Een
en
Zaterdag 31 december 1960 - No. 615
ATI
V olksvertegentvoor- diging en volk
(Zie pag. 3)
·onverantwoorde lij lie
. ~
•
scrists •
l{allinet
SchPrpP rritiPl~ van Prof. ()ud op de Anti-RevolutionairPn en de Christelijk~ HistorisrhPn
De ym·i.ge week maal>:ten wij in ons weekblad bekend, dat het volgende nummer pas weer op 7 januari zou verschijnen en dat wij, als gebruikelij!{, in verbanel met cle kerst- en nieuwjaarsv;eeli:, dus één weeli zouden overslaan.·
De inmiddels opgetreden politieke gebeurtenissen, welke ertoe hebben geleid, dat het Kabinet-De Quay zijn zetels ter beschikking van H.l\:1, de Koningin heeft gesteld, hebben ons echter tot het begrij- pelijlie besluit gebracht, aan ons voornemen geen gevolg te geven en op 31 december w e l te verschijnen. ·
V oor cle mèdewerking, welke allen hiertoe hebben verleend en met name voor de technische ·medewerldng van de drukkerij, zijn wij zeer
erkentelijk. : · · · · · · · . · .
~ \Vij laten hier thans een commentaar van onze. fractievoorzitter ~n qe J'weede ·l'{amer,. p r o f. m r. P .. J. · 0 u d, op de gang van zaken m de· Kamer èn op de ·ontstailè crisis volgen, zoals hij dat dezer dagen ook vonr de· radio heeft •gegeven.
Prof. Oud begon zijn rede met vast te stellen, dat het er in deze kerstweek 1960 niet vrolijk uit~
zag. En hij vervolgde: Daar is in de eerste plaats de voortdurende en toe~
nemende dreiging van de communis~
tische wereld, die het op onze vrij~
heid en onze democratie heeft ge~
munt. Daar zijn de gebeurtenissen in de Congo en in Algerije. Daar is de ernstige ziekte van het parlementa~
risme in Frankrijk, die geleid heeft tot de feitelijke uitsluiting van iedere parlementaire invloed. Daar zijn de moeilijkheden van onze Belgische vrienden, die de gevolgen hebben op te vangen, die het verlies van de Congo voor hen met zich heeft ge~
bracht.
Het zijn enkele punten uit vele. Op volledigheid maakt deze opsomming allerminst aanspraak.
ATTENTIE! ATTENTIE!
Luistert .op vriida9; 6 ja- nuari a.s., over de zender Hilversum 11 ( 298 m l, van 19.30-19.40 uur, naar
"DE STEM VAN DE V.V.D."
Spreker: Mr. H. van Riel·
voorzitter van de Eerste Kamer-fractie van de VVD.
Onderwerp:
,.De politieke situatie".
DENKT AAN DE ZENDERWISSELING!
Wie nu tegen de achtergrond van de ernstige internationale toestand ziet, wat zich op donderdag 22 de~
cernher j .I. in de Tweede Kamer heeft afgespeeld, kan wel niet anders doen dan zich de vraag stellen of men niet alle verhoudingen uit het oog heeft verloren. Zoals bekend, heeft de loop van zaken in deze Ka~
mer bij de behandeling van de be~
groting van de minister van Volks~
huisvesting en Bouwnijverheid geleid tot een breuk tussen deze minister en zijn anti~revolutionaire geestverwan~
ten in de Kamer met als gevolg, dat geheel het Kabinet zijn ontslag aan de Koningin heeft aangeboden.
* * *
Was nu het verschil tussen de minister en zijn politieke vrienden in de Kamer van zodanige aard, dat het verantwoord was daar~
voor een kabinetscrisis te veroorza~
ken? Ik zal U de zaak in het kort uit- eenzetten. Het ging om het vraag- stuk van de woningbouw. Wij zullen het er wel allen over eens zijn, dat het noodzakelijk is, dat er in ons land zoveel woningen worden gebouwd als maar enigszins mogelijk is.· Ook de minister is daarvan overtuigd. Het gaat echter om de vraag der moge~
lijkheid. Er moeten behalve wonin~
gen ook andere gebouwen tot stand komen en er is spannin·g op de bouw~
markt. Voorkomen moet worden, dat die spanning tot overspanning wordt met alle gevolgen van dien voor bouwprijzen en huren.
Met het oog op dit gevaar had de minister zijn bouwprogramma over 1961 aanvankelijk willen beperken tot 80.000 '\voningen. Van die 80.000 zouden er 5.000 behoren tot de wo- ningen voor de mensen met de klein~
ste inkomens, waarop de regering een extra bijslag geeft van rond hon- derd gulden in het jaar.
Er was nu in de Kamer in hoofd~
zaak tweeërlei verlangen: verhoging van het totaal aantal woningen met 5.000 en vergroting van het aantal woningen met deze extra~bijdrage
ten behoeve van de minst draag- krachtigen.
Het bezwaar van de minister ging nu vooral tegen de verhoging van het totaal aantal te bouwen woningen.
Hij durfde een verhoging met 5.000 niet aan, omdat hij vreesde, dat dan de spanning op de bouwmarkt· in overspanning zou omslaan. Hij toon~
de zich daarbij echter in grote mate tot overleg met de Kamer bereid.
Hij stemde erin toe, dat het bouw~
programma aanstonds met 2.500 wo~
ningen zou worden verhoogd en ver~
klaarde zich bereid in de loop van het eerste halfjaar 1961 zich nader met de Kamer te beraden over de Vraag of niet alsnog 2.500 meer woningen aan het programma zouden kunnen worden toegevoegd. Over enige maanden zou men immers beter kun~
nen overzien of inderdaad het ge~
vaar van overspanning zou dreigen.
