waterbeheersing en West-Vlaanderen
ir . J. B A L D U C K Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
D e p t Leefmilieu en Infrastructuur, Admin. Waterwegen en Zeewezen
Dï'f a rtike l wil een inzicht verschaffen in de water be heer- singsproblem atiek in het bekken van de Bovenschelde, de Leie en de Poldergebieden in het noorden van de provincies W est- en Oost-Vlaanderen. De rivieren en hoofdafwateringskanalen in d it gebied worden beheerd door de A fdelin g Bovenschelde van de A d m in is tra tie W a te r
wegen en Zeewezen en vormen, voor wat de waterbe
heersing betreft, een logisch geheel.
O nder waterbeheersing wordt verstaan de waterbemeestering b ij uitzo n d e rlijk grote debieten.
hoofdafw ateringssysteem
Behalve de neerslag die in de p o l
dergebieden valt en die hoofdzakelijk via het Leopoldskanaal rechtstreeks naar zee w o rd t afgevoerd, zijn de af te voeren debie
ten afkomstig van het bekken van de Bovenschelde en de Leie (zie figuur 1).
Het w a te r dat d o o r de Boven
schelde en de Leie w o rd t aangevoerd kan langs verschillende waterwegen w orden geëvacueerd, namelijk
- de Zeeschelde
- het kanaal Gent - Terneuzen
- het Afleidingskanaal van de Leie (Deinze- Heist)
- het kanaal Gent-Brugge-Oostende De Ringvaart rond G ent die al deze w ater
wegen verbindt, treed t hierbij regelend op.
De Zeeschelde
De Zeeschelde is de natuurlijke afvoerweg van de Leie en de Bovenschelde, Deze rivier is aan het getij onderhevig en hettijverschil aan de stuwen van Merelbeke op de Ringvaart en te Gentbrugge op de Schelde zelf, waar het getij w o rd t tegenge
houden, bedraagt gemiddeld 2.14 (2,69 gem.mln ; 4,83 gern. max).
Bij storm op de N o ord zee en zeker bij N oord-w esterstorm kan het getij m eer dan een m eter hoger w orden opgestuwd.
W an neer het waterpei I in het zuidervak van de Ringvaart (tijgedeelte) het peil (5,70) bereikt o f dreigt te bereiken w orden de keersluizen die de binnenstad van Gent beschermen, gesloten. D o o r deze bescher
ming vo rm t het storm tij o p zich geen echt probleem m eer v o o r Gent. D o o r de aan
vo e r van Leie en Bovenschelde stijgt het w ater in het W estervak van de Ringvaart en
WATERWEGEN IN BEHEER BIJ — — DE AFDEUNG BOVENSCHELDE
RINGVAART OM CENT DOORTOCHT GENT BOVENSCHELDE ( GRENS HENEGOUWEN-GENT } KA NA AL GENT-BRUGDE AFLEIDINGSKANAAL VAN DE LEIE EN EEKLOVAART LEIE ( GRENS HENEGOUWEN-
GENT I DENDER ( GRENS HENEGOUWEN-
DENÜERMONDE ) LEOPOLDKANAAL { 0N 8EVA AR B. ¡ ZUtOERVAART I 0 N 8 E V A A R 8. J MOERVAART
ZEE KAN AA L NAAR GENT ( BELGISCH GRONDGEBIED ) KANAAL BO SSUir-KO RIRIJK KA NA AL ROESELARE-LElE SPIEREKANAAL VANAF GRENS HENEGOUWEN {NIET MEER GEBRUIKT)
ANDERE WATERWEGEN VAN BELANQ VOOR DE WATERAFVOER 1 5 KA NA A L BRUEGE-005TENDE
><
1 6 ZEE KANAA L NAAF GENT ( KEQERL .1 7 } ZEESCHELDE
VLAAM S GEWEST
BELGIE
W A A LS GEWEST
5
6
7
8 9
*C 11
12 13 14
Fig. 1 : V o o r n a a m s t e w a te r w e g e n in O o s t-, W e s t - e n Z e e u w s - V la a n d e r e n .
