NN5 – Antwoorden 56V Cursus Formuleren Hoofdstuk 1 Correct formuleren
Paragraaf 1 De standaardfoutenlijst 1.1 onjuiste herhaling
1.2 tautologie 1.3 pleonasme 1.4 contaminatie 1.5 dubbele ontkenning 2.1 onjuist verwijswoord 2.2 slordig verwijzen 3 incongruentie 4 dat/als-constructie 5 foutieve samentrekking 6 foutieve beknopte bijzin 7.1 losstaand zinsgedeelte 7.2 zinnen ‘aan elkaar plakken’
8 onjuiste inversie 9 geen symmetrie Opdracht 1
1 2.1 onjuist verwijswoord zijn → haar
Verbetering:
Deze onderneming geeft ieder jaar in november een groot feest met beroemde artiesten voor al haar werknemers.
2 2.2 slordig verwijzen
‘daarmee’ verwijst onduidelijk, naar …
de krant schreef dat de minister geldbedragen van het bouwbedrijf had aangenomen of naar …
dat de minister geldbedragen van het bouwbedrijf had aangenomen Verbetering:
Toen de krant schreef dat de minister geldbedragen van het bouwbedrijf had aangenomen, twitterde de premier dat hij het met dat bericht niet eens was.
Of:
Toen de krant schreef dat de minister geldbedragen van het bouwbedrijf had
aangenomen, twitterde de premier dat hij het met het aannemen van geld niet eens was.
3 1.1 onjuiste herhaling: het tweede ‘over’ moet weg
Over de dopingkwestie die tot zo veel commotie heeft geleid, wilde de wielrenner het bij Pauw & Witteman niet meer over hebben.
4 1.4 contaminatie
op een teleurstelling zullen uitmonden → ‘in een teleurstelling zullen uitmonden’ of ‘op een teleurstelling zullen uitlopen’
5 1.5 dubbele ontkenning: geen → een Verbetering:
Waarom heeft de examencommissie je de mogelijkheid ontzegd om een herkansing te doen?
6 2.1 onjuist verwijswoord: waarvoor → voor wie
7 In het algemeen spreken we hier van een 1.3 pleonasme, maar op basis van het feit dat het om twee werkwoorden gaat, kun je 1.2 tautologie ook verdedigen: ‘eisen’ en
‘moeten’ vormen de dubbelop Verbetering:
De school eist van de leerlingen dat ze in de lessen op tijd aanwezig moeten zijn.
Of:
De school vindt de leerlingen dat ze in de lessen op tijd aanwezig moeten zijn.
8 1.3 pleonasme: voor het eerst leren (kennen) Verbetering:
Ik heb mijn vriendin voor het eerst leren kennen op de middelbare school en we hebben al vanaf klas 4 verkering.
Of:
Ik heb mijn vriendin voor het eerst gezien op de middelbare school en we hebben al vanaf klas 4 verkering.
9 1.4 contaminatie: de oorzaak moete geweten worden Verbetering:
Naar de mening van het Rode Kruis is de oorzaak van de choleraepidemie geweten worden aan de erbarmelijke hygiënische situatie in het vluchtelingenkamp.
Of:
Naar de mening van het Rode Kruis moet de oorzaak van de choleraepidemie geweten worden aan de erbarmelijke hygiënische situatie in het vluchtelingenkamp.
10 2.1 onjuist verwijswoord: hem → het Verbetering:
Ik ga dit boek toch maar niet lezen voor de literatuurlijst, want ik vind het eigenlijk veel te dik.
Opdracht 2
1 5 foutieve samentrekking Verbetering:
De noodtribunes voor het festival zijn volstrekt niet veilig en zijn daarom vanochtend door de controleurs afgekeurd.
(‘De noodtribunes voor het festival’ mag je wel samentrekken.) 2 7.1 losstaand zinsgedeelte
Verbetering:
Volgens D66 slaagt de regering er maar niet in de voorgenomen maatregelen uit te voeren, terwijl dat wel noodzakelijk is om de economie weer vlot te trekken.
3 6 foutieve beknopte bijzin Verbetering:
Als de overheid alcoholreclame verbiedt, zal de overlast door agressieve drinkers en comazuipers vermoedelijk flink dalen.
Of:
Door alcoholreclame te verbieden zal de overheid de overlast door agressieve drinkers en comazuipers vermoedelijk flink zien dalen.
4 8 onjuiste inversie Verbetering:
U vroeg mij gisteren mijn bewijzen van bekwaamheid over te leggen en ik stuur u hierbij mijn diploma’s en getuigschriften.
Of:
U vroeg mij gisteren mijn bewijzen van bekwaamheid over te leggen en hierbij stuur ik u mijn diploma’s en getuigschriften.
5 3 incongruentie Verbetering:
Slechts een kleine minderheid van de werknemers en de werkgevers was tevreden over de afspraken die de onderhandelaars hadden gemaakt.
6 9 geen symmetrie
Verbetering: een woordgroep (een verhoging van de contributie) verbonden met een bijzin (dat twee van de gravelbanen een kunststofverharding zouden krijgen)
Verbetering:
De leden van de club stemden in met een verhoging van de contributie en met kunststofverharding van twee van de gravelbanen.
Of:
De leden van de club stemden ermee in dat de contributie verhoogd zou worden en dat twee van de gravelbanen een kunststofverharding zouden krijgen.
7 6 foutieve beknopte bijzin Verbetering:
Nadat we een halfuur in de foyer van het hotel gewacht hadden, kwam de taxi die voor ons besteld was, eindelijk opdagen.
Of:
Na een halfuur in de foyer van het hotel gewacht te hebben zagen we de taxi die voor ons besteld was, eindelijk aankomen.
8 7.2 zinnen ‘aan elkaar plakken’
Verbetering:
De Rekenkamer heeft becijferd dat de export dit jaar weer langzaam toeneemt. Toch mag je daaruit niet concluderen dat de crisis voorbij is.
9 4 dat/als-constructie Verbetering:
Ik neem geen paraplu mee, omdat ik de hele dag voor niks met dat ding loop te sjouwen als het droog blijft.
10 5 foutieve samentrekking: ‘sturen’ heeft niet beide keren dezelfde betekenis Verbetering:
De docent Frans stuurde drie raddraaiers weg uit zijn les en stuurde meteen een sms’je naar de teamleider over hun wangedrag.
(‘De docent Frans’ mag je wel samentrekken.) Opdracht 3
1 1.1 onjuiste herhaling Verbetering:
Veel Nederlandse kijken naar de kerstdagen en oud en nieuw, die zij als de gezelligste tijd van het jaar beschouwen, al maandenlang naar uit.