* * *
Nog een andere belangrijke te~
gemoetkoming deed de mi~
nister. Hij verklaarde zich bereid het aantal goedkope woningen met
(Vervolg pag. 5)
KERSTFEEST 1960
INDIAANTJE SPELEN
VBIJHEID EN DEMOCRATIE S1 JJIECEMBEB 11HJO - PAGINA I
Het kabinet De Quay afgetreden, maar niet als gevolg . van socialistische oppositie
Anti-Rev. motie over de woningbouw als breekiizer • Gezocht motief voor wraak op minister Ziilstra • Geen steun aan verstan·
diger KVP /VVD-motie die hetzelfde wilde • CHU liet zich op sleep·
touw nemen. Vraag van prof. Oud aan dr. Tilanus: .. Moet dat nu zo?" • Scherpe verdeeldheid in AR Partii - VVD-fractie stemde tegen verhoging kinderbiislag.
Men dient zich ook at te vragen of men met een langdurige kabinetscrisis · de woningbouw dient.
De onverantwoorde steun die de CHU aan de motie-Van Eibergen verleende, stelde prof. Oud ten slotte aan de kaak door te herinneren aan de historisch ge-- worden woorden die dr. Tilanus sprak bij de val van het kabinet in 1958:
Het kabinet-De Quay is vorige week afgetreden als gevolg van een anti-revo- lutionaire motie, waarin werd verlangd dat volgend jaar 5000 woningen meer mogen worden gebouwd dan de 80.000 die op het programma staan voor 1961.
De antirev. minister Van Aartsen was bereid uitvoering te geven aan een mo- tie van dè KVP'er Anctriessen om 2500 woningen meer te laten bouwen en dan over enkele maanden te bekijken of er zonder gevaar voor overspanning van de bouwmarkt, nógeens 2500 woningen ex- tra zouden kunnen worden gebouwd.
Dat zou dan in totaal ook 5000 zijn.
Bovendien was de minister bereid bin- nen het kader van het totale program- ma het aantal van de sterkst gesubsi- dieerde woningwetwoningen, de goed koopste woningen dus, te vergroten van 5000 tot 7500.
De minister was niet zo terughoudend en voorzichtig omdat hij niet meer sub-
sidie voor woningbouw beschikbaar wil- de stellen, maar omdat/ hij vreesde dat als er te veel woningen tegelijk in aan- bouw zijn, de toch al reeds gespannen bouwmarkt overspannen raakt. Door het gebrek aan arbeidskrachten en de trage aanvoer van materialen zouden de bouw- prijzen, en dientengevolge de huren, stij- gen. Als die situatie intreedt, waarschuw- .de minister van Aartsen, heeft de rege- ring het niet in haar macht de zaak terug te draaien.
De gestegen huren zouden blijvend zi]n. We zitten nu nog met extra hoge huren uit de periode van overspanning rond 1956. Niet alleen de huren van de 5000 extra woningen zouden door de overspanning van de bouwmarkt om- hoog gaan, maar van alle woningen die worden gebouwd. Hij maakte er voorts op attent dat door de inschakeling van particuliere ondernemers thans meer goedkope woningen worden gebouwd dan ooit tevoren.
In weerwil van de dreiging van over- spanning was minister Van Aartsen ech- ter bereid de motie-Anctriessen uit te voeren, die mede was ondertekend na- mens de VVD-fractie. Onze woordvoer- der, mr. Schuitemaker, had in eerste ter- mijn niet om 2500 of 5000 woningen meer gevrààgd. Hij was wel benieuwd ge- weest naar de mening van de minister erover en hij ·had de hoop uitgesproken dat een oplossing mogelijk zou zijn met een vredige Kerstmis. Minister Van Aart- sen bleek niet star te zijn. Hij kwam aan de verlangens van de Kamer tegemoet.
overspanning van de bouwmarkt, maar kunnen er niet mee akkoord gaan dat dan in de vrije sector ongestoord mag worden gebouwd, terwijl de gesubsidi- eerde woningbouw wordt beperkt.
Prof. Oud waarschuwde dat de anti- revolutionairen een verantwoordelijkheid op zich namen die niet in overeenstem- ming was met de beslissing waarvoor men stond. Niemand kan zeggen wan-
neer de overspanning op de bouwmarkt precies begint. De motie-Anctriessen houdt daar rekening mee, maar streeft toch ook- naar 5000 woningen meer. Is het geringe verschil tussen de twee mo- ties een kabinetscrisis waard?
Eind 1958 is er ook een kabinetscrisis ontstaan over een klein verschil: of er enkele tjdelijke belastingverhogingen met één of twee jaar moesten worden verlengd.
"Het is toch twee jaar geworden", riep ·de socialist Suurhoff triomfantelijk.
Juist, antwoordde prof. Oud, daaruit blijkt hoe dwaas de houding van Hofstra is geweest om af te treden omdat de Ka- mer voorlopig slechts de verlenging met een jaar wilde aanvaarden. In de motie- Audriessen zit ook het verstandige ele- ment de ontwikkeling even af te wach- ten.
* * *
Pro!. Oud maakte er op attent dat dr. Bruins Slot het kabinet-De Quay gaarne heeft zien optreden. Maar wat maakt hij los? Een kabinetscrisis zou weleens lang kunnen duren. Er zou dan ten slotte weleens een kabinet kun-
nen komen dat voor de A.R· van een min- der gewenste politieke samenstelling is.
Deze Burger
"Moet dat nu :r.o?".
Dr. Tilanus verklaarde de motie · te steunen omdat de woningnood nog pijn.
lijk groot is. Er moet iets worden ge.
daan. Hij gaf toe dat er weinig verschil was tussen de motie-Van Eibergen en de motie-Audriessen en hij zei voorts: mijn fractie blijft prijs stellen op een kabi- net van de politieke aaroenstelling als thans.
