module RE 8 Pensioenen & sociale verzekeringen 1 Voorbeeldexamen nr. 1

(1)

module RE 8 Pensioenen & sociale verzekeringen 1

Voorbeeldexamen nr. 1

(2)

2 Examen module RE 8

Voorbeeldexamen 1

Voordat u met de beantwoording van de vragen van dit examen begint wijzen wij u op de volgende punten die van belang zijn:

Specifiek voor dit examen

1. Dit examen bestaat uit 4 opgaven.

2. Per opgave is aangegeven hoeveel punten u maximaal kunt behalen. Wanneer een opgave uit meer onderdelen bestaat, is de normering uitgesplitst per onderdeel.

3. U kunt voor dit examen maximaal 100 punten behalen. Met een score van 55 punten of meer bent u geslaagd.

(3)

Opgave 1: Verevening / Conversie (20 punten)

Johan werkt bij de firma Goudriaan en is in gemeenschap van goederen getrouwd met Colinda op 1 juli 1996.

De gegevens t.b.v. Johans pensioenregeling zijn als volgt. Gebruik verder de bijlage.

Datum aanvang deelneming 1 januari 1989 Geboortedatum 1 januari 1964 Salaris op 1 januari 2011

Franchise

€ 30.000

€ 12.000

Regeling Eindloonregeling

Ouderdomspensioen (OP) Op kapitaaldekking basis Partnerpensioen (PP) Op kapitaaldekking basis Opbouwpercentage OP 1,85% per jaar

Verhouding OP : PP 100 : 70 Pensioenleeftijd 65 jaar

Colinda werkt bij de firma Vrachtvaart N.V. en voor haar gelden de volgende gegevens.

Datum aanvang deelneming 1 januari 1998 Geboortedatum 1 januari 1972

Salaris op 1 januari 2011 € 18.000 bij een parttimepercentage van 60%

Franchise € 10.000

Ouderdomspensioen (OP) Op kapitaaldekking basis Partnerpensioen (PP) Op risicobasis

Opbouwpercentage OP 2% per jaar

Hoogte partnerpensioen 49% van de fulltime pensioengrondslag Pensioenleeftijd 65 jaar

Op 1 januari 2011 wordt de scheiding uitgesproken tussen Johan en Colinda. In het echtscheidingsconvenant is de standaardverhouding opgenomen voor verevening, te weten een verhouding van 50/50.

(2) a. Bereken de opgebouwde rechten op scheidingsdatum van Johan.

(2) b. Bereken eveneens de opgebouwde rechten op scheidingsdatum van Colinda.

(4) c. Welke opgebouwde rechten komen Johan toe vanaf 1 januari 2011 uit de regeling met zijn werkgever en welke opgebouwde rechten uit de

pensioenregeling van Colinda?

(4) d. Welke opgebouwde rechten komen Colinda toe vanaf 1 januari 2011 uit de regeling met haar werkgever en welke opgebouwde rechten uit de pensioenregeling van Johan?

(4)

Beiden besluiten tot conversie van de “bijzondere” rechten over te gaan.

(4) e. Wat wordt de hoogte van het totale ouderdomspensioen van Johan vanaf 1 januari 2011?

(4) f. En wat wordt de hoogte van het totale ouderdomspensioen van Colinda vanaf 1 januari 2011?

Opgave 2: Waardeoverdracht (25 punten)

Jan werkt bij de firma Overveen en voor hem gelden voor de pensioenregeling de volgende gegevens.

Datum aanvang deelneming 1 juli 2001 Geboortedatum 1 januari 1979 Salaris op 1 juli 2012 € 25.000

Ouderdomspensioen (OP) Op kapitaaldekking basis Partnerpensioen (PP) Op kapitaaldekking basis Opbouwpercentage OP 1,75% per jaar

Verhouding OP : PP 100 : 70 Pensioenleeftijd 65 jaar

Financiering Tegen koopsom

Op 1 juli 2012 neemt Jan ontslag en gaat vervolgens direct werken bij de firma Noorderzon.

