Balans van financieel beleid

\Vl [FD ^{D [F;) ~} 0 ©J ^{~ [f.jJ}

aamocratle

Balans van financieel beleid

door drs. Tr. H. Joekes, lid van de Tweede Kamer voor de VVD

• Op pagina 3 neemt A. W.

Abspoel o.a. het urgentiepro·

gram van de samenwerkende confessionele partijen onder de loep.

• De vrouwen in de VVD hiel- den hun jaarlijkse algemene bijeenkomst. Een verslag treft men aan op pagina 5.

• Op pagina 7 twee artikelen over sociaal-economische

onderw~rpen. De heer Van Aardenne schrijft over het jongste SER-advies, de heer Stampher over het concept- actieprogram van de drie vakcentrales.

Radio-uitzending van de VVD:

zaterdag 7 november, 18.20- 18.30 uur, over de zender Hil- versum 11 (298 m.).

algemeen secretariaat

Het algemeen secretariaat va:n de VVD is gevestigd te Den Haag, KoninginDegracht 61, tele·

foon (070)-604803. Postrekening:

67880 ten name van de algemeen secretal'ls van de VVD te Den Haag.

De alg·emene .financiële beschouwin- gen waren ditma.al mil1der ·spannend dan verleden jaar. Toen vormden zij het hoofdthema van het jaarlijkse àlgemene debat over de grote lijnen van het rege- ringsbeleid. Bovendien had het er een jaar geleden even de schijn van of ver- schil van mening tussen de coalitiege·

noten over de meest gewenste omvang van de belastingcorrectie-1970 tot strub- belingen zou leiden.

Nu lagen de hoofdaccenten van het debat elders. In het licht van de komen- de verkiezingen werd veel aandacht be- steed aan vraagstukken zoals de vor- ming van stembusakkoorden en de beste manier om tot de aanwijzing van een kabinetsformateur te komen.

Toch leverden de financiële beschou- wingen interessante gegevens op. Er waren twee hoofdthema's in te onqer- schei('len: de strijd om de verdeling van het nationale inkomen als oorzaak van inflatie, en de balans van vier jaren uit- gaven- en belastingbeleid van het kabi- net-De Jong.

Bestedingen

Evenals vel'leden jaar heb ik erop ge- wezen dat de gezamenlijke druk van belastingen en sociale premies op het Nederlandse inkomen te hoog is. Die druk ligt nu in de buurt van de 50 pct.

Weliswaar vormen de premies vrij be- steedbaar inkomen voor anderen. Maal' voor verreweg de meeste werkenden in ons land geldt dat niet. Het collectieve beslag op hun besteedbaar inkomen be- draagt inderdaad gemiddeld 50 . pct.

Maar zij kunnen proberen die druk af te wentelen. Zij blijken dat ook telkens te doen, hetzij via prijzen, hetzij via lonen; voor hen zelf met enig succes, maar ten koste van een stuk inflatie, waarvan voornamelijk anderen, die zich niet kunnen verweren, de dupe worden.

Anders gezegd: de overheidsuitgaven kunnen alleen sterker stijgen dan het nationale inkomen zonder zelf inflatie·

haard te worden wanneer degenen die beslissen over de andere bestedingscategoriën - met name de particuliere consumptie en de investe- ringen - bereid zijn hun beslag op het nationale inkomen mindet· snel te laten

stijgen. .

Ook van andere zijden, met name door de collega's Notenboom (kvp) en Van der Mei (chu) werd op dit belang- rijke probleem gewezen.

Dat het kabinet-De Jong de mogelijk- heid van een uitgavenstijging, die de groei van het nationale inkomen zou overtreffen, in de regeringsverklaring van 1967 uitdrukkelijk had vermeld, was de heer Vondeling (pvda), blijkens zijn bijdrage aan het debat kennelijk ontgaan.

Belangrijker is dat dit probleem zich naar alle waarschijnlijkheid in de ko- mende vier jaar zal blijven voordoen.

Ook als de VVD weer bereid zou zijn mee regeringsverantwoordelijkheid te aanvaarden. Ik verwacht namelijk niet dat de partij een wezenlijke verandering zal willen aanbrengen in de belasting- prioriteiten van ons concept-verkie- zingsprogram. En in de toelichting daarop staat onder meer dat een reële verlaging van de belastingdruk of com- pensatie van de drukverzwaring die het gevolg is van reële loon- en inkomens- stijgingen een lagere priorite.it moeten krijgen dan de uitgaven die de overheid ten behoeve van de gemeenschap moet doen.