Of nog liever:
Veel Nederlandse kijken al maandenlang uit naar de kerstdagen en oud en nieuw, die zij als de gezelligste tijd van het jaar beschouwen.
2 5 foutieve samentrekking: ‘documentaires over kunstgeschiedenis’ is in de eerste zin het lijdend voorwerp en in de tweede zin het onderwerp
Verbetering:
Documentaires over kunstgeschiedenis vind ik erg boeiend en die mogen van mij best vaker worden uitgezonden.
3 2.1 onjuist verwijswoord: die → dat / het Verbetering:
Het openluchtbad is de hele zomer gesloten, omdat het gerenoveerd moet worden.
4 7.1 losstaand zinsgedeelte Verbetering:
Bij rekeningrijden houdt een in de auto ingebouwd kastje precies bij hoeveel je rijdt, waar je rijdt en op welk tijdstip je daar rijdt, wat volgens veel politici ernstige inbreuk maakt op de privacy van de burger.
5 2.2 slordig verwijzen: ‘ze’ kan verwijzen naar ‘de directeuren’ of naar ‘de leden van de ondernemingsraad’
Verbetering:
De directeuren hoeven de leden van de ondernemingsraad niet meer voor overleg uit te nodigen, want de bedrijfsleiding is toch niet bereid om compromissen te sluiten.
Of:
De directeuren hoeven de leden van de ondernemingsraad niet meer voor overleg uit te nodigen, want die laatsten zijn (of: de medezeggenschap is) toch niet bereid om compromissen te sluiten.
6 1.2 tautologie: waarschijnlijk + vermoedelijk Verbetering:
Waarschijnlijk komen er vandaag in het binnenland vermoedelijk enkele verspreide opklaringen voor, maar in de kustprovincies hebben buien de overhand.
7 3 incongruentie: zullen → zal Verbetering:
De uitslag van de enquêtes over de arbeidsomstandigheden die op vele scholen gehouden zijn, zal bekend worden gemaakt in het AOb-blad.
8 7.2 zinnen ‘aan elkaar plakken’
Verbetering:
Mij lijkt het ‘hoge’ inkomen van jongeren niet de oorzaak van het overmatige drankgebruik. De meesten weten hun geld wel verstandig te besteden.
9 2.1 onjuist verwijswoord: haar → zijn, z’n → haar Verbetering:
Friesland (onzijdig) heeft zijn grote meren, Emmeloord zijn Poldertoren en deze Noord- Hollandse vesting (vrouwelijk) heeft haar zeventiende-eeuwse verdedigingswerken om toeristen aan te trekken.
10 4 dat/als-constructie Verbetering:
Voorstanders van een verbod op goksites zijn van mening dat jongeren snel een verslaving ontwikkelen als ze op internet gaan gokken.
11 1.5 dubbele ontkenning: ontmoedigt + niet (langer) Verbetering:
De extreem lage rente moedigt veel trouwe spaarders aan om niet langer geld op de bank te zetten, maar te beleggen in veilige obligaties.
12 3 incongruentie: vinden → vindt Verbetering:
Het gros van de studenten in exacte studierichtingen vindt dat de overheid hun opleiding moet betalen, omdat Nederland een groot gebrek heeft aan technici.
13 9 geen symmetrie: lijdende vorm + bedrijvende vorm Verbetering:
Het zit in de cultuur van jongeren dat ze bij het uitgaan pas laat van huis vertrekken en dat ze dus ook laat weer thuiskomen.
14 1.3 pleonasme: een evanluatie is altijd achteraf Verbetering:
Wij zijn bereid uw product een aantal maanden te proberen, onder de voorwaarde dat achteraf een evaluatie zal plaatsvinden omtrent de kwaliteit van het middel.
15 5 foutieve samentrekking: ‘keek’ heeft niet beide keren dezelfde betekenis Verbetering:
De gescheiden man keek vooral uit naar nieuwe relaties, maar keek daardoor nauwelijks om naar zijn kinderen.
(‘De gescheiden man’ mag je wel samentrekken.)
16 2.1 onjuist verwijswoord; ‘hun’ → ‘hen’. Overigens is ‘hun’ hier strikt genomen geen verwijswoord, want je kunt het antecedent niet zien.
Verbetering:
Uiteindelijk zal een van hen toch met de waarheid voor de dag moeten komen.
17 8 onjuiste inversie Verbetering:
In 2008 werd Joël bij AH als vakkenvuller ontslagen omdat hij te duur werd en hij heeft daarna in twee jaar geen enkele nieuw baantje kunnen vinden.
Of:
In 2008 werd Joël bij AH als vakkenvuller ontslagen omdat hij te duur werd en daarna heeft hij in twee jaar geen enkele nieuw baantje kunnen vinden.
18 1.5 dubbele ontkenning Verbetering:
Als je morgen het examen natuurkunde doet, moet je proberen te vermijden dat je geen fouten met de eenheden maakt, want die kunnen bij jou net het verschil maken tussen een voldoende en een onvoldoende.
Of:
Als je morgen het examen natuurkunde doet, moet je proberen ervoor te zorgen dat je geen fouten met de eenheden maakt, want die kunnen bij jou net het verschil maken tussen een voldoende en een onvoldoende.
Eigenlijk verwijst ‘die’ in deze zin onduidelijk: naar ‘fouten’ (wat duidelijk bedoeld is), maar ‘die’ kan ook verwijzen naar ‘eenheden’.
19 6 foutieve beknopte bijzin Verbetering:
Toen hij door Finnmarken zwierf, bleken de meteorietkraters voor Alfred niet eenvoudig te vinden.
Of:
Zwervend door Finnmarken kon Alfred de meteorietkraters niet zo eenvoudig vinden.
20 2.1 onjuist verwijswoord: dat → wat Verbetering:
Het beste wat je na zo’n inbraak kunt doen, is de politie bellen en aangifte doen.
Opdracht 4
Ontwikkelingshulp is belangrijk. Daarom schenkt Nederland dan ook (1.2) veel geld aan verschillende ontwikkelingslanden. Die (7.1) zowel in Afrika liggen als in andere
werelddelen. Nederland is op het gebied van ontwikkelingssamenwerking een
voorbeeldfunctie (1.4) voor andere westerse landen en ze (2.1) wil dat ook blijven. De geschiedenis heeft namelijk uitgewezen dat wanneer (4) toonaangevende landen opkomen voor de derde wereld, andere landen volgen.