4 4 ________ 1997 1-2 Heflngemeursttod
U itw a te r in g s s lu iz e n t e Z e e b r u g g e - H e is t .
de erop aansluitende panden hoe dan oo k to t het w ater in de richting van Antwerpen kan aflopen, wanneer opkom end tij dít tracht te verhinderen.
W e l w o rd t de afvoercapaciteit van de Zeeschelde in hoge mate verm inderd wanneer het getij d o o r ongunstige wind w o rd t opgestuwd. Er dient dan oo k maxi
maal gebruik te worden gemaakt van de andere afvoermogelijkheden.
Kanaal G en t - Terneuzen
H et kanaal G ent-Terneuzen werd gegraven tijdens het bewind van koning W illem I tussen 1823 en 1828.
H et kanaal kreeg zijn huidige afme
tingen na het verdrag van 20 juni 1960. De breedte aan de waterlijn bedraagt nu 200m in België en 150m in Nederland en de waterdiepte is 13.50m. De verbinding m et de zee w o rd t verzekerd d o o r : de oude Oostsluis die enkel v o o rd e binnenscheep
vaart w o rd t g e b ru ik t: de Middensluis die toegankelijk is v o o r zeeschepen to t 10.000 ton en de W estsluis die schepen t o t 80.000 ton kan verschutten.
Het spuien van ove rto llig water gebeurt normaal via de Middensluis. W a n neer het waterpeil ondanks het spuien via de Middensluis m eerdan 25 cm stijgt boven het normaal peil (4.45) dan w o rd t de scheepvaart respectievelijk aan de O ost
sluis en de W estsluis stilgelegd bij laag tij om alsdan maximaal w a te rte kunnen lozen.
D it gebeurde meer dan tw in tig keer tijdens de winters van 1993-94 en begin 1995.
Afleldlngskanaal van de Leie
D it kanaal w erd gegraven tussen 1847 en 1863. m et een breedte aan de waterlijn van 23m,
H e t kanaal bestaat uit drie panden, het pand Deinze - Schipdonk dat hetzelfde waterniveau heeft ais het kanaal Gent- Brugge (5.70), en dat reeds in 1849 was volto oid ; het pand Schipdonk - Balger- hoeke dat slechts 0.70m lager ligt (5.0) en
het pand Balgerhoeke-Heist m et ais nor
maal peil (3.30). D it afwaarts pand ligt tus
sen dijken zodat het pand ais buffer kan optreden tijdens de periodes van hoogwa
te r in zee.
Kanaal Gent-Brugge
H e t kanaal Gent-Brugge w erd na een bewogen geschiedenis geopend in 1622. H e t bestaat uit één enkel pand en heeft een horizontale bodem. D aardoor is de waterafvoercapaciteit van d it kanaal rela
tie f b e p e rk t. Het w ater dat d o o r het o o r
spronkelijk kanaal naar Brugge stroom de kon daar gemakkelijk w orden afgevoerd via de reien en de Dam m epoortsluls. D o o r de verbreding van het kanaal tussen Gent en Beernem kwam daar evenwel verandering in. De weerstand verm inderde en daardoor stroom t e r nu m eer w a te r naar Brugge dan wenselijk is. Daarom dient een nieuwe weerstand te w orden ingebouwd In het nieuwe kanaal, namelijk de keersluis van Beernem, die een regeling van de wateraf
voer naar Brugge zal m ogelijk maken.
Ringvaart ron d G en t
H e t project van de Ringvaart rond Gent (fig u u r 2 ) dateert van v o o r de tweede w ereld oo rlog en streefde een drievoudig doei na:
Siiferdok
f ? :
- HovicC't
G EN T
{
y - CENTRUM> \
E 2 - B 2
S tu w te E vergem S luis te E vergem K e e rslu is op k a n a a l Gent-O ostende E 2 -B 2 Sluis en s tu w te
M erelbeke S tu w op de tija rm te Z w ijn a a rd e S luis op B ovenschelde Tolhuissluis en s tu w K a ste e lslu is
S int Jorisstuis en s tu w B ru s s e ls e p o o rts lu is en s tu w
G entbruggesluis en s tu w
K e e rslu is op de om gelegde Leie te Gent
rv° o r f - Zuidervck
Fig, 2 : G e n ts e B in n e n w a te r e n .