Lonen in '70

Dat de genoemde afwentelingsver·

schijnselen duidelijk te onderkennen zijn in de bestedingsinflatie waar ons land nu mee worstelt, en op de beteugeling waarvan het afremmingspakket van de

regering is gericht, illustreetde ik als volgt:

Verleden jaar voorzag het plan ter doorbreking van de loon- en prijsspiraal dat door de SER opgesteld en in grote trekken door de regering overgenomen werd, o.m. in een verbetering van het t•eële vrij besteedbare loon met 2%. à 3 pct. Maal' in fe,ite heeft de loonstijging zich, vooral door het gebrek aan ar- beidskrachten, zo kunnen ontwikkelen dat het vrij besteedbaar loon - met inbegrip van de f 400-golf, zelfs als het effect daarvan laag wordt geschat - met ruim 5 pct. toeneemt, dus met on- geveer het dubbele van het oorspronke- lijke plan. Daarnaast, en,mede in ver- band daarmee, zijn ook de investeringen sterk gegroeid. G~en wonder dat wij in een overbesteding zitten.

Keuze voor '71

Ik geloof dat wij volgend jaar een- voudig voor deze keuze staan: 6f de

loonontwikkeling- wordt hoe dan ook in- getoomd, samen met een daax·bij pas- send prijs- en mededingingabeleid en

een zekere rem op de investeringen - met een goede kans dat al te drastif;;cbe gevolgen voor de economie Uitblijven; óf de betrokkenen slagen daar niet in, en dan zal opnieuw een stuk loonstijging onverbiddelijk doorwerken in de prijzen~

terwijl andel'Zijds het aantal bedrijven dat het niet meer kan bolwerlten en te·

g·en de vlakte gaat, aanzienlijk zal toe- nemen. Een dergelijke harde sanering wenst de VVD niet.

Het a.fremmingspaklwt van de rege- ring - de combil1atie van wiebeltax, f 140 miljoen beperking van de rijksuit- gavenstijging, heffing op nieuwe be·

drijfsgebouwen, verzwaring van afbeta·

lingsvoorwaarden en loonpauze - vin- den wij in het alg·emeen wat zijn om- (VERVOLG OP PAGINA 6)

Persoonlijk beroep

H. VAN SOMEAEN·DOWNEI'I

Geacht medelid1

•·OM-. 26 oktober 1970.

- · ·

Ket deze brie!. wil ik mij richten tot alle leden van de partij.

Hev is de tweede maal dat ik dat doe. Precies een jaar geleden wendde ik mi~ tot U met grote zorgen. Ik heb U toen gevraagd ieder tien gulden te geven aan de partij. Ik had, toen ik U schreef, niet durven hopen.dat.zovelen Uwer zo spontaan zouden reageren₁ maat' onze leden bleken geweldige leden, zij ~rachten samen bijna l~o.ooo gulden op tor leniging van de financiële nood van onze partij, !t'oen de heer Caron en ik respectievelijk het penningmeesterschap en het voorzitter- schap op ons namen bedroeg de schuld 610,000 gulden. :E:n door Uw hulp ên door ledenwinst ln door een zui~g beheer liep de schuld terug tot 250.000 gulden. Dat is een·enorme vooruitgang maar U begrijpt· dat we zo niet de verkiezingen in kunnen gaan. De schuld moet helemaal weg, .die kun je toch niet laten bestaan. Er moet bovendien een goede campagne gevoerd worden o~ san de kiezers die nog geen lid zi~n dui•

delijk te maken wat zij van ons mogen verwachten.

U kunt er op rekenen dat wij weer met de grootste zuinigbeid de campagne zullen opzetten, maar een beetje geld hebben we toch wel nodig.

Mag ik dit keel' wse.» van iea:er lid tien gulden vragen. Er zullen.

er onder U zijn, die dit .. Jiiet .ltuJ:l:nen missen, die doen het den gewoon niet; er zullen er zijn₁ die iats meer willen geven, dat is fijn. 0~

zijn alle leden even liet, wat~zi~ oOk geven. Onze partij heeft op het ogenblik ruim 30.000 e;ewone leden en ruim 10.000 huisgenoot-leden.

Stelt U zich eens voor dat het merendeel van onze leden dat ene tientje stort? Dan zijn we er uitl Dan hebben we eindelijk geen schulden meer en kUnnen we ook nog een goede campagne voeren. Het is geloot ik niet ovexdreven om t~· zeggen dat een groot zeteltal· in de Kamer nog nooit zo belangrijk is geweest.

Ik vraag U daarom, stort vandaag nog één tientje op giro 6?880 -

v.v.D., den Haag, ot zend een betaalcbèque van Vw bank naar V,V,D,, Koninginnegrecht 611 den Haag.

Helpt U ons? Dan gaan we weer aen de sleg voel' de beate ver- kiezingsuitslag voor on·ze partij die we ooit gehad hebben. liet kan

imme~a, het zit er in, Doet U mee?