Door ervoor te zorgen (6) dat in een derdewereldland vrede en veiligheid heerst, kan de economie van zo’n land groeien. Van economische groei kunnen veel volwassenen en kinderen onmiddellijk van (1.1) profiteren. Het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft, neemt af, in (7.2) Afrika en Azië is dat het afgelopen jaar met meer dan 24%
gedaald. Helaas blijft controle op de besteding van de hulpgelden noodzakelijk, want de kans bestaat dat het gedoneerde geld, wat (2.1) bedoeld is voor de allerarmsten in Afrikaanse samenlevingen, in verkeerde handen komen (3).
Herschreven tekst:
Ontwikkelingshulp is belangrijk. Daarom schenkt Nederland dan ook veel geld aan verschillende ontwikkelingslanden, die zowel in Afrika liggen als in andere werelddelen.
Nederland is op het gebied van ontwikkelingssamenwerking een voorbeeldfunctie voor andere westerse landen en het wil dat ook blijven. De geschiedenis heeft namelijk
uitgewezen dat andere landen volgen wanneer toonaangevende landen opkomen voor de derde wereld.
Doordat we ervoor zorgen dat in een derdewereldland vrede en veiligheid heerst, kan de economie van zo’n land groeien. Van economische groei kunnen veel volwassenen en kinderen onmiddellijk van profiteren. Het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft, neemt af. In Afrika en Azië is dat het afgelopen jaar met meer dan 24%
gedaald. Helaas blijft controle op de besteding van de hulpgelden noodzakelijk, want de kans bestaat dat het gedoneerde geld, dat bedoeld is voor de allerarmsten in Afrikaanse samenlevingen, in verkeerde handen komt.
Hoofdstuk 2 Aantrekkelijk formuleren
Paragraaf 1 Aanwijzingen voor het woordgebruik Opdracht 1
1 Het antwoord verschilt per persoon.
Tekst 1: concept, barrières, segregatie, behelst, educatie, feminiene Tekst 2: --
2 Het antwoord verschilt per persoon.
Tekst 1: Het is … en overheidsdiensten.
Zo zijn … of vervoer.
Tekst 2: --
3 Tekst 1: 2 ‘Dit … genoemd’ en ‘In … aantreffen’
Tekst 2: 7 4 Tekst 1: 4
Tekst 2: 3 ‘De term … Verenigde Staten’, ‘Het glazen … diensten’ en ‘Die belemmeringen
… de organisatie’
5 Tekst 1: 5 (alle)
Tekst 2: 2 ‘De term … Verenigde Staten’ en ‘Het glazen … overheidsdiensten’
Noteer van beide teksten het aantal zinnen van meer dan twintig woorden.
6 Tekst 1: 24,5 woorden Tekst 2: 14,9 woorden 7 Vermoedelijk tekst 2
8 Tekst 1 bevat meer moeilijke woorden en meer ingewikkelde, samengestelde en lange zinnen.
Opdracht 2
1 overheid, euthanasie, levenslange, gevangene(n), zichzelf, doden, recht
De uit Egypte afkomstige Fahti G. wil dat de Nederlandse overheid hem steunt in een procedure die leidt tot zijn euthanasie. Hij is de eerste levenslange gevangene die zich tot de rechter wendt. Fahti G. heeft de laatste tijd meerdere malen geprobeerd zichzelf te doden, onder meer door scheermesjes in te slikken. Liever zou hij zichzelf op een meer humane manier doden. Daarom wil hij dat de overheid hem en andere levenslange gevangenen het recht geeft op euthanasie.
Moet de overheid hem dat recht geven? Is het ethisch wel verantwoord om levenslange gevangenen het recht te geven op euthanasie? Of is dat juist de enige manier om te voorkomen dat deze gevangenen zichzelf op een andere manier doden?
2 De herschreven tekst:
De uit Egypte afkomstige Fahti G. wil dat de Nederlandse regering hem steunt in een procedure die leidt tot zijn euthanasie. Hij is de eerste levenslange gevangene die zich tot de rechter wendt. Fahti G. heeft de laatste tijd meerdere malen geprobeerd zichzelf van het leven te beroven, onder meer door scheermesjes in te slikken. Liever zou hij op een meer humane manier sterven. Daarom wil hij dat de overheid hem en andere criminelen die tot hun levenseinde vastzitten, het recht geeft op een zachte dood.
Moet het kabinet hem daarvoor toestemming geven? Is het ethisch wel verantwoord om bij langgestraften een menselijke vorm van zelfdoding toe te staan? Of is dat juist de enige manier om te voorkomen dat deze gedetineerden op een andere manier zelfmoord plegen?
Opdracht 3
[T2]Lees tekst 4, een deelonderwerp uit een artikel van Jannet (vwo 5).
1 factor(en), overgewicht, hoge, voedsel, belangrijk(e), bewegen
De eerste factor die een rol speelt bij het ontstaan van overgewicht is een hoge inname van voedsel met een hoge energiedichtheid. Dit is een belangrijke factor, omdat voedsel een belangrijke levensbehoefte is.
Een tweede factor die ook bij veel mensen een rol speelt, is een gebrek aan beweging in combinatie met een hoge voedselinname. Door bewegen verbrand je
namelijk de ingenomen calorieën. Bewegen is dus belangrijk. Wie weinig beweegt, verbrandt weinig en daardoor worden overtollige calorieën opgeslagen als vet, waardoor overgewicht ontstaat.
De derde factor, die ook belangrijk is, is een obesogene omgeving. Dat is een
omgeving die je verleidt tot weinig beweging en ongezond voedsel. Als je overgewicht wil vermijden, is het naast voldoende bewegen dus ook belangrijk uit de buurt van voedsel te blijven.
Ten vierde is het ook mogelijk dat genetische factoren een rol spelen bij overgewicht.
Een traag werkende schildklier kan erfelijk bepaald zijn en leidt onder andere tot overgewicht. Ook zijn er nu eenmaal mensen die sneller dik worden dan andere.
2 De eerste factor die een rol speelt bij het ontstaan van overgewicht, is overmatige consumptie van energierijk voedsel. Deze factor is belangrijk, omdat eten een directe levensbehoefte is.
Iets wat bij veel mensen ook een rol speelt, is een gebrek aan beweging in combinatie met een hoge voedselinname. Door bewegen verbrand je namelijk de ingenomen
calorieën. Fietsen of wandelen is dus een must. Wie veel stilzit, verbrandt weinig en daardoor worden overtollige calorieën opgeslagen als vet, waardoor zwaarlijvigheid ontstaat.
Een volgende oorzaak is een obesogene omgeving. Die verleidt je tot stilzitten en ongezond eten. Als je gewichtstoename wilt vermijden, is het naast voldoende sporten dus ook noodzakelijk uit de buurt van snacks te blijven.