4 6
________ 1997 1-2 Hef Ingemeursblodi
<
_VERHO G NG WATERPEL VERVECHTEN VB IH AN G U M BIJ KANAALVERBREDING BIJ KAN AALVER BR H M jJG ^j-'''" h q oGSTE WATERSTANDS DEC 1993
± ( 6,40 ]
\ ± i j * I 7 .0 0 1
VERHANGUJN N A DE BOUW VAN DE KEERSLUIS
~ 7 ~
: I 6.95 ]
"71
N P. I 5.61 I
VERLAGING WATERPEIL BIJ IN DIENST STELLEN VAN DE STUW
B a r o w a m a M i^ B s g a B B H a B aEHBHgjsBKBSBB
Fig. 3 : L e n g t e p r o f ie l k a n a a l G e n t-B r u g g e . V e r h a n g lijn e n b ij w a s d e b ic t.
• de waterafvoer verbeteren en het ove r- stromingsgevaar afwenden
• de scheepvaart te Gent veilig en snel ver
zekeren
• het wegverkeer d o o r de stad vergemak
kelijken d o o r het uitschakelen van de ta l
rijke draaibruggen.
Uitgesteld d o o r de oo rlo g en de wederopbouw werden de werken uitge
voerd vanaf halfweg de jaren vijftig en v o l
to o id in 1969. De doelstellingen werden daardoor grotendeels bereikt.
De binnenstad bleef gespaard van overstromingen om dat bij een beperkte stijging van het waterniveau in de Ringvaart de keersluizen E3 en K2 w o rde n gesloten w aardoor de Schelde en de Leie niet langer d o o r de stad kunnen vloeien.
De do ortoch t van Gent, die v o o r de binnenschepen minstens tw ee dagen in beslag nam, werd herleid to t enkele uren.
H e t wegverkeer in de binnenstad is inder
daad niet m eer denkbaar m et beweegbare bruggen en een drukke scheepvaart. De Ringvaart treed t regelend o p bij de verde
ling van de debieten ove r de verschillende afvoerwegen,
waterbemeestering
Er kan worden gesteld dat de debieten tijdens de wassen van decem ber- januari 1993-94 en januari-februari 1995 ongeveer gelijk waren doch g ro te r dan alle voorgaande vanaf het begin van de verge
lijkbare metingen in 1955. O p de Leie te St.Baafs-Vijve werd een gem iddeld etmaal- debiet gemeten van 220.06 m ’ /sec op 30 januari '95. Daarbij kom t nog het debiet van de Mandei {28.26 mVsec) en de Poeke- beek (12.7 mVsec). O p de Bovenschelde te Asper w erd een debiet gemeten van 250 mVsec, Gezamenlijk voerden de rivieren dus een debiet aan, naar G ent toe, van m eer dan 500 m’ /se c Moest d it debiet d o o r de binnenstad w orden afgevoerd dan zou d it gepaard gaan met catastrofale ove rstro m in
gen. Gelukkig beschikken w ij sedert 1969 o v e r de Ringvaart.
De verdeling van de debieten over die verschillende afvoerwegen hangt af van de fysische kenmerken ervan en van de afvoermogelijkheden aan de monding. Men kan oo k stellen dat de doorstrom ing omge
keerd evenredig is met de totale weerstand.
Dus zoals bij de elektriciteit, hoe meer weerstand hoe m inder stroom . Hoewel smaller dan het kanaal Gent-Brugge laat het Afieidingskanaal van de Leie een gro te r debiet door. D it kom t om dat het vervaitus- sen Schipdonk en Balgerhoeke vrij gro ot is (2.30m ), terw ijl de kanaalbodem tussen Gent en Brugge volledig vlak is. Schipdonk is het kruispunt van het kanaal Gent-Brugge m et het Afieidingskanaal van de Leie.