Heèl veel dankl

HarteliJ~e sroeten,

Tekst van de persoonlijke brief die de voorzitster van de V.V.O., mevrouw H.

van Someren·bowner, deze week aan alle par·tijleden to~zond.

,_. . ... ·, ^~ . . ^' .. . - ' . . ^~ .

uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1019 vrijdag 30 oktober 1970

2 - vriidag 30 oktober 1970

Kamerleden spreken

Ja • - raltrlek werden epenbare ef tenmlnsk voor alle VVD-leclea teecanJ<e·

lijke bijeenkomaten aancekon-.gd., tijclenll welke het woord .,evoerd aal wordeD door kamerleeleD VAD de VVD, AlleeD voDeclice aaakondicinpn werden cepultUeeerd (mi·

nbnaal moetea worden opceceven de ce·

meenk waar de bijeenkomst plaats heeft ea het r:eltouw, de n-m van de spreker en het tijdstip van -nvanc>.

Kopij voor deze rubriek dient cezonden te worden aaR het aleerneen secretariaat vaR de VVD. Konincmnecracht 81 te Den H-e. De rubriek wordt afgesloten op m-nda~rochtend 12.110 uur voorafgaande aan de verschijningsdatum van Vrijheld en Democratie.

vrijheid en de!llocratie

De redactie van Vrijheid en Democra- tie is gevestigd te Amsterdam, Nieuwe Herengracht 89-B. Hoofdredacteur en voorzitter van de redactiecommissie is de heer Ph. C. la Chapelle.

De abonnementen-administratie wordt verzorgd door bet algemeen secretariaat van de VVD, Koninginnegracbt 61 te Den Haag (telefoon 070-604803). Voor adreswijzigingen etc. wende men lllcll dU& tot het algemeen secretari-t.

De advertentie-exploitatie wordt ver- zorgd door de Nederlandse Dagblad Unie, Witte de Withstraat 73 (postbus 82') te Botte:rdam. Telefoon 010-147211.

Aankondigingen

Datum Gemeente Plaats en tijdstip 2 nov. Leeuwarden hotel de Klanderij; 20 uu.r

2 nov. j ^Rotterdam

I

1 Sprekers

mr. J. G. Rietkerk mr. H. E. Koning

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

I Bijzonderheden

onderwerp: ieder voor zich of va- dertje staat voor ons allen?

politiek spreekuur '

5 nov.

I

I I

f ^Winschots

I I

I

_9 __ no_v-.----,T-AJn---st-enHun---,,~---~---~,-a--.-J.-~---V-~----f-eo--mr--.~,-.-~---e-rp_: __ m_fl_jo_e_n_enno ___ ta ________ _

6 nov.

H. E. Konm g

9 nov.

I

I

I

van Thijn (pvda)

12 nov.

I

I

I

12 nov. j Roosendaal

I I

I

I

I

·13 nov.

I

I

I

16 nov. j ^Ruinen

I

I

16 nov. j Winterswijk j

I

I

16 nov.

I

I \

I

16 nov.

I

I

I

19 nov.

I

I

I

I

I

I

20 nov. j Zwijndrecht

I I

I

• Wegen» verhuizing van de heer J.

HL. van Laar naar Assendelft, koos de afdeling Wormerveer een nieuwe secre- taris de heer G. A. Bakker, Ruysdael- kade 24, Wormerveer

e Mevrouw G. A. A. HolzmWler-Teengs uit Alkmaar heeft zich niet herkiesbaar gesteld als bestuurslid van de Kamer- centrale Den Helder en daarmede een periode van een halve eeuw afgesloten van werkzaamheden ter bevordering van het liberalisme. In de centrale vergade- ring, op 23 oktober in Alkmaar gehouden, heeft de voorzitter, de heer G. E. Ris, haar grote verdiensten uitvoerig belicht.

Haar plaats in het bestuur zal worden ingenomen door mevrouw M.T.v.d. Wilk- Molenaar uit Alkmaar. Ook mr. W. H.

Dollekamp uit Bergen had zich wegens z!jin beno&ming tot lid van Provinciale Staten niet herkiesbaar gesteld. In zijn plaats werd benoemd. drs. H. W. Deunk uit Heiloo. Herkozen werden de heren mr. P. C. Avis (Hoorn), F. B. J. Ferf (Bergen) en drs. R. Barentz (Kromme- nie), die tevens werd aangewezen als lid van de Partijraad (Vacature mr. Dolle- kamp). Nieuw bestuurslid werd de heer R. J. Middelburg uit St. Pancras. Drs.