Zijn gegevens voor de pensioenregeling daar zijn als volgt.

Datum aanvang deelneming 1 juli 2012

Salaris € 30.000

Ouderdomspensioen (OP) Op kapitaaldekking basis Partnerpensioen (PP) Op kapitaaldekking basis Opbouwpercentage OP 2% per jaar

Opbouwpercentage PP 1,6% per jaar

(5) a. Wat is de hoogte van de opgebouwde rechten op 1 juli 2012 van Jan?

Jan doet bij zijn nieuwe werkgever een verzoek tot waardeoverdracht van zijn opgebouwde rechten bij Overveen. Het pensioenfonds van zijn oude werkgever ziet geen reden om niet toe te stemmen in een eventuele waardeoverdracht.

(5) b. Wat zou voor het pensioenfonds een reden kunnen zijn om de waardeoverdracht niet uit te voeren?

(6) c. Bepaal de overdrachtswaarde. Hiervoor mag u de koopsommen gebruiken uit de tabel!

(5)

(6) d. Hoeveel dienstjaren krijgt Jan er bij nadat de waardeoverdracht heeft plaatsgevonden?

De factoren in de tabel zijn vastgesteld op basis van een rekenrente van 4%. De marktrente op dit moment is echter lager.

(3) e. Geef aan wat de lagere rekenrente betekent voor de waardeoverdracht.

Opgave 3: Beschikbare premie (25 punten)

De firma Johnson heeft een beschikbare premieregeling voor zijn deelnemers.

Conform de in bijlage geleverde staffel wordt de beschikbare premie per deelnemer bepaald.

Voor 3 mannelijke deelnemers van Johnson gelden de volgende gegevens.

A B C

Salaris 30.000 40.000 32.000

Franchise 10.000 10.000 10.000

Berekeningsdatum 1 januari 2012 1 januari 2012 1 januari 2012

Leeftijd op berekening 39 52 23

OP : PP 100:70 100:70 100:70

Partnerpensioen (PP) Opbouw direct ingaand

Opbouw direct ingaand

(4) a. Bepaal de koopsom die de werkgever op individuele basis voor de deelnemers zou moeten betalen.

De beschikbare premie wordt aangewend voor de inkoop van het pensioen als ware het een middelloonregeling met een opbouwpercentage van 2.25%.

(6) b. Bepaal de koopsom per deelnemer die rekening houdend met de pensioengegevens conform de middelloonregeling zou moeten worden betaald.

(7) c. Wat wordt nu de hoogte van de ingekochte pensioenen, rekening houdend met de beschikbare premie?

(3) d. Is aanpassing van de inkoopbedragen conform het Nederlandse belastingregime geaccepteerd?

Eind 2011 was de waarde van deelnemer A in de beschikbare

premieregeling gelijk aan € 40.000 en het rendement in 2012 was gelijk aan 6%. De beschikbare premie na aftrek van kosten wordt primo van het jaar ingelegd. De in rekening gebrachte administratiekosten zijn 6% van de beschikbare premie.

(6)

(5) e. Bereken de waarde in de beschikbare premieregeling voor deelnemer A per einde jaar 2012.

Opgave 4: AOW-hiaat / Uitstel (30 punten)

Verzekeraar “Van de oude stempel” wil anticiperen op uitstel van de AOW. Men biedt hiervoor een verzekering aan tegen jaarlijkse gelijkblijvende premiebetaling waarbij men uitgaat van een jaarlijkse samengestelde stijging van de AOW met 1% tot de 65- jarige leeftijd.

Voor een 32-jarige vrouw betekent de stijging van de AOW leeftijd dat zij op precies 67-jarige leeftijd recht heeft op een AOW uitkering (precies 35 jaar later).

(4) a. Bepaal de AOW uitkering die zij op 67-jarige leeftijd gaat krijgen als de AOW op dit moment € 11.000 bedraagt (er wordt geen rekening

gehouden met nog af te dragen sociale premie in de periode tussen leeftijd 65 en 67 jaar).

