten 'Theoretische verantwoording van de
procedure tot het bepalen van het ontwikkelingsperspectief';
'Verbeteropzet n.a.v. diverse documenten waaronder Kaderbrief 2010- 2011 en inspectierapporten 2005, 2006 en 2010'.
• Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen OB3, P1, OB4, L4, L5, P5.
• Gesprek met de directie, de bouwcoördinatoren en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren.
• Gesprekken met leerlingen en leraren.
• Een eindgesprek met de directie, de interne begeleiders en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten:Onderwijspeerproces, Zorg en begeleiding en de Kwaliteitszorg.
Toezichtkader
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering SBO De Bouwsteen | 15 november 2011
pagina 6 van 13
Opbouw rapport
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de
onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
2 Bevindingen
2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit
onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn
gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten
1 2 3 4 5
1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een
niveau dat mag worden verwacht. z
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering SBO De Bouwsteen | 15 november 2011
pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod
1 2 3 4
2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te
bereiken doelstellingen. z
2.1.1 Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal
betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. z 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en
wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met
het niveau van leerjaar 8. z
2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar
aan. z
2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
z 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te
ontwikkelen. z
3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande
onderwijstijd. z
3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde de onderwijstijd afgestemd op de behoefte van de
leerlingenpopulatie. z
Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat
1 2 3 4
4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. z 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op
een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. z
Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen
1 2 3 4
5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. z 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z Kwaliteitsaspect 6 Afstemming
1 2 3 4
6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op
verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen
in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding
1 2 3 4
7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de
prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in
de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een
ontwikkelingsperspectief vast. z
7.4 * (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding
hiervan beredeneerde keuzen. z
Kwaliteitsaspect 8 Zorg
1 2 3 4
8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig
hebben. z
8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt
de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. z
8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. z
8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. z
Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg
1 2 3 4
9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. z 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. z
9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z
9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. z 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
gerealiseerde onderwijskwaliteit. z
9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving.
z ja nee NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids
(art. 16, lid 2 en 3, WPO). z
NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende
schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) z
NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan
(art. 19, lid 3, WPO). z
NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b,
WPO). z
2.2 Beschouwing Algemeen beeld
De resultaten van dit onderzoek naar kwaliteitsverbetering laten zien dat de kwaliteit van het onderwijs op De Bouwsteen verbeterd is ten opzichte van het vorige inspectieonderzoek van september 2010. Derhalve kent de inspectie de school het basisarrangement toe. Na een aantal jaren van onrust binnen de school, mede veroorzaakt door een aantal opeenvolgende wisselingen binnen de directie, is inmiddels een zekere mate van stabiliteit bereikt.
Daar één van de specifieke sbo-indicatoren opnieuw als onvoldoende is beoordeeld (7.4), stelt de inspectie vast dat maximale aandacht van het managementteam aan kwaliteitsverbetering binnen het aspect zorg en begeleiding noodzakelijk blijft.
Het goede en warme pedagogisch klimaat binnen De Bouwsteen zorgt ervoor dat de leerlingen zich aantoonbaar veilig voelen en uit zich in een sfeer waarin eenieder respectvol met de ander omgaat. De didactische vaardigheden van de leraren zijn van een voldoende niveau maar laten tevens verschillen zien, waardoor er op punten geen eenduidige lijn binnen de school is waar te nemen.
Afspraken over de wijze waarop het directe instructiemodel wordt toegepast worden niet overal in voldoende mate nagekomen.
De kwaliteitszorg van de school is goed op orde, borgingsactiviteiten zijn vastgelegd, hetgeen vertrouwen geeft dat de bereikte kwaliteit vastgehouden, daar waar nodig verbeterd en verder uitgebouwd kan worden.
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel.
Toelichting Opbrengsten
De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroom of de ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de
leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school.
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering SBO De Bouwsteen | 15 november 2011
pagina 10 van 13
Met betrekking tot de opbrengsten constateert de inspectie een dubbel beeld.
Enerzijds lijkt de uitspraak gerechtvaardigd dat de school in onvoldoende mate uit de leerling haalt wat erin zit. De leeropbrengsten voor begrijpend lezen, spelling en rekenen-wiskunde lijken niet overeen te komen met wat van deze groep schoolverlaters verwacht mag worden. Anderzijds lijken de leerlingen wel uit te stromen naar een vervolgschooltype dat in overeenstemming is met hun mogelijkheden. Daarnaast constateert de inspectie dat een relatief groot aantal leerlingen met een hoog IQ (>100) niet op het te verwachten niveau uitstromen naar het vervolgonderwijs en tevens onvoldoende leeropbrengsten realiseren.
Dit beeld verdient nadere aandacht van de school.
Gezien de beperktheid van de analyse kunnen geen stevige uitspraken worden gedaan.