De motie-Van Eibergen werd aangeno- men met 'lO tegen 59 stemmen. Voor stemden AR, CRU, PvdA (uiteraard),
Flitsen van het Binnenhof'(l)
SGP, PSP en de communisten. Tegen stemden VVD en KVP. De gehele- AR- fractie had voorgestemd. Het kabinet-De Quay is dientengevolge op 23 december afgetreden, niet als gevolg van de socia- listische oppostitie, maar door een strijd om de macht in AR kring. Er waren de laatste tijd aanwijzingen dat de vre- de was getekend, maar dat was slechts schijn.
* * *
Vanwege het geringe verschil tus- sen de AR-motie en de KVP-motie, is het duidelijk dat de anti-revolutionairen een conflict hebben willen forceren en dat zij het woningbouwbeleid slechts hebben aangegrepen als een middeL De diepere oorzaken liggen in de innerlijke
wordt altijd. helemaal kwaad wanneer hij hoort of leest, dat wij tegenwoordig zo welva1·end zijn. Wij, in Nederland. V moet dan eens in Zweden of Zwitserland gaan 1·ondneuzen. Of in West-Duitsland, dat de oorlog vertoren heeft. V moet eens gaan zien hoe de mensen dáár wonen en dat ve1·gelijken met hoe de mensen h ie r wonen.
Vo1·ige week hebben toevallig twee onzer weekbladen aandacht be- steed aan hoe de mensen hier wonen: een reportage in El.seviers Week- blad, een lezenswaardig artikel van bouwmeester J. J. Vriend in de G1·oene Amsterdammer.
Toch hield de AR-fractie koppig vol: 5000 meer. De CRU-fractie ', liet zich ophitsen door de anti-revoluti- onairen, die van plan waren een con- flict te forceren, en zij steunde de motie die cie heer Van Eibergen (AR) indien-
Het is orn te huilen, of om in woede uit te barsten: beide artikelen komen tot de ellendige conclusie, dat .er maar wat geknoeid wordt om onderdak in elkaar te knutselen: onbekwaam, ondeugdel~jk, zonder begrip voor het minimttrn dClt een n1ens van redelijk-wonen mag ver- wachten. Wind en water hebben vrij spe/.. Het hout deugt niet, de steen deugt niet, het glas deugt niet. En de verantwoordeLijkheid voor deze rommel dTaagt niemand. Indien dit wèl zo was zouden er vonnissen vooT levenslang moeten vallen: het is niet andeTs dan ploertig mensen in zulke ,,huizen" te zetten. Hoeveel zenuw- en haTtkwalen hebben die linke jongens op hun geweten? Hoe zwaar is de schuld die weegt op hen, die hun toestemming tot het opzetten van deze kaartenhuizen geven?
De situatie is des te schandelijke?· omdat hier een element van chan- tage in 't spel is. Wie niet in deze rommel zou willen wonen heeft dakloosheid te riskeren. Men moet wel. Graag of niet. De achter- buU7·ten van de zeer naaste toekomst, verrijzen aan de randen deT steden. Over vijf-en-twintig jaar zal de hele boel vervallen zijn, Nu hebben zij nog de schijn der nieuwheid, de VTeugdeloze, sombere kaze?·- de met de scherpe opmerking erbij: "Wij
kunnen dit woningbouwbeleid geen sterk beleid vinden".
Minister Van Aartsen verklaarde de motie niet te kunnen uitvoeren als zij zou worden aangenomen. Hij voegde er aan toe: gezien het feit, dat de motie mede is ondertekend door mijn politieke geestverwanten, zal aanneming tengevol- ge hebben dat ik als minister aftreed.
Zelfs indien de motie wordt verworpen, maar een belangrijk deel van de AR- fractie vóór stemt, zal het voor mij on- mogelijk zijn de politieke verantwoorde- lijkheid verder te dragen. Dat geldt me- de voor de andere anti-rev. bewindslie- den (minister Zijlstra en staatssecretaris Roolvink).
Als die situatie intreedt, vulde de mi- nister-president aan, dan is daarmee de grondslag aan dit kabinet ontvallen. Dat zou tot gevolg hebben dat alle bewinds- lieden hun portefeuille ter beschikking
stellen.
Namens de AR-fracüe zei dr. Bruins Slot te menen in geweten verplicht te zijn vóór de motie te moeten stemmen. Wij stellen er prijs op, zei hij, uitdrukkelijk te verklaren dat wij niet de bedoeling
nes aan de periferie. ·
De ordelijkste buTger - d e z e bu1·ger - zou een huurdersstaking willen zien uitbTeken, onder de kreet: ,.In deze ellende weige1·en wij binnen te gaan". Maa1· het chantage-element doet zijn werk: er is geen keus. En de ve1·antwoordelijken - de overheid óók - gaan vrij uit.
A l s een regering had moeten vallen, dan n1.et over het a a n t a 7 der nieuwe huizen, doch over hun h o e danig h e i d.
En de democratie?
Wie minimaal twintig briefjes van duizend heeft liggen kan iets kopen dat wind-, wate1·- en geluidvrij i.s. De rest moet met zich laten sollen.
Welvaart? Hier?
Laat me niet lachen.
Hebben de h.h. en d.d. Kamerleden de artikelen in de Groene en Elsevier 24 december gelezen?
Of moesten zij al hun aandacht wijden aan de broedertwist tussen Zijlstra en Bruins Slot?
Zalig Nieuwjaar gewenst door
hebben gehad het kabinet omver te wer- 1
nen. Wij erkennen de mogelijkheid van •=====================================iiÏ
verdeeldheid en de persoonlijke verhou- dingen in de AR Partij.
De AR Kamerleden drs. Hazenboscb,.
