Om ervoor te zorgen dat Wajongers er niet op achteruitgaan ten opzichte van hun situatie voor het ingaan van de wet is het garantiebedrag ingesteld

(1)

Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44 44 www.rijksoverheid.nl

Onze referentie 2021-0000039203

> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Binnenhof 1A 2513 AA Den Haag 2513AA1XA

Datum 21-04-2021

Betreft Vragen van het lid Renkema (GroenLinks) en Van Dijk (SP)

Hierbij zend ik u de antwoorden op de Kamervragen van het lid Renkema

(GroenLinks) over de zorgen bij Wajongers (2021Z03375) en het lid Van Dijk (SP) over de zorg dat Wajongers erop achteruitgaan (2021Z03659).

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

W. Koolmees

(2)

Datum 21-04-2021

2021Z03659 Vragen van het lid Renkema

Vraag 1: Kent u het bericht ‘Zorgen bij Wajongers: ondanks belofte er toch op achteruit’?

Antwoord: Ja.

Vraag 2: Hoeveel mensen gaan er ook met het garantiebedrag op achteruit? Hoeveel gevallen hiervan zijn er nu bij u bekend?

Vraag 3: Waarom is niet eerder onderzocht hoe het garantiebedrag zou uitpakken? Wanneer wordt de Kamer hierover geïnformeerd?

Vraag 4: Klopt het dat het idee van het garantiebedrag was dat Wajongers er niet op achteruit zouden gaan door de wetswijziging?

Antwoord op vraag 2, 3 en 4: We hebben de regels voor de Wajong veranderd om de Wajong te vereenvoudigen en ervoor te zorgen dat Wajongers beter mee kunnen doen in de maatschappij. Om ervoor te zorgen dat Wajongers er niet op achteruitgaan ten opzichte van hun situatie voor het ingaan van de wet is het garantiebedrag ingesteld. Ik kan me voorstellen dat het frustrerend is als je er dan toch op achteruitgaat door wat voor reden dan ook.

De signalen van achteruitgang zijn bij ons bekend. Mogelijk is een deel te verklaren omdat de uitkering van januari 2021 met december 2020 vergeleken wordt. Samen met de Kamer en belangenvertegenwoordigers is gekozen om voor de berekening van het garantiebedrag uit te gaan van het gemiddelde inkomen over een representatieve periode in het voorafgaande jaar. Hiervoor is uiteindelijk de periode december 2019 tot en met november 2020 gekozen. Er zullen in een representatieve periode altijd momenten zijn waarop de uitkering van een Wajonger tijdelijk hoger of lager is door een wisselend inkomen. Door een gemiddeld inkomen toe te passen, benader je de gemiddelde uitkering over deze periode. Het kan voorkomen dat de uitkering in december 2020 hoger is dan de berekening van het garantiebedrag terwijl het garantiebedrag wel goed de

gemiddelde uitkering in het voorafgaande jaar representeert. Daarnaast kunnen er verschillende andere redenen zijn waarom iemand een lagere uitkering krijgt in januari en dit heeft niet altijd te maken met het ingaan van de nieuwe wet.

Een mogelijke oorzaak van achteruitgang blijft ook dat het garantiebedrag niet werkt zoals het bedoeld is. Ik neem de signalen die we ontvangen over

achteruitgang serieus. Daarom voer ik nu met UWV met urgentie een analyse uit naar de redenen waarom Wajongers er op achteruitgaan. Als blijkt dat Wajongers er door de nieuwe wet op achteruitgaan en het garantiebedrag dit niet verhelpt waar het dit wel had moeten doen, ga ik op zoek naar een oplossing. Ik informeer u over de uitkomsten zodra deze analyse is afgerond.

(3)

Datum 21-04-2021

Vraag 5: Is het mogelijk om in te bouwen dat Wajongers zelf een

referentieperiode kunnen kiezen of dat zij bijvoorbeeld uit twee mogelijke periodes kunnen kiezen? Zijn er andere mogelijkheden om meer

maatwerk te kunnen bieden, zodat Wajongers er niet op achteruit gaan?

Antwoord: Bij wisselende inkomsten is het niet mogelijk om de Wajonger zelf een referentieperiode te laten kiezen. Een zelf gekozen referentieperiode representeert niet goed de uitkering waar iemand voorafgaand aan het ingaan van de wet recht op heeft. Daarnaast is het technisch niet uitvoerbaar. Het garantiebedrag werkt voor het overgrote deel van de Wajongers zoals het bedoeld is. Voor de

Wajongers waar het garantiebedrag niet werkt zoals het bedoeld is, ga ik op zoek naar een passende oplossing.