(6) b. Bepaal, ter dekking van deze aanvullende verzekering, de gelijkblijvende premie voor de 32-jarige vrouw.

Vóór 1 januari 2012 was de pensioenleeftijd 65 jaar. Vanaf 1 januari 2012 komt de werkgever overeen om de pensioendatum collectief uit te stellen tot 67 jaar. Concreet betekent dit 2 jaar langer opbouwen voor iedere nog actieve werknemer. Voor de 32- jarige vrouw gelden de volgende gegevens voor haar pensioenregeling.

Berekeningsdatum 1 januari 2012 Datum aanvang deelneming 1 juli 2004 Geboortedatum 1 januari 1980

Salaris op 1 januari 2012 € 28.000 bij een parttimepercentage van 80%

Ouderdomspensioen (OP) Op kapitaaldekking basis Partnerpensioen (PP) Op risicobasis

Opbouwpercentage OP 1,75% per jaar

(6) c. Bepaal het te bereiken pensioen voor de 32-jarige vrouw. Houdt hierbij rekening met het uitstel van het al opgebouwde pensioen.

Ga voor het vervolg van deze vraag uit van 4% excassokosten en 6%

administratiekosten van de koopsom. De jaaropbouw in 2011 bedroeg op parttimebasis € 348,00.

(8) d. Bereken de stortingskoopsom die betaald wordt in 2012. De kosten voor het partnerpensioen mag u buiten beschouwing laten.

(6) e. Bereken de voorziening voor deze vrouw eind 2012.

(7)

Lft. a(x) ä(x;65-x) 65-x | a(x) 67-x | a(x) a(x/y) 62-x | a(x;3) 65-x | a(x;2)