Van Eibergen en Van Nierop. bestuUl's- leden van het CNV, hebben voortdurend actie gevoerd tegen de loonpolitiek van hun oud-collega. staatssecretaris Rooi-
vink, die een prótegé is van ministat Zijlstra. Reeds tijdens de kabinets!orma;.
tie in het begin van 1959 waren er span- ningen in de A.R-kring, waarin men ge.
wend is met de ellebogen te werken en geen blad voor de mond te nemen.
Men herinnert zich dat lange tijd de anti-revolutionaire drs. Hazenbosch en Biewenga candidaat zijn geweest voor het ministerschap en dat prof. Zijlstra tussen wal en schip dreigde te geraken toen hij zich zogenaamd had terugge- trokken om weer gang in de vastgelopen formatie te krijgen. De heren Hazen- bosch en Biewenga bedankten ten slot·
te omdat van het door prof. De Quay gevormde· ministersteam volgens hen niet een christelijk-sociaal beleid zou zijn te verwachten. In een bewogen fractiever- gadering had prof. Zijlstra hen zover gekregen.
Daarna is toch prof. Zijlstra minister geworden en hij is het geweest die staatssecretaris Rooivink overhaalde voor de loonpolitiek mee te werken in het ka- binet-De Quay, hoewel de heer Rooivink nog korte tijd tevoren bij de definitieve totstandkoming van het kabinet - De Quay zwart-op-wit had verklaard, geza- menlijk o.a. met de heren Hazenbosch, Van Eibergen en Van Nierop, geen ver- trouwen te stellen in het sociale beleid van het kabinet - De Quay.
Zoals men weet hebben de heren Ha- zenbosch, Van Eibergen en Van Nierop in het begin van oktober vóór de socialis- tische motie gestemd, die aandrong op het_
openbreken van de collectieve arbeid:;.
overeenkomsten voor tussentijdse loons-.
verhoging. Er was van die zijde in de AR-fractie dus oppositie tegen de anti->
rev. staatssecretaris Rooivink en dienten- gevolge tegen prof. Zijlstra, die hem de hand boven het hoofd hield. Zij voelden het verzet dat van andere zijde in de fractie tegen prof. Zijlstra groeide.
* * :tE
p rof. Zijlstra heeft zich meermalen doen gelden in de AR Kamerfractie met alle emotionaliteit en scherpzinnig- heid die men van hem kent. Dat is niet
altijd in goede aarde gevallen in een sfeer van verdeeldheid Dr. Bruins Slot en anderen vinden prof. Zijlstra maat- schappelijk te "links", geestelijk te "li- beraal".
Bovendien hield professor Zijlstra de sleutel van de schatkist stevig in handen.
Dat wekte de ergernis van de anti-rev.
landbouwspecialisten Biewenga (voorzit- ter van het Landbouwschap) en Biesheu- vel, die wisten dat de bewaker van de schatkist niet scheutig wilde zijn met de steun aan de landbouw. Vandaar de aansporing van mr. Biesheuvel in de Tweede Kamer tijdens het landbouwde- bat aan het adres van minister Marijnen om de stoute schoenen van minister Ziji- stra maar eens aan te trekken omdat de minister van financiën toch juist in het buitenland vertoefde.
De anti-revolutionairen verweten minis- ter Zijlstra dat hij optrad als een dic- tator. Hij zou eigenmachtig in Suriname hebben beslist geen geld meer te steken in het bodemloze Wageningen-project. :M:r.
Biesheuvel stelde er in de Kamer een on- vriendelijke vraag over. Minister Zijlstra zou de verhoging van de politie-salaris- sen hebben beknot enz. enz. Men begrijpt dan de uitlating van minister Zijlstra, bij de algemene financiële beschouwingen in de Tweede Kamer in november, dat het misschien moeilijker is in een periode van armoede minister van financiën te zijn dan in een tijd van welvaar wanneer men denkt dat er voor alles geld is en dat alles kan.
.j; * *
Minister Zijlstra kreeg moeilijkhe- den zowel met de linkervleugel als met de rechtervleugel van de AR-frac- tie. De oppositie tegen het kabinet - De Quay en tegen minister Zijlstra smolt samen.
Het woningbouwbeleid werd aangegre- pen als een gelegenheid, waarvan men meende dat dit punt het ook bij de kie- zers wel zou doen. Maar de opzet was
(Zie vervolg pag. 4)
VRIJHEID EN DEMOCRATIE Sl DECEMBER 1900- PAGINA 3
VJLKSVERTEGENWOORDIGING EN VOLK
Tweede f(amer voor 90 pct na-oorlogs
Zouden wij de critici van he-
" den geloven, dan waren er vroeger veel meer goede spre- kers in ons parlement dan tegen- woordig. Maar wie dan eeri. om- streeks de eeuwwisseling aan de toenmalige Karners gewijd boekje opslaat en daar leest: "de klacht is algemeen, dat de welsprekend- heid er in ons parlement in de laat- ste kwart-eeuw niet op is vooruit- gegaan", denkt dan wel· met een glimlach aan die zo menselijke nei- ging waaraan wij bijna geen van allen ontkomen, om het verleden te zeer te idealiseren".
Deze opmerking veroorloofde schrijver dezes zich in zijn boekje
"Van Binnen- en Buitenhof", waarin zijn gedurende enkele ja- ren voor het "Algemeen Handels- blad" geschreven "Schetsen van het Haagse Binnenhof" zijn ver· . zarneîd.
Critiek is gezond. Vooral in het politieke leven is zij zelfs onmis- baar. Zij wint echter ook op het politieke terrein aan waarde, naar- mate degene, die haar uit, ook enige feitelijke kennis heeft van het onderwerp, waarop zijn critiek zich richt.