Ten slotte is het ook mogelijk dat genetische factoren een rol spelen bij obesitas. Een traag werkende schildklier kan erfelijk bepaald zijn en leidt onder andere tot
overgewicht. Ook zijn er nu eenmaal mensen die sneller dik worden dan andere.
Paragraaf 2 Aanwijzingen voor de zinsbouw Opdracht 4
1 APO 2 POA 3 PA 4 OPA 5 APO 6 OPA 7 OPA 8 POA 9 APO 10 PA Opdracht 5
Veel vrouwen streven naar een perfect lichaam. Tegenwoordig gaan ook jonge meisjes daar steeds verder in. De cosmetische industrie helpt hen daarbij. Zonder pardon worden lippen opgespoten en gaan borsten van cup A naar cup D. Hebben de modellen op de covers van de glossy bladen immers ook geen grote borsten? Meisjes en vrouwen willen er net zo uitzien als zij.
Overigens zijn de omslagfoto’s zo nep als wat. Al die afbeeldingen zijn immers geretoucheerd. Op die manier worden schoonheidsfoutjes netjes weggewerkt. Dat weet iedereen, maar toch oefenen die geretoucheerde modelvrouwen een grote
aantrekkingskracht uit op het vrouwelijk volksdeel. Met alle gevolgen van dien.
Opdracht 6 Bijvoorbeeld:
1 Kinderen van immigranten die het Nederlands niet of onvoldoende beheersen, blijken in de praktijk ook zelf moeite te hebben met onze taal. Daardoor begrijpen ze op school allerlei dingen niet. Misschien komen ze zo op een lager niveau terecht dan ze eigenlijk
aan zouden kunnen. Dat heeft tot gevolg dat er steeds minder goed opgeleide allochtonen in ons land komen, die in staat zijn goed te integreren.
2 Het Center for Disease Control heeft op 26 juli 2012 een onderzoek gepubliceerd. Daaruit blijkt dat bij de nieuwe varianten van de Mexicaanse griep de risicogroepen vier keer zo veel kans lopen op een ernstige griepinfectie met complicaties als andere
bevolkingsgroepen. Die risicogroepen zijn kinderen jonger dan zes maanden, personeel in de kinderopvang en vooral vrouwen die minstens drie maanden zwanger zijn. Onder zwangere vrouwen is het aantal sterfgevalllen ook aanzienlijk hoger.
3 Op 14 februari 2012 is een congres over maatregelen tegen obesitas dat gehouden. Daar kondigde de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan dat er regelgeving komt om kinderen onder de twaalf jaar niet meer bloot te stellen aan reclames voor
ongezonde voeding. Bovendien gaat een Frans voedingsprogramma naar de Nederlandse situatie vertaald worden waarin men overgewicht onder controle probeert te krijgen. Ook zal het reeds bestaande project ‘de gezonde schoolkantine’ worden uitgebreid en
gestimuleerd.
Opdracht 7
1 a, c, d, e (althans het gedeelte ‘waar … Eindexamen), f
2 Zet de passieve zinnen in de bedrijvende vorm. Voeg zo nodig een onderwerp toe.
a Heeft de garage jouw oude auto bij de laatste APK-keuring afgekeurd?
c Tegenwoordig voeren middelbare scholieren veel werk in de supermarkt uit.
d De last van de premier verwijderde de oproerpolitie de demonstranten tegen het bewind van Erdogan van het Tahrirplein.
e Volgend jaar zal de Onderwijsinspectie scholen bestraffen waar de leerlingen voor het schoolexamen veel hogere cijfers halen dan voor het Centraal Eindexamen.
f Heeft iemand de klokkenluider Edward Snowden recentelijk gesignaleerd in Hong Kong?
Opdracht 8
1 Vermoedelijk zal onze expeditieafdeling de door jou bestelde sportschoenen vrijdag verzenden.
2 Deze bekende marktonderzoeker heeft uitgezocht welke producten van Unilever de cliëntèle het meest waardeert.
3 Op dit gevaarlijke kruispunt wordt ondanks de plaatsing van camera’s vaak door rood gereden. (goed)
4 De afgelopen tien jaar zijn vele zeventiende-eeuwse panden in deze historisch belangrijke stadswijk gerestaureerd. (goed)
5 Het opeten van meegebrachte etenswaren is in dit bedrijfsrestaurent niet toegestaan.
(goed)
6 Deze week is de beschoeiing, die deels was meegesleurd door het snelstromende hoge water in de rivier, door een aannemersbedrijf hersteld. (goed, want het gaat hier om de beschoeiing, terwijl het aannemersbedrijf er niet echt toe doet)
7 De politie heeft de gevangenen die door de bewakers in elkaar zijn geslagen, een voor een ondervraagd. (goed, want in de bedrijvende vorm is onduidelijk wat het
onderwerp van de bijzin is)
8 De bomen en de struiken in mijn achtertuin snoei ik ieder najaar.
9 Het afgelopen weekend zijn er graven beschadigd en racistische leuzen aangebracht op de muur van het Joodse kerkhof. (goed)
10 Op het platteland spreken de meeste mensen nog altijd dialect.
Opdracht 9
Zie ook de tekst onder opdracht 10.
1 ze → de Oost-Berlijners 2 daarvoor → 1990
die → vrijheid van meningsuiting 3 die → de economische groei 4 Zij → toeristen
5 daar → in het voormalige DDR-gedeelte van de stad
6 daartoe → (om) zo’n 300.000 oude woningen af te breken en gedeeltelijk te vervangen door nieuwbouw
Opdracht 10
Zie ook de tekst onder opdracht 10.
a + b
1 toelichtend verband: Zo
2 -- (ten onrechte gevraagd in het lln.boek) 3 oorzakelijk verband: doordat
middel-doel: om … te
4 opsommend (en tegenstellend): ander 5 opsommend: ook
6 concluderend: dus
7 tegenstellend: Desondanks
De verwijswoorden zijn onderstreept, de woorden die een verband aangeven zijn vetgedrukt.
Tekst 7
1 De val van de Berlijnse Muur heeft voor de Oost-Berlijners zeker een aantal
voordelen. 2 Zo hebben ze sinds 1990 weer vrijheid van meningsuiting. 3 In de jaren daarvoor was die nog ver te zoeken, doordat overal de Stasi op de loer lag om burgers te controleren op anticommunistische uitspraken.
4 Een ander voordeel is de economische groei na jaren van stagnatie. 5 Je herkent die onder andere aan het aantal toeristen dat de stad bezoekt, gemiddeld zo'n
840.000 per maand. 6 Zij kunnen de vooruitgang bijvoorbeeld herkennen aan de talloze renovatieprojecten in het voormalige DDR-gedeelte van de stad. 7 Tot 2016 worden daar zo'n 300.000 oude woningen afgebroken en gedeeltelijk vervangen door nieuwbouw. 8 Mede daartoe is ook de infrastructuur verbeterd: het wegennet is flink opgeknapt. 9 Er is dus veel vooruitgang geboekt.