W. van der Kolk (Landsmeer) werd be·

noemd tot lid van het hoofdbestuur in de plaats van de heer W. Franck uit Bergen. Verder werd mr. E. F. Voort- huysen uit A!Junaar aangewezen als lid van de adviesraad van de organisatie Vrouwen In de V.V.D.~n mevrou'lf J. M.

van Gramberg-Huyb~htse als plaats- vervangster.

• op de ledenvergadeling van de afde- ling Voorburg Is twijfel gerezen aan de . verenigbaarheid van punt Ill 10 van het programma ,.Liberalen op nieuwe we- gen" met artikel acht van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Punt m 10 van het ontwerp-pro- gramma van de VVD stelt ,,De rechter hoort ·niet het recht te krijgen wetten aan de Grondwet te toetsen." Artikel acht van de Universele Verklaring luidt: ,.Een ieder heeft recht op daad·

werkelijke rechtshulp van bevoegde na- tionale rechterlijke instanties tegen handelingen die in strijd zijn met de grondrechten hem toegekend bij grond- wet of wet." De vergadering meende dat een met de Universele Verklaring strijdig punt in het verkiezingsprogram omjuist is, omdat volgens artikel vijf

• Het dagelijks bestuur van de Ka- .mereentrale Noord-Brabant meent dat

het - mede door de belangrijke groei van het ledental in West-Brabant - tijd wordt de centrale te splitsen in een wes- telijk en oostelijk deel. Een voorstel in die richting staat op de agenda van de ledenvergadering van de Kamercentrale die op maandag 9 november om 20.15 uur wordt gehouden in het EURO-hotel, Hinthamerstraat 63 te 's-Hertogen- bosch.

Er moeten ook nieuwe leden worden UDCewue:a voor het dagelijks bestuur

van ons beginselprogram de tekst van de Verklaring een onverbrekelijk met dat program verbonden bijlage is.

De afdeling heeft nu een amendement ingediend dat de rechter wel de be- voegdheid wil geven wetten aan de in de Grondwet vast gelegde grondrechten te toetsen. De afdeling meent echter dat de discussie op d~ algemene ledenvergade- ring over de door haar opgeworpen vraag die niet voortvloeit uit een be- paalde politieke of staatsrechtelijke stellingname, maar zuiver een zaak is van interpretatie van de Universele Ver- klaring, aanzienlijk vergemakkelijkt zou kunnen worden, als het hoofdbe- stuur tijdig tevoren aan de partij zou uiteenzetten - bijvoorbeeld door een mededeling ih ,.Vrijheid en Democratie"

- waarom het vindt dat het desbetref- fende punt niet met de Verklaring strij- dig is. Ook zou het hoofdbestuur een voorstel tot Wijziging van artikel vijf kmmen aankondigen.

• Mr. :J. Verkerk, fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad van Castricum beeft wegens drukke werk- zaamheden bedankt als raadslid. Ruim twaalf jaar had hij zitting. Als raadslid wordt mr. Verkerk opgevolg door de heer A. Deetman. De heer J. w. ^Noort-

man heeft het fractievoorzitterschap op zich genomen.

• Het bestuur van de Kamercentrale Utrecht heeft een nieuwe samenstelling:

mr. G. A. W. C.' baron Van Hemert tot Dingshof (Maarn), voorzitter, Z. W. van Wulfften Palthe (Baarn), vice-voorzit- ter, mr. J. Schutteväer (Utrecht), secre- taris, J. H. ·Faber. (Soest), penningmees- ter, J. J. V. Brauneck (Amersfoort), Ir.

G. Boschloo (Utrecht), A. G. Harmsen (Ranswoude), H.E. A. Ostendort (Hol- landsche Rading), G. C. Rosenboom (Mijdrecht) en R. s. Westra (Maars- sen).

• De Kamercentrale Dordrechi heeft zaterdag 10 oktober in hotel Engels te Rotterdam een geslaagde kaderdag ge- houden. Doel van de bijeenkomst was de kaderleden van de afdelingen in de Ka- mercentrale op de hoogte te stellen van de activiteiten op het gebied van de pu- blic relations. Er waren twee inleiders:

partijvoorzitter mevrouw G. V. van So-

(eventueel besturen) van de Kamercen- trale(s). Er zijn vier vacatures. Op de vergadering komt ook het samenwer- kingsverband tussen de zittende staten·

en raadsleden ter sprake.

• Op 2 november bijeenkomst te Delft, met een inleiding van de heer drs. Y. P.

W. v. d. Werff,

• Op 5 november kan men te Deventer in hotel Royal (aanvang 20.00 uur) de heer drs. G. M. V. van Aardenne beluis- teren.

meren-Downer en de heer Niermeier, lid van de landelijke propagandacommissie.