"Er zijn geen grote mannen en geen befaamde sprekers meer in de Karriers. Vroeger was dat an- ders. Men denke maar aan Thor- becke, Groen van Prinsterer, Abraham Kuyper, Schaeprnan en Troelstra".
. Hoe dikwijls kan men dat horen uit de mond van lieden, die nooit of slechts zelden een Kamerverga- dering hebben bezocht en die van de parlementaire geschiedenis wei- nig 1neer afweten dan die paar be- faamde namen, die hun bewering dan moeten staven.
Men vergeet dan echter ge- mal;:shalve, dat tussen Thorbecke en Traelstra in hun glorietijd, een kleine driekwart eeuw is gelegen.
Een reeds .ia.<Ig geleden over- leden parlementaire .iour- nalist. B. Blok, schreef in 1901 zijn parlementaire herinneringen neer in een boekje: "Veertig jaar op de Tribune". Typerend daarin is diens uitlating: "Jammer, dat wij, zelfs met de grootste inspanning, de ad- viezen van het eminente hoofd der anti-revolutionairen, Groen van Prinsterer (die tot 1886 in de Ka- mer zitting had) op de tribune bijna nooit konden volgen, even- min als die van de grote Elout van Soete.rwoude of van de bekwa- me Van Nispen tot Sevenaer".
Een 19de eeuwse Haagse schrij- ver, Johan Gram, die ook nog Kamerstenograaf is geweest, heeft verhaald, hoe een stenograaf zich eens uit de nood heeft weten te redden. In zijn tijd, zo vertelt Gram, waren er nog Kamerleden, die slechts eenmaal 's jaars, ge- woonlijk bij de begroting, het woord voerden en wel telkens over hetzelfde onderwerp ..
Toen een dergelijke speech "in het rumoer van de weinig-geïnte- resseerde mede-leden" vrijwel ge- heel was verloren gegaan, herin- nerde de stenograaf zich, dat het geachte lid het voorafgaande jaar een redevoering van gelijke strek- king had gehouden. Snel bewerkte hij deze oude rede, plakte er eni- ge passages uit het voorlopig ver- slag en de memorie van antwoord tussen en deed haar als een vers produkt de spreker voorzetten (de Kamerleden krijgen het uitge- werkte stenogram altijd ter inzage
vóór zij worden afgedrukt) - en deze hechtte er zijn zegel aan!
Neen, wie de Kamer van heden wil becritiseren, kan zich beter niet op het verleden beroepen.
Er zijn a 1 t ij d in kennis, · be- kwaamheid, gevatheid en wel- sprekendheid ver boven hun me- deleden uitstekende enkelingen in ons parlementaire leven geweest, zoals die er ook t h a n s nog zijn.
Maar wat voor ons vast staat is, dat het ge rn i d del de peil van onze Karners van de laatste decen- nia hoger ligt dan dat van de de- cennia daarvóór.
Dat is trouwens ook noodzake- lijk, want de problemen, waarvoor deze moderne tijd de Karners van heden stelt, zijn in veelheid en ge- compliceerdheid niet te vergelij- ken met die van een halve of drie-.
kwart eeuw geleden.
Hetgeen wij hierboven op- merkten, heeft niet recht- streeks betrekking op de uitlatin- gen van onze gewaardeerde "Deze Burger" in ons blad van de vorige week. En zeker zouden Wij hem niet gaarne willen rekenen tot hen, die in een materie als deze geen oordeel zoudim mogen uitspreken.
Het vormt daarvan echter wèl de
"prelude".
"Deze Burger" vindt de politiek zo saai geworden. Er "gebeurt" zo weinig in de Kamer. Het is er alle- maal zo gelijkmatig. Hij zoekt dat in de "oudjes", die er (te lang) zitten. Twee maal vier jaar zou de maximale tijd voor een Kamer- lid moeten zijn. En dan: er uit ! en plaats maken voor de jongeren.
Wij weten het: zijn ongetwijfeld door vele lezers met genoegen ge- lezen geestige boutades moeten naar hun aard in de mantel van de scherts zijn gekleed en zijn uit- spraken zouden in deze mantel niet passen, wanneer zij niet wat waren
"aangedikt" Wij weten echter óók, dat die scherts menigmaal slechts het - aantrekkelijke - omhulsel vormt voor hetgeen hem serieus op het hart ligt.
En daarom mogen wij daar dit maal dan ook wel eens serieus op ingaan.
Inderdaad, er wordt in. onze Karners nooit (in letterlijke zin) gevochten, zoals zojuist in de Belgische Kamer van Afgevaar- digden is geschied. Er wordt niet met inktpotten gegooid of een spreker door een georganiserd ge- klepper het spreken onmogelijk ge- maakt. En de "hartstochten" laai- en slechts een enkele maal op tij- dens die hoogtepunten in ons par- lementaire leven, zoals wij die zelf van het begin tot het einde als toe- hoorder en toe-kijker in deze na- oorlogse jaren een aantal malen hebben meegemaakt.
Wij denken hierbij aan de hart- stochtelijke Indonesië-debatten;
aan dat ogenblik, toen een ·der communistische Kamerleden zich onder groot spektakel aan handen en voeten uit de vergadering liet wegslepen; aan de spanning tijdens de zgn. "Stikker-crisis"; aan de tumulten van socialistische zijde wanneer de heer Oud zijn oppositie tegen de Kabinetten-Drees voerde of op die dag nu juist twee jaar geleden, toen het laatste Kabinet- Drees ten val kwam en minister Hofstra later weigerde, in de Ka- rnervergadering te verschijnen om de belasting-ontwerpen af te han- delen (hetgeen toen buiten zijn
tegenwoordigheid geschiedde).
Dat zijn dan de (rumoerige of hartstochtelijke) "hoogtepunten"
geweest, waarbij de "echt-mense- lijke hartstocht voor de goede zaak" (Deze Burger)) naar buiten trad.