Vraag 6: Wanneer weten alle Wajongers wat hun garantiebedrag wordt?

Kunt u garanderen dat dit op korte termijn is?

Antwoord: Voor ZZP’ers en Wajongers die nog besluiten over te stappen naar de Wajong2010 kan UWV het garantiebedrag niet op korte termijn vaststellen.

Andere Wajongers krijgen op korte termijn bericht.

Er is voor gekozen om het garantiebedrag van ZZP’ers te baseren op het inkomen in 2021, en niet 2020 zoals bij de andere Wajongers.¹Het gevolg hiervan is dat het garantiebedrag voor ZZP’ers pas op zijn vroegst in 2022 vastgesteld kan worden.

Bij het verlengen van de aanvraagtermijn voor een overstap heeft UWV, in overleg met SZW, aangegeven dat zij nieuwe aanvragen in de tweede helft van 2021 oppakt. In de periode daarvoor gebruikt UWV uitvoeringscapaciteit voor de implementatie van de Vereenvoudiging Wajong en de berekening van het garantiebedrag voor een specifieke groep waar de Eerste Kamer aandacht voor heeft gevraagd.²

1Nota van toelichting Besluit Garantiebedrag Wajong, Staatsblad 2020 269, §1.4.

2 Het gaat om de groep in de Wajong2010 die de zes jaar voor inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging Wajong aaneengesloten heeft gewerkt en die vanwege inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging Wajong niet de mogelijkheid heeft om in de voortgezette

(4)

Datum 21-04-2021

2021Z03659 Vragen van het lid Van Dijk

Vraag 1: Wat is uw reactie op het bericht 'Zorgen bij Wajongers: ondanks belofte er toch op achteruit'?

Antwoord: Het garantiebedrag is ingesteld om ervoor te zorgen dat Wajongers er niet op achteruitgaan. Ik voer samen met UWV met urgentie een analyse uit naar de redenen van inkomensverlies. Als blijkt dat Wajongers er door de nieuwe wet op achteruitgaan en het garantiebedrag dit niet verhelpt waar het dit wel had moeten doen, ga ik op zoek naar een oplossing. Ik informeer u over de uitkomsten zodra de analyse is afgerond.

Vraag 2: Hoe kan het dat Sterre er ondanks beloften en het

garantiebedrag maar liefst 300 euro bruto per maand op achteruit gaat?

Antwoord: Het is niet mogelijk iets te zeggen over specifieke gevallen. In mijn antwoord op vraag 3 en 5 geef ik aan dat er meerdere redenen kunnen zijn waarom een Wajonger er van december 2020 op januari 2021 op achteruitgaat.

Die redenen hebben niet allemaal met het ingaan van de nieuwe wet te maken. Er zijn nu signalen dat er gevallen zijn waarin het garantiebedrag achteruitgang niet verhelpt terwijl het dit wel had moeten doen. Daarom voer ik een analyse uit naar redenen voor achteruitgang en kom ik met een oplossing als er onbedoelde redenen zijn. Ik informeer u over de uitkomsten zodra de analyse is afgerond.

Vraag 3: Klopt deze berekening? Zo nee, hoe zit het dan wel? Is al bekend wat het onderzoek van het UWV heeft opgeleverd? (2)

Vraag 5: Hoeveel mensen gaan er net als Sterre op achteruit door de nieuwe Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)?

Antwoord op vraag 3 en vraag 5:

Het is op basis van het nieuwsbericht niet mogelijk te zeggen of de berekening klopt. UWV heeft een nacontrole uitgevoerd en daarbij gevonden fouten zo snel mogelijk hersteld. Deze herstelacties zijn afgerond. Waarschijnlijk hebben niet alle redenen van achteruitgang te maken met het ingaan van de nieuwe wet. Er zijn nu signalen dat er Wajongers zijn die erop achteruitgaan doordat het

garantiebedrag niet uitpakt zoals het bedoeld is. Om hoeveel Wajongers het gaat is nog niet te zeggen.

Vraag 4: Begrijpt u dat de motivatie om te gaan werken bij Sterre op deze manier verdwijnt? Wat onderneemt u daartegen?