H et Afieidingskanaal is zoals de naam aanduidt ontw orpen om zoveel mogelijk w ater a f te voeren. Z o w o rd t het w ater in het pand tussen Balgerhoeke en Heist tijd elijk opgeslagen tussen de kanaal
dijken, waar het ruimschoots boven het niveau van het aangrenzend maaiveld kan stijgen. D aardoor kan e r in Heist o o k vrij lang in zee geloosd worden en moeten de afwateringssluizen slechts gedicht worden tijdens de top van het hoogtij. D it kanaal is duidelijk een staaltje van w aterbouw kun
dige vakkennis u it de vorige eeuw. H et v o rm t een tweeling met het Leopoldska- naal dat in dezelfde periode w erd gebouwd en dat uitsluitend dient om de omliggende polders af te wateren o.m. met behulp van enkele sifons on de r het Afieidingskanaal van de Leie (figuur 3).
Tijdens het hoogtepunt van de was op 30 januari 1995 was de debietverdeling te Schipdonk ais v o lg t:
-ric h tin g H eist: 72.6 m ’ /sec (gemiddeld etmaaldebiet)
- richting Brugge : 34 m ’ /sec
- richting G ent : verm oedelijk tussen 50 en 60 mVsec (niet gemeten)
Samengevat kan dan o o k w orden gesteld dat de 500 mVsec die d o o r Leie en Boven
schelde werden aangevoerd ais volgt w er
den verdeeld :
- naar Brugge : 34 m Vsec - naar Heist : 72 mVsec - naar Terneuzen : 90 m '/sec
- naar Antw erpen : 310 m 3/sec (1 januari '9 4 : 317 m ’ /sec)
O m de afvoer van meer van 300 mVsec naar de Zeeschelde m ogelijk te maken was evenwel een kunstgreep nodig die sedert de bouw van de Ringvaart nog niet was to e gepast. De stuwsluis E2 B2 bestaat uit een dubbele stuw en twee schutsluizen v o o r de binnenvaart. Deze sluizen zijn voorzien van hefdeuren die normaal met gelijktijdig kun
nen geopend worden.
D o o r ze - mits uitschakeling van een beveiliging - toch te openen kwam een bijkom ende afvoeropening van 18m breedte beschikbaar, die bij een w ater
diepte van ongeveer 5m, een d e b ie t d o o r
liet van gemiddeld 100 m 3/sec. Dezelfde kunstgreep werd toegepast aan de monding van de Dender te Denderm onde.
gevolgen en voorgestelde maatregelen
D o o r de hoge waterstanden op de Leie kwamen tijdens de was van december
’93 - januari '94 o.m. te Sint- Martens-Latem en te Afsnee een twintigtal woningen onder water langs de Leie en een drietal langs de oude arm van Vosselare-put te Astene. De grootste bedreiging deed zich echter vo o r te Brugge waar het water in de Ringvaart en de C oupure steeg to t (6.40). Indien de brandweer geen nooddijk had kunnen aan
brengen m et zandzakjes o ve r m eer dan 500 m, dan was een deel van de binnenstad ondergelopen.
O p figuur 3 is een lengteprofiel van het kanaal Gent - Brugge weergegeven met aanduiding van de waterstanden tijdens de was van december 1993. De hoogste waterstand do et zich v o o r te Schipdonk (kruising van het Afieidingskanaal en het kanaal Gent-Brugge), H et wateroppervlak vertoo nt een zeer lichte helling naar Gent to e en naar Brugge in het verbrede gedeelte t o t Beernem. Tussen Beernem en Brugge, waar het kanaal nog smal is. bedroeg het verhang ongeveer 50 cm. D e stippellijn geeft de te verwachten w aterhoogte bij een verdere kanaalverbreding z o n d e r keersluis.
De punt-streeplijn to o n t de invloed van de te bouwen keersluis.
O p voorstel van de Gentse directie van de Adm inistratie waterwegen en Zee
wezen nam de Vlaamse Regering reeds in februari 1994 de principiële beslissing om op het kanaal Gent-Brugge te Beernem een keersluis te laten bouwen die m oet toelaten de waterafvoer naar Brugge te regelen. De ruw bouw van de keersluis w e rd aanbe
steed op 10 novem ber 1994 doch wegens perikelen met de bouw toelating konden de werken slechts starten o p 1 septem ber 1995, Deze constructie ís nu in aanbouw in de laatste bochtafsnijding die nog diende uitgevoerd te worden te Beernem. De vo l
tooiing w o rd t verwacht in 1998.
