University of Groningen Improving communication in healthcare for patients with low health literacy Kaper, Marise

(1)

University of Groningen

Improving communication in healthcare for patients with low health literacy

Kaper, Marise

DOI:

10.33612/diss.172455932

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Publication date: 2021

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):

Kaper, M. (2021). Improving communication in healthcare for patients with low health literacy: Building competencies of health professionals and shifting towards health literacy friendly organizations. University of Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.172455932

Copyright

Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

(2)

559391-L-bw-Kaper 559391-L-bw-Kaper 559391-L-bw-Kaper 559391-L-bw-Kaper Processed on: 27-5-2021 Processed on: 27-5-2021 Processed on: 27-5-2021

(3)

Processed on: 27-5-2021 PDF page: 188PDF page: 188PDF page: 188PDF page: 188

188

Samenvatting

In Europa heeft bijna de helft van de bevolking beperkte gezondheids-vaardigheden (de Engelse term is health literacy). Als gevolg hiervan kunnen mensen problemen ondervinden bij het begrijpen van informatie, het communiceren met zorgprofessionals, het kunnen vinden van hun weg in de gezondheidszorg en het uitvoeren van zelfmanagement activiteiten om een goede gezondheid te bevorderen of te behouden. Beperkte gezond heids-vaardigheden kunnen problemen met gezondheid verergeren en gezondheids-verschillen vergroten. De impact van beperkte gezondheids vaardigheden wordt groter doordat zorgstelsels steeds complexer worden en doordat we steeds meer verwachten dat mensen (actief) participeren in hun eigen zorg- of behandeltraject. Zorgprofessionals en organisaties kunnen deze impact verkleinen door hun communicatie en zorgverlening gerichter af te stemmen op de behoeften en capaciteiten van patiënten en door gezondheidsvaardigheden en autonomie van patiënten te versterken. Het hoofddoel van dit proefschrift is om te bepalen hoe zorgprofessionals en -organisaties de communicatie met en de zorgverlening aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden kunnen verbeteren.

Hoofdstuk 1 introduceert het concept ‘gezondheidsvaardigheden’ en geeft voorbeelden van benaderingen voor interventies om deze problemen aan te pakken. Om problemen met gezondheidsvaardigheden aan de orde te stellen in gesprekken met patiënten en de effectiviteit van gezondheidsbevordering en -behandeling te vergroten, hebben professionals specifieke competenties nodig. Echter, bestaande trainingsprogramma’s behandelen zelden het bredere scala aan competenties wat betreft gezondheidsvaardigheden dat nodig is om de autonomie en het zelfmanagement van patiënten te versterken. Bovendien is het nodig dat, naast professionals die beter toegerust zijn, zorgorganisaties actiever zijn om het voor mensen eenvoudiger te maken om informatie te vinden, te begrijpen en te gebruiken en hun weg te vinden in hun organisatie. Onderzoek heeft laten zien dat er een dringende behoefte bestaat aan een systematische benadering om problemen met gezondheidsvaardigheden in organisaties te verminderen. Een dergelijke benadering vereist echter meer inzicht in de beste manier om dit te implementeren en in de impact van organisatie-brede interventies op het gebied van gezondheidsvaardigheden. We beschrijven verder het Europese project genaamd “Intervention Research on Health Literacy among the Ageing Population” (IROHLA), dat de context vormde voor dit onderzoek. We presenteren ook de onderzoeksdoelstellingen van dit proefschrift:

(4)

189

S

1. Het ontwikkelen en pilot-testen van een brede communicatietraining gericht op gezondheidsvaardigheden voor zorgprofessionals in Italië, Ierland en Nederland.

2. Het bepalen of: (1) deze training de zelf gerapporteerde competenties van zorgverleners verhoogt wat betreft het aanpakken van aan gezondheids-vaardigheden-gerelateerde problemen en ontwikkeling van autonomie en zelfmanagementvaardigheden van mensen, na de training en 6-12 weken later; (2) professionals tevreden waren met de training; (3) uitkomsten verschilden voor de drie deelnemende Europese landen.

3. Het bepalen of deze brede training de competenties gericht op gezondheids-vaardigheden van medische studenten vergrootte in een Randomized Controlled Trial (RCT) met een wachtlijstconditie.

4. Het samenvatten van de evidence over: (1) de uitkomsten van Organ-isatie Health Literacy (OHL)-interventies op patiënt-, professional-, en organisatie niveau; (2) de factoren en strategieën die van invloed zijn op de imple mentatie en uitkomsten van OHL-interventies.