Antwoord: Ik begrijp dat het frustrerend is wanneer het totaalinkomen niet stijgt wanneer je meer gaat werken. Om die reden hebben we de Wajong ook zo veranderd dat meer werken meer gaat lonen. Het garantiebedrag moet

voorkomen dat mensen er door het ingaan van de wet op achteruitgaan. Vanwege de ontvangen signalen over achteruitgang, onderzoeken we nu met urgentie of er Wajongers onbedoeld op achteruitgaan. Dat wil zeggen dat het garantiebedrag achteruitgang niet voorkomt, waar het dit wel had moeten doen. Als blijkt dat

(5)

Datum 21-04-2021

Wajongers er onbedoeld op achteruit gaan, kom ik met oplossingen. Ik informeer u zodra deze analyse is afgerond.

Vraag 6: Klopt het dat ongeveer tienduizend werkende Wajongers nog altijd wachten totdat ze horen wat überhaupt hun garantiebedrag wordt?

Hoe verklaart u deze vertraging, aangezien het in januari bekend moest zijn?

Antwoord: Hoewel het streven was om voor alle Wajongers op tijd een garantiebedrag vast te stellen, is gebleken dat dit in de praktijk niet volledig haalbaar is. Deels komt dit doordat UWV nog niet alle gegevens van de

Belastingdienst of werkgevers op tijd ter beschikking had. Circa 20.000 Wajongers kregen een brief waarin stond dat UWV hun definitieve garantiebedrag nog niet kon berekenen. Inmiddels heeft UWV voor ongeveer 10.000 van hen het garantiebedrag wel vastgesteld. Zij hebben inmiddels een brief met de

beschikking ontvangen. UWV werkt er hard aan om de overige garantiebedragen snel vast te stellen.

Vraag 7: Wat is uw reactie op de alarmbrief van de FNV over de Wajong?

Antwoord: In de brief worden meerdere knelpunten bij de implementatie van de Wajong aan de orde gesteld. Voor een volledige reactie verwijs ik naar de

antwoordbrief. Een afschrift hiervan heb ik bijgevoegd.

Twee belangrijke punten uit mijn reactie zijn dat het inzetten van extra

menskracht geen oplossing is voor de huidige knelpunten en dat ik een analyse uitvoer naar mogelijke onbedoelde redenen voor achteruitgang bij Wajongers ondanks het garantiebedrag.

Vraag 8: Klopt het dat het overstappen van de oude Wajong naar Wajong2010 vaak meer dan een jaar duurt, zoals de FNV aangeeft? Zo nee, hoe lang duurt het dan wel? Wat onderneemt u om een vlotte overstap te realiseren?

Vraag 9: Bent u bereid extra capaciteit in te zetten zodat alle Wajongers netjes geholpen worden?

Antwoord op vraag 8 en 9:

Bij het verlengen van de aanvraagtermijn voor een overstap heeft UWV, in overleg met SZW, aangegeven dat zij nieuwe aanvragen in de tweede helft van 2021 oppakt. In de periode daarvoor gebruikt UWV uitvoeringscapaciteit voor de implementatie van de Vereenvoudiging Wajong en de berekening van het garantiebedrag voor een specifieke groep waar de Eerste Kamer aandacht voor heeft gevraagd.³

Om ervoor te zorgen dat er voldoende menskracht is voor reguliere taken van uitkeringsdeskundigen, de implementatie van de wet Vereenvoudiging Wajong en

3Het gaat om de groep in de Wajong2010 die de zes jaar voor inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging Wajong aaneengesloten heeft gewerkt en die vanwege inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging Wajong niet de mogelijkheid heeft om in de voortgezette

(6)

Datum 21-04-2021

de berekening voor bovengenoemde specifieke groep vinden overstapgesprekken in de tweede helft van 2021 plaats.

Het ligt niet voor de hand de geschetste knelpunten op te lossen met tijdelijke menskracht in de vorm van uitkeringsdeskundigen bij UWV. De

uitkeringsdeskundigen die nu garantiebedragen berekenen, hebben een uitgebreide kennis van deze regels en zijn hiervoor opgeleid. Het kost tijd om nieuwe mensen te vinden, op te leiden en in te werken. Ik verwacht dat de geschetste knelpunten tegen die tijd verholpen zijn.

Vraag 10: Hoe gaat u ervoor zorgen dat Wajongers er niet op achteruit gaan, zoals u heeft beloofd?

Zie het antwoord op vraag 1.