Mevrouw van Someren belichtte in een korte, maar duidelijke inleiding haar standpunt betreftende de public rela- tiqns. Zij deed dit aan de hand van de ervaringen die zij als Tweede Kamerlid en partijvoorzitster heeft opgedaan. Uit de discussies kwamen goede suggesties naar voren. In het middagprogramma wist de heer Niermeier een boeiend sca- la van mogelijkheden op het gebied van de public relations naar voren te bren- gen. De dag werd besloten met twee korte toespraken van de Kamerleden mr.

A. Geurtsen en ir. D. S. Tuijnman. Zij wezen op de grote taak die de afdelin- gen hebben bij de groei van en de bin- ding binnen een politieke partij. Er wa- ren ongeveer zestig deelnemers.

• Het bestuur van de afdeling Doorn heeft een wijziging ondergaan. Het ziet er thans als volgt uit: G. Koudijs, voor- zitter, mevrouw W. Varossieau-Staal, secretaresse, M. de Jong, penningmees- ter, S. J. C. Luining, H. A. T. Carp, Joh.

Gerritsen en s. A. Schouten. De afde- ling heeft op haar algemene ledenverga- dering van 14 september de beer H. M.

Koornneef benoemd tot erevoorzitter.

• De Kamercentrale Dordrecht benoem- de op baar najaarsvergadering een

nieuw bestuur: herkozen werden de he- ren C. F. Schilling (Delft), Sch. Over- water (Strijen), G. Copier (Leerdam) en P. van der Linde (Oostvoorne). In de plaats van de heren B. J. Nugteren (Slikkerveer) en J. Zwaai (Barendrecht) werden resp. benoemd de heer J. Pot (Rijsoord) en mevrouw A. C. Overdijk- Back (Barendrecht).

De heer Nugteren was wegens zijn leeftijd niet meer herkiesbaar. Hij is ruim 23 jaar bestuurslid van de Kamer- centrale ~eweest en was ook jarenlang actief in statencentrale en afdeling. De.

algemene vergadering besloot de heer Nugteren te benoemen tot erelid van de Kamercentrale.

Als vertegenwoordigster van de orga- nisatie Vrouwen in de VVD werd me- vrouw mr. M. L. Buschkens-Dijkgraaf herbenoemd. Mevrouw P. A. Kampers- Beens werd als baar plaatsvervangster aangewezen.

• Op 6 november bijeenkomst te Ridller- kerk, met een inleiding van de heer drs.

Y. P. W. v. d, Werff.

e De afdeling Amsterdam houdt op maandag 9 november te 20.00 uur in het Vondelparkpaviljoen (ICC) een al- gemene ledenvergadering. De heer H. J.

L. Vonhoff, lid van de Tweede Kamer, zal daarop een uiteenzetting geven over

"De betekenis van de algemene beschou- wingen voor de voor ons liggende pe- riode". Het Tweede Kamerlid mr. H. E.

Koning spreekt over "De. Miljoenen-

nota".

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

nder de loep

door A. W. Abspoel

Prikkels

• Uit een hoofdartikel in "De Tijd" over de PPR: "Zo doemen de afgedwaalde KVP-ers zichzelf . tot een politieke leegte. Zij zijn de Vliegende Hollanders van de partijvernieuwing, gejaagd door de geest van Dronten, die nergens een meerpaal heeft."

• Minister Bakker van Water- staat: "Over vijftien jaar zal de kwaliteit van het oppervlakte wa- ter weer zo goed zijn dat bijvoor- , beeld vissers overal hun sport weer kunnen bedrijven."

• Hoofdartikel Algemeen Dag- blad: "Terecht stelde mr. Geert- aerna dit (een stembusakkoord;

tegenover het breekijzer van het districtenstelsel, dat grote groe- pen kiezers morsdood maakt, daar immers bij zo'n meerder·

heidssysteem de stemmen op de minderheidskandidaat geheel ver- loren gaan."

• Opmerking in de NCRV-gids:

.,De VPRO kan men óók sabote- ren. Gewoon wat suiker in het te·

levisietoestel strooien.''

• Elseviers Weekblad (Natio- nale Personeelgids): .,Van die mentaliteitsverandering klinkt ge- lukkig al iets door in een enquête van de Grote Provinciale Dag- bladpers. Tachtig procent van de ondervraagden zou de vierhon- derd gulden liever niet hebben, wanneer dit tot prijsstijging zou leiden. Het drama is echter, dat.

men, op enkele uitzonderingen na, het geld toch aanneemt omdat, wanneer de anderen het wel ac- cepteren, men bij weigering het persoonlijke verlies alleen maar groter maakt."