Verm its de keersluis in normale omstandigheden open staat zal ze nage
noeg geen hinder vorm en v o o r de scheep
vaart. O m dat een keersluis tegen de stro
ming in m oet kunnen gesloten worden,
Het rigenieursbind 1997 1-2__
47
S lu iie n c o m p l e x t e M e r e lb e k e (E 2 - 8 2 op k a a r t 2 ).
w e rd geopteerd v o o r een hefdeur. D it deurtype heeft zijn bedrijfszekerheid bewezen tijdens de wassen zow el te M erel
beke ais te Denderm onde, waar de schut
sluizen die met hefdeuren zijn uitgerust, werden ingeschakeld in de waterafvoer.
evolutie en toekomstige opties
Verw achtingen
Het is duidelijk dat de recordhoge debieten van twee opeenvolgende jaren ('93-'94 en '95) niet enkel aan toevallige meteorologische omstandigheden zijn toe te schrijven. De voortschrijdende urbanisa
tie, het "saneren" van waterzieke gronden, het groeiend percentage verharde op pe r
vlakken zorgen e rv o o r dat het neerslagwa- te r sneller naar de rivieren afvloeit en dat daarenboven een kleiner percentage in de bodem dringt en de grondwaterlagen aan
vult. M eeren meer komen stemmen op om de nog bestaande overstromingsgebieden, zow el langs de hoofd- ais langs de zijrivie
ren, te behouden. Het is echtereen illusie te denken dat die raad oo k meteen overal zal w orden opgevolgd. Iedere eigenaar o f beheerder van een beperkt gebied beschouwt het uitschakelen o f verm inde
ren van overstrom ingen in zijn gebied ais een overwinning, O o k de verschillende beheerders van de hoofdrivieren hanteren de stelregel dat de overstrom ingen in het eigen gebied to t het m inim um moeten b eperkt worden.
Het debiet dat in 1993/1994 en in 1995 is afgevloetd werd to t v o o r k o rt slechts om de honderd jaar verwacht.
Inderdaad, op basis van vergelijkbare metingen tussen 1955-1969 w e rd in een hydraulische studie van 1970 d o o r de auteur berekend dat het honderdjarig debiet 220m f/sec zou bedragen te Sirtt- Baafs-Vijve.
Indien we aannemen dat de nu genoteerde debieten voortaan om de vijf jaar zullen voorkom en (ze kwamen nu tweemaal v o o r in 15 maand) dan levert dezelfde methode díe in 1969 w e rd toege
past (m ethode van Füller) nu een te ve r
wachten honderdjarig debiet op voo r de Leie van 364mVsec.
O p dezelfde basis zou op een gelijkaardig debiet v o o r de Bovenschelde moeten gerekend worden.
Alhoewel een debiet van meer dan 700 mVsec. v o o rd e Leie en Bovenschelde samen nog niet echt te verwachten is, moet al het mogelijke gedaan w orden om de ve r
dere aangroei van de debieten te beperken.
Anderzijds moeten toch voorbereidingen getroffen worden om nog aanzienlijk hogere debieten, dan deze die we nu heb
ben gekend, af te voeren. Men mag immers o o k niet uit het oog verliezen dat men tij
dens de wassen van de voo rbije jaren niet geconfronteerd w erd met gelijktijdig storm tij dat de afvoer naar zee aanzienlijk kan vertragen !
Maatregelen op korte term ijn
Kanaal Gent-Brugge
• Keersluis te Beernem.De bouw is gestart op 1.9.1995. De voltooiing w o rd t verwacht in 1998.
• Herstellen van een beperkte d o o rs tro ming d o o r Brugge.
Er zijn enkele kleinere verbeteringen mcge
lijk aan het Afieidingskanaal van de Leie
• O ptim aal gebruik van het pompgemaal van de Zuïdervaart aan de sifons te Damme, te r ontlasting van het Leopoldskanaal. Hier
toe werden reeds maatregelen genomen.