Tevens beoordeelt de inspectie indicator 1.5 niet. Dit omdat de school niet beschikt over een landelijk genormeerde toets die de ontwikkeling van de sociale competenties van de leerlingen meet en er dus geen gegevens beschikbaar zijn om tot een oordeel te komen.
Onderwijsleerproces en schoolklimaat
Het aanbod op De Bouwsteen voldoet aan de normen die de inspectie stelt. Zo past het taalaanbod bij de kenmerken van de leerlingenpopulatie en hanteert de school een methode om de sociale competenties van leerlingen te ontwikkelen.
De school heeft voor alle basisvakken de leerlijnen specifiek uitgeschreven voor de leerstof van de kleutergroepen tot en met groep acht. Hierdoor is een doorgaande lijn goed gegarandeerd waardoor het aanbod aan de kerndoelen voldoet. Uit de leerstof voor de leerlingen in de leeftijd van de groepen 7 en 8 heeft de school een beredeneerde keuze gemaakt waardoor een verplicht minimumaanbod tot en met de leerstof van eind groep 8 beschikbaar is.
Het schoolklimaat is zodanig dat alle geledingen binnen de school kunnen werken in een veilige omgeving en dat de kinderen in een ontspannen sfeer op een uiterst respectvolle wijze met elkaar en met anderen omgaan.
De leraren hanteren het directe instructiemodel. De inspectie heeft in de door haar bezochte groepen echter moeten constateren dat een eenduidige lijn daarin nog ontbreekt. Door het werken in niveaugroepen bij rekenen en wiskunde worden deze groepen teveel als één geheel benaderd terwijl ook binnen een niveaugroep de verscheidenheid groot is. Vooral bij de instructie wordt over het algemeen te weinig rekening gehouden met verschillen in leertempo en
mogelijkheden van leerlingen om sneller na begrepen instructie aan het werk te gaan.
Zorg en begeleiding
In het vorige inspectierapport werd geconcludeerd dat het proces om voor alle leerlingen ontwikkelingsperspectieven beschikbaar te hebben stagnatie had opgelopen. Nu heeft de inspectie geconstateerd dat recent voor alle leerlingen, ook die pas zijn ingestroomd, een dergelijk perspectief in de dossiers aanwezig is. De perspectieven voldoen aan de normen die daarvoor gelden en zijn in ieder geval ook voorzien van leerbelemmerende en leerbevorderende factoren.
Daarnaast is vanaf het moment dat de leerling op 9-jarige leeftijd in de praktijkgerichte of leerweggerichte stroom wordt geplaatst een beredeneerd uitstroomprofiel opgesteld.
De ontwikkelingsperspectieven zijn te kort beschikbaar, waardoor de school nog niet kan vaststellen of elke leerling zijn maximaal mogelijke leerrendement heeft behaald en of extra ingezette zorg het beoogde effect heeft gehad. Hierdoor beoordeelt de inspectie indicator 7.4 als onvoldoende.
De extra zorg voor de leerlingen en de reguliere begeleiding worden vastgelegd in groepsplannen en waar nodig bij uitzondering in individuele
handelingsplannen. Analyses en diagnoses gebaseerd op de resultaten van de afgenomen toetsen zijn aanwezig, maar deze hebben te weinig geleid tot het formuleren van concrete en evalueerbare doelen in de plannen. De doelen, zowel in de groeps- als ook in de individuele plannen worden of te breed (..beter leren lezen..) geformuleerd of zijn mede onderdeel van de beschrijving van de te hanteren middelen. Een snelle kwalitatief goede inhaalslag door leraren en interne begeleiders is noodzakelijk, opdat de school de beschreven (extra) zorg voldoende planmatig kan uitvoeren en na afloop van een planperiode een gedegen evaluatie kan uitvoeren.
Kwaliteitszorg
De school beschikt over een goed uitgewerkte kwaliteitszorg. Concrete verbeterplannen zijn beschikbaar, werkgroepen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van diverse plannen. Verantwoordelijkheden en daaraan verbonden rugnummers zijn beschreven in de jaarwerk- en projectplannen. Alle afspraken en regels zijn zeer nauwkeurig vastgelegd, waardoor de borging daarvan en ook van de gerealiseerde verbeterplannen, gegarandeerd is.
Doordat de directeur vorig jaar, vlak na zijn aantreden, werd geconfronteerd met het oordeel zwakke school, is de afgelopen periode vrij directief een aantal zaken in het kader van de kwaliteitsverbetering in gang gezet en uitgevoerd. Dit heeft een forse aanslag gepleegd op de rek in het team en op de taakbelasting van de individuele teamleden, mede waardoor zij een zekere afstand voelen tussen hen en de directie. In het kader van personeelsbeleid lijkt het de inspectie goed dat hieraan vanuit het managementteam de komende periode gericht aandacht wordt besteed.
3 Toezichtarrangement
Kwaliteit
De Inspectie van het Onderwijs kent aan de SBO De Bouwsteen het
basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt.
Naleving
De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die in dit onderzoek standaard zijn
gecontroleerd.