Het zijn echter uitzonderingen geweest: maar is dat werkelijk zo vreemd en. is dat inderdaad te be- treuren?
· Ieder volk heeft "de Kamer, welke het verdient". Met andere woorden: die 225 Kamerleden vor- men een "doorsnee" van 't Neder- la'ndse volk. En dat Nederlandse volk houdt geen straatgevechten.
Het debatteert in het algemeen wel graag, maar het doet dat op eigen wijze; dat wil zeggen met een ze- kere bezadigdheid in zijn optreden.
Wanneer "Deze Burger" in een vergadering dingen hoort zeggen, waar hij het niet mee eens is of die hem misschien zelfs ergeren, wat doet hij dan? Begint hij dan te flui- ten, te joelen of te stampen? Wij weten wel beter! Hij vraagt vol- gens de regels van het spel aan de voorzitter het woord en stelt dan - puntig en scherp, daar twijfelen wij niet aan - zijn oordeel tegen- over dat van de spreker.
En wanneer hij is uitgedebat- ,teerd, gaat hij met zijn "tegenstan- der" misschien nog achter een glaasje zitten om de zaak verder uit te praten.
Wij will~tl met dit alles alleen . maar zeggen: waarom zou onzevolks-vertegen woord i- g i n g zo anders (moeten) zijn dan het volk, dat zij vertegenwoordigt?
Wanneer de heer Burger zo nu en dan eens wat onbeheerst doet, kan men dan niet in onze kranten lezen, dat de socialistische fractie- voorzitter het er weer "evel te dik oplegde" of dat hij zich weer aan- stelde als de bekende "olifant in de porceleinkast" ?
Zou ons volk werkelijk een Ka- mer, die haar hartstochten op de wijze van de spreekwoordelijke
"Poolse Landdag" zou uitleven waarderen?
Er is een tijd geweest - tusse:r;.
twee wereldoorlogen - dat de kranten elke keer dat er in de Ka- mer eens werd gelachen of wat werd geïnterrumpeerd, hun ver- slagen "aankleedden" met tussen haakjes en gespatieerd telkenmale met nadrukkelijk welgevallen te vermelden: "hilariteit" - "groot gelach" - "rumoer", e.d.
Waarschijnlijk meenden de re- dacties, dat 't lezerspubliek dat wel aardig vond en er nog wat gemak- kelijker toe zou komen de versla- gen te lezen.
Maar wie zich deze jaren per- soonlijk goed herinnert, weet ook, dat juist al die te kwistig rondge- strooide en aangedikte vermeldin- gen voor de N.S.B. koren op demo- len zijn geweest om het parlemen- taire gezag neer te halen en daar- tegen stemming te maken.
Het parlement werd in de na- tionaal-socialistische pers en pro- paganda, met verwijzing naar die
"leuke" verslagen, bij voortduring aan de goegemeente afgeschilderd als een "praatcollege", dat "op kosten van de gemeenschap" niet anders deed dan zich amuseren hilariteit opwekken en rumoer ma- ken.
Bij alle hang van een bepaald publiek naar het (desnoods onwa- re) kleurige verhaal en het sensa- tionele, zal de naam van het par-
Ierneut in zijn waardeschatting toch hoger worden gesteld naar- mate het de zaken ernstiger opvat en het er geen cornedie of vrolijke keuken van maakt.
Dit is geen pleidooi voor een zo groot mogelijke "saaiheid" van onze parlementaire vergaderingen, maar eenvoudig een verklaring èn een verdediging van ons typisch Neder 1 a n d se parlement, als afspiegeling varr het Nederlandse volk, zoals het leeft, denkt en werkt, met zijn goede en zijn onge- twijfeld ook minder aantrekkelijke eigenschappen.
Ten slotte dan de remedie, door "Deze Burger" gepro- pageerd. Zij is naar onze stellige overtuiging een verkeerde reme- die, steunend op een onjuiste diag- nose.
De "levendigheid" in het parle- ment komt- behoudens wellicht een uitzondering - niet van de jongere leden cf van hen, die daar nog slechts een kort aantal jaren deel van uitmaken, maar juist van de ouderen en oudsten.
Zij, de ervarenen, de politieke rotten, de geschoolden in "het vak" zijn het juist, die de leven- digheid in het parlement aanbren- gen. Wanneer Oud, Rornrne, Bur- ger (en nog kort geleden ook:
Schouten, Gerbrandy en W elte:r) op het spreekgestoelte verschijnen, dan weet men dat er wat te "be- leven" valt. Dan leeft de Kamer op en spitst het publiek het oor.
Zij zijn de mannen van de "grote politiek", die, geschraagd door hun politieke ervaring en hun aange- boren "feeling" voor de politieke mogelijkheden en situaties, de gro- te lijnen weten te trekken en op het juiste ogenblik voor hun groep en voor hetgeen die groep beweegt, het juiste woord weten te vinden.
En voor het overige: is het wer- kelijk juist (zoals "Deze Burger"
blijkbaar meent), dat de meeste Kamerleden zo ongeveer hun le- ven lang in de Kamer blijven als zij er eenmaal zijn binnengestapt?
De praktijk toont de onjuistheid van deze premisse. Toen de Tweede Kamer na de Grondwetsherziening van 1956 met 50 leden werd uitge- breid en daarmee vanzelf al 50 nieuwelingen hun intrede deden hadden van de 100 bij de verkie- zingen van 1956 gekozenen nog maar 21 tevens al zitting gehad in de Kamer van vóór 1945. Bij de verkiezingen van 1958 zijn daar nog weer vijf van uitgevallen. Het aantal thans nog zitting hebbende voor-oorlogse Kamerleden in de Kamer van 150 bedraagt nog slechts zestien!