20 21,289 20,668 1,484 1,230 0,998 0,437 0,253

21 21,189 20,498 1,547 1,282 1,036 0,456 0,264

22 21,084 20,322 1,612 1,337 1,074 0,475 0,275

23 20,975 20,139 1,680 1,393 1,114 0,495 0,287

24 20,862 19,949 1,751 1,452 1,154 0,516 0,299

25 20,745 19,751 1,825 1,513 1,197 0,538 0,312

26 20,623 19,544 1,902 1,578 1,242 0,561 0,325

27 20,496 19,329 1,983 1,644 1,287 0,584 0,339

28 20,364 19,105 2,067 1,714 1,334 0,609 0,353

29 20,226 18,872 2,154 1,787 1,384 0,635 0,368

30 20,083 18,629 2,246 1,862 1,435 0,662 0,384

31 19,935 18,376 2,341 1,941 1,488 0,690 0,400

32 19,780 18,113 2,440 2,023 1,543 0,719 0,417

33 19,619 17,839 2,544 2,109 1,600 0,750 0,434

34 19,452 17,554 2,652 2,199 1,660 0,781 0,453

35 19,279 17,258 2,764 2,292 1,720 0,815 0,472

36 19,100 16,950 2,882 2,390 1,782 0,849 0,492

37 18,914 16,630 3,005 2,492 1,846 0,886 0,513

38 18,720 16,296 3,133 2,598 1,913 0,923 0,535

39 18,519 15,949 3,267 2,709 1,983 0,963 0,558

40 18,311 15,588 3,406 2,825 2,054 1,004 0,582

41 18,095 15,213 3,552 2,946 2,127 1,047 0,607

42 17,871 14,823 3,705 3,072 2,201 1,092 0,633

43 17,640 14,417 3,864 3,204 2,278 1,139 0,660

44 17,401 13,996 4,031 3,342 2,356 1,188 0,688

45 17,153 13,558 4,205 3,487 2,437 1,239 0,718

46 16,896 13,102 4,387 3,638 2,520 1,293 0,749

47 16,631 12,628 4,578 3,796 2,606 1,349 0,782

48 16,357 12,136 4,778 3,962 2,692 1,408 0,816

49 16,075 11,624 4,987 4,136 2,781 1,470 0,852

50 15,784 11,093 5,207 4,318 2,870 1,535 0,889

51 15,486 10,542 5,439 4,510 2,958 1,603 0,929

52 15,182 9,971 5,683 4,713 3,045 1,675 0,971

53 14,870 9,377 5,941 4,927 3,133 1,751 1,015

54 14,552 8,762 6,214 5,153 3,218 1,831 1,061

55 14,228 8,122 6,502 5,392 3,301 1,916 1,110

56 13,900 7,458 6,809 5,646 3,379 2,007 1,163

57 13,568 6,769 7,137 5,918 3,453 2,103 1,219

58 13,230 6,051 7,485 6,207 3,522 2,206 1,278

59 12,889 5,302 7,858 6,516 3,587 2,316 1,342

60 12,544 4,521 8,257 6,847 3,647 2,433 1,410

61 12,194 3,703 8,685 7,202 3,702 2,560 1,483

62 11,841 2,846 9,145 7,584 3,751 2,695 1,562

63 11,485 1,947 9,643 7,996 3,792 2,842 1,647

64 11,129 1,000 10,184 8,444 3,824 3,001 1,739

65 10,775 0,000 10,775 8,935 3,844 3,175 1,840

FACTOREN MANNEN

(8)

Lft. a(y) ä(y;65-y) 65-y | a(y) 67-y | a(y) a(y/x) 62-y | a(y;3) 65-y | a(y;2)