10 Desondanks kampt Oost-Berlijn ruim twintig jaar na de val van de Muur nog altijd met een aantal problemen.
Opdracht 11 Eigen tekst
Paragraaf 3 Het gebruik van uitdrukkingen Opdracht 12
1 bij tijd en wijle 2 gepokt en gemazeld 3 have en goed
4 met angst en beven 5 met hangen en wurgen 6 naar eer en geweten 7 schering en inslag 8 van haver tot gort
9 van toeten noch blazen weten 10 voor galg en rad
j zo nu en dan i zeer ervaren a bezittingen d erg bang
c met zeer veel moeite e oprecht
g vaak voorkomend
b door en door; geheel en al
h volkomen onkundig zijn; van niets weten f misdadig
Opdracht 13
Eigen antwoord, bijvoorbeeld:
1 Bij tijd en wijle komt hier een marskramer langs die messen en scharen wil slijpen.
2 Onze fractievoorzitter is dankzij zijn jarenlange ervaring gepokt en gemazeld in het politieke metier.
3 De Syrische vluchtelingen laadden have en goed in hun autootjes en op boerenwagens en trokken de grens over naar Turkije.
4 Als gevolg van de economische crisis zien veel mensen de toekomst met angst en beven tegemoet.
5 Ondanks jarenlange training op het huiswerkinstituut heeft Boris met hangen en wurgen zijn havodiploma gehaald.
6 De politicus werd verweten dat hij de kosten van het bouwproject te hoog had laten oplopen, maar hij hield vol geen schuld te hebben, omdat hij bij al zijn beslissingen naar eer en geweten gehandeld had.
7 Op dit drukke kruispunt zijn aanrijdingen schering en inslag.
8 Ik ken hem van haver tot gort en daarom weet ik zeker dat hij zoiets nooit zou doen.
9 Minister Leers heeft in Angola aan twee luchtvaartjournalisten die van toeten noch blazen wisten, uitgelegd dat volgens het Nederlandse asielbeleid mensen die de boel belazeren, niet welkom zijn.
10 In deze sloppenwijk groeien de meeste kinderen op voor galg en rad en krijgen de meesten van hen al vroeg met justitie te maken.
Opdracht 14
Eigen antwoord, bijvoorbeeld:
1 De verdachte bleef bij hoog en bij laag volhouden dat hij niets met de inbraak te maken had.
2 Na rijp beraad besloten de onderhandelaars van de regering iets toe te geven aan de bevrijdingsbeweging, omdat ze wel inzagen dat het buigen of barsten was en dat het land niet gediend was met een voortzetting van de guerrilla.
3 Jolanda heeft hemel en aarde bewogen om met haar vriendje naar Spanje op vakantie te mogen.
4 Je krijgt geen nieuwe fiets, want zo’n uitgave kan ik me niet permitteren. Het huishouden is al duur en het moet uit de lengte of uit de breedte komen, dus een nieuwe fiets zit er even niet in.
5 De oude mensen hadden ruim vijftig lief en leed met elkaar gedeeld.
6 Na veel plussen en minnen besloten ze toch naar Australië te emigreren om daar een nieuw boerenbedrijf te beginnen.
7 Alida heeft jarenlang voor haar hulpbehoevende moeder gezorgd, maar ze kreeg altijd stank voor dank: nooit kon er bij de oude vrouw een vriendelijk woord af.
8 Dankzij de Nederlandse verzorgingsstaat wordt iedereen hier verzorgd van de wieg tot het graf.
9 Na de aanrijding probeerde Bastiaan uit te leggen hoe alles gegaan was, maar hij vertelde een onsamenhangend verhaal zonder kop of staart.
10 Voor ik hier wegga, wil ik zwart op wit hebben dat u mij de geleden schade vergoedt.
Opdracht 15
1 als puntje bij paaltje komt 2 dubbel en dwars
3 in kannen en kruiken 4 kind noch kraai 5 met man en macht 6 op stel en sprong 7 paal en perk stellen 8 te kust en te keur 9 voor dag en dauw 10 willens en wetens
a als het erop aankomt h ruimschoots; meer dan
e in orde; voor elkaar; geheel afgerond c geen enkel familielid
j zo krachtig mogelijk f onmiddellijk
b beteugelen, binnen de grenzen houden i voor het kiezen; zoveel men maar wil d heel vroeg
g opzettelijk en bewust
Opdracht 16
Eigen antwoord, bijvoorbeeld:
1 Bert zegt altijd eerst dat hij geen tijd heeft om je te helpen, maar als puntje bij paaltje komt, staat hij je toch terzijde.
2 Je hebt die medaille dubbel en dwars verdiend, want je hebt een prima prestatie neergezet.
3 Met klussenbureau Kant en klaar komt alles in kannen en kruiken en wordt uw verbouwing een groot succes.
4 De oude man had kind noch kraai en kreeg dus nooit bezoek toen hij in het verpleeghuis zat.
5 Gedurende de storm streden de matrozen met man en macht tegen de elementen om het schip veilig naar de haven te loodsen.
6 Als Janneke iets leuks bedenkt, moet dat altijd op stel en sprong gebeuren.
7 Het wordt tijd dat de leraar paal en perk stelt aan het gepraat in zijn les, want in deze wanorde leren de leerlingen niets.
8 Op internet vind je op tientallen websites de heerlijkste zomerrecepten te kust en te keur.
9 We zijn voor dag en dauw opgestaan om te gaan vissen in de Doornkolk.
10 Ellen zei dat de ruzie met Jobien door een toeval ontstaan was, maar volgens haar vriendinnen had ze er willens en wetens op aangestuurd.
Opdracht 17
1 alles op haren en snaren zetten 2 de tering naar de nering zetten 3 handel en wandel
4 met raad en daad bijstaan 5 zich met hand en tand verzetten 6 slikken of stikken
7 steen en been klagen 8 tegen heug en meug
9 van de hand in de tand leven 10 wijd en zijd bekend
Opdracht 18
Eigen antwoord, bijvoorbeeld:
1 De meisjes zetten alles op haren en snaren om van hun verjaardagsfeest een enorm succes te maken.
2 Nu de inkomsten tegenvallen, moeten we de tering naar de nering zetten en even wat soberder leven.
3 Voor we hem als directeur benoemen, moeten we eerst zijn handel en wandel van de afgelopen jaren nagaan.
4 De directeuren van de scholen moeten de raad van bestuur die boven hen staat, met raad en daad bijstaan.
5 Tegen de invoering van de ongunstige CAO verzetten de werknemers in de staalindustrie zich met hand en tand.
6 Bij de onderhandelingen stelden de vakbonden de werkgevers een ultimatum; het is nu slikken of stikken: als er geen akkoord komt, volgen er stakingen.