• Gedeeltelijke automatisering van de u it
wateringssluizen van het Leopoldskanaal en het Afieidingskanaal van de Leie te Heist.
D it w e rk is eveneens in uitvoering.
• Aan passen uitm onding van de uitwate- ringskokers.Deze ingreep vergt nog overleg met de beheerders van de haveninfrastruc
tuur.
Het ka n a a l Cent-Temeuzen
N u de sluizen in Terneuzen weer alle drte operationeel zijn, en nu w ij in Ever- gem over een zeer degelijke stuw beschik
ken, kan e r op korte term ijn geen verbete
ring m eer verwacht worden v o o r deze afvoerweg.
D o o r het aanzienlijk niveauverschil bij was tussen de Ringvaart en het kanaal Gent-Terneuzen, kan er nu via de stuw van Evergem m eer w ater ingevoerd worden dan e r in Terneuzen kan gespuid worden.
De Zeeschelde
De afvoer via de Zeeschelde kan m.i. niet veel m eer verbeterd worden indien o o k één van de scheepvaartsluizen ais doorlaatopenmg w o rd t gebruikt. Het openen van de tweede scheepvaartsluis zou grote ricico's inhouden v o o r de wach
tende schepen.
O plossingen op lange te rm ijn
• Het bouwen van een nieuwe Zeesluis te Terneuzen,
• Het verbreden van het Afieidingskanaal van de Leie tussen Schipdonk en Heist, w aardoor tevens een betere ontsluiting van de haven van Zeebrugge v o o r de binnen
vaart m ogelijk w ordt.
• Concreet voorstel op halflange term ijn : De realisatie van de tw ee mogelijke oplos
singen o p lange term ijn blijft, gezien hun g ro o t budgettair impact, onzeker. A nd e r
zijds mag met zekerheid gesteld worden dat nog grotere afvoerdebieten dan deze die wij de laatste paar jaar hebben gekend mogen verwacht w orden. Deze zekerheid is gebaseerd zowel op de kansberekening ais op het inzicht dat de verstedelijking van de betrokken stroomgebieden zich zat ver- derzetten.
Een concrete oplossing op halflange term ijn kan dan ook bestaan in een stapsge
wijze verbetering van de afvoercapaciteit van het Afieidingskanaal van de Leie. D it w erk dat volledig kadert in de tweede langetermijnoplossing kan in grote lijnen ais volgt gebeuren :
• Afschaffen van de stuwsluis van Schipdonk Deze stuwsluis heeft slechts een verval van 70 cm (van 5,70 naar 5,0), De relatief smalle stuw beperkt de instroom in het kanaal. De afschaffing m oet echter gepaard gaan met de bouw van een drietal, relatief kleine pompstations om tijdens de zom e r het niveau van de beken die in dit pand uitmonden op het huidig peil te kun
nen houden. Tevens zouden een zevental bruggen 70 cm moeten verhoogd w orden om de (ze e r beperkte) scheepvaart moge
lijk te houden. O o k de stuw van Balger
hoeke dient te worden herbouwd.
netingenieijrsblaij 19 9 7 I - 2 ---
49
Jan Balduck studeerde af ais burg. bouwkundig ir. aan de K.U.Leuven in 1967 en behaalde een licentiaat overheidsmanagement aan de RUG in 1986, H ij trad ¡n dienst bij de Administratie W aterwegen van het Ministerie van Openbare W erken in '67 en werd Adviseur Waterwegen en Havens in '88. In ‘91 w erd hij benoemd ais Hoofdingenieur-directeur bij de Gentse Zee
havendienst, en seden '95 is hij Directeur- ingemeur Exploitatie en Beheer Afdeling Bovenschelde.
• Benutten van de buffercapaciteit van de achterhoven van Zeebrugge
D o o r het afschaffen van de stuw
sluis van Schipdonk zou het verval aan de stuw van Balgerhoeke aanzienlijk vergroten en zou e r een g ro te r debiet naar Heist w o r
den afgevoerd. D it brengt echter mee dat bij hoog tij, wanneer er geen w ater in zee kan geloosd worden, het peil in het pand Balgerhoeke-Heist sneller en hoger zou stijgen dan aanvaardbaar is.