5. Het bepalen van de mate van implementatie, moderatoren (belemmerende en bevorderende factoren) en lange termijn impact van OHL-interventies in ziekenhuizen in Ierland en Nederland.

Hoofdstuk 2 beschrijft de ontwikkeling en het pilot-testen van een brede communicatietraining gericht op gezondheidsvaardigheden voor zorgverleners in Italië, Ierland en Nederland, wat werd onderzocht in een mixed-methods studie. We gebruikten een literatuuronderzoek om evidence-based trainingscomponenten te ontwerpen die gericht zijn op functionele, interactieve en kritische gezondheidsvaardigheden. In focusgroep discussies onderzochten we de perspectieven en verwachtingen van zorgprofessionals met betrekking tot een training en hun mening over het programma nadat ze hadden deelgenomen aan de pilot-training. Ook hebben we voor en na de training hun zelf-gerapporteerde competenties gericht op gezondheidsvaardigheden gemeten. De training bestond uit vijf componenten: educatie over gezondheidsvaardigheden, het verzamelen en verstrekken van informatie, gedeelde besluitvorming, het bevorderen van zelfmanagement en het stimuleren van gedragsverandering onder zorgverleners om de training toe te passen in de praktijk. Zowel de kwalitatieve als de kwantitatieve bevindingen duiden erop dat deze brede training de kennis, het zelfvertrouwen en de competenties van professionals kan versterken zodat ze beter kunnen

(5)

190

Samenvatting

communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Deze training, geëvalueerd en beoordeeld door professionals, kan goed breder worden toegepast in onderwijs en gezondheidszorg in Europa.

Hoofdstuk 3 rapporteert over een multi-center voor-na onderzoek om te bepalen of: (1) een brede training gericht op gezondheidsvaardigheden de zelf gerapporteerde competentie onder zorgverleners vergroot, zowel na de training als zes tot twaalf weken later; (2) professionals tevreden waren met de training; (3) uitkomsten verschilden voor de deelnemers in Italië, Nederland en Noord-Ierland. De training duurde acht uur en omvatte de volgende componenten: kennis over gezondheidsvaardigheden, het oefenen van begrijpelijke communicatie, gedeelde besluitvorming, het versterken van zelfmanagement en het ondersteunen van gedragsverandering van zorgverleners in de praktijk. We beoordeelden de zelf-gerapporteerde competenties wat betreft gezondheidsvaardigheden bij aanvang, direct na de training en zes tot twaalf weken later. De zelf-gerapporteerde competenties van zorgverleners (n = 106) namen significant toe na de training en bleven op het zelfde niveau na zes tot twaalf weken. De sterkste toename betrof strategieën om gedeelde besluitvorming te verbeteren en zelfmanagement te bevorderen. Professionals gaven aan tevreden te zijn over de training en vonden deze belangrijk voor de praktijk. De toename van competenties varieerde niet systematisch van land tot land. Deze veelbelovende bevindingen moeten worden bevestigd in een effectiviteitsstudie en verder onderzocht tijdens interactie met patiënten.

Hoofdstuk 4 beschrijft de effecten van een brede training in gezondheidsvaardigheden voor medische studenten, gebaseerd op een RCT met wachtlijstconditie. Deelnemers waren Nederlandse en niet-Nederlandse geneeskunde studenten aan een medische faculteit in Nederland. De training van elf uur bestond uit een college over gezondheidsvaardigheden en vijf interactieve sessies in kleine groepen, waarin werd geoefend met het verzamelen en verstrekken van informatie, gedeelde besluitvorming en het bevorderen van zelfmanagement. Daarvoor werden rollenspelen en gesimuleerde consulten gebruikt die op video werden opgenomen. We beoordeelden zelf-gerapporteerde competenties gericht op gezondheidsvaardigheden bij aanvang, na vijf en na tien weken (n = 79; interventie: 39; controle: 40). Als validatie van de zelf-gerapporteerde metingen beoordeelden we de geobserveerde competenties in video-opnamen van gesimuleerde consulten van een gedeelte van de steekproef. De training versterkte een breed scala aan competenties gericht op gezondheidsvaardigheden van bachelor geneeskundestudenten

(6)

191

S

en de training werd door hen goed ontvangen. De grootste verbeteringen in competenties werden gerapporteerd wat betreft het verstrekken van begrijpelijke informatie, het ontwikkelen van gedeelde besluitvorming en het bevorderen van zelfmanagement. Deze zelf-rapportages werden bevestigd in de observaties. We concluderen dat implementatie van deze training in het onderwijs en de klinische praktijk toekomstige artsen kan helpen om competenties wat betreft gezondheidsvaardigheden te verwerven.