7 Veel docenten klagen steen en been over hoge werkdruk, maar als scholieren hun leraren weer eens om half 2 naar huis zien fietsen, vragen ze zich af of die klachten wel terecht zijn.
8 Toen moeder hem vroeg zijn kamer op te ruimen, ging Bas tegen heug en meug aan de slag, want hij heeft een pesthekel aan klusjes en karweitjes.
9 Als je zo van de hand in de tand blijft leven, zul je nooit een spaarcentje hebben voor als er eens plotseling extra uitgaven nodig zijn.
10 De bananentaart met chocolade van Sabine Schepens is inmiddels wijd en zijd bekend en is een echte klassieker geworden bij vrienden en familie.
Opdracht 19
1 de kat de bel aanbinden 2 de kip met de gouden
eieren slachten
b een lastige kwestie aankaarten f iets afstoten wat zeer winstgevend is
3 de kool en de geit sparen
4 geen slapende honden wakker maken
5 het paard achter de wagen spannen 6 het paard van Troje
binnenhalen
7 het zwarte schaap (van de familie) zijn
8 man en paard noemen 9 op alle slakken zout
leggen
10 zijn schaapjes op het droge hebben
i oplossingen zoeken die beide partijen geen pijn doen e geen aandacht vestigen op iets waarvan men nadeel
kan ondervinden
d een volstrekt verkeerde keus maken c een vijand in huis halen
h niet zo'n nette burger zijn (als zijn broers en zusters)
a duidelijk zeggen wat er fout gaat en wie er verantwoordelijk voor zijn
g moeilijk doen over allerlei kleinigheden
j voor zijn hele leven genoeg geld verdiend hebben
Opdracht 20
Eigen zinnen, bijvoorbeeld:
1 Hoewel de werknemers een beetje bang waren om het probleem van de niet
uitbetaalde overuren aan te kaarten, stapten ze na lang aarzelen toch naar hun baas om de kat de bel aan te binden.
2 Velen vonden het onverstandig dat ING de internetspaarbank ING Direct verkocht, omdat de bankverzekeraar daarmee de kip met de gouden eieren slachtte.
3 De invoering van de vliegtaks is goed voor het milieu en een overwinning voor milieuactivisten, maar die belasting gaat de winst van onze nationale luchthaven Schiphol zeker nadelig beïnvloeden. Het is in dit geval echter onmogelijk om de kool en de geit te sparen.
4 Mijn baan van acht uur per dag bij TNT Post kan ik makkelijk in zes uur af, maar uiteraard ga ik geen slapende honden wakker maken.
5 Volgens de krant heeft de regering met deze maatregelen om de woningmarkt in beweging te brengen het paard achter de wagen gespannen.
6 Als school dachten we slim te zijn door een directeur aan te stellen die alles van onderwijsfinanciën weet, maar nu hij de ene onderwijskundige bezuiniging na de andere doorvoert, blijkt dat we het paard van Troje hebben binnengehaald.
7 Als er in deze keurige familie weer eens problemen zijn, is Arnout altijd degene die de schuld krijgt, want hij is het zwarte schaap van de familie.
8 Als je ontevreden bent over ons bedrijf, moet je niet met vage klachten komen, maar man en paard noemen.
9 Als leraar moet je over een zekere humor beschikken en je moet op alle slakken zout leggen.
10 De succesvolle ondernemer verkocht op zijn vijftigste zijn bedrijf om van de rust te gaan genieten, want hij had zijn schaapjes op het droge.
Opdracht 21
1 de broekriem aanhalen 2 de handdoek in de ring
werpen
3 de vuile was buiten hangen
4 het klappen van de zweep kennen
5 (iets) aan de grote klok hangen
e het zuiniger aan doen d het opgeven
a de interne problemen (van een familie, bedrijf e.d.) aan de buitenwacht
mededelen
h veel ervaring hebben met zeker werk f iets aan iedereen bekendmaken; iets
overal rondbazuinen
6 (iets) in de doofpot stoppen
7 nul op het rekest krijgen
8 over één kam scheren 9 twee vliegen in één klap
slaan
10 water bij de wijn doen
b ervoor zorgen dat men niets meer van een discutabele kwestie hoort; iets verzwijgen
j zijn verzoek afgewezen zien worden c gelijk behandelen; geen onderscheid
maken
g tegelijkertijd twee voordelen behalen i zijn eisen verminderen; een beetje
toegeven Opdracht 22
Eigen zinnen, bijvoorbeeld:
1 Nu onze winst door de economische malaise al drie jaar achtereen is teruggelopen, moeten we als organisatie de broekriem aanhalen en helaas zullen daarbij enkele ontslagen vallen.
2 Nadat de alpinist er tot drie keer toe niet in geslaagd was de Mount Everest te bedwingen, wierp hij de handdoek in de ring en ging hij zich richten op lagere bergtoppen.
3 De minister was boos op de ambtenaar die de misstanden op het departement aan buitenstaanders bekend had gemaakt, omdat de bewindsman het niet correct vond om de vuile was buiten te hangen.
4 Ronald Koeman en Louis van Gaal zijn ervaren voetbalcoaches, die het klappen van de zweep kennen en elke club naar betere prestaties kunnen leiden.
5 Als je de Staatsloterij wint, moet je dat niet aan de grote klok hangen, want dan krijg je allerlei liefdadigheidsorganisaties op je dak, die om je geld komen bedelen.
6 De partij probeerde de fraude van haar leider in de doofpot te stoppen, want als het misdrijf bekend werd, zou dat de verkiezingsuitslag zeker negatief beïnvloeden.
7 Hoewel de oppositie met klem vroeg om een verzachting van de bezuinigingen op de gezondheidszorg, kreeg ze nul op het rekest: de minister wilde niets toegeven.
8 Veel Nederlanders hebben ten onrechte de neiging alle allochtonen over één kam te scheren, want tussen de verschillende etnische groeperingen is er een groot verschil in maatschappelijke participatie.
9 Als we het aantal lesuren verminderen, slaan we twee vliegen in één klap: de
leerlingen zijn blij dat ze eerder vrij zijn en als school houden we behoorlijk wat geld over.
10 Toen de onderhandelende delegaties besloten beide wat water bij de wijn te doen, was er snel een compromis bereikt en kon het akkoord worden getekend.