De buffercapaciteit van de achter- haven van Zeebrugge kan hier echter een oplossing bieden. De achterhaven is onge
veer 250 ha groot. Bíj een toelaatbare ver
hoging van het peil in de achterhaven van 20 cm zou gedurende drie uur een debiet van 50 nrri per sec. ( -E 500.000 m ’ ) tijd e lijk kun
nen geborgen worden.
D it zou kunnen geregeld worden met een relatief eenvoudige constructie díe opwaarts de inkokering te Heist kan gebouwd worden. De lozing in zee zou dan - zoals in Terneuzen - bij vo o rk e u r via de zeesluizen kunnen gebeuren. De realisatie van deze oplossing dient in overleg m et de beheerders van de haven te worden uitge
werkt.
De beide bovenverm elde werken zouden dus gelijktijdig m oeten w orden u it
gevoerd.
The French Connection
Naast de inspanningen die op eigen grondgebied kunnen w o rde n geleverd,
Fig. 4 : W a te r w e g e n s t e ls e l in N o o r d - F r a n k r ijk .
dient e r in samenwerking met de bevoegde Franse overheid gezocht naar een vermin
dering van de aanvoerdebieten, d o o r een zo g ro o t mogelijke rechtstreekse afvoer naar zee, in Frankrijk zelf.
De Bovenschelde en haar v o o r
naamste bijrivier de Scarpe, evenals de Leie en haar voornaamste bijrivier de Deule zijn met elkaar en met de haven van Duinkerke verbonden d o o r het Canai à Grand Gabarit Dunkerque - Denain (Figuur4). D aardoor is het mogelijk een deel van het debiet van deze rivieren in de richting van de zee af te leiden.
De afvoerm ogelijkheid in Duin
kerke is echter beperkt om dat het kanaal uitm o nd t in le Port-Est die op een vast niveau ligt dat hoger is dan het niveau van het benedenpand van het kanaal. Het water dat via de haven van Duinkerke w o rd t geëvacueerd dient dus te worden overge
pom pt.
Anderzijds stro o m t e r meer water u it het Scheldebekken in de richting van het Leiebekken dan dat e r w ater van het Leie- bekken naar zee w o rd t afgevoerd. De debieten van de Leie zijn dan o o k sneller gegroeid dan deze van de Bovenschelde.
Het debiet van de Leie is zelfs gro te r dan dat van de Bovenschelde, ondanks het feit dat het bekken van de Bovenschelde 50%
gro te r is dan dat van de Leie.
H e t m oet mogelijk zijn, mits beperkte investeringen, de afvoer naar zee te verbeteren, onderm eer d o o r gebruik te maken van de bedding van de rivier de Aa die uitm o nd t in Gravelines en eveneens
verbonden is m et het kanaal D ulnkerke- Denain, in het hoger gelegen pand tussen de "écluse de Flandre" en de écluse de W atten.
De gekanaliseerde Aa is daarenbo
ven nog verbonden m et Calais via h e t Canai de Calais dat eveneens een bijdrage kan lev
eren bij de waterafvoer. De verbetering van de afvoer van wasdebieten van de Leie naar zee in Frankrijk zou het voo rw e rp kunnen uitmaken van een grensoverschrijdend pro
ject dat wellicht v o o r Europese steun in aanmerking komt.
les voor de toekomst
De natuur heeft ons tijdens de w in
te r van 1993-1994 en 1995 een paar vinger
wijzingen gegeven, die gelukkig zo n d e re rn - stig menselijk leed konden opgevangen worden. Dezelfde natuur zal echter onge
nadig toeslaan indien w ij aan deze tekenen niet de nodige aandacht besteden. H et bestrijden van overstromingen gebeurt immers niet wanneer het w ater to t de enkels re ikt maar tijdens de droge periodes die op de wassen volgen en e r aan vooraf
gaan.
'NIEUW POOKI
LOKEREH' 'EUKNE
.DIKSMUlDE GENT
«OESELAftE BERGUÉ5
‘G E NI.
SI-OMER
ILÉ^SIHES
e m it dt Chirltrùi_
MONS
VALENCIENNEI ARRAS
i CAMBRAI