• Columnist Ben Kroon -in De Tijd: "Han Lamroers is een re- gent, een tweede Wibaut, alleen zonder de krans van witte haren en de warme liefde voor de volge- lingen,"

• Confessioneel geheim

Het partijbestuur van de KVP heeft een gunstig pre-advies uitgebracht over het voorstel van de commissie-steen- kamp om na het "klein regeerakkoord~'

van de KVP, de ARP en de CHU vóór de verkiezingen van volgend jaar te komen tot een "groot regeerakkoord"

tussen deze partijen en "andere politieke partijen".

Uitgerekend op dezelfde dag werd het ontwerp urgentie-program van de sa- menwerkende confessionele partijen be·

kend gemaakt, waarin bet streven naar een "groot regeerakkoord" of - met andere woorden - een stembusakkoord tussen de drie en een of meer andere partijen n i e t is opgenomen.

De verklaring voor deze vreemde en betreurenswaardige situatie is niet ver te zoeken. Men behoeft zich slechts de opmerkingen te herinneren van mr.

Biesheuvel bij de algemene beschouwin- gen in de Tweede Kamer. Het zijn de anti-revolutionairen op wie steeds weer het komen tot een stembusakkoord dat een behoorlijke kans oplevert voor een parlementaire . meerderheid, afspringt.

De man, wiens naam verbonden is aan een rapport dat wel heel ver gaat in het bepleiten van openheid en openbaarheid, is zelf niet bereid de kiezers tijdig de openheid en de duidelijkheid te ver- schaffen omtrent hetgeen zij bij het uit- brengen van hun stem op de partij hun- ner keuze bij de kabinetsformatie kun- nen verwachten.

Ondanks het feit dat de meeste radi- calen onder aanvoering van de heer Feddema de anti-revolutionaire gelede- ren reetls hebben verlaten, meent de b..eer Biesheuvel zijn politieke eierdans toch te moeten voortzetten. Waarmee hij ook zijn confessionele partners in hun bewegingsvrijheid belemmert.

Het is dan ook begrijpelijk dat mr.

Geertsema zich al direct na de algemene beschouwingen en nog voordat dit ont- werpprogram bekend was in opvallend scherpe bewoordingea tegen zijn anu-

revolutionaire collega-fractievoorzitter heeft gekeerd. Op de najaarscoriferentie van onze VrouwenorganisaUe in het con- ferentieoord De Pietersberg verklaarde hij namelijk "heel weinig te voelen voor een eventueel premierschap van mr.

Biesheuvel in een mogelijk volgend con- fessioneel-liberaal kabinet." Diegenen die de grootste moeite hebben met orde op zaken te stellen in eigen huis, moe- ten niet verwachten in andermans huis de dienst te kunnen uitmaken, ·zeker niet in het Catshuis, aldus de heer Geertsema.

Trouwens: wie zo de boot tracht af te houden waar het een mogelijke nieuwe confessioneel-liberale samenwerking be- treft, is toch zeker niet de eerst geroe- pene om na de verkiezingen zulk een samenwerking met overtuiging te lei- den?

Over het ontwerpprogram van de drie willen we hier op dit ogenblik nog niet oordelen, omdat we bij het schrij- ven van deze regels de volledige tekst nog niet onder ogen hadden. De eerste persreacties waren niet volstrekt afwij- zend, maar kwamen toch wel hierin overeen, dat men de tekst nogal vrijblij- vend vond, waarmee de confessionelen wederom alle kanten uit kunnen. Het

Alg~meen Dagblad drukte dit gevoelen wel aardig uit in deze bewoordingen:

"Op het eerste gezicht zit er in de grab- belton iets meer voor de liberalen dan voor de socialisten. ( ... ) Een politieke voorkeur van de confessionelen voor de VVD of de PvdA zit nog onder het zaagsel van de grabbelton verborgen."

Het Haagse Vaderland gewaagde van eèn ,,gebrek aan poliUeke moed" bij de confessionelen.

Dat laatste was ook onze partijvoor- zitster mevrouw Van Someren van oor- deel, die spottend opmerkte dat het ken- nelijk geheim moet blijven of de confes-

SMIT KINDERDIJK

Scheepsbouw sinds 1687

sionelen naar de PvdA of naar de VVD gaan. Het (vrij vage) program, waaro- ver met de VVD wel zou zijn te praten, zou naar haar mening pas reliëf krijgen wanneer de belangrijkste punten ~ader

zouden worden uitgewerkt. Maar dat gaat kennelijk pas na de verkiezingen gebeuren. De confessionelen moeten ech- ter wel bedenken dat wij ons geen dic- taat laten opleggen, aldus mevrouw Van Someren.

Daarmee heeft de partijvoorzitster gelukkig nog eens duidelijk doen uitko- men dat zonder eigen liberale inl)reng, van een liberaal-confessionele toekom- stige samenwerking geen sprake zal kunnen zijn.