Opdracht 23
1 de vinger aan de pols houden 2 een rib uit mijn lijf
3 een slag om de arm houden 4 het hoofd in de schoot leggen 5 iemand de hand boven het
hoofd houden
6 iemand het vuur na aan de schenen leggen
7 op grote voet leven 8 tegen de borst stuiten 9 van de hand wijzen 10 zijn snor drukken
b de ontwikkelingen goed in de gaten houden
d een grote uitgave
e een voorbehoud maken; iets toezeggen onder voorwaarden a de moed verliezen; het opgeven h iemand beschermen; iemand
verdedigen
g het iemand moeilijk maken; iemand scherp ondervragen
i met geld smijten
c een afkeer van iets hebben; iets volstrekt verkeerd vinden
j verwerpen; afstemmen
f ertussenuit knijpen; zich ergens aan onttrekken
Opdracht 24
Eigen zinnen, bijvoorbeeld:
1 Nadat de raad van bestuur de scholenorganisatie bijna failliet had laten gaan, besloot de onderwijsinspectie de vinger aan de pols te houden.
2 Job heeft een prachtige stereo-installatie, maar die kostte hem wel een rib uit zijn lijf.
3 Ik wil graag zaterdag met je mee naar die luchtvaartshow, maar ik moet een slag om de arm houden, want het kan zijn dat ik moet helpen mijn zusje te verhuizen.
4 Toen de toptennisser voor de achtste keer in de eerste ronde van een toernooi verloor, legde hij het hoofd in de schoot en besloot hij zijn carrière te beëindigen.
5 Hoewel Barbara tegen roken was, hield ze Guido de hand boven het hoofd toen de docentenvergadering hem van school wilde verwijderen omdat hij gerookt had op het plein. (naar: Het rookoffer van Tessa de Loo)
6 De ondervragers van de politie legden Jason het vuur aan de schenen met hun scherpe vragen, maar hij bleef ontkennen dat hij bij de overval ook maar enige betrokkenheid had.
7 We hebben als organisatie jarenlang op te grote voet geleefd: prachtige
kantoorgebouwen, luxe personeelsfeesten, het kon allemaal niet op; we zullen in de toekomst echt wat zuiniger moeten zijn.
8 De strenge maatregelen die de VVD tegen asielzoekers wilde nemen, stuitten de leden van coalitiepartner PvdA tegen de borst.
9 De onderhandelaars wezen het voorstel van de hand, omdat zij wisten dat hun achterban een arbeidsovereenkomst zonder loonsverhoging nooit zou accepteren.
10 Als er karweitjes gedaan moeten worden, drukt Bas zijn snor, zodat het werk altijd op zijn twee zusjes neerkomt. (zie opdracht 18 zin 8)
Opdracht 25 Eigen tekst.
Paragraaf 4 Beeldspraak Opdracht 26
1 zo oud als Methusalem
2 als één man achter iemand staan (figuurlijk: iemand steunen) 3 eten als een bootwerker
4 als een dief in de nacht 5 vloeken als een ketellapper 6 zo wijs als Salomo
7 lachen als een boer met kiespijn 8 roken als een ketter
9 zo arm als Job 10 praten als Brugman 11 zo blij als een kind
12 drinken als een tempelier 13 zo dronken als een Maleier 14 een leven als een prins 15 zo brutaal als de beul Opdracht 27
Eigen zinnen.
Opdracht 28
1 als haringen in een ton
2 als kemphanen tegenover elkaar staan 3 als een olifant door de porseleinkast gaan 4 als een feniks uit de as herrijzen
5 een leven als een luis op een zeer hoofd 6 gillen als een mager speenvarken
7 leven als kat en hond
8 zich voelen als een vis in het water
9 zich voelen als een kat in een vreemd pakhuis 10 zweten als een otter
Opdracht 29
1 zo arm als een kerkrat 2 zo bang als een wezel 3 zo blind als een mol 4 zo dood als een pier 5 zo doof als een kwartel 6 zo dronken als een tor 7 zo duf als een konijn 8 zo fris een hoentje 9 zo glad als een aal 10 zo koppig als een ezel 11 zo ziek als een hond 12 zo rood als een kreeft 13 zo mak als een lammetje 14 zo trots als een pauw 15 zo traag als een slak 16 zo gezond als een vis Opdracht 30
1 Die onzinnige maatregelen die de schoolleiding wil treffen tegen spijbelen, slaan werkelijk als een tang op een varken.
2 Ga eens een beetje rechtop zitten, Frans. Je hangt als een zoutzak in de bank en je let totaal niet op.
3 Jouw gelijk in deze kwestie staat volgens mij als een paal boven water.
4 De kaartverkoop voor het kerstgala loopt werkelijk als een trein.
5 Volgens de krant gaan de gadgets voor het WK Voetbal als warme broodjes over de toonbank.
6 Het bericht van het overlijden van de bekende zanger kwam als een donderslag bij heldere hemel.
7 Xantippe is een aantrekkelijk meisje, maar ze heeft helaas een bek als een scheermes.
8 Ik heb de laatste tijd een geheugen als een zeef, want ik ben alweer vergeten om dat artikel voor je mee te nemen;
9 De basketballer had handen als kolenschoppen, zodat hij de bal eenvoudig met één hand vast kon houden.
10 Toen de inbreker de sirene van de politieauto hoorde, ging hij er als een speer vandoor.
Opdracht 31
1 balen als een stekker 2 roken als een schoorsteen 3 kloppen als een bus
4 als een zeepbel uiteenspatten 5 slapen als een blok
6 branden als een fakkel 7 zwijgen als het graf Opdracht 32
1 zo gek als een cent 2 zo kaal als een biljartbal 3 zo klaar als een klontje
4 zo krom als een hoepel
5 zo lek als een vergiet / mandje 6 zo licht als een veertje
7 zo mager als een lat 8 zo plat als een dubbeltje 9 zo slap als een vaatdoek 10 zo stijf als een plank Opdracht 33
1 zo dom als het achtereind van een varken 2 zo wit als een doek
3 zo eerlijk als goud 4 zo vast als een huis 5 zo donker als de nacht
6 zo helder als koffiedik (= volkomen onbegrijpelijk) 7 zo helder als kristal
8 zo zwart als roet 9 zo vlug als water
10 zo oud als de weg naar Rome Opdracht 34
Eigen zinnen Opdracht 35
1 beven als een rietje 2 groeien als kool 3 zo groen als gras
4 als paddenstoelen uit de grond komen 5 zo rood als een biet
6 zo rot als een mispel 7 slapen als een roos 8 trillen als een espenblad Opdracht 36
Welke vormen van beeldspraak kom je tegen in de volgende tekstfragmenten?