20 21,888 20,754 1,987 1,712 0,399 0,463 0,275

21 21,812 20,588 2,071 1,784 0,413 0,483 0,286

22 21,732 20,414 2,158 1,860 0,426 0,503 0,298

23 21,650 20,234 2,249 1,938 0,439 0,524 0,311

24 21,563 20,046 2,344 2,020 0,453 0,547 0,324

25 21,473 19,849 2,443 2,105 0,469 0,570 0,338

26 21,380 19,645 2,546 2,194 0,485 0,594 0,352

27 21,282 19,432 2,653 2,287 0,501 0,619 0,367

28 21,180 19,209 2,765 2,383 0,518 0,645 0,382

29 21,074 18,978 2,882 2,484 0,536 0,672 0,398

30 20,964 18,737 3,004 2,589 0,554 0,700 0,415

31 20,850 18,487 3,131 2,698 0,573 0,730 0,433

32 20,732 18,227 3,263 2,812 0,591 0,761 0,451

33 20,609 17,956 3,401 2,931 0,610 0,793 0,470

34 20,483 17,674 3,546 3,055 0,629 0,827 0,490

35 20,351 17,381 3,696 3,185 0,648 0,862 0,511

36 20,214 17,076 3,853 3,320 0,668 0,898 0,533

37 20,071 16,758 4,016 3,461 0,689 0,936 0,555

38 19,923 16,426 4,186 3,608 0,710 0,976 0,579

39 19,770 16,082 4,364 3,761 0,732 1,018 0,603

40 19,611 15,723 4,550 3,921 0,754 1,061 0,629

41 19,446 15,350 4,744 4,088 0,776 1,106 0,656

42 19,275 14,962 4,946 4,262 0,797 1,153 0,684

43 19,099 14,559 5,157 4,444 0,819 1,203 0,713

44 18,917 14,140 5,378 4,635 0,840 1,254 0,744

45 18,730 13,704 5,609 4,834 0,860 1,308 0,776

46 18,536 13,252 5,851 5,042 0,880 1,364 0,809

47 18,337 12,781 6,104 5,260 0,900 1,423 0,844

48 18,131 12,291 6,368 5,487 0,918 1,485 0,880

49 17,918 11,781 6,644 5,726 0,938 1,549 0,919

50 17,698 11,250 6,934 5,975 0,956 1,617 0,959

51 17,471 10,698 7,237 6,236 0,973 1,687 1,001

52 17,238 10,124 7,554 6,510 0,989 1,761 1,044

53 16,999 9,526 7,887 6,797 1,004 1,839 1,091

54 16,754 8,905 8,238 7,099 1,016 1,921 1,139

55 16,504 8,259 8,607 7,417 1,025 2,007 1,190

56 16,239 7,582 8,990 7,747 1,040 2,096 1,243

57 15,966 6,877 9,392 8,094 1,055 2,190 1,299

58 15,686 6,142 9,816 8,459 1,066 2,289 1,357

59 15,399 5,376 10,262 8,843 1,077 2,393 1,419

60 15,104 4,576 10,732 9,248 1,087 2,502 1,484

61 14,800 3,741 11,227 9,674 1,096 2,618 1,552

62 14,486 2,868 11,747 10,123 1,106 2,739 1,624

63 14,162 1,955 12,295 10,595 1,115 2,867 1,700

64 13,829 1,000 12,874 11,094 1,124 3,002 1,780

65 13,484 0,000 13,484 11,620 1,135 3,144 1,864

FACTOREN VROUWEN

(9)

OP OP en OP en OP en uitgesteld direct ingaand direct ingaand opgebouwd OP opgebouwd PP bereikbaar PP

15 t/m 19 5,2 6,3 7,2 7,6

20 t/m 24 5,9 7,2 8,2 9,0

25 t/m 29 7,2 8,8 9,9 10,8

30 t/m 34 8,8 10,7 12,0 12,7

35 t/m 39 10,8 13,0 14,4 15,2

40 t/m 44 13,1 15,9 17,5 18,3

45 t/m 49 16,1 19,5 21,1 22,1

50 t/m 54 19,7 24,0 25,6 26,6

55 t/m 59 24,4 29,7 31,0 32,0

60 t/m 64 30,5 37,2 37,9 38,3

Leeftijdklassen tot 65 jaar

Percentage van de pensioengrondslag (opbouw gericht op 2,25% per dienstjaar bij een middelloonregeling)

(10)

Uitwerkingen voorbeeldexamen 1 – RE 8

Opgave 1: Verevening / Conversie (20 punten)

(2) a. Leeftijd Johan bij scheiding 47

Aantal dienstjaren 22

Opbouwpercentage 1,85%

Pensioengrondslag 18.000,00

Opgebouwd OP 7.326,00

Opgebouwd PP 5.128,20

(2) b. Leeftijd Colinda bij scheiding 39

Aantal dienstjaren 13

Opgebouwd PP 0,00

(4) c. Huwelijkse periode Johan tijdens deelneming 14,5 Huwelijkse periode Colinda tijdens deelneming 13

OP bij Goudriaan 4.911,75

PP bij Goudriaan 0,00

Bijzonder OP uit Vrachtvaart 1.560,00

Bijzonder PP uit Vrachtvaart 0,00

(4) d. Huwelijkse periode Johan tijdens deelneming 14,5 Huwelijkse periode Colinda tijdens deelneming 13

OP bij de Vrachtvaart 1.560,00

PP bij de Vrachtvaart 0,00

Bijzonder OP uit Overveen 2.414,25

Bijzonder PP uit Overveen 5.128,20

(4) e. Uitgestelde OP factor voor Colinda 4,364

Contante waarde OP 6.807,84

Uitgestelde OP factor voor Johan 4,578

OP uit bijzonder OP 1.487,08

Totaal OP voor Johan 6.398,83

(4) f. Uitgestelde OP factor voor Johan 4,578

Factor PP 2,606

Contante waarde OP 11.052,44

Contante waarde PP 13.364,09

Uitgestelde OP factor voor Colinda 4,364 OP uit bijzonder OP en bijzonder PP 5.594,99

Totaal OP voor Colinda 7.154,99

(11)

Opgave 2: Waardeoverdracht (25 punten)