Dat wil dus zeggen, dat 90 pct. van de Kamer bestaat uit na-oorlogse leden, van wie reeds automatisch vijftig pas na de uitbreiding van vier jaar gele- den hun intrede hebben gedaan.
Wanneer de Kamer van thans
"Deze Burger" dus teleurstelt in zijn behoefte aaq parlementaire
"levendigheid", zou dit eerder moe- ten worden toegeschreven aan de nog altijd wat onwennigheid, oner- varenheid en gereserveerdheid van het zo bijzonder grote aantal nieu- we en over het algemeen vrij jonge leden, dan aan de te veelvuldig "in- gehuurden".
Wat ons betreft dus: Laat de Kamer zuinig zijn op dat kleine groepje ervaren politici, die wij voorlopig nog n i e t willen missen.
A.W.A.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 31 DECEMBER 1960 - PAGINA 4
Eerste amer had veel lof voor Cals
Wet op het wetenschappelijk onderwijs aail1!genomen ·Liberale waardering, maar bezwaren tegen regeling van titulatuur Mevr. Schouwenaar-Franssen voelt meer voor de titel licentiatus dan doctorandus.
Minister Cals heeft het in de Eerste Kamer niet moeilijk
wetsontwerp op het
gehad met zijn wetenschappelijk onderwijs. Van alle kanten werd hem lof toegezwaaid voor zijn prestaties op het terrein der onderwijswetgeving en de christelijk-historische heer Van Hulst vond zelfs dat mr. Cals de Thorbecke van het onderwijs begint te worden.
Naast dit soort lofuitingen was er voor kritiek niet zo veel plaats. Een flink verschil dus met de behandeling van dit voorstel in de Tweede Kamer, \Vaar soms op nogal emotionele wijze over het wetsontwerp was gedebatteerd," vooral naar aanleiding van het beruchte artikel 60 tot beperking der studievrijheid, dat tot grote agitatie heeft geleid, niet in het minst van de zijde der studenten. Maar artikel 60 is in de Tweede Kamer roem- loos ten ondergegaan, zodat de kwestie van de studievrijheid in de senaat nog maar een zeer ondergeschikte rol speelde.
Waardering voor het wetsontwerp was ook in ruime mate aanwezig bij de li- berale woordvoerster mevr. dra. Schou- wenaar-Franssen, die vooral met de re- geling was ingenomen omdat deze is doorgetrokken van de beginselen van vrijheid en verantwoordelijkheid. Moei- lijker viel het haar - en trouwens vele andere afgevaardigden eveneens - ge- noegen te nemen met wat omtrent de ti- tulatuur in dit ontwerp wordt voorsteld.
De titel doctorandus had haar wrevel op- gewekt. In het internationale verkeer is daarmee niet veer te beginnen. Alleen in IJsland had zij die titel kunnen terug-vin- den. Zij hield een warm pleidooi voor de titel licentiatus, die in een groot aantal landen waarmee wij economische en cul- turele betrekkingen hebben burgerrecht heeft gekregen.
Fout is het volgens mevr. Schóuwe- naar, dat het vrouwelijke doctoranda niet door de wet wordt erkend. En dus zal dit liberale Kamerlid, die doctoranda is in de klassieke letteren, zich voortaan doctorandus moeten noemen. Vooral
Flitsen van het Binnenhof (Il)
voor classici is dit een moeilijk te ver- teren zaak. Maar. ja, de schuld hiervan ligt bij de Tweede Kamer, die per amen-
dement de titel doctorandus zonder vrouwelijk equivalent in 't ontwerp heeft gebracht, zodat minister Cals zijn han- den in onschuld kan wassen en mevr.
Schouwenaar rustig kon toegeven, dat het ontbreken van de vrouwelijke vorm wel een .beetje treurig was.
*
Minder eensgezind waren de minister en de liberale afgevaardigde over de wenselijkheid der invoering van de titel licentiatus (c.q. licentiata). De gegevens over het aantal landen, waar deze titel wordt gebruikt, had mevr. Schouwenaar ontleend uit de Lexique intemational des termes universitaires. De opsomming in dit boek had de minister niet over- tuigd, te minder omdat dit boek uit 1939 dateert en er sindsdien nogal wat ver- anderd is op het terrein van de titula- tuur. In tal van landen, waar men die titel kende, is zij weer afgeschaft,. zoals in Duitsland.
figuren (prof. Koka do rus). Sympathie had mevr. Schouwenaar voor de titel baccalaureus, die zij zeer geschikt acht- te voor een korte afgeronde studie. Zij hoopte, dat de regering een juiste posi- tiebepaling van het baccalaureaat zou overwegen. Minister Cals kon over de kwestie der titulatuur niet veel meer zeggen, dan dat hij hoopte, dat de gees- ten zullen rijpen, zodat in de toekomst betere oplossingen mogelijk zijn.
De instelling van een academische raad, zoals het wetsontwerp voorstelt, achtte mevr. Schouwenaar van eminent belang. Minister Cals zegde toe, dat het jaarverslag van deze raad elk jaar zal worden gepubliceerd.
Evenals drs. Van Hulst was mevr.
Schouwenaar van mening, dat aan de werkzaamheid van de con1missie-'s Ja- cab inzake de subsidiëring van theolo- gische leerstoelen van kleine kerkgenoot- schappen veel betekenis zal kunnen wor- den toegekend. Over de financiële rege- ling voor de gemeentelijke universiteit
(Vervolg van pag. ~).
Zijlstra en Rooivink te wippen. Daaraan offerde men grotere belangen op.