• Gezonde tegenkrachten

Hoe teleurstellend dit ook voor de aanhangers en modieuze meelopers (ook in de pers) van het links radicalisme moge zijn: de gezonde tegenkrachten tegen vele uitwassen van dit politieke activisme beginnen zich overal te doen horen. Overal, hetgeen gelukkig wil zeggen niet als een eenvormige bewe- ging, doch pluriform, ieder naar eigen aard en in de eigen kring.

Voor aanhangers van de middenp~

tijen betekent dit een zich duidelijker bewust worden dat tolerantie niet het- zelfde is als een telkens weer bukken voor sabotage, bedreiging en geweld.

Een zich duidelijker bewust worden ook dat de democratische rechtsstaat niet bestaanbaar is zonder een op de wet steunend gezagsapparaat dat beheerst doch zonder aarzelen en op het juiste moment zijn plicht doet.

V oor de meer links staande partijen als de Partij van de Arbeid, de Politieke Partij Radicalen en Pacifistisch-Socia- listische Partij houdt dit in dat de ge- matigden in deze partijen zich krachti- ger beginnen te verzetten tegen radica- lisering dezer partijen en bij voortduren van deze radicalisering tot uittreden besluiten. ·

Zo heeft oud-minister Bogaers, mede- oprichter van de PPR, teZamen met mr.

van· Ruiten (oud-secretaris),. drs. Da- moiseaux en dr. La.feber als Ud bedankt voor deze destijds van de KVP afge- scheiden groepring, nadat op het Nij- meegse congres van de PPR was beslo- ten de werkzaamheden van de partij op dezelfde voet voort te zetten. In zijn ontslagbrief schreef de heer Bogaers dat vooral de houding van de PPR in de huidige gezagscrisis hem tegenstond.

Zijns inziens zijn er grenzen aan acties tegen het gezag, zoals geweldpleging, sa·

botage en vrijheidsberoving van ande- ren. Naar zijn mening zal men met zgn.

buiten-parlementaire a"Cties veel voor- zichtiger moeten omspringen. Ook waarschuwde hij tegen wat hij ziet als de dehumanisering van de menselijke samenleving .

Ook in de PSP begint verzet te rijzen tegen de daar thans kennelijk nog over- heersende stroming die meent dat men - om de woorden van mr. Slotemaker de Bruine te gebrioken - door destruc- tie een betere wereld kan krijgen.

In een gesprek met de politieke redactie van Handelsblad-NRC stak deze vroegere voorzitter en oud-Kamer- lid van de PSP zijn afkeer niet onder stoelen of banken van die "sterke stro- ming" in de huidige PSP die uitgaat van de gedachte dat het doel de midde- len heiligt en "dat betekent bommen gooien als het zo uitkomt". Zij willen de PSP veranderen in een revolutionair-so- cialistische partij. "Zij schuwen de rot- zool niet".

In de Partij van de Arbeid ten slotte heeft het wilde en soms ook nogal naie- ve radicalisme van Nieuw Links een deel van de gematigde stroming reeds tót afscheiding in de vorm van een nieu- we groepering: "Democratisch Socialis- ten '70" geleid. Ook onder de Nieuw- linksers zelf echter begint een kentering

te komen. Bepaalde uitlatingen van de heer H. Lamroers nu hij wethouder van Amsterdam is geworden, waren reeds een zekere aanwijzing. Veel duidelijker echter spreekt deze kentering bij een man als Laurens ten Cate.

Deze vroegere hoofdredacteur van de Friese Koerier en thans - na de fusie - lid van de hoofdredactie van de Leeuwarder Courant, was eenmaal eveneens bijzonder actief in de NiÈmw- linkse gelederen van de Partij van de Arbeid, waar hij ook hoofdbestuurslid werd. Zijn ,.bekentenissen" verdienen een apart stukje.

• Ontnuchterd

In een gesprek met redacteur K.

Peereboom van Het Parool erkende de

vrijdag 30 oktober 1970 - 3

als mens niet onsympathieke, maar al- . tijd zeer radicale collega Laurens ten Cate, bepaalde zaken "nu iets beter te begrijpen dan vroeger het geval was".

Hij verklaarde al enige tijd het gevoel te hebben dat Nieuw Links hetzelfde euvel vertoont als alle splitsingen in de socialistische beweging: ze zijn erg theoretisch opgetreden; ze hebben wat de bevolking wil of niet wil, sterk over- schat.

Het was, zo zegt hij nu van de Nieuw-Links-beweging, natuurlijk een heel élitair clubje; de wereld zou pas goed worden als iedereen maar deed wat wij wilden. Maar aangezien de we- reld groter is dan dat clubje, lukte dat niet zo vreselijk snel.