(5) a. Aantal dienstjaren 11

Opgebouwd PP 2.021,25

(5) b. De dekkingsgraad en daarmee het vermogen van het pensioenfonds

(6) c. Leeftijd Jan bij ontslag 33,5

Factor OP voor x=33 2,544

Factor OP voor x=34 2,652

Factor OP voor x=33,5 2,598

Factor PP voor x=33 1,600

Factor PP voor x=34 1,660

Factor PP voor x=33,5 1,630

Overdrachtswaarde OP 7.501,73

Overdrachtswaarde PP 3.294,64

Totale overdrachtswaarde 10.796,37

(6) d. Inkoop OP nieuwe regeling 380

Inkoop PP nieuwe regeling 304

Kosten 1 jaar inkoop OP 987,24

Kosten 1 jaar inkoop PP 495,52

Aantal extra dienstjaren, onafgerond 7,28127 Aantal extra dienstjaren, afgerond 7,33333 (3) e. De lagere marktrente geeft lagere koopsommen en daarmee

een lagere overdrachtswaarde.

(12)

Opgave 3: Beschikbare premie (25 punten)

(4) a. Leeftijd A 39 Percentage: 14,4%

Leeftijd B 52 25,6%

Leeftijd C 23 8,2%

PG A 30.000 20.000,00

PG B 40.000 30.000,00

PG C 32.000 22.000,00

Koopsom A 2.880,00

Koopsom B 7.680,00

Koopsom C 1.804,00

Som 12.364,00

A B C

(6) b. Inkoop OP 450,00 675,00 495,00

PP 315,00 472,50 346,50

Factor OP 3,267 5,683 1,68

Factor PP 1,983 3,045 1,114

Koopsom OP 1.470,15 3.836,03 831,60

Koopsom PP 624,65 1.438,76 386,00

Totale koopsom A 2.094,80 5.274,79 1.217,60

Som 8.587,19

(7) c. Verhouding 1,37483 1,45598 1,4816

Verhouding is wat vreemd, komt onder andere door de gekozen factoren (inclusief huwelijksfrequenties bij NP)

A B C

Inkoop OP 618,67 982,79 733,39

PP 433,07 687,95 513,37

Controle: 3,267 5,683 1,68

1,983 3,045 1,114

2.021,19 5.585,20 1.232,10

858,78 2.094,81 571,89

2.879,97 7.680,01 1.803,99

Som 12.363,97

(3) d. Nee; de belastingdienst legt de restrictie op dat de maximum pensioenopbouw niet meer mag bedragen dan 2,25% van de pensioengrondslag

(5) e. Waarde 31-12-2011 40.000,00 Beschikbare premie primo 2.600,00

Kosten 156,00

Storting 2.444,00

Rendement 6%

Waarde 1-1-2012 42.444,00

Waarde 31-12-2012 44.990,64

(13)

Opgave 4: AOW-hiaat / Uitstel (30 punten)

(4) a. AOW 11.000,00

Indexatie AOW 1%

Aantal jaren tot 65 33

AOW( geïndexeerd) op 65 jaar 15.124,35 op leeftijd 65 jaar

(6) b. Factor uitgesteld OP 0,451

Factor tijdelijke lijfrente 18,227

Gelijkblijvende jaarlijkse premie 374,23

(6) c. Fulltime pensioengrondslag 23.000,00

Opbouw in 2012 322,00

Verstreken diensttijd 7,5

Opgebouwd tot 1-1-2012 2.415,00

Leeftijd op 1-1-2012 32

Contante waarde factor op 1-1-2012 Plft=65 2,440

Contante waarde 5.892,60

Contante waarde factor op 1-1-2012 Plft=67 2,023 Opgebouwd pensioen met Plft=67 2.912,80

Nog op te bouwen jaren 35,0

Toekomstig nog op te bouwen 11.270,00

Te bereiken pensioen op 67 jaar 14.182,80

322,00

(8) d. Verstreken diensttijd 7,5

Opbouw in 2011 348,00

Totaal opgebouwd t/m 2011 2.610,00

Opbouw in 2012 322,00

Totaal op te bouwen t/m 2012 2.415,00

Conclusie Over 2012 hoeft geen koopsom te worden betaald!

(6) e. Totaal opgebouwd eind 2012 2.415,00

Leeftijd eind 2012 33

Factor OP 2,931

Voorziening eind 2012 7.078,37