De brave CRU-fractie had het spel weer niet door en liet zich weer eens op sleeptouw nemen door de anti-revo- lutionairen, die vertelden dat de dicta- tor Zijlstra achter de schermen een com- promis had bekokstoofd met de fractie- voorzitter van de KVP, de heer Anctries- sen (plaatsvervanger van prof. Romme) buiten AR en CHU om. Dat was olie op het vuur van de altijd smeulende anti- katholieke gevoelens in de christelijk-his- torische kring. Daarom wilden CHU en AR niet met de betere motie-Audriessen akkoord gaan. Die motie was het katho- lieke compromis met Zijlstra.
Men had in de CRU-fractie niet eens door dat men zich in de grond van de zaak keerde tegen het prijsbeleid van de eigen minister De Pous. Als de CHU de motie - Van Eibergen niet mede had ondertekend, zou zij misschien tenslotte niet zijn ingediend. Nu voelde de AR zich tegenover de kiezers in de rug ge- dekt. Uiteraard zag de PvdA de kans schoon het kabinet ten val te brengen en zij stemde eveneens voor de motie Van Eibergen. Het kabinet - De Quay trad af, hetgeen ook gebeurd zou zijn in- dien alleen slechts negen of tien leden van de AR-fractie voor de motie hadden gestemd.
* * *
Als men de achtergrond van de ge- schiedenis weet, staat men verbijs-
van Amsterdam bestond algemene te- vredenheid. Zelfs in die mate, dat van verschillende kanten de hoop werd uit- gesproken, dat voor het Amsterdamse tunnelvraagstuk net zo'n gelukkige op- lossing weggelegd zal blijken te zijn.
*
De ernstige kritiek in dit debat kwam van de anti-revolutionair Algra, die meende, dat het ontwerp te veel regelt ten aanzien van de eisen van deugdelijk- heid die aan het bijzonder onderwijs bij wijze van subsidievoorwaarden wor- den gesteld. Zijn bedoeling was kenne- lijk bij deze gelegenheid nog even de waarschuwende vinger op te heffen te- gen de mammoetwet, waarbij de kwes- tie van de vrijheid van het bijzonder on- derwijs een nog veel grotere rol speelt en waartegen in het protestants-christe- lijke kamp grote bezwaren bestaan. Tot een breed opgezet debat over deze kwes-
tie kwam het uiteraard bij deze gelegen- heid nog niet.
Het wetsontwerp werd zonder hoofde- lijk stemming aangenomen.
.... 'vrevcH~c (loctorandus . ...
Den E.
zenbosch, die de gekunstelde interruptie plaatste: wij willen waar maken wat we in de verkiezingstijd hebben beloofd.
Dat willen wij ook, antwoordde de KVP er Andriessen, maar dat neemt niet weg dat men naar de omstandigheden ruimte moet laten voor een gezond overleg tussen regering en parlement.
De geschiedenis met de jongste kabi- netscrisis is een bedreiging van ons par- lementaire stelsel. Door de zwakheid en de verdeeldheid van de anti-revolutionai- ren moet men nu maar afwachten hoe de kabinetscrisis kan worden· opgelost.
Blijkens de verklaringen van dr. Bruins Slot (AR) en dr Tilanus (CHU) voelen zij niets voor een nieuw kabinet met so- cialisten, evenmin als de KVP en de VV:D, maar men weet niet wat men heeft losgemaakt.
* • *
o e Tweede Kamer heeft vorige week nog besloten, in verband met de verleende loonsverhogingen in het afge- lopen jaar, ook de kinderbijslagen te ver- hogen met drie cent voor het eerste kind tot 75 cent per dag, met drie cent voor het tweede en derde kind tot 82 cent, met vijf cent voor het vierde en vijfde kint tot 111 cent en met acht cent voor het zesde en volgende kinderen tot 125 cent per dag.
Van onze fractie zei de heer Corver dat het voor hem niet vaststond dat in De titel magister, die minister Cals
voor de doctorandi had voorgesteld, zou volgens mevr. Schouwenaar nog te ge- bruiken zijn voor leraren, die aan een universiteit zijn opgeleid. Het betrof hier natuurlijk allemaal wensen voor de toe- komst, want de Eerste. Kamer die geen recht van amendement heeft, kon aan de titulatuurkwestie toch niets verande- ren. Zó'n wens betrof ook de beste be- scherming van de titel professor. De li- berale woordvoerster vond het jammer, dat het ontwerp daar niets aan doet, al gaf zij toe, dat misbruik met die titel
slechts wordt gepleegd door zonderlinge terd· over de vrijmoedigheid van drs. Ha- een tijd van groeiende welvaart de kin-
Vrijdag 23 decem.
J€1' kwam in het
3innenhof te De1;
laag het afget1"e- len kabinet De' ) 'q!uay in een spe-
ciale zitting bij- een. Ove1"zicht van de zitting.
derbijslag moet worden verhoogd. Hij had vooral geen behoefte aan yerhogjnji van de progressie. Dit standpunt van onze irache is bekend en dàarom stemde zij ook voor een amendement van de PvdA om, in afwachting van het advies van de SER over de progressie in de kinder- bijslag, de verhoging voor het vierde en volgende kinderen te beperken. Het amen- dement werd met 56 tegen 62. stemmen verworpen. Rechts tegen links.
Het wetsontwerp werd daarna met 63 tegen 56 stemmen aangenomen.
V. v.D.
NIEUWS VAN SCHOUWEN-DUIVELAND
Dezer dagen' waren onder voorzitter- schap van de organisator-propagandist der Partij, de heer L. van Vlaardingen, de nieuw gekozen raadsleden op het eiland Schouwen-Duiveland te Zierikzee in vergadering bijeen. Op deze bijeen- komst waren tevens vertegenwoordigd de besturen der nieuw opgerichte afde- lingen. De heer K. H. Brandt, directeur van het Bureau voor Gemeentepolitiek van de V.V.D., was ter vergadering aanwezig en hield een korte inleiding, waarna een groot aantal vragen door hem werd beantwoord.