Over de op dit ogenblik zo ·actuele kwestie van "meer openheid en open- baarheid" maakte deze journalist even- eens een paar opvallende opmerltingen.

Hij verklaarde wel voor openbaarheid te-·

zijn, maar hij geloofde niet erg in de werking daarvan. Het is natuurlijk wel nodig dat iedereen overal bij kan, maar het is niet zo dat de toestand verandert als iedereen overal bijkomt. In discus- sies over openbaarheid ii1 en buiten Nieuw Links had hij nooit het argument horen weerleggen dat de openbaarheid

"natuurlijk precies zo hard gemanipu- leerd wordt als andere zaken". Als men werkelijk alle belangrijke besluiten met ambtelijke adviezen openbaar maakt krijgt men bovendien zo ontzettend veel informatie dat de communicatie-media die onmogelijk kunnen verwerken.

Aardig is ook, wat de heer Ten Cate over zijn lidmaatschap van het partij- bestuur van de PvdA vertelt. Hij is toen naar die vergaderingen van het partij- bestuur gegaan in de overtuiging dat men daar aan politiek zou doen, maar dat viel toch een beetje tegen. Er moes-

ten natuurlijk primair verenigingazaken worden behandeld en toen hij daar een tijdje bij zat, kreeg hij het gevoel dat hij eigenlijk hoe langer hoe meer he- greep dat je in een vereniging van meer dan honderdduizend mensen toch een soort middenweg behoort te bewandelen.

En hij moest, toen hij iets meer wist,

oo~~.n aantal keren erkennen dat te- gensra'tlders van. Nieuw Links "soms heel redelijke argumenten hebben". Dat heeft hem wel van Nieuw Links ver- vreemd.

Ik moet de verleiding weerstaan om nog meer uit dit gesprek te citeren.

Daarom tot slot dit nuchtere advies van Laurens ten Cate: "Hef Nieuw Links rustig op. Alles wat bereikt kon worden is bereikt, en alles wat ze verkeerd doen is er voor de tegenstanders dan niet meer bij."

• Moetlijkheden- in GPV·· - '"·

Ook het Gereformeerd Politiek V eJ'·

bond. dat in de Tweede Kamer (op niêt onverdienstelijke wijze) wordt vertegen- woordigd door de heer .Jongeling als

"eenmansfractie", heeft - op zijn wijze - interne moeilijkheden. Op 3 oktober jl. beeft de algemene vergadering van het GPV de beslissing over wat wordt aangeduid als een burgerlijkè (d.w.z.

politieke) samenwerking met het Natio- naal Evangelisch Verbond (NEV) uitge- steld tot de eerste :Jaarvergadering na de Kamerverkiezing van 1971.

Als voornaamste reden voor dit uit- stel mag, naar de parlementsredactie van Trouw wist te melden, worden ge- zien dat de tegenstand binnen de gelede- ren van het GVP groter is dan de gene·

rale verbondsraad (het bestuur) eerst vermoedde.

De centrale richtlijnenèommissie _:_

waarin vooraanstaande GPV'ers onder wie de heer .Jongeling zitting hadden- had na maandeniange studie geadvi- seerd de "burgerlijke samenwerking"

met het NEV voort te zetten. Deze sa- menwerking, "wel te onderscheiden van de broederschap en samenwerking in geloofsgemeenschap", had in feite albe- staan sinds de algemene vergadering van 1969. Gezien het rapport van deze commissie adviseerde de centrale ver- bondsraad vorige maand tot "een bur- gerlijke vorm van bondgenootschap"

met het NEV. "Een burgerlijke en na- tionale verbondenheid" die ook tot uit- drukking zou komen in de verhouding tussen de plaatselijke en regionale orga- nen van GPV en NEV.

Verscheldene kiesverenigingen bleken in dlt advies nu een voorstel tot uitbrei- ding van de contactbeOefening te zien, .die allerwege grote weerstand wekte. Zo verscheen half september een brochure van ds. P. van Gurp, C. Kruse, L. C. van der Lelie, B. van der Ros en ds. D.

Zemel, waarin wordt gezegd: "Wij zijn diep overtuigd dat de voorgestelde poli- - tieke samenwerking, die een principieel karakter draagt, niet is naar de wil des Heeren, en daarom ook de natie niet zal helpen, en het GPV afbrengt van zijn vaste koers."

Het bestuur van het GPV publiceerde in het partij-oFgaan "Ons Politeuma"

een groot artikel waarin het dit principiële karakter van de samenwer- king ontkende. Het oordeelde het echter wel raadzaam, de algemene vergadering voor te stellen nog wat langer op de zaak te studeren. Dat uitstel is nu. als boven reeds vermeld, inmiddels aan- vaard. De gemoederen kunnen even tot rust komen.