Hoofdstuk 5 beschrijft de bevindingen van een scoping review van OHL-interventies. We onderzochten de uitkomsten van OHL-interventies op patiënt-, professional-, en organisatieniveau. Vervolgens hebben we factoren en mechanismen ontrafeld die de implementatie en uitkomsten van OHL-interventies kunnen beïnvloeden. We selecteerden en evalueerden peer-reviewed artikelen gericht op OHL-interventies vanuit vier wetenschappelijke databases. Drieëntwintig studies, waarin aan de hand van OHL-beoordelingsinstrumenten werd gerapporteerd over problemen met gezondheidsvaardigheden, lieten zien dat patiënten problemen ondervinden, ten aanzien van complexe navigatie, communicatie en gefragmenteerde gezondheidszorg. Dertien studies rapporteerden over de toepassing van de interventies, waarvan er negen rapporteerden dat de implementatie van de interventie resulteerde in positieve veranderingen op de OHL-domeinen met betrekking tot begrijpelijke communicatie, competenties en werkwijze van professionals en strategische organisatorische veranderingen. Er is echter nog steeds weinig evidence over patiënt gerelateerde uitkomsten en dit moet worden versterkt. Kritische factoren voor organisatie-brede implementatie van OHL-interventies waren betrokkenheid van patiënten, steun vanuit het management, gelijktijdige toepassing van top-down en bottom-up strategieën, een projectleider en ingestelde werkgroep en commitment van zorgprofessionals.

Hoofdstuk 6 richt zich op de resultaten van een lange termijn mixed-methods studie om de mate van implementatie, moderatoren (belemmerende en bevorderende factoren) en de lange termijn impact van OHL-interventies in één ziekenhuis in Ierland en drie ziekenhuizen in Nederland te beoordelen. Deze interventies waren gericht op verbetering van navigatie, d.w.z. je weg vinden, en begrijpelijke communicatie binnen organisaties. Deelnemers waren ziekenhuispersoneel (n = 24) en oudere patiënten (n = 40). We beoordeelden de mate van implementatie, de invloed van belemmerende en bevorderende factoren en de impact na zes, acht en achttien maanden aan de

(7)

192

Samenvatting

hand van vragenlijsten en semi-gestructureerde interviews. Zowel ouderen als zorgprofessionals identificeerden een aantal problemen gerelateerd aan gezondheidsvaardigheden, zoals moeilijkheden bij het vinden van de weg in zorginstellingen en te complexe informatie. Professionals implementeerden vooral OHL-interventies die gericht waren op betere navigatie en begrijpelijke communicatie. Belemmerende factoren bij implementatie waren beperkte middelen en variatie in organisatiestructuren en procedures. Bevorderende factoren waren participatie van ouderen, ondersteuning vanuit het management en stapsgewijze implementatie van interventies. Over de OHL-interventies werd gerapporteerd dat ze leiden tot organisatie-brede verbeteringen over een langere termijn, zoals een betere inbedding van procedures gericht op gezondheidsvaardigheden, grotere betrokkenheid van patiënten en een scholingsaanbod wat betreft duidelijk taalgebruik en begrijpelijke informatie. De bevindingen waren vergelijkbaar voor de twee landen en lieten zien dat lange termijn implementatie van OHL-interventies kan bijdragen aan gezondheid en zelfredzaamheid van oudere zorggebruikers.

Hoofdstuk 7 presenteert de belangrijkste bevindingen van de verschillende onderzoeken, behandelt methodologische kwesties, implicaties voor theorie en praktijk en schetst richtingen voor toekomstig onderzoek. We concluderen dat brede trainingen en OHL-interventies kunnen leiden tot betere communicatie gericht op gezondheidsvaardigheden door professionals en organisaties. Brede trainingen kunnen de zelf-gerapporteerde competenties wat betreft gezondheidsvaardigheden van (toekomstige) zorgverleners significant vergroten, in het bijzonder met betrekking tot het bevorderen van autonomie en zelfmanagement. Organisatie-brede implementatie van OHL-interventies lijkt te resulteren in een actievere opstelling van zorgorganisaties en professionals en in een betere aanpak gericht op gezondheidsvaardigheden. Er is echter nog weinig over bekend hoe dit zich vertaalt in patiënt-gerelateerde uitkomsten. Het invoeren van brede trainingen en organisatie-interventies binnen gezondheidszorg en onderwijs in Europa biedt veel kansen om communicatie met en zorgverlening aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden te verbeteren.

(8)

193

(9)