Neem de woorden over en zet erachter om welke vorm het gaat.
Kies uit: allegorie, metafoor, metonymia, personificatie, synesthesie, (asyndetische) vergelijking.
Let op: bij fragmenten met meer dan één geval staat het aantal aangegeven.
1 Zoals varkens niet zwaarder worden door ze te wegen (worden scholen niet beter door hun resultaten te meten) – vergelijking
2 Een nieuwe halte – metafoor achtbaan – metafoor
een waterhoofd – metafoor / vergelijking Brussel – metonymia
(de geboorte van) een Europese federatie – personificatie de Europese Unie (op sterven na dood) – personificatie 3 allegorie
Dat zie je aan: De zon gaat weer schijnen; nog niet volop zomer; de depressies voorbij; het zware weer
4 zijn ijsklompen – metafoor sabelde … neer – metafoor
messcherpe woorden – synesthesie
Elektrische auto’s (houden niet van) – personificatie 5 molenwieken (van armen) – vergelijking
6 als tektonische platen (op elkaar botsen) – vergelijking Jeruzalem – metonymia
Jeruzalem (liet zijn spierballen zien) – personificatie 7 allegorie
Dat zie je aan: (Het Louvre =) de leraar; de klas; De meester; schrijft met zijn krijtje op het bord en legt uit; de leerlingen; schoolmeester Louvre; (apart) lokaaltje; de leerlingen; kinderen in de klas
8 de spin in het web – metafoor / vergelijking 9 kroonprins – metafoor
uit het moeras trekken – metafoor
(zo saai) als koude aardappels - vergelijking
10 (Deze stad) is een veel te mooie vrouw – metafoor / vergelijking geen moer – metafoor (helemaal niets)
Paragraaf 5 Stijlfiguren Opdracht 38
belastingvermijding belastingontduiking cohabitatie bijslaap, coïtus, neuken
corpulent dik
een bekende van de politie crimineel, misdadiger
heengaan sterven
interieurverzorgster werkster, schoonmaakster meisje van plezier prostituee, hoer
ombuigingen bezuinigingen
ontvreemden stelen
sanitaire stop naar het toilet gaan
stoelgang poepen (ook wel: defeceren)
ter aarde bestellen begraven tipsy aangeschoten, dronken
transpireren zweten
venerische ziekte geslachtsziekte
vomeren overgeven, kotsen
Opdracht 39
Eigen woorden / zinnen, bijvoorbeeld:
Ze was niet onknap.
De kamer was niet ongezellig ingericht.
Dat heeft hem geen windeieren gelegd.
Opdracht 40
1 omvallen van de slaap 2 baden in het zweet 3 zwemmen in het geld 4 duizend doden sterven
5 iemand de oren van het hoofd eten / vragen 6 iemand het hemd van het lijf vragen
7 stijf staan van de zenuwen 8 van angst ineenkrimpen
9 zich de longen uit het lijf schreeuwen 10 zich de ogen uit het hoofd schamen Opdracht 41
Eigen zinnen Opdracht 42
1 Eigen voorbeelden 2 Eigen voorbeelden
Opdracht 43
Welke stijlfiguren vind je in de volgende zinnen? Neem de woorden over die samen een stijlfiguur vormen en zet erachter om welke stijlfiguur het gaat.
Kies uit: allusie, anafoor, anticipatie, antithese, chiasme, climax, drieslag (opsomming in drieën), enumeratie, eufemisme, hyperbool, ironie, litotes, omgekeerde climax, oxymoron, paradox, pleonasme, prolepsis, repetitio, retorische vraag, tautologie, understatement, woordspeling
Let op: in sommige fragmenten zitten meerdere stijlfiguren.
1 antithese: armer – rijker
2 opsomming in drieën: horloges, kaas en chocola; sensoren, gehoorapparaten en ruimtevaartonderdelen
Beeldspraak: De politiek – metonymia (de politici) 3 prolepsis: Vlekkeloos Nederlands sprekende asielzoekers
Of:
litotes: het hoeft geen verbazing te wekken 4 oxymoron – jonge ouderen
Retorische vraag: Maar was het al niet immoreel dat in een van de meest welvarende landen ter wereld vrijwel alle zorgkosten worden afgewenteld op het collectief?
5 enumeratie: de lager opgeleiden, de snelheidsduivels, de relschoppers en de illegalen 6 Twee van deze drie:
opsomming in drieën: passief, lusteloos, wantrouwig
enumeratie: aanwezig, aanhalig, veeleisend, impulsief en destructief anticipatie: Ze, Ze, ze, Sommige kinderen
7 chiasme:
Wij herdenken opdat wij niet vergeten,
maar wij dreigen te vergeten wat wij herdenken.
opsomming in drieën: christenen, joden en moslims 8 climax: belangrijk, belangrijker, allerbelangrijkst
(eventueel: woordspeling: huiskamer) 9 repetitio: Niet, niet, niet
10 enumeratie: niveautoetsen, Cito-toetsen, taaltoetsen, rekentoetsen, pabotoetsen repetitio: omhoog, omhoog, omhoog
climax: Meten is weten. Nog meer meten is nog meer weten, alles meten is alles weten.
hyperbool: eindeloos karwei woordspeling: Meten is zweten.
11 litotes: niet misselijk 12 Twee van deze drie:
repetitio: omdat, omdat, omdat
opsomming in drieën: omdat ze hun baan kwijtraken, omdat hun lonen niet meer stijgt, omdat hun pensioen steeds minder wordt
hyperbool: tot in de hemel
Beeldspraak: de bomen (niet langer) tot in de hemel groeien – metafoor 13 Twee van deze drie:
repetitio: wist het
enumeratie: Zijn ministerie (wist het), de belastingdienst (wist het), de politie (wist het), de FIOD (wist het), het Openbaar Ministerie (wist het).
retorische vraag: En de staatssecretaris zou het dan niet weten?
14 tautologie: in vuur en vlam
eufemisme: te diep in het glaasje gekeken hadden understatement: (Het is) enigszins uit de hand gelopen
15 enumeratie en een reeks antithesen: jong en oud, groot en klein, rijk en arm, man en vrouw, ziek en gezond, student en gepensioneerd, stedeling en plattelander,
ondernemer en werknemer, nieuwkomer en achterblijver.
paradox: Wie voor iedereen opkomt, komt immers eigenlijk voor niemand op.
omgekeerde climax: (Buma is) geen Lubbers, geen Balkenende, (en misschien zelfs) geen Maxime Verhagen
16 allusie: Spiegeltje spiegeltje Opdracht 44
Eigen tekst Opdracht 45 1 Eigen antwoord 2 --
3 --
